Τὰ κτιστὰ φῶτα τοῦ κόσμου καὶ τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Μέρος Θ'. Π. Γεώργιος Καψάνης

 Τὰ κτιστὰ φῶτα τοῦ κόσμου καὶ τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Μέρος Θ'

Εἶναι φανερό ἀπό ἐλέχθησαν, ὅτι ὁ ἁγιασμένος χριστιανός, ὀ καινός ἄνθρωπος, ἠμπορεῖ νά συμμετάσχῃ ἀπό αὐτή τήν ζωή στήν δόξα καί στό Ἄκτιστο Φῶς τῆς Ἁγίας Τριάδος καί νά προγεύεται τήν μακαριότητα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.
Παρασύρεται ὅμως ἀπό τόν διάβολο, ὅπως καί ὁ Ἀδάμ, καί ἀποσπᾶται ἀπό τά κρείττονα, τά ἀνώτερα, καί νά μαγεύεται καί νά δένεται μέ ἀδιάλυτα δεσμά μέ τά πρόσκαιρα, μάταια καί κατώτερα34.
Ἄλλοι παρασύρονται ἀπό τόν πλοῦτο, ἤ τήν ἄδοξο δόξα, ἤ τίς σαρκικές ἡδονές.
Ἄλλοι παρασύροντα ἀπό τήν διά βίου ἐπιδίωξι τῆς κατά κόσμον σοφίας, πού μέ τό μῆκος καί τό πλῆθος τῶν γνώσεων δέν τούς ἀφήνει χρόνο νά ἀσχοληθοῦν μέ τόν Θεό.
Ὑπάρχουν μάλιστα καί αὐτοί πού πιστεύουν, ὅπως ὁ Βαρλαάμ, ὅτι φθάνει ἡ ἀνθρωπίνη γνώσις γιά νά τελειωθῇ ὁ ἄνθρωπος, ὅτι ἡ γνῶσις καί μάλιστα τῆς σοφίας τῶν Ἑλλήνων καθ’ ἑαυτήν εἶναι φωτιστική καί λυτρωτική καί ὅτι ἀληθινό φῶς εἶναι τό φῶς τῆς ἀθρωπίνης γνώσεως καί ὄχι τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Δέν εἶναι δύσκολο σέ ὅσα γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος νά διακρίνουμε καί αὐτά πού συμβαίνουν σήμερα.

Πολλοί παρασυρόμεθα ἀπό τήν αἰσθηματική ζωή. Οἱ ἀκρίδες του εὐδαιμονισμοῦ, τῆς καλοζωΐας, τῆς εὐημερίας, τῆς αὐταρκείας, τῆς ἡδονοθηρίας ἔχουν ἐπιπέσει σάν σύννεφο καί κατατρώγουν τίς ψυχές μικρῶν καί μεγάλων.
Οἱ βαθύτερες πνευματικές ἐφέσεις τοῦ ἀνθρώπου νεκρώνονται.
Μετά ἀπό τήν πολύωρη παρακολούθησι τῆς τηλεοράσεως ἤ τοῦ ραδιοφώνου, τό διάβασμα ἐφημερίδων, περιοδικῶν καί βιβλιων πού δέν ἔχουν τίποτε τό πνευματικό, τήν καλοφαγία (λίγοι ἄνθρωποι σήμερα νηστεύουν), τί ὄρεξι καί τί πόθο ἠμπορεῖ νά ἔχῃ κανείς γιά προσευχή, πνευματική μελέτη, ἀναζήτησι τοῦ Θεοῦ;
Δέν εἶναι ὑπερβολή νά εἰποῦμε ὅτι ὁ μεγαλύτερος πνευματικός κίνδυνος πού ἀπειλεῖ νά καταστρέψῃ τό ὀρθόδοξο ἦθος καί την ὀρθόδοξο πίστι καί ζωή τοῦ λαοῦ μας εἶναι ὁ κατακλυσμός τῆς ὑλιστικῆς καί εὐδαιμονιστικῆς ζωῆς πού μᾶς ἔρχεται κυρίως ἀπό τήν ὑλιστική Δύσι.
Ἄλλοι πάλι πού ἔχουν ἀνώτερα ἐνδιαφέροντα καί κατορθώνουν νά ὑψωθοῦν ἐπάνω ἀπό τήν χαμερπῆ ὑλιστική ζωή κάνουν τό λάθος νά θεοποιοῦν κτιστές ἀξίες, σ’ αὐτές νά ζητοῦν τό φῶς (ὅπως ὁ Βαραλαάμ στήν ἀνθρωπίνη σοφία) καί ἔτσι νά χάνουν τήν θέα τοῦ Ἀκτίστου Φωτός.
Οἱ κτιστές αὐτές ἀξίες δέν εἶναι ἀπό τήν φύσι τους κακές35. Γίνονται πνευματικά θανατηφόρες, ὅταν ἐνῶ εἶναι κτιστές  ζητοῦν νά ἀντικαταστήσουν, ἤ μᾶλλον ἐμεῖς ζητᾶμε νά ἀντικαταστήσουμε μέ αὐτές, τόν Ἄκτιστο Θεό.
Πίσω ἀπό τήν αὐτόνομη ἐπιδίωξι τέτοιων ἀξιῶν εὑρίσκεται ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος πού θέλει νά αὐτολυθτρωθῇ, αὐτοδικαιωθῇ, αὐτοϋψωθῇ, αὐτοτελειωθῇ, αὐτοθεωθῇ.
Στίς ἀπόψεις τοῦ Βαρλαάμ, δέν δυσκολευόμεθα νά διαρκίνουμε τόν πρόδρομο τῶν συγχρόνων οὑμανιστῶν.
Τό ἐρώτημα ὅμως παραμένει. Ἠμπορεῖ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ὁ κάθε ἄνθρωπος, νά πραγματοποιήσῃ καί ἀξιοποιήσῃ τόν κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐαυτό του ἔξω ἀπό τήν ἀγαπητική σχέσι μέ τόν Θεό; Ἠμπορεῖ δηλαδή ὁ κτιστός ἄνθρωπος νά ἀναπαυθῇ τελεσίδικα μέ τά κτιστά φῶτα χωρίς τό Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Θεοῦ;
Ἠμποροῦν ἡ ἐπιστήμη, ἡ φιλοσοφία, ἡ πολιτική, ἡ παιδεία, οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις, ὁ γάμος, ἡ τέχνη, ξεκομμένα ἀπό τόν Θεό νά πληρώσουν τόν θεόπλαστο ἄνθρωπο;
Ἠμποροῦν αὐτοί, πού κατά τό ἅγιο Γρηγόριο «μένουσι ἀνέραστοι πρός τόν αὐτοπτικόν καί αὐτονόητον ἐκεῖνον ἔρωτα»36 τοῦ θείου Φωτος, νά χαροῦν ἀληθινά στήν ζωή τους;


________________________________________________________________

34. . Ὑπέρ τῶν Ἱ. Ἡσυχ. 1,1 ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 74, στίχ 3.
35. «Ἔπειτα καί τοῦτο διανοεῖσθαι τοῦτον ἀξιοῦμεν, ὡς οὐδέν κακόν,ᾗ ἐστι, κακόν ἐστι, ἀλλ’ ᾗ τῆς καταλλήλου τε και προσηκούσης ἐνεργείας καί τοῦ τῆς ἐνεργείας τέλους ἀποπέπτωκε»(Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 108, στίχ. 7).
36. Ὑπέρ τῶν Ἱ. Ἡσυχ. 1,3 ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 170, στίχ 5.

Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου
Ἅγιον Ὄρος
2000

σελ. 29-36

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης