Βατοπαιδινές Κατηχήσεις Γέροντος Ιωσήφ- Κατήχηση 17η - « Οι γίγαντες των παθών και ο δικός μας αγώνας»

ΚΑΤΗΧΗΣΗ 17η

Οι γίγαντες των παθών και ο δικός μας αγώνας

 

 

Αδελφοί και πατέρες, ας επανέλθουμε στο σκοπό του αγώνα, για τον οποίο μας κάλεσε ο Κύριός μας. Μιλήσαμε για τις αρετές και για την πίστη. Πράγματι η πίστη είναι κορυφαία αρετή, γιατί μας στηρίζει στο ξεκίνημά μας, όταν είμαστε αδαείς, αλλά και στη συνέχεια γίνεται το στήριγμα και το εξάρτημα της μετάνοιας.
Όλες τις ελλείψεις μας τις συμπληρώνουμε με την πίστη, αφού ο Κύριός μας μας υπόσχεται, ότι «ουκ αφήσω υμάς ορφανούς» (Ιω. ιδ, 18).

Όλες οι αρετές είναι αλληλένδετες και άλληλοεξαρτώμενες και το ίδιο συμβαίνει και με την πίστη. «Έργον άπιστον και πίστις άεργος», είναι και τα δυο στον ίδιο βαθμό νεκρά. Η αφηρημένη πίστη είναι νεκρή, κατά το λόγο τον Κυρίου: «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε Κύριε, εισελεύσεται» (Ματ. ζ, 21).
Τι θα ωφεληθεί κάποιος αν πιστεύει ότι υπάρχει Θεός; Μήπως και οι δαίμονες δεν πιστεύουν στην ύπαρξή του και πρώτοι διδάσκούν για τη θεότητα του Κυρίου μας;

«Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνος εστιν ο αγαπών με» (Ιω. ιδ, 21), λέει ο Κύριος. Αρα η πίστη για να γίνει ζωντανή και πραγματική, πρέπει να εφαρμόζονται τα πιστευόμενα. Τότε η πίστη είναι ζωντανή και ενεργή, όταν τα εντάλματα του Δημιουργού εφαρμόζονται πρακτικά. Πως θα αποδείξουμε ότι υπολογίζουμε και αγαπούμε αυτόν που μας κάλεσε;
Με έργα αποδεικνύει κανείς την αγάπη του προς το Θεό. Όπως γίνεται ο Κύριος «τοις πάσι τα πάντα» στους πιστούς, έτσι και οι πιστοί πρέπει να θυσιάζουν για αυτόν «τα πάντα» και τότε λειτούργει η πίστη «κατά πάντα».

Όταν εμείς τηρούμε τις εντολές του Θεού, ούτε δίνουμε σ αυτόν τίποτε, ούτε αυτός παίρνει από μας. Ευεργετούμε μόνο τον εαυτό μας, ως αληθινά πιστοί, και ωφελούμαστε και στο παρόν, αλλά και θα ευεργετηθούμε στο μέλλον, στην αιωνιότητα. Με την ακρίβεια της φυλακής των εντολών φανερώνουμε την ταυτότητά μας. Η αδιαφορία και η αμέλεια της υποταγής μας στο θείο θέλημα, εμάς μόνο βλάφτει και όχι τον ανενδεή και παντέλειο Θεό. Γι αυτό ας μη ραθυμούμε, μετεωριζόμαστε και ξοδεύουμε άσκοπα τον πολύτιμο χρόνο, που μόνο τώρα έχουμε, γιατί δεν γνωρίζουμε το αύριο, το μέλλον. Καμμιά πρόφαση, που μας εμποδίζει να φύλάξουμε τις εντολές του Θεού, να μη γίνεται παραδεκτή. Αυτό μας διδάσκει ο Κύριος. Εάν το δεξιό σου χέρι σε εμποδίζει να πειθαρχείς στις εντολές, κόψε το, και αν το δεξιό σου μάτι πάλι γίνεται εμπόδιο μην το λυπηθείς, γιατί σε συμφέρει να μπεις στη βασιλεία του Θεού χωρίς αυτά παρά να τα έχεις και να κολαστείς (πρβλ. Ματ. ε, 29-3θ). Με τις λέξεις χέρι και μάτι εννοεί τα πιο αγαπητά μας πρόσωπα ή πράγματα.

Εδώ επισημαίνουμε τη σημασία των αιτίων και αφορμών, ειδικά για τους αδύνατους χαρακτήρες. Μη λες, «εγώ δεν θα υποκύψω», όταν είναι παρόν το αίτιο. Δεν είμαστε δυνατώτεροι από το Σαμψών, ούτε σοφώτεροι από το Σολομώντα, ούτε αγιώτεροι από το Δαυΐδ, τους οποίους κατάστρεψαν τα αίτια.

Με κόπο θα σχολιάσουμε τους γίγαντες των παθών, για να γνωρίζουμε από αυτά που μας παρενοχλούν σε ποιά ολέθρια κατάσταση βρισκόμαστε. Οι δυνάμεις του σκότους συστηματικά κινούνται για τη δική μας υποδούλωση και καταστροφή. Αν είμαστε προσεκτικοί καταλαβαίνουμε από τα πάθη, που μας παρενοχλούν, σε ποια τάξη μάχης βρισκόμαστε και είμαστε έτοιμοι για την αντιμετώπισή τους. « Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (Ψαλμ. ριη, 6θ).

Συνήθως οι πρώτοι δαίμονες, που δίνουν το έναυσμα της μάχης είναι οι της γαστριμαργίας, επειδή συνδέονται, δήθεν, με τη βιολογική μας σύσταση.Ακολουθούν αυτοί της φιλαργυρίας και πλεονεξίας, για τους μοναχους, για να μη τους λείψουν δήθεν τα απαραίτητα. Διώχνουν έτσι την πίστη

στο Θεό, που προνοεί πατρικώτατα. Μετά έρχονται οι της φιλοδοξίας, με τέρμα την υπερηφάνεια, τον πυθμένα του αφανισμού και της διαβολοποίησης. Αυτή είναι η τρίαινα της ειδωλολατρίας, που συμβολίζει την επικράτεια του κόσμου τούτου, που την κατάργησε ο Κυριος με την παρουσία του. Σ όσους γίνεται πιστευτός «ο δράκων», κατευθείαν επιβάλλεται και επιβουλεύεται τον άνθρωπο μέσω των βιολογικών του αναγκών.

Σε μας όμως, πατέρες και αδελφοί, εύχομαι και ελπίζω με τη Χάρη του Χριστού, του γλυκύτατού μας σωτήρα, να μη βρει θέση ή τόπο ή ακρόαση, αφού αισθητά γνωρίζουμε ότι «μηκέτι εαυτοίς ζώμεν αλλά τω υπέρ ημών αποθανόντι και εγερθέντι» (πρβλ. Β Κορ. ε, 15). και άρα «αυτώ μέλει περί υμών» (Α Πέτ. ε, 7), «είτε ζώμεν, είτε αποθνήσκομεν» (πρβλ. Ρωμ. ιδ, η).

Πίσω από τα τρία αυτά πάθη ακολουθούν τα υπόλοιπα «έθνη των αλλοφύλων», που συνεργούν στη συντριβή αυτών, που οι τρεις πρώτοι δαίμονες πλήγωσαν. Όσοι αισθάνονται ερεθισμούς και ενοχλήσεις αισθησιακές, να γνωρίζουν ότι έπεσαν θύματα της γαστριμαργίας, του κορεσμού και της ηδυφαγίας. Όσοι πιέζονται από θυμούς, αντιλογίες και ταραχή, είναι θύματα της πλεονεξίας και του προσωπικού συμφέροντος. Η λύπη δεν απουσιάζει. Ακολουθεί ο σβησμός τον ζήλου και της θέρμης του πνεύματος. Το τρίτο και μεγαλύτερο κακό, η ύπερηφάνεια, τροφοδοτείται από τα προηγούμενα πάθη και ειδικά από την αυτοπεποίθηση, την επιμονή στη γνώμη, στη γνώση, στο θέλημα και στην κρίση του ανθρώπου.

Τους τρεις αυτούς γίγαντες ανέτρεψε ο Κύριος, όταν αποσύρθηκε στην έρημο της ησυχίας και νήστευε και μας παρέδωσε τα λάφυρα της μάχης. Δεν υποχωρούμε στους ερεθισμούς της επιθυμίας και στις πιο κρίσιμες ώρες της ανάγκης, γιατί «ουκ επ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος» (Ματ. δ, 4). Δεν συμβιβαζόμαστε με καμμιά παράβαση του θείου θελήματος ή της θείας λατρείας, με ανταλλαγή όλης της κοσμικής εξουσίας. «Ύπαγε οπίσω μου σατανά. Κύριον τον Θεόν μου προσκυνήσω και αυτώ μόνω λατρεύσω» (Ματ. δ,1θ). Ούτε παράλογα προκαλούμε και πειράζουμε τη θεία Πρόνοια, ούτε από περιέργεια, ούτε από απροσεξία, γιατί «ουκ εκπειράζομεν Κύριον τον Θεόν ημών».

Να γνωρίζετε ότι όλοι οι δαιμονιώδεις λογισμοί, είναι νοήματα αισθητών πραγμάτων, που γνωρίσαμε ή που ακούσαμε. Αυτά προβαλλόμενα στο νου ερεθίζουν το πάθος στο οποίο ανήκουν. Απ αυτό διαπιστώνει κανείς που είναι αιχμάλωτος και πειράζεται. Όταν μας παρουσιάζεται, είτε είμαστε ξύπνιοι, είτε κοιμόμαστε, το πρόσωπο αυτού που μας λύπησε ή αδίκησε, φανερώνεται το πάθος της μνησικακίας. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνει ο καθένας το πάθος, που τον πολεμα και στρέφει προς αυτό την πάλη.

Πάντως δεν είναι μόνο από τους δαίμονες οι ερεθισμοί και οι εμπαθείς εικόνες. Και ο ίδιος ο νους, με τη φαντασία και τη μνήμη, κρατά από όσα συνέβησαν στο παρελθόν, και ευεργετώντας μας, μας δείχνει την αθλιότητά μας, για να μετανοήσουμε και θεραπευτούμε.

Όπως στη θέση και τάξη και επικράτηση του κακού διδαχθήκαμε τους πανταίτιους, υπάρχουν κατά τους Πατέρες μας και σωσίβια, που μας βοηθούν στην ανάπλαση και θεραπεία. Σε όσους νόμιμα αγωνίζονται, αντίθετη στις εμπαθείς μνήμες και το θυμό είναι η κακοπάθεια, μέσω της νηστείας και αγρυπνίας. Με τον τρόπο αυτό ταπεινώνεται το παθητικό μέρος και μετά, με τη μακροθυμία, ανεξικακία, ανεκτικότητα και συμπάθεια, ημερεύει το επιθυμητικό μέρος.

Το επίκεντρο της πραγματικής νίκης στο λαβύρινθο του πολέμου είναι η όσο το δυνατό ολοκληρωμένη αυταπάρνηση. Μόνο έτσι δεν βρίσκει είσοδο ο Πονηρός μέσω των εργαλείων του, που είναι τα δικά μας θελήματα. Όπου υπάρχει αληθινή αυταπάρνηση και έλλειψη του δικού μας θελήματος, διαλύεται όλος ο μηχανισμός του αντίπαλου που μας πολεμά. Γιατί «ουκ αν λάβης παρά του μη έχοντος» δικό του θέλημα ή προτίμηση. Γι αυτό μην υποκύπτετε στη φιλαρέσκεια, αυτάρκεια και επιμονή στο θέλημά σας. Αν και περιγράφουμε τη λεπτομέρεια των παθών και της σατανικής πονηριάς, αυτά καταντούν ανάξια προσοχής σε μας, που ζούμε ομαδικά κατά την ιερή μας παράδοση. φτάνει να κρατούμε την υπακοή και τη φιλαδελφία μας και ειδικά να προσέχουμε στο τυπικό μας, ως δούλοι Χριστού, ως ομόψυχοι συναγωνιστές και ως φιλόθεοι εργάτες του νοητού αμπελώνα.

Ο Κύριός μας, που μας διάλεξε από τον κόσμο και μας έδωσε τη μερίδα του κλήρου των αγίων, ετοίμασε για μας αγαθά «α οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη» (Α Κορ. β, 9). Μην υποχωρείτε εύκολα στις διάφορες προφάσεις, που παρουσιάζονται και προδίδετε το πρόγραμμα και τον κανόνα σας, για να μη «μωμήται η διακονία» (πρβλ. Β Κορ. ς, 3), γιατί ο Κύριός μας απαιτεί αγαθότητα και πίστη για να μας απευθύνει το «εύγε». Μην καταφρονείτε, μην αμελείτε, μην αποθαρρύνεστε, αλλά να επιμένετε στην ακρίβεια της ομολογίας σας. Μην κρίνετε τόσο εύκολα τα σφάλματα των αδελφών σας, γιατί έτσι ραπίζεται η αγάπη, που είναι η πρακτική παρουσία της Χάρης μαζί σας. Ο στόχος και ο σκοπός μας είναι η άνοδος και προκοπή, και όχι η χλιαρότητα και προδοσία. Αλλοτε σας ανέφερα το παράδειγμα αυτού που έδειξε συμπάθεια στον αδελφό που έφταιξε και τον αποδέχτηκε η Χάρη ως ήρωα.

Το μαρτύριο της συνείδησής μας να είναι πάντοτε σε ενέργεια, όπως και των αγίων μαρτύρων του Χριστού, που τίποτε δεν τους απασχολούσε ή ενδιέφερε, όταν βρίσκονταν στην άσκηση της ομολογίας τους. Ούτε οι τόσο προκλητικές κολακείες, ούτε τα φοβερά βασανιστήρια άλλαζαν το σκοπό τους, αλλά όλοι με προθυμία και ζήλο επισφράγισαν άριστα τη μαρτυρία τους. Θυμάστε, από τους βίους τους, τη φρίκη των φοβερών βασάνων, που και μόνο η ακοή τους αλλοιώνει τον ακροατή. Και αυτό το συναντούμε σ όλες τις ηλικίες και καταστάσεις. Ποιο ήταν εκείνο το στοιχείο που τους καθιστούσε δυνατώτερους στη φρικαλεότητα αυτήν των βασανιστηρίων, που το άκουσμά τους μόνο τρομάζει; Η αγάπη του Χριστού και η αμοιβή που τους ετοίμαζε, αν υπέμεναν μέχρι τέλους.

Και εμείς, πατέρες και αδελφοί, στην ίδια στρατιά ανήκουμε. Για το ίδιο βραβείο υπομένουμε, και στην ίδια ομολογία κληθήκαμε. Εκείνοι στο δόγμα και την πίστη, εμείς στην παράδοση. Εκείνοι στην άρνηση του ψεύδους και της διαστροφής, εμείς στο ήθος και στην αξιοπρέπεια της προσωπικότητάς μας. Αν ολοκληρώσουμε το «κατ εικόνα και καθ ομοίωσιν» του δημιουργού μας με τη Χάρη, αντιγράφοντας τον πανάρετο βίο του, θα μας δοθεί η μεγάλη αμοιβή, που και οι άγγελοι επιθυμούν να θαυμάσουν. «Οσοι γαρ έλαβον αυτόν, έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι» (Ιω. α, 12). «Τίνι γαρ ειπέ ποτέ των αγγέλων υιός μου ει συ;» (Εβρ. α, 5). Δεν ανήκει αυτό το υπέρτιμο αξίωμα της θείας υιοθεσίας στους αληθινούς ομολογητές και μάρτυρες που δεν πρσσκυνούν τα διαβεβλημένα πάθη του αντιστρατευόμενου νόμου, αλλά τα περιφρονούν και αγωνίζονται υπομένοντας τον καύσωνα των παθών και τον παγετώνα των αλλοιώσεων;

«Που διακρίνεται η παρουσία της Χάρης;» ερωτά μέγας φωστήρας της Εκκλησίας. Και απαντά: «Όπου υπάρχει περιφρόνηση στην ακάθεκτη ορμή των επιθυμιών και των παθών». Η ορμή αυτή, ειδικά σήμερα, υπάρχει στη νεότητα, που είναι γεμάτη σφρίγος. Όταν ανταλλάσσονται με παρρησία οι αξίες με την ευτέλεια, οι ανέσεις με τους κόπους και η αξιοπρέπεια με τις ατιμίες, δεν είναι αυτό έργο και ενέργεια της Χάρης; Ας αποδείξουν οι «νέοι του αιώνος τούτου» (Λσυκ. ις, 8) τα κατορθώματά τους, που «εν τιμή όντες ου συνήκαν αλλά παρασυνεβλήθησαν τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθησαν αυτοίς» (Πρβλ. Ψαλμ. μη, 21).

Θάρρος, αδελφοί μου συναθλητές, γιατί να, «ο ερχόμενος ήξει και ου χρονιεί» (Εβρ. ι, 37) και ο μισθός θα είναι ασύγκριτος!

Βατοπαιδινές Κατηχήσεις (Ψ.Β. 10)

ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ

Εκδότης: Ι.ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ
Χρονολογία Έκδοσης: 1999
ISBN: 9607735145
Διάθεση εκδόσεων Σταμούλη

€10,97

Κατηχήσεις :

ΑΠΟΤΑΓΗ ΚΑΙ ΞΕΝΙΤΕΙΑ.9

Η ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ.17
ΘΕΛΗΜΑ, ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.25

"ΤΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΖΕΟΝΤΕΣ ΤΩ ΚΥΡΙΩ ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΕΣ".33
Η ΚΟΙΝΟΒΙΑΚΗ ΖΩΗ.41
ΠΙΣΤΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΙ ΣΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΛΙΚΑ ΑΓΑΘΑ.49
ΤΟ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ.57
"ΣΧΟΛΑΣΑΤΕ ΚΑΙ ΓΝΩΤΕ".67
Η ΑΚΡΙΒΗΣ "ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ" ΠΟΡΕΙΑ ΜΑΣ.77
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ.87
ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ.95

ΟΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ.103
"ΑΠΟΘΕΜΕΝΟΙ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ".111
ΟΙ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ.119
ΒΙΑ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.127
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΟΙ ΘΛΙΨΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ.135

ΟΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ ΚΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΑΓΩΝΑΣ.143
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.151
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΘΕΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ.159
Ο ΝΟΗΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΝΕΚΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ.167
ΜΗ ΧΑΝΕΤΕ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΣΑΣ.175
"ΥΠΟΜΟΝΗΣ ΕΧΟΜΕΝ ΧΡΕΙΑΝ".183
Ο ΕΥΚΟΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΚΟΗΣ.191
ΕΧΟΥΜΕ ΕΝΔΥΜΑ ΓΑΜΟΥ;.199
"ΔΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΥΜΕΝ".209

ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ "ΕΣΩ ΑΝΘΡΩΠΟΝ".219
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑ.229
Η ΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ.237
ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.245
Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ.253
Η ΜΑΚΑΡΙΑ ΥΠΑΚΟΗ.261
ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΟΜΕΝΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΡΤΕΡΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΛΙΨΕΙΣ.269
ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ: ΕΝΑ ΔΥΝΑΤΟ ΟΠΛΟ.277
ΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.285
ΣΥΝΗΘΙΣΕ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΟΥ ΝΑ ΛΕΕΙ "ΣΥΓΧΩΡΗΣΟΝ".293

ΤΟ "ΥΠΟΠΙΠΤΟΝ ΦΡΟΝΗΜΑ".301

"ΝΗΨΑΤΕ, ΓΡΗΓΟΡΗΣΑΤΕ".309
ΠΡΟΘΥΜΩΣ ΑΝΑΒΑΙΝΕΤΕ.317
"ΙΔΕ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΝ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΠΟΝ ΜΟΥ"325
"ΕΞΟΜΟΛΟΓΕΙΣΘΕ ΤΩ ΚΥΡΙΩ".333