«Ένας από τους τελευταίους» Γέροντας Ευθύμιος Αγιορείτης.(Ι.Μ.Κωσταμινίτου, Βίγλα - Ι.Μ.Μ.Λαύρας)1915 -2004 Δ' Μέρος με φωτογραφίες.

Ὑποτακτικός

Φεύγοντας ἀπό τό μεγάλο Κοινόβιο τῆς Κωσταμονίτου δέν «σπεύδει» νά γίνει ἐρημίτης, «Γέροντας», ἡσυχαστής. Παρόλο πού ἀγαπᾶ τήν ἡσυχία, ἀκολουθεῖ τήν Πατερική γραμμή.
Οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐμακάρισαν τήν ὑπακοή γιά ὅλους τούς Μονάζοντας, ἀλλά τήν ὅρισαν ὡς ἀπαραίτητο στάδιο γιά τούς νέους Μοναχούς. Πρίν κανείς προχωρήσει στό «βαφεῖον» (πού εἶναι ἡ ἡσυχαστική ζωή, κατά τήν ὁποία ὁ ἀσκητής «βάφεται» μέ τίς ἀρετές) πρέπει νά περάσει ἀπό τό «κναφεῖον»[1],τό ὁποῖο εἶναι τό Κοινόβιο καί ἡ ὑπακοή σέ Γέροντα. Αὐτά καθαρίζουν τήν ψυχή τοῦ ἀρχάριου Μοναχοῦ ἀπό τά ποικίλα πάθη, τά ἐμπαθῆ θελήματα καί τό ὑψηλό φρόνημα.
Γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακας στόν 26ο Λόγο του περί Διακρίσεως εὐδιακρίτου: «Ἐμεῖς θεωροῦμε ὅτι δυὸ εἰδῶν καθαρισμοὶ ὑπάρχουν σὲ ὅσους «φρονοῦσι τὰ ἄνω», παίρνοντας παράδειγμα τοὺς δυὸ καθαρισμοὺς ποὺ χρησιμοποιοῦνται κάτω στὴν γῆ. Καὶ χαρακτηρίζομε κναφεῖον τὸ ἐν Κυρίῳ κοινόβιο, διότι ξύνει καὶ καθαρίζει τὸν ρύπο καὶ τὸ πάχος καὶ τὴν δυσμορφία τῆς ψυχῆς. Καὶ ὡς βαφεῖον θὰ ὠνομάζαμε τὴν ἀναχώρησι στὴν ἔρημο, διότι (βάφει μὲ οὐράνια χαρίσματα) ὅσες ψυχὲς ἐκαθαρίσθηκαν στὸ κοινόβιο ἀπὸ τὴν λαγνεία καὶ τὴν μνησικακία καὶ τὸν θυμό, καὶ ἔτσι ἀσπάσθηκαν τὴν ἡσυχαστικὴ ζωή»[2].
 Ὁ νεαρός π. Εὐθύμιος δέν ἀναζητᾶ ἐρειπωμένο κελλί γιά νά «ἡσυχάσει», ἀλλά ἀκολουθεῖ τήν ἀπλανή ὁδό τῆς ὑπακοῆς.
Ὑποτάσσεται στόν «θεό μετά τόν Θεόν»[3] Πνευματικό του Ὁδηγό, προφανῶς μέ τέλειο τρόπο - ἄν
κρίνουμε ἀπό τήν μετέπειτα ἄκρως συνεπή μοναχική του πορεία. Ὁ Γέροντάς του π. Βαρλαάμ τόν στήριξε καί τόν καθοδήγησε στά πρῶτα του μοναχικά βήματα στήν Ἔρημο.
Σ’ αὐτήν τήν περίοδο τῆς ζωῆς του ἀναφέρεται καί τό ἀκόλουθο περιστατικό. Τό διηγήθηκε ὁ ἴδιος ὁ
Γερο -Εὐθύμιος στόν Γέροντα Βλάσιο Βιγλιώτη:

Τό «ὄνειρο » τοῦ Γέροντος Εὐθυμίου Βιγλιώτου

“Mέ ἔστειλε ὁ Γέροντάς μου Βαρλαάμ γιά κάποια δουλειά στήν Μονή Σίμωνος Πέτρας. Τήν νύχτα διανυκτέρευσα ἐκεῖ. Τό βράδυ στόν ὕπνο μου βλέπω ὅτι εὑρισκόμουν στήν Καλύβη μας τῶν Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ στήν Βίγλα. Βλέπω ὅτι βγαίνω ἀπό τήν Καλύβη καί κατευθύνομαι πρός τήν Καλύβη τῆς Ἁγίας Σκέπης, πού βρίσκεται παρα-κάτω ἀπό μᾶς, γιά νά ἐπισκεφθῶ τάχα τόν Γέροντα Ἱερώνυμο. Μόλις ἄνοιξα τήν πόρτα τῆς Καλύβης του, βλέπω τόν Γέροντα Ἱερώνυμο κατά γῆς ξαπλωμένο. Καί λέγω μόνος μου: «Σκότωσαν τόν ἄνθρωπο!». Ἀκολούθως ξύπνησα. Ἀφοῦ ἑτοιμάστηκα ξεκίνησα μέ τά πόδια γιά τή Βίγλα. Πῆγα πεζοπορόντας μέχρι τήν Ἁγία Ἄννα ὁπότε ἄκουσα ἐκεῖ ὅτι τόν Γέροντα Ἱερώνυμο στήν Βίγλα τόν σκότωσε ἕνας ψυχασθενής Ἀρβανίτης, πού τόν εἶχε δεχτεῖ σάν δόκιμο. Τούς εἶπα ὅτι αὐτό τό εἶδα τό περασμένο βράδυ στόν ὕπνο μου, ἀλλά δέν ἔδωσα σημασία. Νά ὅμως πού βγῆκε ἀληθινό. Τά ἴδια εἶπα καί στόν Γέροντά μου. Ἐκεῖνος ἀκούγοντάς τα δόξασε τρεῖς φορές τόν Θεό».

 Τό ὄνειρο αὐτό τό παραθέτουμε ὅπως μᾶς τό παρέδωσε καταγεγραμμένο ὁ π. Βλάσιος Βιγλιώτης διατηρώντας κάθε ἐπιφύλαξη. Σύμφωνα μέ τήν ὀρθόδοξη Παράδοση ὁ Χριστιανός δέν πρέπει νά προσέχει καθόλου τά ὄνειρα διότι συχνότατα προέρχονται ἀπό τήν φαντασία μας ἤ ἀπό τούς δαίμονες. Σπανιώτατα προέρχονται ἀπό τόν Θεό. Τό ἐδῶ παρατιθέμενο δέν τό σχολιάζουμε ἀλλά ἁπλά τό καταθέτουμε σάν μία ἐπιπλέον ἱστορική μαρτυρία γιά τόν Γέροντα Εὐθύμιο.

Ἠ Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου στή Βίγλα (Ρουμάνικη σκήτη)

«Ὡς στρουθίον μονάζον ἐπί δώματος».

Τά χρόνια περνοῦν μέσα σέ ἀσκητικούς κόπους. Ὁ Γέροντας Βαρλάμ ἐκοιμήθη καί ὁ π. Εὐθύμιος μένει πλέον μόνος στό Ἡσυχαστήριο τῶν Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ ὀργανώνοντας ὅσο μποροῦσε πιό ἡσυχαστικά τήν ζωή του: Ἐγκλεισμός, συνεχής προσευχή, σιωπή, ἀπομόνωση, ἄκρα νηστεία, πολλή σωματική ἐργασία καί ...κάποιες διά Χριστόν παραξενιές - τρέλλες... Κάνει πολλές φορές τόν θυμωμένο, τόν θιγμένο, τόν παρεξηγημένο... Τό ἀποτέλεσμα εἶναι οἱ πλεῖστοι νά τόν ἀποφεύγουν ὡς «παράξενο». Συνάμα ἀποξενώνεται ἀπό τούς κατά σάρκα συγγενεῖς του. Ἐξασφαλίζει ἔτσι πολλή ἡσυχία γιά ἄσκηση καί προσευχή.

  Τό ἐσωτερικό τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Ἡσυχαστηρίου τῶν Ἀγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ.

Ἡ ξενιτεία του

Ὁ γερο-Εὐθύμιος ζεῖ στήν καλύβη τῶν «Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ», μία γνήσια Μοναχική ζωή. Σχεδόν σέ πλήρη ἀπομόνωση. Σπάνια δεχόταν ἐπισκέψεις. Ἀκόμη καί ἄν χτυποῦσες πολύ δυνατά τήν πόρτα... Στό μονοπάτι ἄν τόν συναντοῦσες, ἴσως ἔπιανες λίγο κουβέντα μαζί του.
Ἀκόμη καί μέ τούς γείτονές του-συνασκητές δέν εἶχε πολλές σχέσεις. Τό ἔκανε αὐτό γιά νά μπορεῖ νά κρατεῖ τό πνευματικό του πρόγραμμα καθώς καί τήν τάξη τῆς λιτότατης καθημερινῆς τροφῆς του. Κάποιος Γέροντας ἀπό διπλανό Ἡσυχαστήριο τοῦ πρόσφερε κάποτε λίγα πορτοκάλλια στό χέρι. Γιά πρώτη φορά τά δέχτηκε ἀλλά τοῦ εἶπε:
-«Ἄλλη φορά μή μοῦ φέρεις τίποτα, γιατί ἀλλιῶς θά σοῦ κόψω τό δρόμο!»...
Ἐννοοῦσε ὅτι «θά τά χαλάσουμε καί δέν θά δέχομαι καμμιά ἐπικοινωνία μαζί σου». Ἤθελε νά συγκρατεῖται, νά ἔχει πολύ λίγα τρόφιμα καί νά μήν τρώγει ποικιλία ἀπό φαγητά. Δέν ἤθελε νά ἔχει ἀποθήκη μέ ποικιλία τροφίμων γιά νά μήν ἔχει πειρασμό νά τρώγει, παραβαίνοντας τόν προσωπικό του κανόνα τῆς νηστείας.
Ἡ ἔρημος βοηθεῖ τόν ἀσκητή νά νηστεύει, ἐπειδή ἀκριβῶς δέν βρίσκει σ’ αὐτήν τήν ποικιλία τῶν τροφῶν πού ὑπάρχει στίς κατοικημένες ἀπό λαϊκούς περιοχές.Ὁ Γέροντας δέν ἤθελε νά ἔχει οὔτε ποσότητα οὔτε ποιότητα-ποικιλία στήν τροφή του.
Ἡ ἀσκητική πείρα διδάσκει ὅτι τά πολλά εἴδη τροφῆς δέν βοηθοῦν στήν ἀσκητική ζωή. Ἐξάπτουν τήν σάρκα καί δύσκολα χωνεύονται ὅταν τά τρώγει κανείς ταυτόχρονα. Τό τελικό ἀποτέλεσμα εἶναι ὅτι δημιουργοῦν πειρασμό καί ἐμποδίζουν τήν προσευχή.
Γιά χάρη τοῦ Κυρίου ὁ Γερο-Εὐθύμιος ζοῦσε σάν ξένος ἀνάμεσα στούς συνασκητές του. Ξενιτευμένος ἐπίσης ἀπό τούς σαρκικούς συγγενεῖς του γιά τήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου συνέχιζε τήν ἄκρα ξενιτεία, χωρίς ὅμως «ἰδιορρυθμία»[4] καί στό Ἅγιον Ὄρος.
Ὁ Γέροντας Εὐθύμιος ζοῦσε ἀπομονωμένα ἀλλά ὄχι «αὐτονομημένα». Ζοῦσε σύμφωνα μέ τούς κανόνες τῆς ὀρθοδοξης μοναχικῆς ζωῆς. Ἐξωμολογεῖτο καί ἀσκοῦσε τήν ὑπακοή. Κάποτε μάλιστα ὅπως μοῦ διηγήθηκε ἦρθε καί στήν Κερασιά γιά νά «πεῖ τούς λογισμούς του» σέ  Πνευματικό πού ζοῦσε στό Κελλί «Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου». Στό τέλος ἐπίσης, τῆς ἐπίγειας ζωῆς του ζήτησε δημόσια συγγνώμη ἀπό ὅλους τούς συνασκητές του (τῆς Βίγλας καί τῆς Μεγίστης Λαύρας).
Συχνά ἐξέπληττε τούς πατέρες καί τούς προσκυνητές μέ τίς «τρέλλες» του. Ζοῦσε σάν σχεδόν ἄγνωστος-ἀνύπαρκτος γιά τούς περισσότερους.
Οἱ κοσμικοί συγγενεῖς του ἐπίσης, εἶχαν χάσει κάθε ἐπικοινωνία μαζί του. Δέν τούς ἔγραφε. Οὔτε καί μέ τήν ἀδελφή του Αἰκατερίνα εἶχε ἀλληλογραφία, ἄν καί ὑπῆρχε πολύ ἀδελφική ἀγάπη καί συμπόνοια μεταξύ τους. Ὅσο ἦταν ἀκόμη στόν κόσμο, ἐκείνη τόν βοηθοῦσε στά ζῶα μέ πολλή προθυμία. Ὅμως, ἀφότου ἔγινε μοναχός, τῆς φερόταν καί αὐτῆς σύμφωνα μέ τά μοναχικά θέσμια.
Τόση ἦταν ἡ ἔλλειψη ἐπικοινωνίας μέ τούς δικούς του, πού γιά κάποιο διάστημα, ἀπό λανθασμένη πληροφορία, ἡ ἀδερφή[5] του ἔγραφε τό ὄνομά του στά «ψυχοχάρτια» μαζί μέ τούς κεκοιμημένους.
Ἡ ἀποξένωση ἀπό ὅλους γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ μας- ἡ ξενιτεία- εἶναι μεγάλη ἀρετή. Βοηθεῖ πολύ στήν ἀμεριμνία καί στό «ἀπερίσπαστον». Χωρίς αὐτά δέν κατορθώνεται καθαρά προσευχή καί σωστή ἐσωτερική καρδιακή ἐργασία. Ὁ Γέροντας τά γνώριζε αὐτά ἀπό τίς μελέτες του στά Πατερικά βιβλία (Φιλοκαλία, Εὐεργετινός).



[1] Τό λευκαντήριο τῶν ὑφασμάτων.
[2] Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλῖμαξ, Λόγος Εἰκοστός ἕκτος, Περί Διακρίσεως, Μέρος Δεύτερον (Περί Διακρίσεως εὐδιακρίτου) στ. 51, Ἔκδ. Ἱ.Μ. Παρακλήτου, 1978, σελ. 320-1.
[3] Ἔτσι ἀποκαλεῖται ὁ Γέροντας στά ἀσκητικά συγγράμματα.
[4] Ἰδιορρυθμία συνήθως ὀνομάζεται ἡ παρέκκλιση ἀπό τήν ὀρθοδοξοπατερική μοναχική βιοτή κατά τήν ὁποία ὁ μοναχός δέν ὑπακούει σέ πνευματικό ὁδηγό ἀλλά «ἔχει γιά γέροντα τό λογισμό του». Ὁ ἰδιόρρυθμος θεωρεῖται «πλανεμένος». Ἡ αἰτία αὐτῆς τῆς πλάνης, ὅπως καί κάθε ἄλλης, εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.
[5] Αὐτή ἡ ἀδελφή του τώρα ζεῖ στήν Μ. Παναγία Χαλκιδικῆς καί εἶναι 88 ἐτῶν. Στό Γομάτι ζεῖ ὁ ἀνηψιός τοῦ γέροντα Δημήτρης Πασχαλᾶς καί ἔχει ζαχαροπλαστεῖο πού βρίσκεται στήν κεντρική πλατεῖα τοῦ χωριοῦ.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο: Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου, «Ἕνας ἀπό τούς τελευταίους».