Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ποιμήν εἰρηνοποιός. Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Π. Γεώργιος Καψάνης

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ποιμήν εἰρηνοποιός

                                                                        

Ἡ ἐποχή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ὑπῆρξε κατ’ ἐξοχήν ταραχώδης, ὄχι μόνο λόγῳ τῶν προβλημάτων καί ἐρίδων πού προκαλοῦσαν οἱ δυτικόφρονες λόγιοι, ἀλλά καί γιά τόν ἐπισυμβάντα τότε φοβερό ἐμφύλιο πόλεμο, πού ἐξησθένησε τήν Αὐτοκρατορία καί συνετέλεσε στήν ταχυτέρα κατάρρευσί τους. Γράφει πρός τούς Γέροντες τοῦ Ἁγίου Ὄρους:
 «Ἀλλά τῆς στάσεως, ὡς μή ὤφελε, κινηθείσης, τί ποιεῖν ἡμᾶς ἔδει; Συνεξορμᾶν κατ’ ἀλλήλων τούς ὁμοφύλους ἤ παραινεῖν ἐπιγινώσκειν ὡς ἀλλήλων μέλη καί μή χρῆσθαι τοῖς ὁμογενέσιν ὡς ἀλλοφύλοις;»19.
Ὁ Ἅγιος δέν ἐταυτίσθη οὔτε μέ τήν μερίδα τῶν Παλαιολόγων οὔτε μέ τήν τῶν Καντακουζηνῶν. Ἐκτιμοῦσε τόν Καντακουζηνό, ἀλλά δέν ταυτίσθηκε μαζί του. Πονοῦσε βαθύτα γιά τόν ἀδελφικό ἀλληλοσπαραγμό καί κατέβαλε κάθε προσπάθεια γιά τήν εἰρήνευσι τῶν ἀλληλομαχομένων.
Δυστυχῶς ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης Καλέκας ταυτισθείς μέ τούς Παλαιολόγους πυροδοτοῦσε τόν ἐμφύλιο20. Ἐπειδή δέν μπόρεσε νά ἔχῃ σύμφωνο στήν τοποθέτησί του αὐτήν τόν εἰρηνοποιό Γρηγόριο ἐστράφη ἐναντίον του. Ἐνῶ προηγουμένως ὑπεστήριζε τήν θεολογία του, συνεμάχησε μέ τούς ἐχθρούς του καί ἤρχισε διωγμό ἐναντίον του, διότι τάχα δέν ἐδίδασκε Ὀρθοδόξως. Τόν ἐνεκλεισε μάλιστα καί ἐπί τετραετίαν σέ αὐστηρά φυλακή.
Ὀρθῶς ὑποστηρίζει ὁ Π. Χρήστους, ὅτι ὁ Ἅγιος ἐδιώχθη διότι «πρῶτον ἐκήρυξε στέργειν τάς συνόδους, δεύτερον συμφωνεῖ μέ τούς Πατέρας, τρίτον συμβουλεύει εἰρήνευσιν τῆς Πολιτείας»21.
Τό 1350 ἐπέστρεψε στήν Θεσσαλονίκη ἀπό τήν Λῆμνο, ὅπου εἶχε καταφύγει, διότι οἱ στασιασταί ἐμπόδιζαν τήν εἴσοδό του στήν Θεσσαλονίκη.
Στήν εἴσοδο τῆς πόλεως ἐξεφώνησε ὡραιοτάτη προσευχή, ἐνῶ μετά τρεῖς ἡμέρας περισπούδαστο ὁμιλια «περί τῆς πρός ἀλλήλους εἰρήνης»22.
Καί σέ ἄλλες ὁμιλίες του συχνά κάνει ἔκκλησι γιά εἰρήνη. Εἰρήνη ὅμως πρός τόν Θεόν, πρός τόν πλησίον καί πρός ἑαυτούς. Τελικῶς ὅμως μία εἶναι ἡ εἰρήνη, ἡ ὁποία ἔχει καί τήν εὐδοκία τοῦ Πατρός, «ἡ διά τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς τελεία καί ἀμετάθετος καί παντί γένει καί πᾶσι διδομένη τοῖς βουλομένοις»23.
Χάριν αὐτῆς τῆς εἰρήνης «καί ἡμεῖς ἐπέστημεν ὑμῖν, τῇ Ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ, διάκονοι τῆς αὐτοῦ κληρονομίας καί χάριτος ὑπ’ αὐτοῦ καταστάντες, καί τήν εἰρήνην πρό πάντων εὐαγγελιζόμεθα πρός ὑμᾶς κατά τήν αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν διά τῶν Ἀποστόλων πρός ἡμᾶς παραγγελίαν, καί δι’ αὐτῆς τά ἐσκορπισμένα μέλη συνάγοντες συνάγομεν πρός ἑαυτά καί τήν ἀπό τοῦ μίσους νόσον καί καχεξίαν
ἐκβάλλομεν τῶν ἡμετέρων ψυχῶν»24.
Οἱ πολιτικές διαμάχες καί ἀντιθέσεις εἶχαν γεμίσει τίς ψυχές  πολλῶν χριστιανῶν μέ μίση καί κακίες. Ὁ Ἅγιος μέ πόνο ἀγωνίζεται νά ἐκριζώσῃ τά δυσίατα αὐτά πάθη ἀπό τίς ψυχές τους καί νά τούς θεραπεύσῃ. Γιά τόν χριστομίμητο καί χριστοφόρο Ποιμένα δέν ἀρκεῖ μία εἰρηνική συνύπαρξις. Ζητεῖ ἑνότητα ψυχῶν, ἑνότητα στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἑνότητα Χριστοκεντρική.
«....Ἀλλά καταλλαγέντας πάντας καί εἰς ἕν συναχθέντας διά τῆς πρός ἀλλήλους κατά Θεόν εἰρήνης καί ἀγάπης καί ὁμονοίας, ἐν μέσῳ ἔχειν ἡμῶν κατά τήν αὐτοῦ γλυκεῖαν ἐπαγγελίαν τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν»25.
Αὐτοί πού θά ἐπιτύχουν αὐτή τήν εἰρήνη θά ἐπιτύχουν «τῆς τοῦ Κυρίου θέας... (καί) τῆς ἐκεῖθεν ἐκπεμπομένης θείας δόξης...(καί) ἐν καιρῷ εὐθέτῳ (θά λάβουν ὡς χάριν) τήν αἰώνιον ζωήν καί δόξαν καί βασιλείαν»26.

__________________________________________________________________

19.Ἔνθ’ ἀνωτ. τόμ.4, σελ. 472, στίχ.14
20.Βλ. Βίος, σελ. 116,117.
21.Γρηγορίου Παλαμᾶ Ἔργα, Ε.Π.Ε., ἔνθ’ ἀνωτ. τόμ.4, σελ. 38.
22. Ἔνθ’ ἀνωτ. τόμ.9, σελ. 26-42.
23.Ἔνθ’ ἀνωτ. ὁμιλία ΝΗ΄ τόμ. 11, σέλ. 472,§14.
24.Ἔνθ’ ἀνωτ. ὁμιλία ΞΑ΄, σελ. 554,§ 10.
25.Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 556,  §12.
26.Αὐτόθι.

Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου
Ἅγιον Ὄρος
2000

σελ. 75-77

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης