Ο Άγιος Σώζων ένας υπέρλαμπρος στεφανηφόρος μάρτυς Χριστού (7 Σεπτεμβρἰου)

Ανάμεσα στους πολύαθλους μάρτυρες του 3ου μ.Χ. αιώνα που θυσιάστηκαν εκούσια για την αγάπη του Ιησού Χριστού είναι και ο τιμώμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 7 Σεπτεμβρίου Άγιος ένδοξος μάρτυς Σώζων. 

Ο λαοφιλής στους ναυτικούς και τους νησιώτες Άγιος Σώζων γεννήθηκε στη Λυκαονία της Μικράς Ασίας, η οποία βρίσκεται βόρεια της Κιλικίας, κατά τους χρόνους του αυτοκράτορος Διοκλητιανού (284-305μ.Χ.). 

Προτού ασπασθεί τον χριστιανισμό, ονομαζόταν Ταράσιος και εξασκούσε το επάγγελμα του βοσκού των προβάτων. Όταν όμως άκουσε το κήρυγμα του Ευαγγελίου του Χριστού και πίστεψε σ’ Αυτόν ως τον μόνο αληθινό Θεό, βαπτίσθηκε χριστιανός και έλαβε το όνομα Σώζων. 

Η πραότητα και η γλυκύτητα του χαρακτήρα του τον ανέδειξαν από ποιμένα των άλογων προβάτων σε φιλόστοργο πνευματικό ποιμένα των ανθρώπων και σε διαπρύσιο κήρυκα του λόγου του Θεού. Γι’ αυτό και στις περιοχές, όπου οδηγούσε για βοσκή τα πρόβατά του, κήρυττε ανελλιπώς τον λόγο του Θεού και πολλοί ήταν εκείνοι που εγκολπώθηκαν τον Ιησού Χριστό.

Μια μέρα και καθώς βοσκούσε το κοπάδι του, αποκοιμήθηκε. Στον ύπνο του είδε μια οπτασία, σύμφωνα με την οποία τον πλησίασε μια θεϊκή μορφή, η οποία του ενέπνευσε θάρρος και του ενίσχυσε την πίστη του. 
Του αποκάλυψε επίσης ότι ο τόπος, στον οποίο κατοικεί, θα αποδειχθεί ευλογημένος και οι κάτοικοί του θα βρουν τη σωτηρία της ψυχής τους και θα δοξάσουν την Αγία Τριάδα. 
Μόλις ξύπνησε ο Σώζων, άφησε τα πρόβατά του και ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του Θεού, κατευθύνθηκε στην Πομπηϊούπολη, η οποία ήταν η αρχαία πόλη Σόλος και βρισκόταν στα παράλια της Κιλικίας, νοτιοδυτικά της Ταρσού. 

Η άφιξη του Σώζοντος συνέπεσε την ίδια ημέρα, κατά την οποία ο ηγεμόνας της Κιλικίας Μαξιμιανός πραγματοποιούσε την επίσημη επίσκεψή του στην πόλη για να προσφέρει πλούσιες θυσίες και ιδιαίτερες τιμές στο χρυσό είδωλο της θεάς Αρτέμιδος, το οποίο ήταν αντικείμενο λατρείας. Φτάνοντας ο Σώζων στην Πομπηϊούπολη, αναζήτησε έναν χριστιανικό ναό για να προσευχηθεί. 

Με θλίψη διαπίστωσε όμως ότι οι χριστιανοί της πόλης ήταν κατατρεγμένοι και κρυμμένοι και δεν μπορούσαν να λατρεύσουν τον Θεό εξαιτίας των διωγμών της περιόδου εκείνης. Επιπλέον διαπίστωσε με αγανάκτηση ότι στην πόλη λάμβαναν χώρα λαμπρές ειδωλολατρικές τελετές. 

Πήρε τότε την απόφαση και οργισμένος μπήκε στον ειδωλολατρικό ναό της Αρτέμιδος και έκοψε το δεξί χέρι του χρυσού ειδώλου της θεάς. Στη συνέχεια πήγε στην πόλη και αφού το πούλησε, μοίρασε το αντίτιμό του στους φτωχούς κατοίκους της. 

Μόλις έγινε αντιληπτό από τους φύλακες του ναού το γεγονός της κλοπής, το οποίο για τους ειδωλολάτρες ήταν ταυτόχρονα και ιεροσυλία, συνελήφθηκαν και φυλακίστηκαν πολλοί αθώοι πολίτες, οι οποίοι κινδύνευαν να καταδικαστούν σε θάνατο. 

Όταν ο Σώζων πληροφορήθηκε τα θλιβερά αυτά γεγονότα, παρουσιάσθηκε στους φύλακες του ναού και ομολόγησε με παρρησία ότι αυτός διέπραξε την κλοπή. Αμέσως συνελήφθηκε και οδηγήθηκε στον Μαξιμιανό. 

Ο ηγεμόνας τον ρώτησε καθισμένος στον θρόνο του να μάθει το όνομά του και τον τόπο της καταγωγής του. Ο Σώζων απάντησε ότι είναι από την Λυκαονία της Μικράς Ασίας και το όνομά του ήταν αρχικά Ταράσιος. 

Όμως μετά τη βάπτισή του έλαβε το όνομα Σώζων και μ’ αυτό τον τρόπο δήλωσε ότι είναι χριστιανός. 

Στο ερώτημα του ηγεμόνος για τον λόγο της άφιξής του στην Πομπηϊούπολη, απάντησε ότι είναι βοσκός προβάτων και ήρθε σ’ αυτόν τον τόπο, διότι έχει πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά για τη βοσκή των ζώων. 

Στη συνέχεια τον ρώτησε να μάθει τον λόγο, για τον οποίο έκοψε το δεξί χέρι της θεάς Αρτέμιδος. Τότε ο Σώζων απάντησε ότι δεν διέπραξε ούτε αμάρτημα ούτε τόλμημα, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την ίδια τη θεά Αρτέμιδα, η οποία ούτε αγανάκτησε ούτε εξέφρασε παράπονο για την πράξη του. 

Μάλιστα κατά τη γνώμη του, η θεά θα κατηγορούσε, εάν είχε τη δυνατότητα να μιλήσει, ως αχάριστους και ασεβείς όλους όσους εγκατέλειψαν τον ένα και αληθινό Θεό και λατρεύουν τα άψυχα είδωλα. 

Τα λόγια αυτά του Αγίου προκάλεσαν τον έντονο θυμό του Μαξιμιανού, ο οποίος του ζήτησε να προσφέρει θυσία στους ειδωλολατρικούς θεούς, εάν επιθυμεί να ελευθερωθεί. Μάλιστα του πρότεινε να παίξει τον ποιμενικό αυλό του την επόμενη ημέρα που θα έβγαινε η θεά Άρτεμις και έτσι να απαλλαχθεί από κάθε τιμωρία. 

Ο Σώζων όμως του απάντησε ότι οι ειδωλολατρικοί θεοί δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν, διότι είναι άψυχα είδωλα, ενώ τον προειδοποίησε ότι λατρεύοντας τα είδωλα και κατασκευάζοντας νέους θεούς, υποβιβάζει τον αληθινό Θεό σε χειροτέχνημα. 

Η σθεναρή ομολογία του Αγίου προκάλεσε τόσο πολύ τον θυμό του Μαξιμιανού, ώστε έδωσε την εντολή να υποβληθεί σε φρικτά βασανιστήρια. 

Αρχικά του προκάλεσαν πληγές στο σώμα με σιδερένια νύχια, που έφτασαν μέχρι και το βάθος των οστών του. Ο Σώζων υπέμεινε καρτερικά το σκληρό μαρτύριο, ζητώντας τη βοήθεια του Θεού. 

Στη συνέχεια του φόρεσαν υποδήματα, τα οποία είχαν μέσα σιδερένια καρφιά και τον πρόσταξαν να βαδίσει. Ο πολύαθλος και ένδοξος μάρτυς του Χριστού παρέμεινε και πάλι σταθερός και ακλόνητος στην πίστη του, αφού παρά το άφθονο αίμα που έτρεχε, αισθανόταν ότι βάδιζε σε ανθοστόλιστο τόπο και ότι περιβρεχόταν με δροσερό νερό. 

Ακόμη και τα βασανιστήρια, στα οποία είχε υποβληθεί, τα θεωρούσε στολίδια πολυτιμότερα από την ένδυση και το αξίωμα του ηγεμόνος. 

Ο Μαξιμιανός του ζήτησε στη συνέχεια να ψάλλει την επόμενη ημέρα με τον αυλό του ύμνο προς τη θεά Αρτέμιδα, γεγονός που θα οδηγούσε στην απελευθέρωσή του. Ο Άγιος όμως του απάντησε ότι με τον ποιμενικό του αυλό συνάθροιζε μέχρι πρότινος τα πρόβατά του, ενώ τώρα υμνεί τον ένα και αληθινό Θεό με το ένδοξο μαρτύριό του και με τη σθεναρή ομολογία του, αφού ο Ιησούς Χριστός είναι η σωτηρία όλων των ανθρώπων. 

Βλέποντας ο Μαξιμιανός τη σταθερή πίστη και το ακμαίο φρόνημα του Αγίου, αποφάσισε τη θανάτωσή του με τη διάλυση των μελών του σώματός του και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να χυθούν σαν νερό τα σπλάχνα του. 

Στη συνέχεια να ριχθεί στη φωτιά ό,τι απομείνει, ώστε να μην του προσφερθούν οι πρέπουσες τιμές του ενταφιασμού. Όταν άρχισε το φρικτό μαρτύριο της διάλυσης των μελών του σώματός του και το αίμα του κυλούσε στο χώμα, ο Άγιος έδινε την εντύπωση ότι ζει ευτυχισμένος μέσα σ’ έναν ολάνθιστο κήπο, αφού ακόμα και κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου του, προσευχόταν στον Θεό και δοξολογούσε το πάντιμο όνομά Του. 

Κάποια στιγμή ξεψύχησε και έτσι έλαβε τον αμάραντο στέφανο της αγιότητος από τον δικαιοκρίτη Κύριο. Η μαρτυρική τελείωση του Αγίου έλαβε χώρα στις 7 Σεπτεμβρίου του έτους 288μ.Χ., που είναι και η ημέρα εορτασμού της μνήμης του. 

Μόλις παρέδωσε το πνεύμα του ο Άγιος, άναψαν φωτιά για να εξαφανίσουν το μαρτυρικό λείψανο του μάρτυρος. 

Εκείνη τη στιγμή συνέβη κάτι θαυμαστό και παράδοξο. Παρόλο που ο καιρός ήταν αίθριος, ακούσθηκε μια ασυνήθιστη βροντή και ξαφνικά άρχισε να πέφτει δυνατό χαλάζι, το οποίο προκάλεσε τη φυγή του Μαξιμιανού, των δημίων και του όχλου, που είχαν συγκεντρωθεί στον τόπο του μαρτυρίου. 

Το θαύμα έγινε αντιληπτό από τους χριστιανούς που είχαν κρυφτεί. Αμέσως άρχισαν να μαζεύουν τα διασκορπισμένα λείψανα του Αγίου, αλλά άρχισε να νυχτώνει. 

Παρουσιάσθηκε όμως ουρανόσταλτο θείο φως, το οποίο φώτισε τον χώρο και έτσι διευκολύνθηκαν οι χριστιανοί στο να περισυλλέξουν τα ιερά λείψανα του μάρτυρος και να τα ενταφιάσουν τη νύχτα της ίδιας ημέρας, κατά την οποία έλαβε χώρα το ένδοξο μαρτύριο του Αγίου. 

Ο υπέρλαμπρος στεφανηφόρος ένδοξος μάρτυς του Χριστού Άγιος Σώζων υμνείται μεγαλοπρεπώς μέσα από τις συνταχθείσες προς τιμήν του ασματικές ακολουθίες και μέσα από τον παρακλητικό κανόνα, τον οποίο εποίησε το 1977 ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μηθύμνης Ιάκωβος Μαλλιαρός. 

Ο Άγιος Σώζων τιμάται ιδιαίτερα από τους ναυτικούς και τους νησιώτες, αφού η ζωή και το αγωνιστικό φρόνημα του Αγίου, ο οποίος κατέστη όχι μόνο ποιμένας των άλογων, αλλά και των λογικών προβάτων, αποτελούν για τον απλό κάτοικο των νησιών της πατρίδος μας ένα δυνατό έναυσμα για την έναρξη μιας καλύτερης ζωής. 

Γι’ αυτό και ο Άγιος Σώζων αποκαλείται από τον ορθόδοξο ελληνικό λαό με την προσωνυμία «Άγιος Σώστης» και «Άγιος Σώζος» και συχνά οι ναυτικοί τον επικαλούνται για να τους σώσει από τις θαλασσοταραχές, λέγοντας «Άγιε μου Σώστη σώσε μας». 

 

Στο ακριτικό αιγαιοπελαγίτικο νησί της Λήμνου ο Άγιος Σώζων έχει καθιερωθεί από τα τέλη του 19ου αιώνα ως πολιούχος και προστάτης άγιος του νησιού, αφού από ανέκαθεν αυτόν θεωρούσαν οι Λήμνιοι ναυτικοί ως σωτήρα και προστάτη τους και σ’ αυτόν κατέφευγαν οι κάτοικοι του νησιού με παρακλήσεις και τάματα, όταν πρόσμεναν τους θαλασσοδαρμένους συγγενείς τους. 

Είναι ενδεικτικό ότι και η εορτή του στις 7 Σεπτεμβρίου αποτελεί για τους απανταχού της Γης ευρισκομένους Λημνίους τον συνδετικό κρίκο που τους ενώνει με την πατρίδα τους. Ο ναός του Αγίου Σώζοντος βρίσκεται στη νοτιοανατολική ακτή της Λήμνου κοντά στο χωριό Φυσίνη. 

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση ο ναός κτίσθηκε ύστερα από υπόδειξη του ίδιου του Αγίου, ο οποίος παρουσιάσθηκε σε κάποιον ευσεβή βοσκό και του υπέδειξε τον τόπο, όπου ήθελε να κτισθεί ο ναός και να τοποθετηθεί η εικόνα του. 

 Μάλιστα του υπέδειξε και τον δρόμο που θα ακολουθήσει, αφού καθώς περπατούσε, πίσω του ήταν νύχτα, ενώ μπροστά του υπήρχε φως και ήταν ημέρα. Μ’ αυτό τον τρόπο έφτασε στον τόπο, όπου κτίσθηκε ο ναός του πολιούχου της Λήμνου Αγίου Σώζοντος, ο οποίος από τότε μέχρι και σήμερα αποτελεί παλλημνιακό προσκύνημα. 

 

Ο Άγιος Σώζων τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια και στην Αίγινα, αφού στο χωριό Πέρδικα έχει ανεγερθεί περικαλλής ιερός ναός επ’ ονόματί του, στον οποίο συρρέουν πολυπληθείς προσκυνητές στην ετήσια λαμπρά πανήγυρή του. 

Ιδιαίτερα λαοφιλής είναι ο Άγιος και στα νησιά των Κυκλάδων, αφού οι επ’ ονόματι του Αγίου ναοί που είναι γνωστοί με το όνομα «Άγιος Σώστης», κοσμούν στα κυκλαδίτικα νησιά παραθαλάσσιες περιοχές, οι οποίες φέρουν το όνομά του, όπως στην Τήνο, τη Μύκονο, τη Σέριφο, τη Σίφνο, τη Μήλο και την Κύθνο. 

Αξιόλογος είναι ο παλαιός ιερός ναός του Αγίου Σώζοντος στην Απολλωνία της Σίφνου με το ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τη φορητή εικόνα του Αγίου που χρονολογείται το 1663. Σ’ αυτή την εικόνα ο Άγιος εικονίζεται ολόσωμος και περιστοιχίζεται από εννέα σκηνές του βίου του. 

Στη Σίφνο ο Άγιος Σώζων τιμάται επίσης με ναούς επ’ ονόματί του στο Κάτω Πετάλι και στα μεταλλεία στη βορειοανατολική ακτή του νησιού, όπου στην εορτή του τελείται ένα από τα ωραιότερα σιφνέικα πανηγύρια. 

Αξιομνημόνευτοι είναι και οι βυζαντινοί ιεροί ναοί του Αγίου στον Ορχομενό Βοιωτίας και στο Γεράκι Λακωνίας, ενώ στην Αθήνα η μνήμη του Αγίου μάρτυρος Σώζοντος εορτάζεται πανηγυρικά στον θεμελιωθέντα το 1898 ιστορικό ιερό ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Λεωφόρου Συγγρού, ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός με την προσωνυμία «Άγιος Σώστης». 

Είθε ο Άγιος Σώζων, ο οποίος αναδείχθηκε ένας υπέρλαμπρος στεφανηφόρος μάρτυς του Χριστού, να πρεσβεύει στον Κύριο ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε ζωντανή και σταθερή την πίστη μας στη σημερινή υλιστική και εγωκεντρική εποχή μας. 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος 

Εκπαιδευτικός 

 

    

 

Βιβλιογραφία 

· Μάντζαρη Ιωάννου Επ., Σώζων μεγαλομάρτυς –Ο ποιμένας των ψυχών, Εκδόσεις «Σκοπόν του Λόγου», Αίγινα 2004 

· Μαυρίκου Νικολάου, Πρωτοπρεσβυτέρου, Ο Άγιος μάρτυς Σώζων, Βίος –Ακολουθία, Αθήναι 1993 

· Ο Άγιος Σώζων πολιούχος της Λήμνου, lemnos.com.gr 07/09/2010

Εικόνες

1. Φορητή εικόνα του Αγίου Σώζοντος από τον ομώνυμο Ιερό Ναό της Απολλωνίας Σίφνου. Χρονολογείται το 1663 και γύρω από τον Άγιο απεικονίζονται εννέα σκηνές του βίου του.

2. Ο Άγιος ποιμένων τα πρόβατα εμελέτησε να μαρτυρήση δια τον Χριστόν (Σκηνή από τη φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό Απολλωνίας Σίφνου)
3. Ο Άγιος μεταπέμπεται προς τον βασιλέα (Σκηνή από τη φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό Απολλωνίας Σίφνου)
4. Ο Άγιος τελειώνοντας το μαρτύριον παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού (Σκηνή από τη φορητή εικόνα του Αγίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό Απολλωνίας Σίφνου)
5. Φορητή εικόνα του Αγίου Σώζοντος από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Κοκκαρίου Σάμου.
6. Φορητή εικόνα του Αγίου Σώζοντος από τον ομώνυμο Ιερό Ναό στην περιοχή Προβατάς της Μήλου.
7. Φορητή εικόνα του Αγίου Σώζοντος από τον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος (Άγιος Σώστης) Λεωφόρου Συγγρού Αθηνών.
8. Ο Ιερός Ναός του πολιούχου της Λήμνου Αγίου Σώζοντος. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική ακτή του νησιού κοντά στο χωριό Φυσίνη και αποτελεί παλλημνιακό προσκύνημα. ( stirouga.blogspot.gr)
9. Ο περικαλλής Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στην Πέρδικα Αιγίνης. Κάθε χρόνο στην πανήγυρη του ναού συρρέουν πολυπληθείς προσκυνητές. ( www.aeginaportal.gr)
10. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στο ομώνυμο ακρωτήριο της Σίφνου, στη βορειοανατολική ακτή του νησιού. Ο ναός και το ακρωτήριο είναι γνωστά με την προσωνυμία Άγιος Σώστης.
11. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος Απολλωνίας Σίφνου.
12. Ο βυζαντινός Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στο Γεράκι Λακωνίας. ( users.hol.gr)
13. Ο βυζαντινός Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στον Ορχομενό Βοιωτίας.( orchomenos-press.blogspot.gr)
14. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στη νότια ακτή της Νάξου. ( www.greeceimages.net)
15. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος (Αγίου Σώστη) στην ομώνυμη παραθαλάσσια περιοχή της Μυκόνου. ( www.panoramio.com)
16. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σώζοντος στις Οινούσσες. (www.naoschios.blogspot.gr)

Πηγή  Ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλλιμασίας