Θρησκευτικά Σύμβολα και Ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη.

Η τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την παρουσία του εσταυρωμένου

στις σχολικές αίθουσες στην Ιταλία δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις.

Το άρθρο του κ. Silvio MARCUSHELMONS, Καθηγητού στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν (UCL), το οποίο δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην εφημερίδα La Libre Belgique, 25.11.2009, σελ. 51, με τον τίτλο «Μία παράξενη δικαστική απόφαση», δίνει απαντήσεις σε όλους που βεβιασμένα αποδέχονται τις αποφάσεις και δημιουργούν εντυπώσεις.

Στις 3 Νοεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποφάσισε ότι η παρουσία του εσταυρωμένου μέσα στις σχολικές αίθουσες των ιταλικών σχολείων παραβίαζε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου!

Μετά από 35 έτη διδασκαλίας αυτών των δικαιωμάτων στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν, τόσο στην Νομική Σχολή όσο και στο Κέντρο των δικαιωμάτων του ανθρώπου με στόχο τη μελέτη όλων των πτυχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμβάλλοντας πολλαπλώς στη θεμελίωσή τους, από το 1968, θα προσπαθήσω, στη συνέχεια, να αναλύσω την ουσία αυτής της δικαστικής απόφασης.

Η έκπληξή μου θα μπορούσα να πω ότι υπήρξε μεγάλη. Με έκπληξη διαπίστωσα πρώτα-πρώτα τη σοβαρή έλλειψη νομικών επιχειρημάτων, πάνω στα οποία βασίστηκε το Δικαστήριο για να στηρίξει την απόφασή του.

Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς με απλά λόγια ότι η παρουσία του εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει τους μαθητές στην επιλογή των θρησκευτικών ή των φιλοσοφικών πεποιθήσεών τους.

Όταν αναφέρεται κανείς στους πολυάριθμους αγνωστικιστές, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί στα πιο αυστηρά καθολικά ιδρύματά μας, μπορεί να αναλογισθεί την αδυναμία αυτού του συλλογισμού.

Αρκεί με τον ίδιο συλλογισμό να σημειώσει κανείς ότι η πολλαπλότητα των κωδωνοστασίων, μέσα στις πόλεις και τα χωριά, δεν έχει αποτρέψει την κάμψη της θρησκευτικής έκφρασης των νέων μας, αλλά ούτε και η έπαρση της σημαίας μας σε κάποιες εθνικές επετείους μεταμόρφωσε τους νέους σε ένθερμους πατριώτες.

Φθάνοντας προς το τέλος της ανάγνωσης, της παραπάνω δικαστικής απόφασης, με περίμενε μια ακόμη έκπληξη. Συμφώνως προς την ισχύουσα νομοθεσία στο Βέλγιο για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν εσωτερικές αποφάσεις χρειάζονται τρεις δικαστές για να θεωρηθεί η απόφαση ως ομόφωνη.

Αντιθέτως στα Διεθνή Δικαστήρια - όπως είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων - είναι δυνατόν ένας δικαστής ο οποίος απορρίπτει την απόφαση της πλειοψηφίας των συναδέλφων του ή όταν ο ίδιος δεν αποδέχεται όλα τα επιχειρήματά τους, να δημοσιεύσει την διαφορετική του άποψη.

Τώρα, στην περίπτωση της απομάκρυνσης του εσταυρωμένου από τις σχολικές αίθουσες, η απόφαση οπωσδήποτε ελήφθη ομόφωνα από τους δικαστές του συγκεκριμένου τμήματος.

Να υπογραμμίσουμε όμως στο σημείο αυτό ότι το συγκεκριμένο Τμήμα, το οποίο έλαβε την απόφαση, αποτελείται μόνον από επτά δικαστές, ενώ το Δικαστήριο στο σύνολό του περιλαμβάνει σαράντα έξι δικαστές. Ας ελπίσουμε ότι η ολομέλεια του Δικαστηρίου, η οποία και θα αποφανθεί στο τέλος, θα τροποποιήσει αυτή την νομολογία.

Δεν είναι μακρινή η περίοδος που το ίδιο το Δικαστήριο ερμήνευε το ‘πνεύμα’ της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου και όχι το ‘γράμμα’.

Εδώ και τριάντα έτη, το Δικαστήριο θεωρούσε ότι τα δικαιώματα μιας χρηστής λειτουργίας της δικαιοσύνης περιελάμβαναν σιωπηρά και το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη, μολονότι αυτό το δικαίωμα δεν αναφερόταν ρητώς.

Ένας νομικός κανόνας είναι από την ίδια τη φύση του αφηρημένος και γενικός. Ο ρόλος ενός δικαστή είναι ακριβώς να προσπαθήσει να προσαρμόσει τη γενική πλευρά του νομικού κανόνα στην συγκεκριμένη περίπτωση, όταν ο ίδιος δικάζει. Είναι η στοιχειώδης βασική αρχή μιας υγιούς δικαιοσύνης.

Την ίδια εποχή, η νομολογία αυτού του Δικαστηρίου, που εδρεύει στο Στρασβούργο, προκάλεσε το θαυμασμό όλων των οπαδών της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.  

Ήταν επίσης η εποχή κατά την οποία η πλειοψηφία των Κρατών προσπάθησε να τροποποιήσει τη νομοθεσία, όταν η τελευταία θεωρήθηκε ως ασυμβίβαστη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνει το ίδιο και στις ημέρες μας.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι θύματα των επιτυχιών τους στο Στρασβούργο. Αλλά δεν θα έπρεπε κάποιες καταχρήσεις να αποδυναμώσουν τη σημασία του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Μια ημέρα, άκουσα έναν οδηγό αυτοκινήτου να επικαλείται τα ανθρώπινα δικαιώματα όταν έλαβε μια κλήση από τον τροχονόμο.

Η απόφαση για την απομάκρυνση του εσταυρωμένου από τις σχολικές αίθουσες έχει προκαλέσει ήδη πολλές αντιδράσεις. Ανάμεσα σε όλους αυτούς, οι οποίοι αποδέχονται την παραπάνω δικαστική απόφαση, παρατηρείται μια κάποια εμμονή στον τονισμό ότι ο εσταυρωμένος έχει χαρακτήρα θρησκευτικού προσηλυτισμού.

Εάν αυτό συνέβαινε στο παρελθόν, θα πρέπει να αναγνωρίσει κανείς ότι με τη σημερινή κάμψη της θρησκευτικότητας, ο σταυρός δεν προκαλεί πια τον ίδιο ενθουσιασμό σε μία συχνά αδιάφορη κοινωνία.

Η ιταλική κυβέρνηση, με το συνήγορο υπερασπίσεώς της, το υπογράμμισε πολύ εύστοχα αυτό το γεγονός.

Αυτή η τάση, η οποία θέλει συνεχώς να προσδίδει χαρακτήρα θρησκευτικού συμβόλου, σε κάποια σημερινά προβλήματα, είναι τελείως ψεύτικη. Όπως στο Βέλγιο η μαντίλα των μουσουλμάνων είναι περισσότερο από ένα θρησκευτικό σύμβολο έκφρασης της ταυτότητάς τους, κάτι που έχει δηλώσει πρόσφατα και ο ίδιος ο πρέσβης του Μαρόκου, ομοίως και η παρουσία του εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες έχει χάσει κατά πολύ τη θρησκευτική σημασία του μέσα στην κοινωνία μας!

Και όμως δυσαρεστεί μερικούς όταν λέμε ότι ο εσταυρωμένος, ο οποίος γίνεται αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσής τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, επιβεβαιώνει τη χριστιανική προέλευση του δυτικού πολιτισμού.

Κάτω από την οπτική αυτή, θα πρέπει να αναγνωρίσει κανείς ακόμη ένα παράδοξο στην απόφαση της 3ης Νοεμβρίου: συνιστά αντίφαση με ένα σημαντικό γεγονός. Πράγματι, τα δύο μεγάλα γεγονότα, τα οποία σημάδεψαν το δυτικό πολιτισμό, είναι ακριβώς η κοινοβουλευτική δημοκρατία και η έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Σε μια από τις επισκέψεις μου στην Ιαπωνία, τη Σενεγάλη και το ισλαμικό Πανεπιστήμιο Al Azhar του Καΐρου για τη μελέτη αυτών των πολιτισμών, πριν υποστούν την δυτική επίδραση, επιβεβαιώθηκε αυτή μου η άποψη.

Πρόσφατα, στις σελίδες αυτής της εφημερίδας (εφημερίδα Libre Belgique), είχα ήδη την ευκαιρία να υπενθυμίσω ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει βαθειά τις ρίζες του μέσα στο Χριστιανισμό.

Είναι ένα ιστορικό γεγονός που ακόμη και ένας αντικειμενικός αγνωστικιστής δεν μπορεί να το αρνηθεί.

Εάν είναι αναμφισβήτητο ότι πολλοί παράγοντες έχουν συμβάλει επίσης στη διαμόρφωση της Δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αυτό δεν είναι λιγότερο αληθές ότι και μόνη η αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποδεικνύει ότι η επίδραση του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση της αρχής αυτής υπήρξε καταλυτική.

Ζούμε βεβαίως μέσα σε μία πλουραλιστική κοινωνία και αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως εμπλουτισμός της ίδιας της κοινωνίας.

Αλλά εάν για να αποφύγουμε την προσβολή των θρησκευτικών πεποιθήσεων όλων των προσώπων που προέρχονται από άλλους πολιτισμούς, θα έπρεπε να γκρεμίσουμε τους ρωμανικούς ή τους γοτθικούς καθεδρικούς ναούς, των οποίων εξάλλου η συντήρηση κοστίζει πολύ ακριβά στην τοπική κοινότητα, ή να αποσύρουμε από τα μουσεία μας όλους τους πίνακες που παρουσιάζουν την Παρθένο με τον Χριστό ή τη Σταύρωση ή την αποκαθήλωση ή σκηνές από την ζωή ενός Αγίου, ή ακόμη και να τροποποιήσουμε τις ημερομηνίες των εορτών του ημερολογίου μας, δεν θεωρώ ότι όλα αυτά θα αποτελούσαν πρόοδο για μια καλύτερη κατανόηση ανάμεσα στους πολιτισμούς.

Θα ζητήσει κανείς κάποια μέρα από τον Ερυθρό Σταυρό να τροποποιήσει το έμβλημά του, όπως το πράξανε οι μουσουλμανικές Χώρες δημιουργώντας ως έμβλημά τους την Ερυθρά ημισέληνο; Ας είμαστε σοβαροί!

Είναι προφανές ότι ένα Κράτος πρέπει να μείνει ουδέτερο και λαϊκό (η Καθολική Εκκλησία το έχει αναγνωρίσει σιωπηρά κατά τη διάρκεια της δεύτερης Βατικανής Συνόδου, διακηρύσσοντας τον χωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταλήξει σε έναν στρατευμένο λαϊκισμό.

Η συνύπαρξη πολιτισμών και φιλοσοφικών απόψεων επιβάλλει την ανεξιθρησκία, την ανοχή και το ανοικτό πνεύμα, πράγμα που δεν σημαίνει την απόρριψη των κοσμικών παραδόσεων και των επιρροών που έχουν σημαδέψει την εξέλιξη της δυτικής κοινωνίας μας.

Ο γνήσιος εμπλουτισμός που μπορεί να προκύψει από την επικοινωνία μεταξύ των πολιτισμών δεν θα υπάρξει παρά μόνον όταν, μέσα από τον διάλογο, ο κάθε πολιτισμός θα διατηρήσει την ιδιομορφία του και την ταυτότητά του.

romfea.gr