Ο Μέγας Οικουμενιστής Πατριάρχης κυρός Αθηναγόρας (Μέρος Ε΄ τελευταίο). Πρωτοπρ. Άγγελος Αγγελακόπουλος

Ο Μέγας Οικουμενιστής Πατριάρχης κυρός Αθηναγόρας (Μέρος Δ΄)

Μέρος Α΄,   Μέρος Β΄,   Μέρος Γ΄,   Μέρος Δ΄

 Πρωτοπρ. Άγγελος Αγγελακόπουλος  εφημέριος Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως Πειραιώς

ι) Οι συνεργάτες και διάδοχοι του πατριάρχου κυρού Αθηναγόρα

Ας δούμε, τέλος, στο σημείο αυτό ποιά είναι τα κυριώτερα λεχθέντα και πραχθέντα των συνεργατών και διαδόχων του κυρού Αθηναγόρα, που αόκνως και απερισπάστως πράττουν, για να καταδειχθεί ότι όντως είναι άξιοι διάδοχοι του προκατόχου τους.

Ο Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς κυρός Ἰάκωβος ήταν ἐπίσημος ἀπεσταλμένος ἐκείνη τήν περίοδο τοῦ Πατριάρχη Ἀθηναγόρα πρός τούς Παπικούς. Εξεστόμισε την παρακάτω μεγάλη βλασφημία, δηλ. να καταργηθεί το δόγμα περί Αγίας Τριάδος : «Το νόημα τοῦ Θεοῦ είναι μία ἀφηρημένη ἑλληνική ἰδέα, τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος τῆς σήμερον καί τῆς αὔριον δέν αποδέχεται. Εἰδικῶς δε ἡ ἀποδοκιμασία αὕτη ἀφορᾶ εἰς τό δόγμα τῆς Τριαδικότητος.Ἑπομένως, δέον ὅπως ἀπεκδυθῆ ἡ Θεολογία τῶν ἑλληνικῶν της ἐνδυμάτων, ἕν μεταξύ τῶν ὁποίων είναι τό δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος»[1].

Ο διάδοχος του Πατριάρχου κυρού Αθηναγόρου Οἰκουμενικός Πατριάρχης κυρός Δημήτριος συνέχισε κι αυτός με τη σειρά του την πολιτική του προκατόχου του. Η Ι. Μ.Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους σε απαντητική επιστολή το 1972 όσον αφορά το μνημόσυνο του Οικουμενικού Πατριάρχη μεταξύ άλλων αναφέρει και τα εξής :  
«… ο νέος Οικουμενικός Πατριάρχης (Δημήτριος), όχι μόνον δεν εφάνη συντηρητικώτερος του προκατόχου του, αλλά, τουναντίον, υπερθεματίζει τούτου δια την οικουμενικήν κίνησιν». Στη συνέχεια παραθέτει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον ενθρονιστήριο λόγο του[2] : «… Και διαδηλώμεν την πρόθεσιν ημών, όπως εν πιστότητι προς την άχρι τούδε γραμμήν του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ακολουθήσωμεν την αγίαν και μεγάλην γραμμήν του Μεγάλου Προκατόχου ημών, του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρου του Α΄, διά την εν Πανορθοδόξω συμπνοία διαχριστιανικήν ενότητα. Ουδόλως θα παραλείψωμεν το επιβαλλόμενον χρέος όπως συνάψωμεν διαλόγους, πρωτίστως μετά του Ισλάμ, έπειτα δε και μετά των άλλων μειζόνων μονοθεϊστικών θρησκειών…»[3].  
Επίσης, στην κοινή διακήρυξη με τον πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β΄ στις 7-12-1987, υποστήριξε : «Ὑπό τό πνεῦμα αὐτό, ὁ Πάπας Ἰωάννης Παῦλος ὁ Β' καί ὁ Πατριάρχης Δημήτριος διευκρίνησαν ἀπό κοινοῦ: "Ἀποκρούομε κάθε μορφή προσηλυτισμοῦ, κάθε στάση πού θά ἦταν ἤ  ποῦ  θά μποροῦσε νά θεωρηθῆ ὡς ἔλλειψη σεβασμοῦ τοῦ ἄλλου»[4].

Ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος από τήν εκλογή του στόν θρόνο του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνέχισε τήν Οικουμενιστική, ισοπεδωτική γιά τήν Ορθοδοξία γραμμή των προκατόχων του Πατριαρχών κυρών Αθηναγόρου καί Δημητρίου. Ανεγνώρισε αμέσως τόν θεσμό των Διαθρησκειακών Διασκέψεων της Ασίζης (1986), τόν οποίο ίδρυσε τό Βατικανόν.

Τό 2012 τό ἀφιέρωσε στούς προκατόχους του κυρούς Ἰωακείμ τόν Γ΄ καί Ἀθηναγόρα ἐπειδή «ἀμφότεροι οἱ προκάτοχοι ἡμῶν εἰργάσθησαν, σύν τοῖς ἄλλοις, διά τήν ἑνότητα τῶν χριστιανῶν, ὁ μέν ἐξαπολύσας τήν γνωστήν ἐγκύκλιον τοῦ 1902, ὁ δέ συμβαλῶν εἰς τήν ἄρσιν τῶν ἀναθεμάτων μεταξύ Ἀνατολικῆς καί Δυτικῆς Ἐκκλησίας καί εἰς τήν ἔναρξιν τοῦ διαλόγου τῆς ἀγάπης μετά τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας». Δηλαδή ἀφιέρωσε τό καινούριο ἔτος σέ αὐτούς, ποῦ ἔκαναν τά σημαντικότερα βήματα προσέγγισης μεταξύ Ὀρθοδόξων καί Παπικῶν[5].

 Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος δήλωσε, με ἀφορμή τήν συμπλήρωση σαράντα ἐτῶν ἀπό τήν κοίμηση τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυρού Ἀθηναγόρου ὅτι θὰ συνεχίσει τὸ ἔργο του στὸ ζήτημα τῶν Θεολογικῶν Διαλόγων μετά τῶν Παπικῶν καί ἄλλων αἱρετικῶν χριστιανῶν. Ὑπεγράμμισε δέ πώς οἱ διάλογοι ἐπικρίνονται, «ἐν τούτοις θά πρέπει να καταστεῖ σαφές γιά ἀκόμη μία φορά πώς οὔτε κατά διάνοιαν προδίδεται ἡ Ἀποστολική και ἀμώμητος φιλτάτη Ὀρθοδοξία μας»[6].

Τό ἐγκώμιο τοῦ Οἰκουμενιστοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρου ἔπλεξε ὁ νῦν Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος κατά τήν διάρκεια Ἱεροῦ Μνημοσύνου ἐπί τῇ ἐπετείῳ τεσσαράκοντα ἐτῶν ἀπό τήν ἐκδημίαν του πρός Κύριον. Τό ἐγκώμιο τό ἔπλεξε, διότι προέβη στήν ἄρσιν τῶν ἀναθεμάτων καί προσπάθησε, παραθεωρῶν τά δόγματα, τήν καταλλαγή καί τήν Ἕνωση μετά τῶν Παπικῶν, τούς ὁποίους ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης χαρακτηρίζει «Ἐκκλησίαν», ὅταν καί ὁ τελευταῖος Ὀρθόδοξος πιστός γνωρίζει ὅτι ὁ Παπισμός οὐδεμία σχέση ἔχει μέ τήν Ἐκκλησία.  
Ἐν συνεχείᾳ ἀνεφέρθη ἀορίστως στις προσπάθειες, τις ὁποίες κατέβαλεν ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης γιά τήν Ἕνωση καί οἱ ὁποῖες ἔχουν συναντήσει τήν δυναμική ἀντίδραση ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων θεολόγων, Μητροπολιτῶν, Καθηγουμένων Ἱερῶν Μονῶν, ἐντίμων Κληρικῶν καί προσωπικοτήτων ἀπό τό 1965 ἕως σήμερον. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἀνεφέρθη καί στό ἔργο τοῦ ἀοιδήμου Ἀθηναγόρου γιά τό ποίμνιό του στήν Τουρκία[7].

Με δεδομένη, λοιπόν, την συνέχιση της οικουμενιστικής γραμμής των κυρών Ιωακείμ του Γ΄ και Αθηναγόρου, ο κ. Βαρθολομαίος προέβη μεταξύ πολλών άλλων και στις παρακάτω δηλώσεις και ενέργειες, για τις οποίες μπορεί να καυχάται ότι ξεπέρασε κατά πολύ τους προκατόχους του σε οικουμενιστικό ζήλο και ότι δίδει πραγματικό ρεσιτάλ.

 «Οι κληροδοτήσαντες εις ημάς τήν διάσπασιν προπάτορες ημών, υπήρξαν ατυχή θύματα του αρχεκάκου όφεως, καί ευρίσκονται ήδη εις χείρας του δικαιοκρίτου Θεού. Αιτούμεθα υπέρ αυτών τό έλεος του Θεού, αλλ’οφείλομεν ενώπιον Αυτού όπως επανορθώσωμεν τά σφάλματα εκείνων...»[8].

 «Στούς διαλόγους μέ τούς Μουσουλμάνους καί Εβραίους αδελφούς μας, προσπαθήσαμε νά δημιουργήσουμε κοινές αξίες αναδεικνύοντας τά κοινά στοιχεία αντί τίς διαφορές μας»[9].

 «Οι διαφορές ανάμεσα σέ Μουσουλμάνους καί Χριστιανούς έχουν τίς ρίζες τους στήν πολιτική καί όχι στήν πίστη»[10].

Από τήν ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη στήν έδρα της Coca Cola, Η.Π.Α., 29.10.2009 :  «Αξιότιμοι Μουχτάρ καί Δάφνη Κέντ (ο μουσουλμάνος Πρόεδρος της Coca Cola καί η σύζυγός του) πολυαγαπημένοι φίλοι καί οικοδεσπότες... Αγαπητοί στόν Κύριο... Αγαπητέ φίλε Μουχτάρ... γνωρίζουμε πώς οι ηρωικές προσπάθειες των γονιών σου χάριν των εβραίων κατά τήν διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δέν βασίζονταν σέ κάποια θρησκευτική κοσμοαντίληψη, αλλά στό σφαιρικό όραμα της αγάπης γιά όλους τούς ανθρώπους καί της αξίας κάθε ανθρώπινης ζωής. Είθε ο Κύριος όλων νά τούς χαρίσει αιωνία ανάπαυση μαζί μέ τούς Δικαίους κάθε γενεάς πού έχουν φανεί ευάρεστοι σέ Εκείνον. Έχω ένα μικρό αναμνηστικό. Μικρό καί σπουδαίο. Αναμνηστικό γιά τήν Δάφνη καί τόν Μουχτάρ. Αυτό είναι τό Άγιο Κοράνιο, τό ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων αδελφών μας»[11].

Απευθυνόμενος σέ ‘ιεράρχες’ της Αρμενικής, Αιθιοπικής καί Συριακής Κοινότητας, στίς 26-10-2009, στή Νέα Υόρκη :  «Ο θεολογικός διάλογος μεταξύ των δύο Χριστιανικών Οικογένειών μας – πού είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία καί οι Αρχαίες Ανατολικές Εκκλησίες (=οι Μονοφυσίτες) – έβαλε καί επισήμως ένα τέλος στίς παρεξηγήσεις του παρελθόντος. Δέν είναι η θεολογία πού μας χωρίζει. Μάλλον, είμαστε ενωμένοι στή δέσμευσή μας νά θέσουμε τά ποιμαντικά, λειτουργικά, εκκλησιαστικά ζητήματα στά οποία θά οικοδομήσουμε τήν ενότητά μας όλο καί περισσότερο»[12].

Στον Εσπερινό της Αγάπης του Πάσχα στις 24-4-2011 επέτρεψε αντικανονική αποδοχή εν τη θεία λατρεία κατεγνωσμένων αιρετικών, ενός Ρωμαιοκαθολικού ιερέως καί ενός Αρμενίου διακόνου[13].

 Ο Οικουμενιστικός κατήφορος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου δέν έχει προηγούμενο. Προέβη σε νέο σκανδαλισμό του πιστού λαού, λίγες εβδομάδες μετά τήν επίσκεψή του στό Άγιον Όρος, στό οποίο συμπροσευχήθηκε μετά των Καθηγουμένων των Ιερών Μονών... Πρό της συμπληρώσεως τεσσάρων εβδομάδων από τις συμπροσευχές καί τά συλλείτουργα στό Άγιον Όρος, ο Οικουμενιστής Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος εξέθεσε τούς σεβαστούς Αγιορείτες Πατέρες μέ τήν συμμετοχή του στήν διαθρησκειακή διάσκεψη της Ασίζης (πόλη του «Αγίου» Φραγκίσκου της Ιταλίας), τήν οποία οργάνωσε τό Βατικανό. 
Η διαθρησκειακή διάσκεψη δέν ήταν μία απλή συνάντηση. Είχε ως αποστολή τήν συμπροσευχή γιά τήν ειρήνη. Η συμπροσευχή τελέσθηκε τήν 27^ην Οκτωβρίου 2011. Καί σ’αυτή συμμετείχαν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, Προτεστάντες, Αγγλικανοί, Μονοφυσίτες, Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, Βουδιστες, Ζωροαστριστές καί άλλοι εκπρόσωποι θρησκειών καί αιρέσεων (συνολικώς πενήντα εκπρόσωποι). 
Συμπροσηυχήθηκε μετά των αλλοθρήσκων καί των αιρετικών χριστιανών γιά τήν ειρήνη στόν κόσμο καί στήν Μέση Ανατολή. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, υιοθετώντας (προφανώς) τις «εντολές» των «υπογείων ρευμάτων» της Αμερικής, τά οποία αγωνίζονται γιά τήν δημιουργία μιας νέας θρησκείας, της Πανθρησκείας, εξισώνει τόν Αληθινό Τριαδικό Θεό της Πίστεώς μας μέ τόν «θεό» των Εβραίων, των Μουσουλμάνων, αλλά καί μέ τόν Βούδα, ενώ αναγνωρίζει τις αιρέσεις των Προτεσταντών, των Παπικών καί των Αγγλικανών κ.λπ. ως «Εκκλησίες» που σώζουν, όπως η Ορθοδοξία...

Τόν Ιανουάριο του 2002 συμμετείχε στήν διάσκεψη της Ασίζης συμπροσευχόμενος μέ τόν Πάπα Ιωάννη Παύλο τόν Έκτο καί μέ εκατοντάδες θρησκευτικούς ηγέτες τόσο των αλλοθρήσκων όσο καί των αιρετικών χριστιανών. Τό αυτό έπραξε καί τήν 27^ην Οκτωβρίου 20122 στήν Ασίζη...»[14].

Ένα άγιο ποτήρι προσέφερε ο Οικ. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος ως δώρο στο νέο «επίσκοπο των βυζαντινής παραδόσεως Ρωμαιοκαθολικών» (Ουνιτών) της Ελλάδος κ. Δημήτριο (Σαλάχα), που χειροτονήθηκε και ενθρονίστηκε τον Μάιο του 2008, στο ναό τον οποίο διαθέτουν στην οδό Αχαρνών[15].

Το 2006 προσκάλεσε τόν ἀρχηγό τῆς παμπάλαιας αἵρεσης τοῦ Παπισμοῦ, Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄, στο Φανάρι, όπου τον υποδέχθηκε με κωδωνοκρουσίες, θυμιατίσματα, ασπασμούς, λειτουργικές δεήσεις και αιτήσεις υπέρ αυτού, ευλογημένος ο ερχόμενος, πολυχρόνια, κοινή ευλογία, δώρα, απαγγελία του «Πιστεύω» και του «Πάτερ ημών» από τον πάπα σέ Θ. Λειτουργία στό Φανάρι.

Δέν διστάζει νά γράψει ἐπιστολές πρός τόν αἱρεσιάρχη Πάπα τῆς Ρώμης ὡς «ἀδελφόν» ὁ ὁποῖος εἶναι «πολιός καί ἀκμαῖος ἐν θεαρέστω τῆ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί πρωτοβούλω διακονία καί προσφορά» καί ἀποτελεῖ «ἀδαπάνητον θησαυρόν καί ὀδοδείκτην» πρός μαρτυρίαν «τῶν θαυμασίων τοῦ θεοῦ καί δή καί τῆς ζωηφόρου Ἀναστάσεως»[16].

  
Ὁ πατριάρχης Βαρθολομαῖος ὡς ἀρχιμανδρίτης ἤδη στήν μελέτη του «Περί τήν κωδικοποίησιν τῶν Ἱ. Κανόνων καί τῶν κανονικῶν διατάξεων ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ», ἰσχυρίζεται ὅτι πολλοί ἀπό τούς κανόνες τῶν Ἁγίων Πατέρων πρέπει νά καταργηθοῦν καί ἐπί λέξει συνεχίζει: «Δέν δύνανται νά ἐφαρμοσθοῦν σήμερον καί πρέπει νά τροποποιηθοῦν αἱ διατάξεις αἱ κανονίζουσαι τάς σχέσεις τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν πρός τούς ἑτεροδόξους καί ἑτεροθρήσκους. Δέν δύναται ἡ Ἐκκλησία νά ἔχῃ διατάξεις ἀπαγορευούσας τήν εἴσοδον εἰς τούς ναούς τῶν ἑτεροδόξων καί τήν μετ’ αὐτῶν συμπροσευχήν, καθ’ ἥν στιγμήν αὕτη διά τῶν ἐκπροσώπων αὐτῆς προσεύχεται ἀπό κοινοῦ μετ’ αὐτῶν διά την τελικήν ἕνωσιν ἐν τῇ πίστει, τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐλπίδι. Περισσοτέρα ἀγάπη πρέπει νά “ἀρδεύσει” πολλάς κανονικάς διατάξεις πρός “ζωογονίαν”. Ἐπιβάλλεται τροποποίησις ὁρισμένων διατάξεων ἐπί τό φιλανθρωπότερον καί ρεαλιστικώτερον. Ἡ Ἐκκλησία δέν δύναται καί δέν πρέπει νά ζῇ ἐκτός τόπου καί χρόνου».

Ὡς πατριάρχης κατήργησε αὐτογνωμόνως αὐτούς τούς Ἱερούς Κανόνας, συμπροσευχόμενος ἀδεῶς καί ἐπανειλημμένως μέ αἱρετικούς. Παρῃτήθη ἀπό τήν ὑποχρέωση τῆς Ἐκκλησίας νά ὁδηγήσει ἑτεροδόξους καί ἑτεροθρήσκους στήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, διότι ὅπως ἐπί λέξει εἶπε: «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἐπιδιώκει νά πείση τούς ἄλλους περί συγκεκριμένης τινος ἀντιλήψεως τῆς ἀληθείας ἤ τῆς ἀποκαλύψεως, οὔτε ἐπιδιώκει νά τούς μεταστρέψει εἰς συγκεκριμένον τινά τρόπον σκέψεως»[17].

Στις 11-10-2012 ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, συνοδευόμενος υπό του Σεβ. Μητροπολίτου Γαλλίας κ. Εμμανουήλ και του Εντιμ. κ. Συμεών Φραντζελά, Αρχικλητήρος Αυτού, και του Σεβ. Μητροπολίτου Ιταλίας και Μελίτης κ. Γενναδίου, μετέβη αεροπορικώς στη Ρώμην, ένθα συμμετέσχε και ομίλησε, κατόπιν προσκλήσεως του Πάπα Ρώμης Βενεδίκτου ΙΣΤ΄, στους εορτασμούς επί τη συμπληρώσει 50 ετών από της συγκλήσεως της Β΄ Συνόδου του Βατικανού.  
Σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε στην πλατεία μπροστά από την βασιλική του Αγίου Πέτρου, στο Βατικανό, τιμήθηκε η συμπλήρωση των 50 χρόνων από τη Β΄ Βατικανή Σύνοδο, η οποία αποτέλεσε την αφετηρία για την επαναπροσέγγιση των Ρωμαιοκαθολικών με τους Ορθοδόξους. 
Στην εκδήλωση παρέστη και απευθύνθηκε στους Ρωμαιοκαθολικούς Καρδιναλίους, Επισκόπους, κληρικούς και στους συγκεντρωμένους πιστούς ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. 
Κατά τη διάρκεια της τελετής ο Πάπας της Ρώμης κήρυξε την έναρξη του έτους της Πίστης. "Αγάπη" και "επιθυμία για αρμονία", "διάλογος" και "αμοιβαίος σεβασμός" είναι οι αξίες, που επιβεβαιώθηκαν από την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην εκδήλωση, που σηματοδότησε τα 50 χρόνια από την έναρξη του Δεύτερου Συμβούλιου του Βατικανού.  Συμπροσευχήθηκαν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, ο Μητροπολίτης  Γαλλίας κ. Εμμανουήλ,  ο  Αγγλικανός “Αρχιεπίσκοπος” του Cantebury, Rowan Williams, αλλά και Ουνίτες[18].

Παρέστη στην ενθρόνιση του νέου Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου στις 19 Μαρτίου 2013, καινοτομώντας για μια ακόμη φορά, αφού για πρώτη φορά μετά το σχίσμα του 1054 παρέστη Οικουμενικός Πατριάρχης σε ενθρόνιση Πάπα. Τον Οικουμενικό Πατριάρχη συνόδεψαν ο Σεβ. Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης, ο οποίος φίλησε το χέρι του νέου Πάπα, ο Μητροπολίτης Αργεντινής κ. Ταράσιος και ο Μητροπολίτης Ιταλίας κ. Γεννάδιος[19].

Τέλος, μετέβη στις 14-16 Μαΐου 2013 στο Μιλάνο της Ιταλίας, προκειμένου να συμμετάσχει στις ἐκδηλώσεις ἐπί τῇ συμπληρώσει 1700 ἐτῶν ἀπό τῆς ὑπογραφῆς ὑπό τοῦ Μ. Κωνσταντίνου τοῦ περιφήμου Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων, κατά τις οποίες συμπροσευχήθηκε αντικανονκώς με τον Καρδιναλίου κ. Angelo Scola, «Ἀρχιεπίσκοπο» Milano[20].

---

[1] «Αἱ θέσεις τῶν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους διά τό μνημόσυνον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου τό ἔτος 1972», ἐν Θεοδρομία ΙΑ¹ (Ἰανουάριος-Μάρτιος 2009) 79.

[2] Επίσκεψις 69 (25-7-1972)

[3]«Αἱ θέσεις τῶν Ἱερῶν Μονῶν…»,  σσ. 78- 79.

[4] Κοινή διακήρυξη τοῦ Οἰκ. Πατριάρχου Δημητρίου Α' καί τοῦ πάπα Ἰωάννη Παύλου Β' (7-12-1987), Σύναξη Κληρικῶν καί Μοναχῶν, ««Οὐκ ἐσμέν τῶν Πατέρων σοφώτεροι»˙ ἀναίρεση τῆς ἐπιχειρηματολογίας τοῦ Οἰκουμενισμοῦ μέ ἀφορμή τήν ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου στή Μεγίστη Λαύρα»,  Φώτης Κόντογλου, ἔκδ. Σύναξη Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν, Τρίκαλα, Χριστούγεννα 2011, σ. 65 και Ὀρθόδοξος Τύπος (2-12-2011) 6 και Θεοδρομία ΙΓ΄ (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2011) 622-3.

[5] Ὁμιλία 1η Ἰανουαρίου 2012, Ὀρθόδοξος Παρατηρητής, Ὀρθόδοξος Τύπος (13-1-2012) 4.

[6] ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΡΒΟΣ, «Ἄς ἀπαντήση ὁ Οἰκ. Πατριάρχης», Ορθόδοξος Τύπος (20-7-2012) 1.

[7] «Ὕμνοι διά τήν φιλοπαπικήν πορείαν τοῦ ἀοιδίμου Οἰκ. Πατριάρχου Ἀθηναγόρου», Ορθόδοξος Τύπος (20-7-2012) 8.

[8] Επίσκεψις 563 (30.11.1998) καί ΜΟΝΑΧΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, «Στόν καύσωνα του οικουμενισμού ήταν όαση η «ομολογία πίστεως» », Θεοδρομία ΙΒ₂ (Απρίλιος-Ιούνιος 2010) 311-312.

[9] «Διαθρησκειακή συνάντησις έγινεν εις  Αντιόχειαν», Ορθόδοξος Τύπος (30-9-2005) 6. Εκεί διαβάζουμε ότι από 26 μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2005 έλαβε χώρα διαθρησκειακή συνάντηση στήν Αλεξανδρέττα της Αντιόχειας μέ τή συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, του Τούρκου πρωθυπουργού κ.          Ερντογάν, του Τούρκου προέδρου θρησκευτικών υποθέσεων κ. Αλί Μπαρντάκογλου, του Πατριάρχου των Αρμενίων κ. Μεσρόπ Μουταφιάν του Β΄, του Αρχιρραβίνου κ. Ισαάκ Χαλέβα καί πολλών άλλων πρέσβεων των ευρωπαϊκών χωρών, θρησκευτικών ηγετών καί επιστημόνων.

[10] «Διαθρησκειακή εις Αυστρίαν μέ θέμα τήν θέσιν του Ισλάμ εις τόν κόσμον», Ορθόδοξος Τύπος (25-11-2005) 6. Εκεί διαβάζουμε ότι από 14 μέχρι 16 Νοεμβρίου 2005 πραγματοποιήθηκε κι άλλη διαθρησκειακή διάσκεψη στήν Βιέννη της Αυστρίας μέ θέμα  τήν θέση του Ισλάμ στόν κόσμο, στήν οποία συμμετείχε καί ο  Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος.

[11] www.patriarchate.org/multimedia/video καί www.augoustinos-kantiotis.gr

[12] www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=816

[13] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ.  ΠΕΙΡΑΙΩΣ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, «Συμμετοχή κατεγνωσμένων αιρετικών στή θεία λατρεία», Θεοδρομία ΙΓ₂ (Απρίλιος-Ιούνιος 2011) 250-252.

[14] «Ο Οικουμ. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος συμμετείχεν εις συμπροσευχήν μέ Βουδιστάς καί άλλους αντιχρίστους εις τήν διαθρησκειακήν της Ασίζης, τήν οποίαν ωργάνωσεν τό Βατικανόν», Ορθόδοξος Τύπος (4-11-2011) 1,7.

[15] Ελεύθερος Τύπος (26-5-­2008) καί  ΑΡΧΙΜ. ΙΩΑΣΑΦ  ΜΑΚΡΗΣ, «Ἱστορική ἀναδρομή τῆς προσεγγίσεως Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν κατά τόν 20ό αἰώνα», Ἐν Συνειδήσει˙ Οἰκουμενισμός˙ ἱστορική καί κριτική προσέγγιση, ἔκδ. Ι.Μ.Μεγ.Μετεώρου, Ἅγια Μετέωρα, Ἰούνιος 2009, σ. 70.

[16] «Μήνυμα ἐπί τή 80ή ἐπετείω τῶν γενεθλίων τῆς Α. Ἁγιότητος τοῦ Πάπα», ἐν Ὀρθοδοξία Β', 14, 2 [Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2007] 307.308., Σύναξη Κληρικῶν καί Μοναχῶν, ««Οὐκ ἐσμέν τῶν Πατέρων σοφώτεροι»˙ ἀναίρεση τῆς ἐπιχειρηματολογίας τοῦ Οἰκουμενισμοῦ μέ ἀφορμή τήν ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου στή Μεγίστη Λαύρα», Φώτης Κόντογλου, ἔκδ. Σύναξη Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν, Τρίκαλα, Χριστούγεννα 2011, σ. 85 καί Ὀρθόδοξος Τύπος (2-12-2011) 6 καί Θεοδρομία ΙΓ΄ (Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2011) 638.

[17] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, «Γένεση και εξέλιξη της πατρομαχικής μεταπατερικότητας», Θεοδρομία ΙΔ¹ (Ιανουάριος-Μάρτιος 2012) 45-46.

[18] http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=10712 και http://aktines.blogspot.gr/2012/10/rowan-williams-50.html

[19] http://www.romfea.gr/epikairotita/16029-oikoumenikos-sxisma

[20] http://aktines.blogspot.gr/2013/05/15052013_15.html#more