Τό «Βυζαντινόν» κοινόν. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

Τό «Βυζαντινόν» κοινόν

«Ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ πολιτεία στὸ «Βυζάντιο» δὲν ἀποτελοῦν κυνικὲς καὶ μακιαβελικὲς δυνάμεις, συμμαχῶντας/πολεμῶντας ἡ μία μὲ τὴν ἄλλη, ἀλλὰ ψηφίδες τῆς μίας Εἰκόνας τοῦ Κοινοῦ, τὸ ὁποῖο καὶ κυβερνᾶ. Ὁ Ἅγιος καί Μέγας Φώτιος διδάσκει τὸν ἡγεμόνα τῶν Βουλγάρων Μιχαήλ, ὅτι “ὅσο κάποιος προέχει στὴν ἐξουσία, ἄλλο τόσο χρωστάει νὰ πρωτεύει στὴν ἀρετή”⁹⁶. Δὲν λέει κάτι πρωτότυπο, ἀλλὰ μόνον προσπαθεῖ νὰ μεταδώσει στοὺς Βούλγαρους τὴν οὐσία τῆς βυζαντινῆς πολιτείας»⁹⁷. Ἡ οὐσία της εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ προσπάθεια βίωσης τοῦ Εὐαγγελίου κατά τά πρότυπα τῶν πρώτων χριστιανῶν καί τῶν μοναχῶν πού διέσωσαν τόν τρόπο ζωῆς τῆς πρωτοχριστιανικῆς Ἐνορίας. «Μόνον ἔτσι ἐξηγεῖται τὸ πῶς συνέβη (συγκροτήθηκε καί πραγματώθηκε) στὸ ‘Βυζάντιο’, κοινωνία ἑνωμένη, ζωντανὴ πίστη καὶ γνήσια εὐσέβεια, δικαιοσύνη καὶ φιλανθρωπία, ἀγάπη γιὰ τὰ γράμματα»⁹⁸.

Αὐτό διερμηνεύει καί τό φαινόμενο κατά τό ὁποῖο ὅλοι οἱ Ἅγιοι ὅπως ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης καὶ τόσοι ἄλλοι δέν δίστασαν νά ἀντιταχθοῦν στούς κοσμικούς ἄρχοντες ὅταν περιφρονεῖτο τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό καί πρός τόν συνάνθρωπο. Τὸ Κοινὸ, ἔχουν καὶ τιμοῦν, ὅλοι, ἀκόμη καὶ οἱ Αὐτοκράτορες. Ἀκόμη καὶ ὅταν ζητοῦν νὰ τὸ παρακάμψουν, αὐτό ἡγεῖται, καὶ στὴν πράξη του φανερώνει πὼς ἡ Ἐκκλησία “εἶναι καθολικὴ σὲ ὅλα τὰ μέρη της: κάθε μέλος της, ὄχι μόνον ὁ κληρικός ἀλλὰ καὶ κάθε λαϊκὸς, καλεῖται νὰ ὁμολογεῖ καὶ νὰ ὑπερασπίζεται τὴν ἀλήθεια τῆς παραδόσεως καὶ νὰ ἀντιτάσσεται ἀκόμη καὶ στοὺς ἴδιους τοὺς ἐπισκόπους, ἂν πέφτουν σὲ αἵρεση”⁹⁹. Ὅλοι ἦταν συνυπεύθυνοι γιά τό κοινό καλό καί τήν πρόοδο τῆς Ἐνορίας-κοινότητας-Ἐκκλησίας.

Χωρὶς τὸ "βυζαντινὸ" Κοινόν, ἡ ζωή μας στὴν Τουρκοκρατία δὲν θὰ μποροῦσε σὲ καμμία περίπτωση νὰ εἶναι ὅπως ἦταν. 

96 Μεγ. Φωτίου, Πρὸς Μιχαὴλ τὸν ἄρχοντα Βουλγαρίας…, ἑν. κθ’, λ, με’, μη’, PG 102.664-5, 672-3. Καί συνεχίζει ὁ Ἅγιος Πατριάρχης: «Ἡ προσευχὴ μᾶς ἑνώνει μὲ τὸν Θεὸ καὶ μᾶς κάνει οἰκείους Του, εἶναι μιὰ ἔνθεη συναναστροφὴ καὶ νοερὴ συνουσία μὲ Αὐτὸν ποὺ εἶναι πιὸ ὄμορφος καὶ πιὸ πολύτιμος ἀπ’ ὁ,τιδήποτε καὶ ἀπὸ τὸν Ὁποῖον πηγάζει κάθε στερεότητα καὶ συνοχή, κάθε πρόνοια καὶ χορηγία τῶν ἀγαθῶν, κάθε τελειότητα καὶ κάθαρση τῶν παθῶν… Σὺ λοιπὸν ὅσο ζεῖς νὰ προσεύχεσαι μὲ τὶς δικές σου προσευχὲς μόνος σου στὸν Θεό καὶ νὰ προσεύχεσαι ἐπίσης, μαζὶ μὲ τὸν λαό σου φανερά· γιατί καὶ μὲ τὰ δύο αὐτὰ λατρεύουμε τὸν Θεό, ὅταν γίνονται μὲ τρόπο ποὺ ἀρέσει στὸν Θεό. Και ὅσο τὸ πρῶτο πλεονεκτεῖ σὲ καθαρότητα τοῦ νοῦ, τόσο τὸ δεύτερο ὑπηρετεῖ καὶ προσκαλεῖ ὅσους σὲ βλέπουν νὰ προσεύχονται καὶ οἱ ἴδιοι… Νὰ ἄρχεις χωρὶς νὰ ἐμπιστεύεσαι τὴν ἰσχὺ τῆς τυραννίας, ἀλλὰ τὴν εὔνοια τοῦ λαοῦ σου· γιατὶ ἡ εὔνοια εἶναι στήριγμα τῆς ἀρχῆς μεγαλύτερο καὶ ἀσφαλέστερο ἀπὸ τὸν φόβο. Αὐτὸ τὸ κατορθώνει ἡ ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν καὶ οἱ κόποι καὶ οἱ φροντίδες γιὰ τὸν λαό. Ἔτσι ὁ ἴδιος θὰ ζήσεις πράγματι βασιλικὰ καὶ εὐχάριστα καὶ, ἔχοντας κρατήσει γιὰ τὸν λαό σου τὴν πολιτεία ἐλεύθερη ἀπὸ τὶς ἐπιβουλὲς καὶ ἀπὸ τὶς ὑπέρμετρες συμφορές, θὰ ἀφήσεις γιὰ πάντα ζωντανὴ στὴν μνήμη τους τὴν τιμή σου… Μερικοὶ ἔχουν πεῖ πὼς ἀρετὴ τοῦ ἡγεμόνα εἶναι νὰ κάνει μιὰ πόλη ἀπὸ μικρὴ μεγάλη, ἀλλὰ ἐγὼ θὰ ἔλεγα πὼς μᾶλλον εἶναι ἀρετή του νὰ τὴν κάνει ἀπὸ φαύλη σπουδαία».

97 Γ. Βαλσάμη, Ὁ Νέος Ἑλληνισμός καί ἡ Δύση, http://www.ellopos.net/gr/byzantium.asp#_ftnref60.

98 Ὅ.π.

99 Λόσκυ, Ἡ μυστικὴ θεολογία τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, μτφρ. Στέλλα Πλευράκη, Θεσ/νίκη 1991(5), σ. 13, στό: Γ. Βαλσάμη, Ὁ Νέος Ἑλληνισμός καί ἡ Δύση, http://www.ellopos.net/gr/byzantium.asp#_ftnref60.

  

 Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού σύν Θεῶ θά ἐκδοθεῖ σύντομα

hristospanagia3.blogspot.gr