Ὁ Ἅγιος Κυπριανός(β). Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίου

   Ἱερά Μητρόπολις
Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως                                           Πατερικά κηρύγματα
Δημητσάνα Μεγαλόπολις

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

  Κυριακάτικο εγκύκλιο κήρυγμα Μητροπολίτου

Ὁ Ἅγιος  Κυπριανός (β)

«Ὁ Ἐπίσκοπος στήν Ἐκκλησία καί ἡ Ἐκκλησία στόν Ἐπίσκοπο»

Μητροπολίτης Γόρτυνος Ἰερεμίας

1. Στό προηγούμενο κήρυγμα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σᾶς μιλοῦσα γιά τόν ἅγιο Κυπριανό, τόν Ἐπίσκοπο Καρχηδόνος τῆς Ἀφρικῆς. Εἶναι ἕνας μεγάλος ἅγιος Πατέρας μέ ὡραία ἐκκλησιολογική θεολογία.
Στήν ἐποχή του συνέβησαν κάποια περιστατικά, πού τόν προκάλεσαν νά ἀναπτύξει τήν θεολογία αὐτή. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας εἴπαμε μερικά ὡραῖα ἀπό τά ὅσα λέγει ὁ ἅγιος Κυπριανός περί Ἐκκλησίας.
Ἰδιαίτερα μήν ξεχνᾶτε, χριστιανοί μου, αὐτό πού μᾶς εἶπε ὁ ἅγιος, ὅτι δέν μποροῦμε νά λέμε τόν Θεό Πατέρα, ἄν δέν ἔχουμε τήν Ἐκκλησία μητέρα. Ἀκόμη εἴπαμε ὅτι ὁ ἅγιος Κυπριανός μιλώντας γιά τήν Ἐκκλησία εἶπε ἐκεῖνον τόν περίεργο λόγο του: «Ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι στήν Ἐκκλησία καί ἡ Ἐκκλησία στόν Ἐπίσκοπο καί ἄν κανείς δέν εἶναι μέ τόν Ἐπίσκοπο, δέν εἶναι καί μέ τήν Ἐκκλησία».
Αὐτόν τόν βαθύ λόγο τοῦ ἁγίου δέν εἴχαμε τόν χρόνο στό προηγούμενο κήρυγμα νά τόν ἑρμηνεύσουμε καί σᾶς ὑποσχέθηκα νά τόν ἑρμηνεύσω στό ἑπόμενο κήρυγμα. Ἀκοῦστε λοιπόν, ἀδελφοί μου χριστιανοί, σήμερα τήν ἑρμηνεία του μέ λίγα καί ἁπλᾶ λόγια.

2. «Ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι στήν Ἐκκλησία καί ἡ Ἐκκλησία στόν Ἐπίσκοπο». Γιά νά σᾶς ἐξηγήσω τί σημαίνουν τά λόγια αὐτά τοῦ ἁγίου Κυπριανοῦ εἶναι ἀπαραίτητο νά σᾶς πῶ τί καλεῖται «Ἐκκλησία».
Δέν εἶναι εὔκολο, χριστιανοί μου, νά σᾶς ἀπαντήσω στό ἐρώτημα αὐτό, τί εἶναι Ἐκκλησία. Ἀφοῦ νά φανταστεῖτε κανένας ἅγιος Πατέρας δέν δίνει ὁρισμό γιά τό τί εἶναι Ἐκκλησία. Αὐτά πού λέγουν τά σχολικά βιβλία περί Ἐκκλησίας εἶναι μᾶλλον λανθασμένοι ὁρισμοί.
Ἀλλά ἔχω ξαφνιαστεῖ καί ἔχω θαυμάσει, χριστιανοί μου, τήν δική σας, τῶν ἁπλῶν γιαγιάδων τήν θεολογία. Ἄν ἔρθω στό χωριό σας καί ρωτήσω μιά γιαγιά, «γιαγιά, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία;», ἡ γιαγιά θά σηκώσει τό χέρι της, θά μοῦ δείξει τόν ἱερό Ναό τοῦ χωριοῦ καί θά μοῦ πεῖ: «Νά ἡ Ἐκκλησία»!
Πραγματικά, χριστιανοί μου, αὐτό εἶναι ἡ Ἐκκλησία.
Ὄχι βέβαια τά τείχια τοῦ Ναοῦ, ἀλλά αὐτό πού γίνεται μέσα στόν Ναό. Καί μέσα στό Ναό γίνεται ἡ θεία Λειτουργία. Ἐκκλησία εἶναι ἡ θεία Λειτουργία! Κάποτε, θυμᾶμαι, θά κάναμε μία Λειτουργία σέ ἕνα ἐξωκκλήσι καί ἑτοιμάζαμε τά ἀναγκαῖα γι᾽ αὐτήν.
Ἕνα μικρό κοριτσάκι, θυμᾶμαι, ἡ Κατερίνα ἡ Παρθενίου, πού πήγαινε στήν Γ´ Δημοτικοῦ, μᾶς εἶπε: «Ἄ! Ἐδῶ θά κάνουμε Ἐκκλησία σήμερα;»! «Ναί, παιδάκι μου», τῆς ἀπάντησα. «Ἐδῶ θά κάνουμε Ἐκκλησία σήμερα». Ἐκκλησία εἶναι ἡ θεία Λειτουργία.
Αὐτό πού δέν ξέρουν νά ποῦν σωστά οἱ μεγάλοι καί μορφωμένοι τάχατες θεολόγοι, τό ξέρει νά τό πεῖ ἡ ἀγράμματη γιαγιά καί τό μικρό παιδάκι. Ἐκκλησία, χριστιανοί μου, εἶναι ἡ σύναξη, ἡ συνάθροιση δηλαδή τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ νά τελέσει μέ τόν Ἱερέα του τήν θεία Λειτουργία.
Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει στούς χριστιανούς τῆς Κορίνθου: «Συνερχομένων ὑμῶν ἐν Ἐκκλησίᾳ» (Α´ Κορ. 11,18). Εἶναι δέ φανερό ἀπό ὅλη τήν περικοπή πού λέγεται ἡ φράση αὐτή ὅτι ὁ Ἀπόστολος μιλάει γιά τήν σύναξη τῶν χριστιανῶν νά τελέσουν τήν θεία Εὐχαριστία. Ἀλλά καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος λέει κάπου στίς ἐπιστολές του ὅτι Ἐκκλησία εἶναι «τό θυσιαστήριο», ἡ ἁγία Τράπεζα δηλαδή, πάνω στήν ὁποία τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία.1

3. Σᾶς εἶπα μέχρι τώρα, ἀδελφοί μου, τί καλεῖται Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα μυστήριο. Καί γι᾽ αὐτό δέν μποροῦμε νά τό κατανοήσουμε. Τό ζοῦμε ὅμως καί τό γευόμαστε ὅταν ἀκοῦμε τήν καμπάνα τοῦ χωριοῦ μας, πρώτη, δεύτερη καί τρίτη καμπάνα, καί πηγαίνουμε στόν Ἱερό Ναό, πού μᾶς ἄφησαν σάν προίκα ἱερή οἱ ἅγιοι παπποῦδες μας, καί τελοῦμε μέ τόν Ἱερέα τήν θεία Λειτουργία.
Αὐτό, ξαναλέγω, εἶναι Ἐκκλησία.
 Τώρα θέλω νά σᾶς πῶ καί νά σᾶς ἀποδείξω, χριστιανοί μου, ὅτι τήν θεία Λειτουργία, αὐτό πού καλεῖται Ἐκκλησία, τήν τελοῦσε πρῶτα μόνον ὁ Ἐπίσκοπος. Θά σᾶς τό ἀποδείξω μέ τά ἑξῆς. Ἀκοῦστε: (α) Στό πρῶτο πατερικό κείμενο, πού εἶναι ἡ Α´ πρός Κορινθίους ἐπιστολή τοῦ Κλήμεντος Ρώμης (96 μ.Χ.), ἡ θεία Εὐχαριστία – δηλαδή ἡ θεία Λειτουργία – καλεῖται «τά δῶρα τῆς ἐπισκοπῆς». «Δῶρα» εἶναι τό πρόσφορο καί τό κρασάκι πού φέρνετε, ἀναγκαῖα γιά νά γίνει ἡ θεία Λειτουργία. Τόσο εἶναι ἀναγκαῖα αὐτά, ὥστε τό πρόσφορο οἱ γιαγιές στά χωριά τό λένε «λειτουργιά».
Σάν νά θέλουν νά ποῦν μέ αὐτήν τήν ὀνομασία ὅτι ἄν δέν ὑπάρχει αὐτό τό κομμάτι τό ψωμί, θεία Λειτουργία δέν μπορεῖ νά γίνει. Αὐτά λοιπόν τά «δῶρα», τό πρόσφορο καί τό κρασί, αὐτό τό παλαιό, τό πρῶτο πατερικό κείμενο τά λέει, ἐπαναλαμβάνω, «δῶρα τῆς Ἐπισκοπῆς». Γιατί τά λέει ἔτσι; Τά λέει ἔτσι ἐπειδή μόνον ὁ Ἐπίσκοπος τότε πρόσφερε τήν θεία Λειτουργία.
(β) Κατά ἕνα παλαιό ἱερό κείμενο, πού λέγεται Ἀποστολική Παράδοση, ὁ Ἐπίσκοπος χειροτονεῖται γενικά νά ποιμαίνει τόν λαό τῆς ποίμνης του, ἀλλά εἰδικώτερα χειροτονεῖται «προσφέρειν Σοι (τῷ Θεῷ) τά δῶρα τῆς ἁγίας Σου Ἐκκλησίας»,2 νά τελεῖ δηλαδή τήν θεία Λειτουργία. Αὐτό λεγόταν μόνο στήν χειροτονία τοῦ Ἐπισκόπου.
(γ) Ἐπειδή ἔτσι ἔχει τό πράγμα, γι᾽ αὐτό παλαιά ὁ Ἐπίσκοπος, μόνον αὐτός λεγόταν «Ἱερεύς». Γιά κάποια περιοχή, πού γιά ἕξι χρόνια δέν εἶχε Ἐπίσκοπο, «Δεσπότη» πού λέμε, ὁ ἅγιος Κυπριανός, πού μελετᾶμε, μέ πόνο γράφει γιά τό κακό αὐτό, λέγοντας ὅτι γιά ἕξι χρόνια ἡ Ἐπαρχία αὐτή δέν ἔχει «Ἱερέα».3

3. Ἀλλά ἐάν οἱ Ἐπίσκοποι τελοῦσαν αὐτοί μόνο παλαιά τήν θεία Λειτουργία, ποιό ἦταν τό ἔργο τῶν πρεσβυτέρων, τῶν Ἱερέων, πού λέγουμε σήμερα; Οἱ Ἱερεῖς, ἀγαπητοί μου, τότε ἔκαναν τήν Κατήχηση τῶν πορευομένων στό Βάπτισμα καί γενικά εἶχαν ἀναλάβει τό κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ἀλλά, ἐπειδή σέ μία ἐπισκοπή γινόταν μία μόνο θεία Λειτουργία, γιατί ἕνας ἦταν ὁ Ἐπίσκοπος σ᾽ αὐτήν, πού τήν τελοῦσε, συνέβαινε, λόγω διωγμῶν καί λόγω γήρατος καί λόγω μακρινῶν ἀποστάσεων, νά μή μποροῦν οἱ χριστιανοί νά ἔλθουν στήν μία Λειτουργία πού τελοῦσε ὁ Ἐπίσκοπος στό κέντρο. Γι᾽ αὐτό ὁ Ἐπίσκοπος ἔδωσε τήν ἐντολή σέ μερικούς Ἱερεῖς νά πηγαίνουν στά μακρυνά ἐκεῖνα μέρη καί νά τελοῦν ἀντ᾽ αὐτοῦ τήν θεία Λειτουργία γιά τούς ἐκεῖ χριστιανούς.
Ἔτσι δημιουργήθηκαν οἱ λεγόμενες «Ἐνορίες».
Ὅμως γιά νά μήν ἀνεξαρτητοποιηθοῦν αὐτοί οἱ Ἱερεῖς ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, ἀλλά νά ἔχουν πάλι μία λειτουργική ἑνότητα μαζί του, καθορίστηκαν αὐτά τά τρία.
(α) Ὁ Ἱερεύς προτοῦ νά τελέσει τήν θεία Λειτουργία, πρέπει νά κάνει μία μετάνοια στόν θρόνο, πού δέν εἶναι μετάνοια στόν Δεσπότη Χριστό – γι᾽ αὐτό καί ὁ Ἱερεύς δέν κάνει τόν σταυρό του τήν ὥρα ἐκείνη –  ἀλλά εἶναι μετάνοια στόν Ἐπίσκοπο, τόν ὁποῖο θεωρεῖ νοητῶς παρόντα.
(β) Στήν ἁγία Τράπεζα, ὅπου τελεῖ τήν θεία Λειτουργία, πρέπει νά ὑπάρχει ἀντιμήνσιο μέ τήν ὑπογραφή τοῦ Ἐπισκόπου, ὡσάν ὁ Ἱερεύς νά ἔχει τόν Ἐπίσκοπο ἐνώπιόν του παρόντα. Καί
(γ) ὁ Ἱερεύς στήν ἐνορία πού εὑρίσκεται πρέπει νά μνημονεύει τόν Ἐπίσκοπο τῆς Ἐπαρχίας ἡ μνημόνευση αὐτή δηλώνει τήν ἑνότητα μαζί του. Ἀλλά προσοχή! Αὐτή ἡ ἑνότητα τοῦ Ἱερέως μέ τόν Ἐπίσκοπό του δέν σημαίνει ὅτι αὐτός πρέπει νά ἀναγνωρίζει καί τά λάθη τοῦ Ἐπισκόπου καί μάλιστα ὅταν τά λάθη του εἶναι σέ θέματα πίστεως καί πατερικῆς γραμμῆς.
Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Ἱερεύς ὄχι μόνο ἐπιτρέπεται, ἀλλά καί ἐπιβάλλεται, ἄν εἶναι καλός Ἱερεύς, νά διαμαρτυρηθεῖ καί νά ἐλέγξει τόν Ἐπίσκοπο γιά τήν παρέκκλιση ἀπό τήν ὀρθόδοξη πίστη καί πατερική γραμμή.
Γιά παράδειγμα: Ἐάν ὁ Ἐπίσκοπος φέρει μαζί του στήν Ἐνορία, πού θά πάει νά λειτουργήσει, καί ἕναν παπικό «ἱερέα», ἔστω καί ὡς συνοδό του, τότε ὁ σωστός καί ὀρθόδοξος Ἱερεύς πρέπει νά διαμαρτυρηθεῖ γιά τό θέμα αὐτό.
Καί πρέπει νά πεῖ στόν Ἐπίσκοπό του: «Ἀπό σένα, Δέσποτα, περιμέναμε νά εἶσαι ὁ φύλακας τῆς ποίμνης σου. Καί ἐσύ μᾶς ἔφερες τόν λύκο μέσα στήν ποίμνη; Ἐγώ στήν Ἐνορία λέγω συχνά ὅτι οἱ Παπικοί εἶναι αἱρετικοί, γιατί ἔτσι διαβάζω στά βιβλία τῶν ἁγίων Πατέρων. Καί μοὔφερες ἐδῶ τόν αἱρετικό; Θά τόν γιουχάρουν οἱ χριστιανοί καί ἐγώ πρῶτος μαζί μ᾽ αὐτούς»!
Χριστιανοί μου! Μαζί μέ τό ἐκκλησιολογικό φρόνημα, πού πρέπει νά ἔχουμε, ὅπως μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Κυπριανός, «ὁ Ἐπίσκοπος στήν Ἐκκλησία καί ἡ Ἐκκλησία στόν Ἐπίσκοπο», πρέπει νά εἴμαστε καί ἀγωνιστές γιά τήν πίστη μας, γιατί εἶναι ὕπουλα τά σχέδια τῶν αἱρετικῶν. Καί σήμερα χειρότεροι ἀπό ὅλους τούς αἱρετικούς εἶναι οἱ Παπικοί καί οἱ Οἰκουμενιστές. Προσοχή! Στῶμεν καλῶς!


1. Πρός Ἐφεσίους 5,2• Πρός Τραλλ. 7,2. Ἡ ὁρολογία αὐτή ὑπενθυμίζει τήν λέξη «θυσία» τῆς «διδαχῆς».
2. Ἀποστολ. Παράδ. 3.
3. Ἐπιστ. 66,5.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας