Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί Ἁγνείας τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου (2). Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίου

    Ἱερά Μητρόπολις

Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως                                           Πατερικά κηρύγματα

Δημητσάνα Μεγαλόπολις

 Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2013

 Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα Μητροπολίτου

Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί Ἁγνείας τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου (2)

Μητροπολίτης Γόρτυνος Ἰερεμίας

Α´ Λόγος. Ὁμιλεῖ ἡ παρθένος Μάρκελλα

1. Στήν μελέτη τῶν ἁγίων Πατέρων, ἀδελφοί χριστιανοί, βρισκόμαστε στόν ἅγιο Μεθόδιο, τόν Ἐπίσκοπο Ὀλύμπου τῆς Λυκίας. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας εἴπαμε ὅτι ὁ πατέρας αὐτός, κατά ἀπομίμηση τοῦ Συμποσίου τοῦ Πλάτωνα, ἔγραψε ἕνα ὡραῖο σύγγραμμα, τό ὁποῖο ἐπιγράφει «Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί Ἁγνείας».
Τό ἔργο παρουσιάζει ἕνα διάλογο δέκα παρθένων, ὁ ὁποῖος ἔγινε στόν ὡραῖο καί εὐώδη κῆπο τῆς οἰκοδέσποινας Ἀρετῆς κάτω ἀπό τό δένδρο ἄγνος, λυγαριά, ὅπως τό λέμε ἐμεῖς. Τίς ἀγορεύσεις τῶν παρθένων στόν κῆπο αὐτόν ἡ  Θεοπάτρα, πού συμμετεῖχε στό Συμπόσιο, τίς διηγήθηκε στήν παρθένο Γοργονία, καί αὐτή πάλι τίς εἶπε σέ μία ἄλλη παρθένο, τήν Εὐβουλία.

2. Ἀλλά μᾶς κάνει μεγάλη ἐντύπωση, ἀγαπητοί μου, τό ὅτι τά ὀνόματα αὐτά στό κείμενό του ὁ Μεθόδιος δέν τά προφέρει σέ θηλυκό ἄρθρο καί θηλυκή κατάληξη, σάν γυναῖκες πού εἶναι, ἀλλά τά λέγει στό οὐδέτερο γένος. Τά λέγει  «τό Γοργόνιον» καί «τό Εὐβούλιον». «Εὐκαιρότατα ἐπέστης, ὦ Γοργόνιον», λέγει ἡ Εὐβουλία καλωσορίζοντας τήν Γοργονία. Γιατί αὐτό; Αὐτό θέλει νά ἐκφράσει τήν ὑψηλή θεολογική ἰδέα ὅτι ὁ μοναχός καί ἡ μοναχή, οἱ παρθένοι γενικά, δέν πρέπει νά βλέπονται σάν ἕνας ἄνδρας καί σάν μία γυναίκα, ἀλλά σάν ἄγγελοι Θεοῦ.
Καί οἱ ἄγγελοι δέν εἶναι ἀρσενικοῦ ἤ θηλυκοῦ φύλου. Ἀνήκουν σέ οὐδέτερο γένος. Ἔτσι λοιπόν καί οἱ δύο παρθένες ἐκφωνοῦνται ὡς τό Γοργόνιον καί τό Εὐβούλιον, σέ οὐδέτερο γένος. Ὑπάρχει, ἀγαπητοί μου, ἕνα παλαιό λόγιο τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖο ἀνήκει στά «ἄγραφα» δέν γράφτηκε δηλαδή στά Εὐαγγέλια. Κατά τό λόγιο αὐτό ὁ Κύριος ρωτήθηκε πότε θά ἔρθει ἡ Δεύτερη Παρουσία Του.
Καί ὁ Κύριος ἀπάντησε μέ αὐτόν τόν ὡραῖο καί δυσερμήνευτο λόγο: «Ὅταν ἔσται τά δύο ἕν, καί τό ἔξω ὡς τό ἔσω, καί τό ἄρσεν μετά τῆς θηλείας, οὔτε ἄρσεν οὔτε θῆλυ». Ἀλλά ἑρμηνεύει στήν συνέχεια ὁ Κύριος τόν λόγον Του αὐτόν. Ὁ λόγος σημαίνει ὅτι ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ θά γίνει τότε πού θά ὑπάρχει τόσο μεγάλη ἀρετή, ὥστε «ἀδελφός ἰδών ἀδελφήν οὐδέν φρονεῖ περί αὐτῆς θηλυκόν, μηδέ ἀδελφή ἰδοῦσα ἀδελφόν φρονεῖ τι περί αὐτοῦ ἀρσενικόν».1
Ἐνῶ δηλαδή ἀπό τά ἅγια Εὐαγγέλια γνωρίζουμε ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός θά ἔλθει ὡς Κριτής τότε πού οἱ ἄνθρωποι θά ζοῦν σέ μεγάλη ἀσέβεια καί ἀνηθικότητα (βλ. Ματθ. 24,37.38. Λουκ. 17,26 ἑξ.), ἀπό τόν ἄγραφο αὐτόν λόγο τοῦ Κυρίου μας μαθαίνουμε τώρα ὅτι τόν καιρό τῆς ἐλεύσεώς Του θά ὑπάρχουν καί πιστοί χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι θά ζοῦν μέ καθαρή ἁγνότητα, ὡς ἄγγελοι Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό λοιπόν στό κείμενό μας ἐδῶ, στό περί Ἁγνείας ἔργο τοῦ Μεθοδίου Ὀλύμπου, πού ἀναλύουμε, προσφωνοῦνται οἱ παρθένες σέ οὐδέτερο γένος.

3. Στό Συμπόσιο τοῦ Μεθοδίου πρώτη παίρνει τόν λόγο, γιά νά ὑμνήσει τήν παρθενία, ἡ Μάρκελλα, ἐπειδή αὐτή, ὅπως λέγει τό κείμενο, «πρώτη ἀνάκειται καί ἔστιν ἅμα πρεσβυτέρα». Αὐτή λέγει ὅτι ἡ παρθενία εἶναι «μεγάλη ὑπερφυῶς καί θαυμαστή καί ἔνδοξος».
Εἶναι τό «οὖθαρ τῆς Ἐκκλησίας», δηλαδή ὁ μαστός της. Πραγματικά, ἀδελφοί, ἡ ᾽Εκκλησία μας τρέφεται ἀπό τήν παρθενία, ἀπό τόν Μοναχισμό, σάν ἀπό μαστό, γιατί αὐτός δίνει τό καθαρό γάλα τῆς ἱερῆς παράδοσης. Ὅλα τά ὡραῖα πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας καί τά ἀπολαμβάνουμε στήν θεία λατρεία Της, εἶναι μοναχικά δημιουργήματα. Ναί, ὁ Μοναχισμός εἶναι τό «οὖθαρ» τῆς Ἐκκλησίας! Ὅλα τά ὡραῖα ἀπ᾽ αὐτόν!

4. Ἡ παρθενία, ἐξακολουθεῖ νά λέγει ἡ Μάρκελλα, «δεῖται ἐρρωμένων καί γενναίων φύσεων». Ἀπαιτεῖ, δηλαδή, αὐτοί πού τήν ἀκολουθοῦν νά εἶναι δυνατοί στήν ψυχή, ὥστε νά μπορέσουν τό «ρεῦμα τῆς ἡδυπαθείας», πού ἕλκει τήν ψυχή πρός τά κάτω, αὐτοί, μέ μία σβέλτα καί ἐπιτυχῆ πνευματική κίνηση («ὀξυτάτῳ διανοίας τάχει»!), νά τό ἀναγάγουν πρός τά ἄνω καί νά πετοῦν μέ τήν ψυχή τους, σάν σέ ὄχημα, πάνω ἀπό τόν κόσμο, κατευθυνόμενοι στόν οὐρανό.
Ἀπό ἐκεῖ, ἀπό τόν Θεό, τόν κατοικοῦντα ἐν οὐρανοῖς, προέρχεται ἡ παρθενία. Ὅπως γνωρίζουμε, ὁ παρθένος Πατήρ ἐγέννησε παρθενικά τόν Υἱό Του πρό πάντων τῶν αἰώνων, ὁ Ὁποῖος ἐγεννήθη ἐν χρόνῳ, παρθενικά πάλιν, ἐκ παρθένου Μαρίας! Ἡ παρθενία εἶναι ποτό πού πηγάζει ὄχι ἀπό τήν γῆ, ἀλλά ἀπό τόν οὐρανό. «Τοῦτο τό πόμα γεννᾶν οὐκ ἐχώρησε ἡ γῆ μόνος αὐτό πηγάζειν οἶδεν ὁ οὐρανός»! Ἡ παρθενία βιώνεται μέν στήν γῆ, ἀλλά ἐγγίζει τά ἄστρα, τόν οὐρανό. «Παρθενία βαίνειν μέν ἐπί γῆς, ἐπιψαύειν δέ τῶν οὐρανῶν ἡγητέον», λέγει ἐπί λέξει ἡ Μάρκελλα.

5. Ἀκόμη λέγει ἡ Μάρκελλα ὅτι ἡ παρθενία δέν ἀρκεῖται στήν καθαρότητα τοῦ σώματος, ἀλλά σκοπεύει τήν ἀπάθεια τῆς ψυχῆς. Ἡ ψυχή καί τό σῶμα ἔχουν μεταξύ τους σχέση, ὅποια σχέση ἔχει ὁ ναός μέ τό ἄγαλμα, πού εἶναι σ᾽ αὐτόν. Δέν νοεῖται νά φροντίζουμε γιά τήν καθαρότητα τοῦ ναοῦ καί νά ἀφήνουμε ἀκάθαρτο τό ἄγαλμα.
Ἔτσι καί δέν ἀρκεῖ μόνο νά εἶναι τό σῶμα καθαρό ἀπό ἁμαρτήματα, ἀλλά πρέπει νά καθαρεύει καί ἡ ψυχή, νά καθαρεύει ὁ νοῦς ἀπό κακούς λογισμούς. Γιά τήν ἐπιτυχία αὐτῶν χρειάζεται γνώση. Ἡ γνώση ἀποκτᾶται ἀπό τήν μαθητεία στήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Γραφῶν καί στήν ἀκρόαση τῶν θείων λόγων.
Γι᾽ αὐτό καί ἡ παρθένος ὀφείλει νά καταφεύγει στούς διδασκάλους τῆς θεολογίας καί νά διδάσκεται ἀπό αὐτούς τά μαθήματα περί τῆς παρθενίας γιά νά αὐξάνεται περισσότερο ἡ ἐπιθυμία της γιά τήν σωφροσύνη. Ἡ θεολογική γνώση εἶναι ἀναγκαία στήν παρθενική ζωή.
 Ἡ παρθενία εἶναι μία θυσία ὁλοκαυτώσεως στόν Θεό. Ἀλλά ὁ Θεός στήν Παλαιά Διαθήκη διέταξε τά πρός θυσία σφάγια τοῦ ὁλοκαυτώματος νά εἶναι ἁλατισμένα (Λευϊτ. 2,13). «Ἅλας» στήν θυσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ θεολογική γνώση, γιά νά εἶναι προσφορά μέ ἐπίγνωση. «Ἅλας ἡμῖν τό δηκτικόν καί πρός ὠφέλειαν ἀποστῦφον ἡ πνευματική πᾶσα τῶν Γραφῶν ἐδόθη μελέτη, ἧς δή χωρίς ἀδύνατον τῷ παντοκράτορι διά τοῦ λόγου προσενεχθῆναι ψυχήν»!

6. Ἡ παρθενία, συνεχίζει νά λέγει ἡ Μάρκελλα, δέν ἀποκαλύφθηκε στίς πρῶτες γενεές τῶν ἀνθρώπων. Οἱ ἄνθρωποι ἦταν ἀτελεῖς καί δέν θά μποροῦσαν νά ἀντέξουν ἕνα τέτοιο ὑψηλό μάθημα. Ἔπειτα οἱ ἄνθρωποι τότε ἦταν ὀλίγοι καί ὁ Θεός ἤθελε νά ἀποκαλύψει σέ πολλούς τό ὑψηλό χάρισμα τῆς παρθενίας.
Ἡ παρθενία ἀποκαλύπτεται στήν ἀνθρωπότητα, κατά τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ, σταδιακά. Στήν ἀρχή ὁ Θεός ἐπιτρέπει τούς γάμους καί μεταξύ τῶν ἀδελφῶν. Στήν συνέχεια ὅμως ἀπαγορεύει τήν ἀδελφομιξία, ἀλλά ἐπιτρέπει τήν πολυγαμία. Ἀπό τήν πολυγαμία τώρα πηγαίνουμε στήν μονογαμία καί ἀπό αὐτήν στήν ἐγκράτεια στόν γάμο.
Μετά ἀπό αὐτήν τήν προπαρασκευή καί τήν προετοιμασία καί μετά ἀπό τήν πλήρωση τῆς γῆς ἀπό ἀνθρώπους παρέδωσε ὁ Θεός στήν ἀνθρωπότητα τό ὑψηλό μάθημα τῆς παρθενίας. Ἀνάλογα, λοιπόν, μέ τό ἠθικό ποιόν τῶν ἀνθρώπων, ἔχουμε μία ἀνοδική πορεία ἀπό τήν ἀδελφομιξία μέχρι τήν ἐγκράτεια στόν γάμο καί ἀπό αὐτήν στήν παρθενία.
 Παρόμοια μέθοδο μέ αὐτή πού ἐφήρμοσε ὁ Θεός, λέγει ἡ Μάρκελλα, ἐφαρμόζουν καί οἱ ἄνθρωποι πατέρες στά παιδιά τους. Στήν ἀρχή, στήν προσχολική ἡλικία, ἐπιτρέπουν στά παιδιά τους νά χαίρονται τά παιχνίδια τους, ἀλλά μετά τά στέλνουν σέ δασκάλους.
 Ἐκεῖ τά παιδιά μαθαίνουν νά ἀποβάλλουν τόν νηπιώδη τρόπο τους καί γίνονται ἱκανά γιά νά παρακολουθήσουν ὑψηλά μαθήματα καί ἀργότερα παρακολουθοῦν ἄλλα ὑψηλότερα ἀκόμη μαθήματα. Ἔτσι λοιπόν καί ὁ Θεός δέν ἀποκάλυψε ἀπό τήν ἀρχή τό μάθημα τῆς παρθενίας στήν ἀνθρωπότητα, γιατί  οἱ ἄνθρωποι ἦταν σέ χαμηλό ἠθικό ἐπίπεδο καί δέν θά τό ἄντεχαν. Ἡ παρθενία εἶναι τῶν τελείων καί τελειότητα δέν ὑπῆρχε παλαιά.
Ἔλλειπε τό ἀρχέτυπο πρός τό ὁποῖο θά προσέβλεπαν οἱ ἄνθρωποι γιά νά συμμορφώσουν τόν ἑαυτόν τους. Ἡ διδασκαλία τοῦ ὑψηλοῦ μαθήματος τῆς παρθενίας ἀφέθηκε στόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Ὁποῖο ἡ Μάρκελλα καλεῖ «Ἀρχιπάρθενον»! Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὅπως εἶναι «ἀρχιποιμήν» καί «ἀρχιπροφήτης», ἔτσι εἶναι καί «ἀρχιπάρθενος»! Οἱ παρθενεύοντες ἔχουν Αὐτόν ὡς Ἀρχηγόν στήν πορεία τους.

6. Τό χαρακτηριστικό τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ ἦταν ἡ παρθενία. Ἄν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος θέλει νά ἐπιτύχει τό «καθ᾽ ὁμοίωσιν» πρός τόν Θεό σέ τέλειο βαθμό, ὀφείλει νά ἀκολουθήσει τήν παρθενία. Στήν Ἀποκάλυψη ὁ Ἰωάννης παρουσιάζει, μέ τήν εἰκόνα τοῦ Ἀρνίου, τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό ὡς Ἀρχιπάρθενο, ὡς προεξάρχοντα τοῦ χοροῦ τῶν παρθένων, ὡς περιστοιχιζόμενον ἀπό τίς 144.000 πιστῶν, «οἵ μετά γυναικός οὐκ ἐμολύνθησαν παρθένοι γάρ εἰσιν» (Ἀποκ. 14,1). Τό ὅτι τό ἀξίωμα τῆς παρθενίας εἶναι «μέγιστον παρά τῷ Θεῷ», φαίνεται, ὅπως παρατηρεῖ ἡ Μάρκελλα, ἀπό τούς λόγους τῆς Ἀποκαλύψεως περί αὐτῶν τῶν παρθένων στήν συνέχεια: «Οὗτοι ἠγοράσθησαν ἀπό τῶν ἀνθρώπων ἀπαρχή τῷ Θεῷ καί τῷ ἀρνίῳ.
Καί ἐν τῷ στόματι αὐτῶν οὐχ εὑρέθη ψεῦδος ἄμωμοι εἰσίν. Ἀκολουθοῦσι τῷ Ἀρνίῳ ὅπου ἄν ὑπάγῃ» (Ἀποκ. 14,4-5).
Ἀπό τό σημερινό κήρυγμα κρατῆστε, ἀγαπητοί μου, ἰδιαίτερα τό ὅτι ἡ παρθενία, ὁ Μοναχισμός δηλαδή, εἶναι τό «οὖθαρ» (= ὁ μαστός) τῆς Ἐκκλησίας καί ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός καλεῖται «Ἀρχιπάρθενος»!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

1. Β´ Κλήμεντος Ρώμης, κεφ. ΧΙΙ.