Οἱ Ἀπολογηταί καί τό ἔργον τῶν ἐνάντιον εἰδωλολατρῶν, Ἰουδαίων καί Φιλοσόφων. Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμίου

Οἱ Ἀπολογηταί καί τό ἔργον τῶν ἐνάντιον εἰδωλολατρῶν, Ἰουδαίων καί Φιλοσόφων

Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμίου

Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμίας εἰς ἐγκύκλιον κήρυγμά του ὑπό ἡμερομηνίαν 24ην Μαρτίου ἀσχολεῖται μέ τούς «ἀπολογητάς», οἱ ὁποῖοι ἔγραφον λόγους, διά νά καταρρίψουν κατηγορίας τῶν εἰδωλολατρῶν, τῶν Ἰουδαίων καί τῶν φιλοσόφων ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Τό κήρυγμα ἔχει ὡς ἀκολούθως:
«1. Ἐπανερχόμαστε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, στά πατερικά μας κηρύγματα. Τήν μελέτη μας στούς ἁγίους Πατέρες τήν κάνουμε κατά χρονολογική σειρά. Ἔτσι τούς σπουδάζουμε καλύτερα καί τούς ἐκτιμοῦμε καλύτερα. Τά ὅσα εἴπαμε μέχρι τώρα γιά τούς Πατέρες ἀνήκουν στόν δεύτερο αἰώνα. Σ᾽ αὐτόν τόν αἰώνα πού μελετᾶμε θά συναντήσουμε τώρα καί τούς Ἀπολογητές.
Οἱ Ἀπολογητές, χριστιανοί μου, ἔκαναν ἕνα δύσκολο καί σπουδαῖο ἔργο. Αὐτοί ἔγραφαν λόγους, γιά νά καταρρίψουν τίς κατηγορίες, πού διατύπωναν οἱ εἰδωλολάτρες καί οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ φιλόσοφοι ἐναντίον τῶν χριστιανῶν.
Ἀλλά ἄν ἐξετάσουμε καλύτερα τίς πραγματεῖες τῶν Ἀπολογητῶν, θά δοῦμε ὅτι αὐτά πού ἔγραφαν δέν τά ἔγραφαν μόνον γιά τούς κατήγορους τῆς πίστης μας, ἀλλά τά ἔγραφαν καί γιά τούς ἴδιους τούς χριστιανούς, γιά νά στηριχθοῦν στήν πίστη τους. Ἔτσι ἔχουν μεγάλη καί σπουδαία σημασία τά συγγράμματα τῶν Ἀπολογητῶν καί πρέπει νά τά διαβάζουμε.

2. Στήν πραγματικότητα ὅμως, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἡ πίστη μας δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό λογικά ἐπιχειρήματα, γιά νά νοήσουμε ὅτι εἶναι ἀληθινή. Ἡ χριστιανική μας πίστη εἶναι βίωμα καρδιᾶς. Καί ἡ καρδιά πού θρησκεύει ἔχει δικά της ἐπιχειρήματα, δυνατότερα καί πειστικότερα ἀπό τά ἐπιχειρήματα πού ἔχει τό μυαλό.
Γι᾽ αὐτό καί βλέπουμε μιά ἀγράμματη γιαγιά καί ἕνα μικρό παιδί νά πιστεύουν δυνατά στό Χριστό, ἐνῶ βλέπουμε καί ἀκοῦμε ἐπιστήμονες νά εἶναι ψυχροί πρός τήν ἀληθινή μας πίστη, ἀκόμη δε καί νά ἀμφιβάλλουν γι᾽ αὐτήν. Ἄσχετα ὅμως μέ αὐτό, οἱ Ἀπολογητές, πού χρησιμοποιοῦσαν λογικά ἐπιχειρήματα, γιά νά ὑπερασπίσουν τήν πίστη, πρόσφεραν μεγάλο καί σπουδαῖο ἔργο. Ἀπέδειξαν ὅτι ἡ πίστη μας εἶναι μέν ὑπέρλογος, ἀλλά δέν εἶναι παράλογος.
Δέν εἶναι ἐνάντια στήν ἀνθρώπινη λογική. Μέ τό εἶδος αὐτό τοῦ λόγου πού παρουσίασαν οἱ Ἀπολογητές ἄνοιξαν τά φτερά τους πρός τά ἔξω. Ἡ Ἐκκλησία τώρα κάνει διάλογο καί μέ τούς κατηγόρους της καί τούς ἀποδεικνύει μέ ἰσχυρά ἐπιχειρήματα ὄχι μόνο τή δική της ἀλήθεια, ἀλλά καί τή δική τους πλάνη καί τό δικό τους ψεῦδος.
Μέ τά συγγράμματα τῶν Ἀπολογητῶν ὁ χριστιανισμός φεύγει ἀπό μιά στενότητα, ἄς τό πῶ ἔτσι καί παρουσιάζεται σάν μιά ὑψηλή διδασκαλία, ἀνώτερη ἀπ᾽ ὅλες τίς φιλοσοφίες πού ἀκούστηκαν· σάν μιά διδασκαλία μέ πολύ βαθύ καί ὑψηλό περιεχόμενο πού ἀνεβάζει τήν κοινωνία καί ὀμορφαίνει τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Θά ἤθελα τώρα, ἀδελφοί χριστιανοί, νά σᾶς πῶ τίς κύριες κατηγορίες πού ἔλεγαν οἱ εἰδωλολάτρες ἐναντίον τῆς πίστης μας καί ἀνάγκαζαν τούς Ἀπολογητές νά γράφουν συγγράμματα, γιά νά τίς ἀποκρούσουν:

3. Ὡς πρώτη κατηγορία ἐναντίον τῶν χριστιανῶν ἔλεγαν ὅτι αὐτοί εἶναι ἄθεοι. Ἀκοῦστε ἀδελφοί μου, γιατί ἔλεγαν τήν κατηγορία αὐτή. Ὅπως εἶναι γνωστόν οἱ εἰδωλολάτρες πίστευαν σέ πολλούς θεούς, ἐνῶ οἱ χριστιανοί πίστευαν σέ ἕνα Θεό, τόν ἀληθινό Θεό.
Ἀλλά ὅπως, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ἀγαπάει ἕνα μόνο ἄνθρωπο στή γῆ καί μισεῖ ὅλους τούς ἄλλους, ὁ ἄνθρωπος αὐτός χαρακτηρίζεται δίκαια μισάνθρωπος, ἔτσι καί οἱ χριστιανοί. Ἐπειδή δήλωναν ὅτι λατρεύουν ἕνα μόνο Θεό, τόν Χριστό, καί δέν παραδέχονται τό πλῆθος τῶν λεγομένων ἄλλων θεῶν, γι᾽ αὐτό χαρακτηρίζονταν ὡς ἄθεοι ἀπό τούς εἰδωλολάτρες.
Οἱ εἰδωλολάτρες εἶχαν σύνθημα πού ἔλεγε: Θάνατος στούς ἀθέους!...Καί ἐννοοῦσαν μέ αὐτό θάνατο στούς χριστιανούς. Ἀκόμη περισσότερο οἱ χριστιανοί χαρακτηρίζονταν ὡς ἄθεοι, γιατί δέν παραδέχονταν τόν αὐτοκράτορα ὡς θεό καί ἀρνοῦνταν νά τόν λατρεύσουν.

4. Δεύτερη κατηγορία ἐναντίον τῶν χριστιανῶν ἦταν ὅτι αὐτοί κάνουν βρεφοκτονία. Ὅπως ξέρουμε τό Μυστήριο πού τρέφει τούς χριστιανούς εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία. Δηλαδή, ἡ βρώση καί ἡ πόση τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.
Τό Μυστήριο αὐτό φυλαγόταν ἀπό τούς χριστιανούς ὡς ἀπόρρητο, ὡς μεγάλο μυστικό γιά νά μή τό ἀκούσουν οἱ βέβηλοι εἰδωλολάτρες. Καχύποπτοι ὅμως οἱ εἰδωλολάτρες σχημάτισαν τήν πλανεμένη γνώμη ὅτι οἱ χριστιανοί συγκεντρώνονται καί πίνουν αἷμα μικροῦ παιδιοῦ.
Ἔτσι δημιούργησαν τήν κατηγορία τῆς βρεφοκτονίας καί ἀνθρωποφαγίας, ἡ ὁποία χαρακτηρίστηκε μέ τή μυθική ὀνομασία «θυέστεια δεῖπνα», πού θυμίζει τά ἀνοσιουργήματα τοῦ οἴκου τῶν Ἀτρειδῶν.

5. Τρίτη κατηγορία ἐναντίον τῶν χριστιανῶν ἦταν ἡ ἀνηθικότητα. Ἐπειδή οἱ χριστιανοί μιλοῦσαν συνέχεια γιά ἀγάπη καί ὀνομάζονταν μεταξύ τους «ἀδελφοί» καί «ἀδελφές» καί ἔκαναν «ἀγάπες», δηλαδή δεῖπνα μετά τήν θεία Εὐχαριστία, οἱ εἰδωλολάτρες τά παρεξήγησαν ὅλα αὐτά καί φαντάστηκαν ὅτι μεταξύ τῶν χριστιανῶν συμβαίνουν ποικίλες ἀνηθικότητες. Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι στά θρησκεύματα τῶν εἰδωλολατρῶν ἦταν συνηθισμένες οἱ ἀνηθικότητες καί ὀνομάζονταν «ὄργια». Ἔτσι λοιπόν οἱ εἰδωλολάτρες μέ ἀφορμή αὐτά πού συνέβαιναν σ᾽ αὐτούς, νόμιζαν ὅτι καί οἱ χριστιανοί στίς συγκεντρώσεις τους κάνουν παρόμοιες ἀνηθικότητες καί ὄργια καί τούς κατηγόρησαν λοιπόν γιά «οἰδιποδείους μίξεις».

6. Ἐναντίον αὐτῶν τῶν κατηγοριῶν, ἀλλά καί ἄλλων πολλῶν κατά διάφορες ἐποχές ἔγραψαν οἱ Ἀπο- λογητές. Ὡς πρῶτος Ἀπολογητής χρονολογικά φέρεται ὁ Κοδρᾶτος ἀπό τήν Μικρά Ἀσία. Ὁ Κοδρᾶτος τό ἔτος 124 μ.Χ. ἔγραψε Ἀπολογία, τήν ὁποία ἔδωσε στόν αὐτοκράτορα Ἀδριανό.
Δέν ἔχουμε σήμερα τό ἔργο αὐτό, τό ὁποῖο ἐπαινεῖ ὁ Εὐσέβιος στήν Ἐκκλησιαστική του ἱστορία. Λέγει ὅτι ἡ Ἀπολογία τοῦ Κοδράτου ἀποδεικνύει τήν ὀρθή του πίστη, στηριζόμενη στήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ἀλλά ἀποδεικνύει καί τήν εὐφυΐα του. Κάποιος εἶπε ὅτι ἡ Ἀπολογία αὐτή τοῦ Κοδράτου εἶναι ἡ Πρός Διόγνητον Ἐπιστολή, γιά τήν ὁποία θά σᾶς μιλήσω ἄλλοτε. Ἡ γνώμη ὅμως αὐτή δέν ἔχει δυνατό στηριγμό».

   Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 1970, 5 Απριλίου 2013