Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί Ἁγνείας τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου (3). Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίου

Ἱερά Μητρόπολις
Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως                                           Πατερικά κηρύγματα
Δημητσάνα Μεγαλόπολις

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013

 Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα Μητροπολίτου

Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί Ἁγνείας

τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου (3)

Β´ Λόγος. Ὁμιλεῖ ἡ παρθένος Θεοφίλα

Μητροπολίτης Γόρτυνος Ἰερεμίας

1. Σέ σειρά κηρυγμάτων ἀναλύουμε, ἀγαπητοί μου, τό πατερικό ἔργο τοῦ ἁγίου Μεθοδίου, ἐπισκόπου Ὀλύμπου, πού ἐπιγράφεται «Συμπόσιον τῶν δέκα Παρθένων». Τό θέμα τοῦ Συμποσίου εἶναι ἡ παρθενία, ἡ ἁγνότητα. Στό προηγούμενο κήρυγμα ἀκούσαμε τά ὅσα ὡραῖα μᾶς εἶπε ἡ πρώτη ὁμιλήτρια, ἡ Μάρκελλα.
Ὁ Μεθόδιος τά λέει, ἀλλά μέ τό στόμα τῶν ὁμιλητριῶν στό ἔργο πού συνθέτει. Στό κήρυγμά μου αὐτό θά σᾶς παρουσιάσω μέ λίγα λόγια τά ὅσα εἶπε ἡ δεύτερη ὁμιλήτρια, ἡ Θεοφίλα.
Ἡ πρώτη ὁμιλία, ἡ ὁμιλία τῆς Μάρκελλας, παρουσίασε τήν παρθενία ὡς τήν μόνη ἀρετή, ἡ ὁποία ἁρμόζει στήν νέα ἐν Χριστῷ ζωή.
Αὐτό ὅμως μπορεῖ νά παρεξηγηθεῖ ἀπό κάποιους καί νά φανεῖ ὅτι ὁ Χριστός ὑποτιμάει τόν γάμο καί τήν τεκνογονία καί ὅτι σώζονται μόνο οἱ παρθενεύοντες.
 Γι᾽ αὐτό τώρα ἡ δεύτερη ὁμιλήτρια, ἡ Θεοφίλα, προσπαθεῖ νά προλάβει κάποια παρεξήγηση γιά ὑποτίμηση τοῦ γάμου καί λέει καθαρά: «Τό ὅτι ἦλθε ἡ παρθενία αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ὁ Θεός δέν εὐαρεστεῖται πιά στόν γάμο. Ὅπως δέν καταργεῖται ἕνα ἀστέρι, ἐπειδή ὑπάρχει ἄλλο φωτεινότερο ἀπό αὐτό ἀστέρι».
Τόν λόγο της αὐτό, ὅτι δηλαδή ὁ Θεός δέν ἀπορρίπτει τόν γάμο, τόν βασίζει στό ἑξῆς ἐπιχείρημα: Ὁ Ἴδιος ὁ Θεός μέ τά ἀμίαντά του χέρια πλάθει τόν ἄνθρωπο στήν μήτρα τῆς γυναίκας. Στόν προφήτη Ἰερεμία, ὅταν τόν καλοῦσε ὁ Θεός γιά τό προφητικό του ἔργο, τοῦ εἶπε: «Σέ γνωρίζω προτοῦ ἀκόμη σέ πλάσω στήν κοιλία τῆς μητέρας σου» (Ἰερ. 1,5).
 Καί στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ (38,14) λέγει ὁ Θεός: «Μήπως ἐσύ πῆρες πηλό καί ἔπλασες ζωντανή ὕπαρξη καί τήν ἔκανες νά ὁμιλεῖ στήν γῆ;». Ἀλλά καί ὁ Ἰώβ λέγει στόν Θεό: «Αἱ χεῖρές Σου ἐποίησάν με καί ἔπλασάν με»! Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός εἶπε ὅτι στά ἔσχατα χρόνια θά ὑπάρξουν καί τότε ἐκλεκτοί καί μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι θά ἀντιταχθοῦν στόν Διάβολο (Ματθ. 24,22).
Ἄν ὅμως ὁ γάμος εἶναι κάτι τό ἁμαρτωλό, ἄρα καί ὁ καρπός τοῦ γάμου, ἡ τεκνογονία εἶναι καί αὐτή ἁμαρτωλή. Πῶς λοιπόν θά εἶναι καλοί καί ἐκλεκτοί οἱ δοῦλοι τοῦ Κυρίου τῶν ἐσχάτων καιρῶν, ἀφοῦ θά προέρχονται ἀπό τήν τεκνογονία;

2. Τήν παραπάνω ἰδέα, ὅτι ὁ Θεός πλάθει τόν ἄνθρωπο στήν κοιλία τῆς μητέρας του, τήν στηρίζει ἡ Μάρκελλα στήν ἑξῆς σκέψη: Δέν εἶναι δυνατόν νά νοήσουμε ὅτι γίνεται ἔτσι φυσικά, χωρίς τήν θεία ἐπέμβαση, ἡ πλάση καί ἡ στερέωση τῆς ρευστῆς οὐσίας μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας.
 Πρόκειται περί ἑνός θαύματος, τό ὁποῖο τελεῖ ἡ δημιουργική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.
Ἐκεῖνος ὁ πρῶτος λόγος τοῦ Θεοῦ «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε» ἔδωσε δύναμη στόν ἄνθρωπο νά κάνει ἄνθρωπο! Ἡ παρθένος Θεοφίλα στήν ὁμιλία της τά λέει πολύ ρεαλιστικά: Ἡ πήξη σέ ὀστᾶ τοῦ καταβαλλομένου σπέρματος, ἡ συναρμολόγηση τῶν νεύρων καί τῶν ἀρθρώσεων, ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ γιά νά μήν πνιγεῖ τό ἔμβρυο μέσα στά ὑγρά καί γιά νά τροφοδοτεῖται καλῶς ἀπό τά ἀγγεῖα τῆς μητέρας, ἀκόμη καί ἡ μετά ἀπό τόν τοκετό αὔξηση τοῦ βρέφους σέ μέγεθος καί κάλλος, φανερώνουν ὅτι ὁ Ἴδιος ὁ ἀριστοτέχνης Θεός πλάθει τήν λογική καί ἔμψυχο εἰκόνα Του, τόν ἄνθρωπο, «ἐξ ὑγρῶν καί βραχυτάτων σπερμάτων ἐν μήτρᾳ».1

3. Μέ τήν σωματική αὐτή διάπλαση τοῦ βρέφους στήν κοιλιά τῆς μάνας του εἶναι σάν ὁ Θεός νά πλάθει μυστικά καί ἀόρατα τό ἔνδυμα τῆς ψυχῆς του. Ἀλλά ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου πῶς ἔρχεται σ᾽ αὐτόν; Αὐτό, ἀγαπητοί μου, εἶναι ἕνα μεγάλο θέμα. Δογματικό κυρίως θέμα, γιά τό ὁποῖο θά πρέπει κάποτε νά ἀσχοληθοῦμε ἰδιαίτερα. Πῶς κατά τήν γέννηση ἔρχεται ἡ ψυχή στόν ἄνθρωπο; Γιά τό σῶμα μᾶς τό εἶπε προηγουμένως ἡ Θεοφίλα.
Εἶναι πράγματι ἕνα θαῦμα Θεοῦ ἡ διάπλαση τοῦ σώματος τοῦ βρέφους στήν κοιλιά τῆς μάνας. Καί αὐτό ἀποδεικνύει ὅτι ὁ Θεός δέν βδελύσσεται τόν γάμο καί τήν τεκνογονία. Αὐτό θέλει νά ἀποδείξει ἡ Θεοφίλα καί τό ἀπέδειξε. Ἀλλά ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ξαναρωτᾶμε, πῶς ἔρχεται σ᾽ αὐτό τό διαπλασθέν σῶμα τοῦ βρέφους; Ἡ Θεοφίλα λέγει μία περίεργη καί παρεξηγήσιμη φράση στήν ὁμιλία της.
Λέγει τήν φράση «ἡ ἀπό τῶν οὐρανῶν εἰς τά σώματα κατάβασις καί καταπομπή τῶν ψυχῶν». Τήν φράση αὐτή τήν εἴπαμε παρεξηγήσιμη, γιατί πραγματικά μπορεῖ νά δηλώνει ὅτι ὁ Μεθόδιος μαζί μέ τόν Ὠριγένη πιστεύει στήν προΰπαρξη τῶν ψυχῶν. Καί ὅταν λοιπόν διαπλάθεται τό σῶμα κατέρχεται ἀπό τόν οὐρανό ἡ ψυχή.
Αὐτήν τήν ἰδέα ἡ θεολογία μας δέν τήν δέχεται καί τήν ἀπορρίπτει. Οὔτε καί ὁ Μεθόδιος δέχεται αὐτήν τήν ἰδέα, γιατί στό ἔργο πού μελετᾶμε διατυπώνει ἀντίθετη ἄποψη πρός τήν προΰπαρξη τῶν ψυχῶν. Γενικά, χριστιανοί μου, γιά τήν ψυχή στόν ἄνθρωπο πρέπει νά δεχόμαστε ὅτι μία νέα γέννηση εἶναι σάν τήν δημιουργία τῆς Εὔας ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ. Ὅπως ὁ Θεός ἔπλασε ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ τήν Εὔα καί ἡ πλασθεῖσα Εὔα εἶχε καί σῶμα καί ψυχή, ἔτσι ἀπό τούς γονεῖς γεννᾶται μία νέα ὕπαρξη μέ σῶμα καί ψυχή.
Αὐτό τό γενικό ἄς γνωρίζουμε καί ἄς μή ζητᾶμε λεπτομερέστερη ἐξήγηση, γιατί τό θέμα ἀποτελεῖ μυστήριο. Ἀλλά κάποτε, ξαναλέγω, θά ἐξετάσουμε σέ εἰδικό κήρυγμά μας τό θέμα αὐτό τῆς δημιουργίας τῆς ψυχῆς στό βρέφος.

4. Ἐπανέρχεται ἡ Θεοφίλα πάλι στό θέμα της τῆς σχέσης γάμου καί παρθενίας. Ὁ γάμος καί ἡ παρθενία δέν πρέπει νά περιφρονοῦνται, λέγει. Δέχεται ὅμως καί αὐτή ὅτι ἡ παρθενία εἶναι ἀνωτέρα, χωρίς αὐτό νά σημαίνει περιφρόνηση στό γάμο.
Τό μέλι εἶναι γλυκύτερο ἀπό ἄλλα κατασκευάσματα, αὐτό ὅμως δέν σημαίνει ὅτι τά ἄλλα εἶναι πικρά. Ἡ παρθενία, λέγει καί ἡ Θεοφίλα, εἶναι κάτι τό πολύ ὑψηλό, ἀγγελοποιεῖ πραγματικά τόν ἄνθρωπο, ἀλλά καλοῦνται νά τήν ἀσκήσουν μόνο οἱ δυνάμενοι. Τήν Ἐκκλησία παρομοιάζει ἡ Θεοφίλα σάν ἕνα περιβόλι μέ ποικίλα ἄνθη. Τό περιβόλι αὐτό δέν διακοσμεῖται μόνο μέ ἄνθη παρθενίας, ἀλλά καί μέ ἄνθη τεκνογονίας καί ἐγκρατείας.
Πρέπει νά μᾶς κάνει ἐντύπωση ὅτι γιά νά παρουσιάσει ὁ Μεθόδιος τήν ὀρθότητα τῶν σκέψεων τῆς Θεοφίλας, ὅτι δηλαδή δέν πρέπει νά περιφρονεῖται ὁ γάμος, ἐπειδή ἡ παρθενία εἶναι ἀνωτέρα, παρουσιάζει τίς παρθένες νά χειροκροτοῦν τόν λόγο τῆς Θεοφίλας. Ἄς γνωρίζουμε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅτι κατά τούς ἁγίους Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας δέν γίνεται δεκτή ἡ παρθενία κάποιου, ἄν αὐτός προτιμᾶ αὐτόν τόν τρόπο τῆς ζωῆς, ἐπειδή βδελύσσεται τόν γάμο (βλ. θ´ Κανόνα τῆς ἐν Γάγγρᾳ Συνόδου). Καθένας ἄς μείνει ἐκεῖ πού τόν κάλεσε ὁ Θεός καί θά σωθεῖ μέ τήν σταθερότητά του στήν ὀρθόδοξη πίστη, μέ τήν θερμή προσευχή του στόν Χριστό καί τήν Παναγία μας, μέ ταπείνωση καί ἀγάπη στόν πλησίον.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

1. Ἡ προηγούμενη ὁμιλήτρια, ἡ Μάρκελλα ὑπέβαλε μία ἀντίρρηση στήν Θεοφίλα: Ἐάν ὁ Θεός διαμορφώνει τόν νέο ἄνθρωπο στήν κοιλία τῆς μητέρας του, τότε ἀναγκαστικά πρέπει νά δεχθοῦμε ὅτι καί τά ἀπό τήν μοιχεία γεννώμενα πλάθονται καί αὐτά ἀπό τόν Θεό. Ἡ Θεοφίλα μέ παραστατικό παράδειγμα λέγει ὅτι ναί, καί τά νόθα τέκνα τά πλάθει ὁ Θεός! Γιατί δέν εὐθύνεται τό ὑλικό πού σπείρεται στήν ξένη γῆ, ἀλλά ὁ κλεψίγαμος, ὁ ὁποῖος καί θά τιμωρηθεῖ γιά τήν πράξη του. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἀποστρέφεται καί τά κλεψίγαμα τέκνα, ἀλλά τά παραλαμβάνει στήν ἁγία Της κολυμβήθρα καί τά κάνει τέκνα Θεοῦ.