Ἡ φυγή τοῦ μοναχοῦ ἀπό τόν κόσμο. Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε Μέρος Β'

Ἡ φυγή τοῦ μοναχοῦ ἀπό τόν κόσμο

 Γέροντος ἱερομ. Πετρωνίου Τανάσε

Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἐντολή τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου. Ὅλη ἡ διδασκαλία τοῦ Παλαιοῦ καί Νέου Νόμου περιέχεται σ᾿ αὐτήν.
Εἶναι ἡ αὐθεντικώτερη σφραγίς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ παράδεισος ἐπί τῆς γῆς, εἶναι ἡ μακαριότης τῆς παρούσης καί τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἀντίθετα, ἡ ἔλλειψις αὐτῆς εἶναι ἡ κόλασις καί ὁ ἄδης, διότι κόλασις εἶναι ἡ ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου ν᾿ ἀγαπήση τόν Θεό.
«Τί θά ἀνταποδώσουμε στόν Κύριο, ἐρωτᾶ ὁ Μέγας Βασίλειος, γιά τό πλῆθος τῶν δωρεῶν καί εὐεργεσιῶν, τά ὁποῖα ἀδιάκοπα χορηγεῖ στόν κόσμο;
«Ἀγαπήσατε τόν Θεόν», ἀπαντοῦν ὁμοφώνως ὅλοι οἱ Ἅγιοι: «Ἀγαπήσατε τόν Θεόν καί εὑρήσετε χάριν αἰώνιον».
Ἡ πτωχεία, ἡ ταπείνωσις καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι πάνω ἀπ᾿ ὅλα τά θεμέλια τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, τά ὁποῖα ἀγαπᾶ ὁ μοναχός, ὅταν ἀφήνει τόν κόσμο καί ὑπόσχεται μέ ὅρκους νά τά ἐκπληρώση χωρίς παρεκκλίσεις σ᾿ ὁλόκληρη τήν ζωή του. Ὁπότε βλέπουμε ὅτι ἡ φυγή τοῦ μοναχοῦ ἀπό τόν κόσμο δέν εἶναι πλέον μία φυγή, ἀλλά μία σταθερά ἀπόφασις ν᾿ ἀκολουθήση, ὅσο ἠμπορεῖ πληρέστερα, τήν ὁδό, τήν ὁποία μᾶς ἄνοιξε ὁ Σωτήρ μας Ἰησοῦς Χριστός μέ τό παράδειγμα τῆς ζωῆς Του καί μέ τήν διδασκαλία Του.
Ἀλλά ἡ φυγή τοῦ μοναχοῦ ἀπό τόν κόσμο ἔχει ἀκόμη καί μία ἄλλη πλευρά, τήν ὁποία μᾶς τήν δείχνει ἰδιαίτερα ἡ ἀκολουθία τῆς εἰσόδου τοῦ μοναχοῦ στόν μοναχισμό.
Ὁ ὑποψήφιος μοναχός ἐνδεδυμένος μέ τό ὑποκάμισο (κατά τό ρουμανικό τυπικό) εὑρίσκεται στόν πρόναο τῆς ἐκκλησίας, ἀπ᾿ ὅπου κατευθύνεται πρός τό Ἅγιο Βῆμα ἀπό τούς ἀδελφούς του, οἱ ὁποῖοι κρατοῦν ἀναμμένα κεριά στά χέρια καί ψάλλουν τό: «Ἀγκάλας πατρικάς, διανοῖξαι μοι σπεῦσον, ἀσώτως τόν ἐμόν κατηνάλωσα βίον...νῦν προσπίπτω σοι ἐν μετανοίᾳ κραυγάζων: ἥμαρτον, Πάτερ, εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν Σου».
Αὐτό τό τροπάριο εἶναι παρμένο ἀπό τήν ἀκολουθία τῆς δευτέρας Κυριακῆς τοῦ Τριωδίου, τοῦ Ἀσωτου Υἱοῦ καί ὅλη ἡ ἀκολουθία τῆς κουρᾶς εἶναι ἕνα ἀντίγραφο τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ, ὁ ὁποῖος γυμνός ἀπό τήν πατρική περιουσία, τήν ὁποίαν ἐξώδευσε στήν ἁμαρτία, ἐπιστρέφει στό σπίτι μέ μετάνοια, ἐνῶ ὁ πατέρας του τόν ὑποδέχεται, τόν ἐνδύει τήν πρώτη στολή καί κάνει συμπόσιο γιά τήν ἐπιστροφή τοῦ χαμένου υἱοῦ.
Ἡ Ἁγία Ἐκκλησία μας μνημονεύει αὐτή τήν παραβολή τήν δεύτερη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ὡς μία προετοιμασία γιά τήν ἁγία καί μεγάλη Νηστεία, γιά νά μᾶς προτρέψη ν᾿ἀφήσουμε τήν ὁδό τῆς ἀμαρτίας καί νά ἐπιστρέψουμε στήν πατρική ὁδό μέ βαθειά καί είλικρινῆ μετάνοια, ὅμοια μέ ἐκείνη τοῦ χαμένου υἱοῦ τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου.
Τί σχέσι ὅμως ἔχει αὐτή ἡ παραβολή μέ τήν φυγή τοῦ μοναχοῦ ἀπό τόν κόσμο;
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι, χωρίς ἀμφιβολία, ἡ ἀνώτερη ἀνάμεσα στίς ἄλλες ἀρετές, ἀλλά στήν ἐπίγεια ζωή μας οὔτε ἡ ἀγάπη, οὔτε ἡ ταπείνωσις, οὔτε ὅλες οἱ ἄλλες ἀρετές δέν εἶναι πλήρεις, δέν εἶναι τέλειες. Διότι, καθώς, λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος, «ὅλοι εἴμεθα ἁμαρτωλοί καί κανένας δέν εἶναι ἀπηλλαγμένος ἀπό πειρασμούς, γι᾿ αὐτό καμμία μεταξύ τῶν ἀρετῶν δέν εἶναι ὑψηλότερη ἀπό τήν μετάνοια. Τό ἔργο της δέν τελειώνει ποτέ καί εἶναι ἀπαραίτητη γιά ὅλους τούς ἁμαρτωλούς καί δικαίους πάντοτε...διότι ἡ τελειότης ἀκόμη καί στούς τελείους εἶναι ἀτέλεστος»(55ος Λόγος).
Ἡ εἴσοδος τοῦ χριστιανοῦ στόν μοναχισμό ἀντιστοιχεῖ ἀκριβῶς μέ τήν παραβολή τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. Ὁ μοναχός ἀφήνει τά πάντα γιά τήν μεγάλη ἀγάπη πού ἔχει γιά τόν Χριστό, γιά νά μιμηθῆ τήν ταπείνωσι καί πτωχεία Του. Δεσμεύεται ἀπό τήν ἀρχή μέ τίς μεγαλύτερες ἀρετές. Ἀλλά οἱ ἀρετές του, ὅπως ὅλα τά ἀνθρώπινα, εἶναι ἀτελεῖς καί πρέπει πάντοτε νά τίς διορθώνη μέ τήν μετάνοια. Ὡς ἐκ τούτου ὁ μοναχός εἶναι, ἐκτός ἀπό «ἄνθρωπος τοῦ Πνεύματος», καί «ἄνθρωπος τῆς μετανοίας». Διότι, ὄντως ἡ μετάνοια εἶναι τό μέσον τελειότητος σ᾿ ὅλες τίς ἀρετές καί στήν πνευματική πρόοδο «ἐκ δυνάμεως εἰς δύναμιν». Εἶναι «τό καράβι μέ τό ὁποῖον πρέπει νά πλέωμεν συνεχῶς γιά νά φθάσουμε στό λιμάνι τῆς σωτηρίας» (ἅγιος Ἰσαάκ).
Ἔτσι, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἡ πτωχεία καί ἡ ταπείνωσις, ὅταν τελειοποιηθῆ μέ συνεχῆ μετάνοια συνιστοῦν τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος τῆς μοναχικῆς ζωῆς.
Παρατηροῦμε ὅτι ὅλα αὐτά ὑποδεικνύονται σαφῶς ἀπό τό Ἱερό Εὐαγγέλιο ὡς θεμελιώδεις νόμοι τῆς χριστιανικῆς ζωῆς-ὄχι μόνο ὡς μερικές μοναχικές ὑποσχέσεις-καί μόνο ὅταν βαδίσουμε αὐτή τήν ὁδό, θ᾿ ἀπολαύσουμε τήν αἰώνια ἀνάπαυσι μέ ὅλους τούς ἁγίους. Αὐτή εἶναι ἡ μοναδική ὁδός, τήν ὁποία κάθε χριστιανός πρέπει ν᾿ ἀκολουθήση γιά τήν ἀπόκτησι τῆς σωτηρίας του.
Συγκρίνοντας ὅμως τήν παροῦσα χριστιανική ζωή μας μέ αὐτό τό δεδομένο ἀπό τόν Κύριο πρότυπο τῆς ζωῆς, βλέπουμε ὅτι διαφέρουν ὅσο ὁ οὐρανός ἀπό τήν γῆ, κι ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι εἴμεθα καλοί χριστιανοί καί ἀκόμη σωστοί ὀρθόδοξοι καί ὅτι ζοῦμε ἀκριβῶς κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου.
Ὅσον ἀφορᾶ τήν ταπείνωσι, ὁ πολύς κόσμος δέν γνωρίζει τί εἶναι. Μάλιστα μερικοί τήν θεωροῦν ἀσυμβίβαστη μέ τήν ἀξιοπρέπεια καί τό κῦρος τοῦ πολιτισμένου ἀνθώπου. Ἡ πτωχεία;  Εἶναι ἡ πλέον ἀντιπαθητική γιά τόν σημερινό κόσμο κατάστασις, διότι ὅλος ὁ κόσμος τρέχει γιά τά χρήματα, τόν πλοῦτο καί τήν ἀπολαυστική ζωή. Πῶς ὅμως στήν ψυχή αὐτοῦ πού ἀγαπᾶ τήν ὕλη καί τά χρήματα μπορεῖ νά χωρέση καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ;
Ὅσο γιά τήν μετάνοια, πολύς κόσμος ἔχασε τήν ἴδια τήν ἔννοια τῆς μετανοίας. Ὅταν βαρύτατες γιά τήν χριστιανική μας συνείδησι ἁμαρτίες, ὅπως ἄρνησις τοῦ Θεοῦ, ἀκολασία, μῖσος μεταξύ τῶν ἀνθρώπων κλπ. ἐπιτρέπονται δημοσίως καί νομίμως ὡς ἐπίσημος τρόπος ζωῆς, ἡ μετάνοια δέν ἔχει πλέον καμμία σημασία.
Κατά τήν μακροχρόνια περίοδο τῆς ὑπάρξεώς του ὁ μοναχισμός προσέφερε μεγάλες καί ὑψηλές ὑπηρεσίες στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ: Προστάτης τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καί ὁδηγός τῆς Ἐκκλησίας τήν ὁποίαν ἐκυβέρνησε μέ μεγάλες προσωπικότητες πού ἔδωσε σ᾿ αὐτήν καλλίτερα ἀπό ὁπουνδήποτε ἄλλον ἐργάτη στόν χῶρο αὐτόν. Τά πατερικά κείμενα εἶναι κατά τό μεγαλύτερο μέρος τους ἔργο τῶν μοναχῶν. Οἱ σύνοδοι καί οἱ Κανόνες, ἰδικό τους ἔργο. Τό δόγμα, ἡ λατρεία, ἡ πειθαρχία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ τέχνη, ἡ φιλοσοφία καί κάθε τι πού μπορεῖ νά ὀνομασθῆ πολιτισμός στόν παλαιό καί μεααιωνικό Χριστιανισμό, δημιουργήθηκε καί διευθύνθηκε ἀπό τούς μοναχούς (Θεόδωρος Ποπέσκου, «Θεῖον καί ἀνθρώπινον στήν ἱστορία).
Στόν καιρό μας ὅμως, αἰῶνα ἀπιστίας καί ἀποστασίας, ἡ πλέον ἀπαραίτητη διακονία πού ἐπιβάλλεται στόν μοναχό καί ἡ ὁποία εἶναι τό μήνυμα γιά τόν σημερινό κόσμο, εἶναι τό νά παραμείνη ὁ ἴδιος μπροστά στόν χριστιανικό λαό μέ τό παράδειγμα τῆς ζωῆς του, πού εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς εὐαγγελικῆς χριστιανικῆς ζωῆς, ὅπως μᾶς τήν ἄφησε ὁ Σωτήρ μας Ἰησοῦς Χριστός: αὐθεντική βίωσις τῆς χριστιανικῆς ζωῆς μέ ἁπλότητα καί ταπείνωσι, μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πάνω ἀπό ὅ,τι δήποτε ἄλλο καί ἀκατάπαυστος πόθος γιά τήν τελειότητα μέ τήν βοήθεια τῆς μετανοίας.

 ***

Μετάφρασις ἀπό μοναχό Δαμασκηνό Γρηγοριάτη.

Τό κείμενο προέρχεται ἀπό τά ἀρχεῖα τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου, τόν ὁποῖον καί εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τήν παραχώρηση τῶν ἀρχείων, ὅπως ἐπίσης εὐχαριστοῦμε καί τόν γέροντα τῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια δημοσίευσης.

Ἐπιμέλεια κειμένου   Ἀναβάσεις

 Διαβάστε τά ὑπόλοιπα πατώντας   Γέροντας Πετρώνιος-Ἡ κλήσις τῆς Ἁγίας Ὀρθοδοξίας