Μιχαήλ Σερβέτος (1511–1553). Ὄψεις θρησκευτικῆς μισαλλοδοξίας. Πρωτ. Βασίλειος Γεωργόπουλος

Ἱστορικά παραδείγματα (6ον) Μιχαήλ Σερβέτος (1511–1553)

  Ὄψεις θρησκευτικῆς μισαλλοδοξίας

Πρωτ. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου, Λέκτορος Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ 

Ὁ Ἱσπανός γιατρός Μιχαήλ Σερβέτος ἀνήκει στούς πιό φανατικούς ἀντιτριαδικούς αἱρετικούς τοῦ 16ου αἰώνα. Ἡ ἀντίθεση καί ἡ πολεμική του στό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος μπορεῖ νά συγκριθεῖ μόνο μέ τό μένος, γιά τό ἴδιο θέμα, τῶν σημερινῶν Μαρτύρων τοῦ Ἰεχωβᾶ.
Οἱ ἀντιτριαδικές του ἀπόψεις τόν ὁδήγησαν νά μετακινεῖται συνεχῶς, νά ἀσκεῖ τό ἐπάγγελμά του μέ ψευδώνυμο καί ἐπιπλέον, νά καταγγελθεῖ στή Ρωμαιοκαθολική Ἱερά Ἐξέταση καί νά καταδικαστεῖ ἀπό αὐτή, τό καλοκαίρι τοῦ 1553, σέ θάνατο διά τῆς πυρᾶς.
Οἱ ἀπόψεις ὅμως τοῦ Μ. Σερβέτου εἶχαν προκαλέσει καί τήν ἀντίδραση στή Γενεύη τοῦ Ἰ. Καλβίνου, πού μιλοῦσε γιά τό πρόσωπό του μέ ἀπαξιωτικό καί ὑβριστικό τρόπο, χαρακτηρίζοντάς τον, σύν τοῖς ἄλλοις, ὡς «παράφρονα», «δηλητηριῶδες τέρας», «βρώμικο σκύλο», «ἄπιστο παλιάνθρωπο». Πηγαίνοντας γιά τή Νάπολη μεταμφιεσμένος καί ἐνῶ γνώριζε πόσο ἐχθρικός ἦταν ἀπέναντί του ὁ Καλβῖνος, ἔκανε τό λάθος νά περάσει ἀπό τή Γενεύη.
 Ἐκεῖ ἀναγνωρίστηκε καί συνελήφθη μέ ἐντολή τοῦ Καλβίνου μέ τήν κατηγορία τῆς αἵρεσης. Στό δικαστήριο παρέστη αὐτοπροσώπως ὁ Καλβῖνος, ὁ ὁποῖος ἦταν καί ὁ βασικός μάρτυρας κατηγορίας. Ὕστερα ἀπό μία δίκη μέ μεγάλη ἔνταση στήν προτεσταντική Γενεύη, πού βρισκόταν κάτω ἀπό τόν ἀπόλυτο ἔλεγχο τοῦ Καλβίνου καταδικάστηκε καί αὐτός στόν διά τῆς πυρᾶς θάνατο.

Ὁ ἴδιος ὁ Σερβέτος ἀρνούμενος νά ἀνακαλέσει, ζήτησε ἀντί να καεῖ, νά ἀποκεφαλιστεῖ. Ὁ Καλβῖνος ἄν καί προβληματίστηκε ἀρχικά, στή συνέχεια ἀρνήθηκε νά συναινέσει.
Ὑποστήριξε τό κάψιμο τοῦ Σερβέτου στή φωτιά. Ἡ καταδικαστική ἀπόφαση ἐκτελέστηκε τό πρωϊνό τῆς 17–10– 1553.
Στόν πάσσαλο, πού ἔδεσαν τόν Σερβέτο νά καεῖ ἔδεσαν μαζί του καί ἕνα ἀπό τά βιβλία του. Τό ἀποτρόπαιο αὐτό γεγονός προκάλεσε ἀντιδράσεις καί ἀμφισβήτηση τοῦ Καλβίνου. Αὐτή ἡ ἐξέλιξη, τόν ἀνάγκασε νά συντάξει εἰδική δημόσια ἀπάντηση, πού μέ τήν γνωστή ὀξύτητά του δικαιολογοῦσε τήν ἀπόφαση καί τή στάση του γιά τό κάψιμο τοῦ Σερβέτου.
Ἐντυπωσιάζει τό γεγονός ὅτι ἀρκετά χρόνια μετά τό κάψιμο τοῦ Σερβέτου, ὁ Καλβῖνος ὑπερασπιζόταν αὐτή τήν φρικτή πράξη, τό κάψιμο, δηλαδή, ἑνός ἀνθρώπου ἀσχέτως τῶν κακόδοξων θέσεών του, καί τή συναίνεσή του νά ὑλοποιηθεῖ, μέ τόν ἴδιο φανατισμό, πού εἶχε, ὅταν πολεμοῦσε ἀκόμα τόν Σερβέτο ζωντανό.
Τό περιστατικό τοῦ Σερβέτου ἀποτελεῖ μία ἀνεξάλειπτη κηλίδα ντροπῆς καί πράξη φανατισμοῦ, πού συνοδεύει διαχρονικά τόν Καλβῖνο. Αὐτός ὁ λόγος ὁδηγεῖ Δια μαρτυρόμενους ἱστορικούς καί θεολόγους, θαυμαστές τοῦ προσώπου τοῦ Καλβίνου, ἀρχικά νά ἐκφράζουν τήν ἀπορία τους γι᾽ αὐτή τή στάση του, καί στή συνέχεια, νά ἐπιχειροῦν μέ ἀπίστευτες δικαιολογίες νά δικαιολογήσουν τά ἀδικαιολόγητα.
Ἡ ἀσύλληπτης μισαλλοδοξίας αὐτή πράξη τοῦ Καλβίνου, πού δέν εἶναι ἡ μοναδική στόν Προτεσταντικό χῶρο, καταρρίπτει, ἐπίσης, ἕνα πολυπροβαλλόμενο ἰσχυρισμό τῶν Διαμαρτυρομένων ὅτι δηλαδή στό χῶρο τους εἶναι ἀπολύτως σεβαστές καί ἀπαραβίαστες ἡ ἀτομική συνείδηση καί ἡ ἐλευθερία τῆς ἔκφρασης.
Καί αὐτό τό γεγονός, ἀποδεικνύει ὅτι τό ἀπαραβίαστο τῆς ἀτομικῆς συνείδησης δέν εἶναι πάντοτε καθολικά ἀποδεκτό, ἐνῶ καί ἄλλα περιστατικά ἀπό τό χῶρο τοῦ Προτεσταντισμοῦ ἀποδεικνύ ουν ὅτι γίνεται σεβαστό ἐπιλεκτικά.
Δυστυχῶς καί ἡ περίπτωση τοῦ Σερβέτου ἀποτελεῖ ἕνα ἀκόμη αἱματηρό κρίκο στήν ἁλυσίδα τῶν φρικτῶν γεγονότων τῆς θρησκευτικῆς μισαλλοδοξίας.

 Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ.  1974, 3 Μαΐου 2013