Ἡ Καινή Ἐντολή. Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε. Μέρος Α'

 Ἡ Καινή Ἐντολή  (Ἰωάν.13,34)

Ἡ κλήσις τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας

 Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε

«Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό ἀγάπη», ἔγραφε τό περιοδικό «Ἐφημέριος», ἀριθμ.23-24/1980, σέ μιά ἀφίσσα γιά τήν «ἡμέρα τῆς ἀγάπης», μέ τήν ὁποία προέτρεπε νά γίνωνται ἔργα χριστιανικῆς ἀγάπης χάριν τῶν ὑπερηλίκων, τῶν πτωχῶν καί τῶν ὀρφανῶν.
Κοντά στήν πρακτική της πλευρά ἡ ἀφίσσα ἐξέφραζε μιά μεγάλη ἀλήθεια: ὅτι δηλαδή ὄχι μόνο τά γηρατειά, οἱ ἄρρωστοι καί γενιικά αὐτοί πού ὑποφέρουν, ἀλλά μά ἀπόλυτα ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό ἀγάπη. Ὅπως ἀκριβῶς δέν μποροῦμε νά ζήσουμε χωρίς ἀέρα, τό φῶς καί τήν θερμότητα τοῦ ἡλίου, κατά τόν ἴδιο τρόπο, δέν εἶναι δυνατόν νά ζήση ὁ ἄνθρωπος χωρίς τήν ἀγάπη πάνω στήν γῆ. Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό ἀγάπη.
Τό γεγονός αὐτό δέν εἶναι ἀνάγκη νά προβληθῆ, τό ζῆ ὁ κάθε ἄνθρωπος στήν προσωπική του ζωή. «Ἡ δύναμις τοῦ ἀγαπᾶν εἶναι φυτευμένη ἀπό τήν ἀρχή μέσα στήν ἀνθρώπινη ψυχή» (ἅγ. Νικόλαος Καβάσιλας). Ἡ δύναμις αὐτή ἀποτελεῖ μέρος ἀπό τήν ἴδια τήν σύστασι τῆς ὑπάρξεώς μας, εἶναι ἡ σφραγίδα τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ ὁ Ὁποῖος «ἀγάπη ἐστιν». (Α΄Ἰωάν.4,8).
Στήν π. Διαθήκη ἡ ἀγάπη εὑρίσκεται στήν ἀρχή τοῦ Δεκαλόγου, ἀλλά τήν ἀληθινή εἰκόνα της μᾶς τήν δείχνει ὁ Σωτήρας Χριστός μας, ὅταν σαρκώθηκε ἀπό ἀγάπη γιά ἐμᾶς καί ἀποκαλύφθηκε σ᾿ ἐμᾶς ὡς ἐνσαρκωμένη ἀγάπη.
Αὐτός ἀγάπησε τούς ἀνθρώπους, ὅσο δέν τούς ἀγάπησε κανείς ἄλλος ἤ θά τούς ἀγαπήση ποτέ. Θεράπευσε τίς πληγές τους, τούς συγχώρησε τά ἁμαρτήματα καί πῆρε ἐπάνω του τά ἁμαρτήματα ὅλων ἀποδεχόμενος νά πεθάνη γιά μᾶς θάνατο ταπεινωτικό, γιά νά ἀνοίξη σ᾿ ἐμᾶς ὅλους τόν δρόμο τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀναστάσεως. Καί ἔπειτα μᾶς ἄφησε τήν πιό ἅγια Διαθήκη, σφραγισμένη μέ τό Ἅγιο καί Θεῖο Αἷμα Του: τήν καινή ἐντολή τῆς ἀγάπης.
Στόν Μυστικό Δεῖπνο, τίς τελευταῖες στιγμές πού ζοῦσε μέ τούς μαθητές ὁ Σωτήρας τούς ἐμπιστεύεται αὐτή τήν Διαθήκη τῆς ἀγάπης. «Ἐντολήν καινήν δίδωμι ὑμῖν, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους, καθώς ἠγάπησα ὑμᾶς ἵνα καί ὑμεῖς ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοι μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις»(Ἰωάν.13,34). Καί σάν νά μήν ἔφθανε αὐτή ἡ τόσο καθαρή ἐντολή ὁ Σωτήρας τήν ἐπαναλαμβάνει λίγο παρακάτω: «αὕτη ἐστὶν ἡ ἐντολὴ ἡ ἐμή, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς». (Ἰωάν.15,12). Γιά νά τό ἐπαναλάβη εὐθύς ἀμέσως καί σέ πιό ἀποφασιστικό τόνο: «ταῦτα ἐντέλλομαι ὑμῖν, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους».(Ἰωάν. 15,17).
Μέ καμμιά ἄλλη εὐαγγελική ἐντολή ὁ Σωτήρας δέν ἔκανε ἔτσι. Μᾶς εἶπε ὅτι ὅλες οἱ θεῖες ἐντολές εἶναι ἀναγκαῖες γιά τήν σωτηρία: «εἰ δὲ θέλεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ζωήν, τήρησον τὰς ἐντολάς». (Ματ.19,17). Ἐνῶ, ὅταν πρόκειται γιά τήν ἀγάπη ὁ Κύριος ἐπιμένει μέ ἰδιαίτερο τρόπο, διατάσσει μέ κίνδυνο νά προσβάλη τήν ἐλεύθερη θέλησι τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά μᾶς κάνη νά καταλάβουμε πόσο ἀπαραίτητη μᾶς εἶναι ἡ ἀγάπη, τί μεγάλη ἀξία ἔχει αὐτή ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
Γι᾿ αὐτό καί ὁ Μέγας Παῦλος, στόν θαυμαστό ὕμνο τῆς ἀγάπης λέγει κι αὐτός ὁμόφωνα μέ τόν διδάσκαλο τῆς ἀγάπης: «Χωρίς τήν ἀγάπη, ὅλα τά πνευματικά χαρίσματα, ὅλες οἱ ἀρετές, ἀκόμη κι αὐτό τό μαρτύριο δέν ἔχουν καμμιά ἀξία» (πρβλ.Α΄Κορ.13). Ἐνῶ ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ἀναφερόμενος εἰδικά στήν πνευματική ζωή διευκρινίζει ὅτι «ὅλα αὐτά χωρίς ἀγάπη, εἶναι ξένα πρός τόν Θεόν».
Τίποτε δέν εἶναι πιό θαυμαστό καί πιό ἀπαραίτητο γιά τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν ἀγάπη. Αὐτή ἦταν παροῦσα στήν δημιουργία τοῦ κόσμου, μ᾿ αὐτή ὁ κόσμος δημιουργήθηκε πάλι γιά δεύτερη φορά. Εἶναι ὁ καθολικός νόμος τῆς ὑπάρξεώς μας πάνω στήν γῆ καί θ᾿ ἀποτελέση τήν ἀνέκφραστη χαρά τῆς αἰωνίου ζωῆς.
Ἀλλά βέβαια τό νά ὁμιλῆ κανείς γιά τήν ἀγάπη σημαίνει τό νά ὁμιλῆ γιά τόν ἴδιο τόν Θεό καί αὐτό εἶναι ἐπικίνδυνο γι᾿ αὐτόν πού δέν ἔφθασε στήν τελειότητα (Κλῖμαξ, Λόγος περί ἀγάπης). Γι᾿ αὐτό, ἀπό τόν ἀτελείωτο σωρό τοῦ πλούτου της θά ἀναφερθῶ σέ μερικές μόνο πλευρές τῆς ἀγάπης, πού εὑρίσκεται στίς ἀνθρώπινες σχέσεις, ὅπως ἦλθαν σέ φῶς ἀπό μερικούς μεγάλους πνευμαιτκούς Πατέρες καί μεγάλους πρακτικούς τῆς ἀγάπης.
Στόν ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σῦρο εὑρίσκουμε αὐτόν τόν θαυμαστό λόγο: «ἀνάγκασον σεαυτόν, ὅταν ὑπαντήσης τῶ πλησίον σου, ἵνα τιμήσης αὐτόν ὑπέρ τό μέτρον αὐτοῦ...καί ἐπαίνεσον αὐτόν εἰς ἅπερ οὐκ ἔχει...ἐν γάρ τούτοις, καί τοῖς τοιούτοις ἑλκεις αὐτόν εἰς τό ἀγαθόν, καί ἀναγκάζεις αὐτόν αἰσχύνεσθαι ἐκ τῆς προσηγορίας, ἧς προσηγόρευσας αὐτόν. Καί σπείρεις εἰς αὐτόν σπέρματα ἀρετῆς».
Ἀγαπώντας κάποιον δέν κάνεις μιά καλή μόνο πρᾶξι γι᾿ αὐτόν, ἀλλά τόν βοηθεῖς νά γίνη καλλίτερος. Σπέρνεις μέσα του τόν σπόρο τῆς ἀρετῆς. Ἀλλά τό πιό θαυμαστό πρᾶγμα εἶναι ὅτι αὐτή ἡ μεταβολή, τήν ὁποία ἐγώ μέ τήν ἀγάπη μου ἐπιφέρω στόν πλησίον ἐπιστρέφει σέ μένα καί μ᾿ἀλλάζει καί μένα. «Εἰ πρόσωπον φιλουμένου ἐναργῶς ὅλους ἡμᾶς μεταβάλλει, καί φαιδρούς, καί ἱλαρούς, καί ἀλύπους ἀπεργάζεται, τί δ᾿ ἄν οὐ ποιήσειε πρόσωπον Δεσπότου, ἐν καθαρᾶ ψυχῆ ποιουμένου ἀοράτως ἐκδημίαν;» (Κλῖμαξ 30,10).
Τί ἦταν ἄραγε αὐτό πού ἔκανε τόν κόσμο, ὥστε νά συγκεντρώνεται κατά χιλιάδες γύρω ἀπό τόν Σωτῆρα, ξεχνῶντας τήν δίψα καί τήν κούρασι; Ἦταν ἀληθινά ἡ καινούργια διδασκαλία του, ἀλλά περισσότερο ἀπ᾿ αὐτό ἦταν ἡ δύναμις τῆς θεϊκῆς ἀγάπης, τήν ὁποία ἔριχνε πάνω τους ἡ ἐνανθρωπήσασα Ἀγάπη πού τούς παρηγοροῦσε, τούς ἀνακούφιζε καί τούς θεράπευε ἀπό τίς σωματικές καί ψυχικές ταλαιπωρίες. Ἄς ἐνθυμηθοῦμε τήν αἱμορροοῦσα ἐπί δώδεκα χρόνια γυναῖκα: «ἔλεγεν γάρ ἐν ἑαυτῆ, ἐάν μόνον ἅψωμαι τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, σωθήσομαι»(Ματ.9,21).
Αὐτό τό πρᾶγμα τό βλέπουμε καί στήν ζωή μερικῶν ἁγίων. Λέγεται, γιά παράδειγμα, στόν βίο τοῦ ἁγίου Νικολάου, ὅτι ἄν κανείς εἶχε κάποια ἀρρώστεια ἤ ἕνα ψυχικό πόνο καί κοιτοῦσε μόνο τό πρόσωπο τοῦ μεγάλου ἱεράρχου, εὕρισκε παρηγοριά στόν πόνο του. Ἀλλά ὁ ἅγιος Νικόλαος ἦταν πολύ ἐλεήμων καί ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι τό πιό αὐθεντικό σημεῖο τῆς ἀγάπης γιά τόν ἄλλον. Ἡ δύναμις τῆς ἀγάπης τοῦ μεγάλου ἱεράρχου μέ τήν ὁποίαν περιέβαλλε αὐτούς πού ἔρχονταν πλησίον του, τούς ἐλάφρυνε καί τούς ἔφερνε ψυχική παρηγοριά. Γι᾿ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τόν ἱεράρχη Νικόλαο τοποθετώντας τον στήν πρώτη θέσι μεταξύ ὅλων τῶν ἱεραρχῶν της.
Καί μόνο ἀπ᾿ αὐτά τά παραδείγματα διαπιστώνουμε ὅτι ἀπό τήν ὕπαρξι τοῦ ἀγαπῶντος ξεχύνεται κάτι μυστικό, μιά δύναμι πού κάνει καλό στούς ἄλλους. Μεταξύ αὐτῶν πού ἀγαπῶνται πραγματοποιεῖται μιά μυστική κοινωνία ἐνεργητικῶν δυνάμεων, οἱ ὁποῖες μεταβάλλουν ὁλόκληρη τήν ζωή τους. «Ἡ ἀγάπη...οὐκ ἀσχημονεῖ», λέγει πάλι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τό κακόν,...πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει» (Α΄Κορ.13,5).
Αὐτές τίς τοποθετήσεις, τίς τόσο διαφορετικές σέ σύγκρισι μέ τήν συνηθισμένη συμπεριφορά πού εὑρίσκουμε μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, δέν τήν ἐπιβάλλει μέ τήν βία ὁ ἀγαπῶν, ἀλλά ξεχύνονται μέ τρόπο φυσικό ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν ἀγαπώμενο. Δέν βλέπουμε αὐτό τό πρᾶγμα καί στήν καθημερινή ζωή; Ὅταν κανείς ἀγαπᾶ τόν ἄλλον, τόν βλέπει μέ διαφορετικά μάτια ἀπό ὅ,τι τόν ὑπόλοιπον κόσμον. Ἄς εἶναι ἕνα παιδί ὁσοδήποτε ἄσχημο, ἡ μητέρα του τό ἀγαπᾶ καί τό θεωρεῖ ὄμορφο, ὅσο κανένα ἄλλο. Ἔχει κάποιος ὅλα τά ἐλαττώματα. Ὁ φίλος του δέν τά βλέπει, δέν τά γνωρίζει καί εἶναι σέ θέσι νά πεθάνη γι᾿ αὐτόν. Διότι τίποτε δέν εἶναι δυνατόν νά ἀλλάξη τόν πιστό φίλο καί διότι ἡ ἀγάπη εἶναι μία δύναμι, μία φωτιά, τήν ὁποία οὔτε οἱ ποταμοί, οὔτε ἡ θάλασσα δέν μποροῦν νά τήν σβήσουν. Εἶναι δυνατή σάν τόν θάνατο (Ἆσμα Ἀσμάτων 8,6-7).’

 ***

Μετάφρασις ἀπό μοναχό Δαμασκηνό Γρηγοριάτη.

Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.

Ἐπιμέλεια κειμένου   Ἀναβάσεις

 Διαβάστε τά ὑπόλοιπα πατώντας   Γέροντας Πετρώνιος-Ἡ κλήσις τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας