Στάρετς Σάββας Ο Παρηγορητής. «Ἡ πνευματική κλίμακα τοῦ ἁγίου ἁποστόλου Πέτρου» Α΄Μέρος

«Στάρετς Σάββας  Ο Παρηγορητής»  - Διδαχές τοῦ στάρες Σάββα
Μετάφραση ἀπό τήν ρωσική γλῶσσα  π.Ιωάννου Φωτοπούλου
Ἀποσπάσματα ἀπό τό ἡμερολόγιό του

 «Ἡ πνευματική κλίμακα τοῦ ἁγίου ἁποστόλου Πέτρου» 

«Ὡς πάντα ἡμῖν τῆς θείας δυνάμεως αὐτοῦ τά πρός ζωήν καί εὐσέβειαν δεδωρημένης διά τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ καλέσαντος ἡμᾶς διά δόξης καί ἀρετῆς, δι’ ὧν τά τίμια ἡμῖν καί μέγιστα ἐπαγγέλματα δεδώρηται, ἵνα δια τούτων γένησθε θείας κοινωνοί φύσεως ἀποφυγόντες τῆς ἐν κόσμῳ ἐν ἐπιθυμίᾳ φθορᾶς. καί αὐτό τοῦτο δέ σπουδήν πᾶσαν παρεισενέγκαντες ἐπιχορηγήσατε ἐν τῇ πίστει ὑμῶν τήν ἀρετήν, ἐν δέ τῇ ἀρετῇ τήν γνῶσιν,ἐν δέ τῇ γνώσει τήν ἐγκράτειαν, ἐν δέ τῇ ἐγκράτειᾳ τήν ὑπομονή, ἐν δέ τῇ ὑπομονῇ τήν εὐσέβειαν, ἐν δέ τῇ εὐσεβείᾳ τήν φιλαδελφείαν, ἐν δέ τῇ φιλαδεφείᾳ τήν ἀγάπην» (Β΄Πετρ. 3-7)

Ὁ

μιλώντας ὁ Ἀπόστολος Πέτρος στή Β΄ Ἐπιστολή του περί τῶν Χριστιανῶν καί διδάσκοντες ὅτι ἐδωρήθησαν σ’ αὐτούς μεγάλες ἐπαγγελίες ἀπό τό Θεό, διά τῶν ὁποίων μποροῦν νά γίνουν «κοινωνοί θείας φύσεως», δίνει σέ μᾶς νουθεσίες γιά τό πῶς θά ἐπιτύχουμε αὐτές τίς δωρεές.

Γι’ αὐτό λέγει, πρέπει νά ἀπομακυρνθοῦμε ἀπό τά  σαρκικά πάθη πού κυριαρχοῦν στόν κόσμο καί νά καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια γιά νά ἀποκτήσουμε  πίστη.  Καί ὕστερα στήν πίστη νά προσθέσουμε τήν ἀρετή, δηλαδή ἀγαθά ἐργα.  Στήν ἀρετή νά προσθέσουμε γνώση (διάκριση), δηλαδή πνευματική σύνεση στη σύνεση νά προσθέσουμε ἐγκράτεια΄ στήν ἐγκράτεια ὑπομονή΄ στήν ὑπομονή εὐσέβεια΄ στήν εὐσέβεια φιλαδελφία’ στήν φιλαδεφία ἀγάπη. 

Ἔτσι ἡ πίστη, τά  ἀγαθά ἔργα, ἡ γνώση, ἡ ἐγκράτεια ἡ ὑπομονή, ἡ εὐσέβεια, ἡ φιλαδελφία, ἡ ἀγάπη εἶναι οἱ βαθμίδες τῆς πνευματικῆς κλίμακος τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Πέτρου.

Ὅλα τά  προαναφερθέντα ἔχουν μεταξύ τους στενό, ἐσωτερικό σύνδεσμο.  Τό ἕνα παράγει τό ἄλλο πού ἀκολουθεῖ.  Κι αὐτό πού ἀκολουθεῖ ἀνυψώνει, τελειοποιεῖ καί ἐνισχύει τό προηγούμενο.

α) Προσθέσατε στήν πίστη σας   ἀ ρ ε τ ή

Ἡ πνευματική ζωή ἀρχίζει μέ τήν  π ί σ τ η.  Ἡ πίστη εἶναι ἡ πρώτη, βαθμίδα στήν κλίμακα τῆς σωτηρίας μας.   Ἡ πίστη πρέπει νά εἶναι ἐγκάρδια, εἰλικρινής, ἀνυπόκριτη, χωρίς ἀμφιβολίες, ζῶσα καί ἐνεργός.  Ἐάν ἐσύ πιστεύεις ἔτσι, ἄν καλλιέργησες στόν ἑαυτό σου τέτοια πίστη, τότε πρέπει νά τή φανερώσεις μέ τά  ἔργα.  Πρέπει νά προσπαθεῖς νά ἐκπληρώσεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά ἐπιδιώκεις κάθε ἀγαθό στίς σκέψεις σου, τά  λόγια σου καί τίς πράξεις σου.  Τέτοια διάθεση πρός τό καλό, ἐπιδίωξη καί ἐκπλήρωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου καλλιεργεῖ σέ σένα τήν ἠθική ἐνεργό δύναμη τοῦ πνεύματος, τήν ἀ ρ ε τ ή, ἡ ὁποία γεννᾶται  ἀπό τήν πίστη.

Μ’ αὐτόν τόν τρόπο, ἡ ἀληθινή, ἐγκάρδια, ζῶσα πίστη γεννᾶ τήν ἀρετή, δημιουργεῖ τά  καλά ἔργα.  Ἀπό τήν πλευρά της τώρα ἡ ἀρετή ἐξυψώνει καί ἐνισχύει τήν πίστη, τῆς δίνει περισσότερα ἠθικά πλεονεκτήματα, διότι μόνη της ἡ πίστη χωρίς καλά ἔργα, χωρίς ἐνεργό ἐπιδίωξη τοῦ καλοῦ, γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς εἶναι πολύ ἀνεπαρκής.

«Τί τό ὄφελος, ἀδελφοί μου, ἐάν πίστιν λέγῃ τις ἔχειν, ἔργα δέ μή ἔχῃ; Μή δύναται ἡ πίστις σῶσαι αὐτόν;» Αὐτό δέ φτάνει.  Τέτοια πίστη εἶναι ἀκάθαρτη, μάταιη, ἀνενεργός καί νεκρή: « Ἡ πίστις, ἐάν μή ἔργα ἔχῃ, νεκρά ἐστι καθ’ ἑαυτήν» (Ἰακ.2, 14-15).

β) Στήν ἀρετή προσθέσατε  γ ν ώ σ η  - δ ι ά κ ρ ι σ η

Ἐπιδιώκοντας τό ἀγαθό σέ ὅλα, στίς σκέψεις, στά λόγια καί στά ἔργα, καί προσπαθώντας νά κάνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ὁ Χριστιανός, μαθαίνει ἐκ τῆς πείρας νά διακρίνει ἀληθινά πράγματα. Νά διακρίνει τό θεῖο ἀπό τό ἀνθρώπινο, τό ἀληθινά καλό ἀπό το ψεύτικο, τό πραγματικά κακό ἀπό τό φανταστικό, τήν ἀλήθεια ἀπό τό ψεῦδος, δηλαδή ἀναπτύσσεται μέσα του ἡ πρακτική χριστιανική ἐμπειρία, ἡ ἁγία σύνεση σέ ὅλα τά  ἔργα.  Αὐτή εἶναι ἠ διάκριση, ἡ πνευματική φρόνηση, ἡ χριστιανική σύνεση.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἀρετή γεννᾶ τή γνώση, ἀλλά καί ἡ ἴδια ἡ ἀρετή ἀπό τή γνώση τήν τελειότητά της, διότι ποιά ἀρετή εἶναι ὠφέλιμη, ἄν δέν ὑπάρχει σ’  αὐτήν γνώση; Αὐτή ἡ ἀρετή εἶναι «Ζῆλος οὐ κατ’ ἐπίγνωσιν» (Ρωμ. 10,2).

γ) Στή γνώση προσθέσατε  ἐ γ κ ρ ά τα ε ι α

Ἡ πνευματική γνώση ἀποκαλύπτει στό  χριστιανό ποῦ εἶναι τό καλό καί τό κακό, ποῦ εἶναι ἡ ἀλήθεια καί τό ψεῦδος.  Καί σ’αὐτόν τόν ἴδιο, στήν χαλασμένη του καρδιά, ἀποκαλύπτει τό πλῆθος τῶν κακῶν λογισμῶν, τῶν φαύλων κλίσεων, τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν καί παθῶν.  Ὁ χριστιανός βλέπει καθαρά πόσο μάταιη καί ψευδής εἶναι ἡ σαγήνη τους καί πόσο ἐπικίνδυνα εἶναι αὐτά γιά τήν ὁδό καί τήν τελειώση τῆς πνευματικῆς ζωῆς.  Βλέποντας αὐτό, ἀρχίζει σιγά-σιγά νά ἐναντιώνεται στίς κακές αὐτές ροπές προσπαθεῖ νά ἐγκρατευθεῖ ἀπό τήν ἱκανοποίηση τῶν κακῶν  ἐπιθυμιῶν, ξεριζώνει τά  πάθη καί μ’ αὐτόν τόν τρόπο ἀποκτᾶ τελειότητα.  Ἀποκτᾶ τήν ἐκράτεια τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν, κάνοντας καθαρή τήν καρδιά του.  Ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς ἀνυψώνει καί ἀναπτύσσει τήν πνευματική του γνώση, διότι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ σύμφωνα μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ γίνονται ἱκανοί μέ τά  μάτια τῆς ψυχῆς νά βλέπουν τό Θεό: «Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».

δ) Στήν ἐγκράτεια προσθέσατε  ὑ π ο μ ο ν ή

Ὅταν ὁ χριστιανός μέ ἀνδρεῖα πολεμᾶ τούς ἐσωτερικούς ἐχθρούς τῆς σωτηρίας του, τόν ἴδιο καιρό τοῦ ἐπιτίθενται οἱ ἐξωτερικοί ἐχθροί. Κάθε εἴδους δοκιμασίες καί πειρασμοί (ψεύδη, συκοφαντίες, κακολογίες, ἐπιπλήξεις, κοροϊδίες) τόν ἀκολουθοῦν σέ κάθε πνευματική προσπάθεια.  Ἀναποδιές καί κακοτυχίες στήν ὑπηρεσία του, οἰκογενειακές διχόνοιες καί διαφωνίες, ἐλλέψεις στή συντήρηση καί τήν ἐξασφάλιση τή δική του καί τῶν συνεργατῶν του, ἀπώλεια τῆς περιουσίας του, βλάβη τῆς ὑγείας του, εἶναι αὐτά μέ τά  ὁποῖα συχνά δοκιμάζεται ὁ χριστιανός.  Πειρασμοί σέ κάθε βῆμα.  Πόση ὑπομονή χρειάζεται ἐδω! Ὑπομονή μέ ἀνδρεία πού πολλές φορές ἀπαιτεῖ μεγάλη διάρκεια.  Ἀναπτύσσοντας ὁ χριστιανός τέτοια ὑπομονή, ἀποκτᾶ πνευματική ἐγκράτεια καί διδάσκεται νά κυριαρχεῖ στίς ἐπιθυμίες καί νά νικᾶ τά  πάθη.

Ἡ ὑπομονή εἶναι μία νέα βαθμίδα ἀνώτερη πρός τήν τελειότητα κι ἔρχεται μετά τήν ἐγράτεια.  Ἀπό τήν πλευρά της και ἡ ὑπομονή στό  κοπιαστικό  ἄθλημα τῆς ἐγκράτειας προσφέρει μεγάλη δύναμη καί ἐνίσχυση.  Ἡ ἔλλειψη ὑπομονῆς στούς πειρασμούς, ἡ μελαγχολία στίς συμφορές, δείχνει ἀδυναμία τοῦ πνεύματος.  Καί τό ἀδύναμο στούς ἐξωτερικούς πειρασμούς πνεῦμα στήν πραγματικότητα γίνεται ἀνίκανο νά νικήσει καί τούς ἐσωτερικούς του ἐχθρούς.

Ψηφιοποίηση κειμένου Κατερίνα