Περί μεταφράσεων. Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης

Περί μεταφράσεων

Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης 

Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει ένας περίεργος θόρυβος για την απόδοση της θείας λειτουργίας και των ιερών ακολουθιών στη δημοτική γλώσσα. Η επίμονη στάση ελάχιστων κληρικών και θεολόγων για αλλαγές στη θεία λατρεία είναι προσβολή στην αγιοπατερική παράδοση.Ισχυρίζονται ότι με τις “μεταφράσεις” αυτές των από πολλών αιώνων θαυμάσιων κειμένων θα προσελκύσουν πλήθος πιστών στις εκκλησίες και μάλιστα νέων. 

Το εγχείρημα αυτό είναι έργο μιας ή δύο μόνο ελλαδικών μητροπόλεων, θα μπορούσε κανείς να το αγνοήσει, αλλά στη σύγχρονη τάση για αλλαγές μπορεί να πάρει διαστάσεις και να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα. 
Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά τη συνεδρίασή της της 14-4-2010 αποφάσισε να τερματιστεί η απόδοση της θείας λειτουργίας στη δημοτική.
Μεταξύ άλλων αναφέρει: “Η λατρεία της Εκκλησία και μάλιστα η θεία λειτουργία αποτελούν το κέντρο της εκκλησιαστικής ζωής, την καρδιά της Εκκλησίας, γι’ αυτό και κάθε προσέγγιση σε αυτήν πρέπει να γίνεται με βαθύτατο σεβασμό. 
Δεν πρόκειται μόνο για μία λογική κατανόηση, αλλά για μύηση στο πνεύμα της, για ένωση των χριστιανών με τον Χριστό.

Γι’ αυτό η Διαρκής Ιερά Σύνοδος εμμένει στην παράδοση του γλωσσικού ιδιώματος του
παραδεδομένου τρόπου τελέσεως της θείας λειτουργίας και των ιερών μυστηρίων. Οιαδήποτε μετάφραση λειτουργικών κειμένων μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ενότητα της Εκκλησίας”.  Η Εκκλησία δεν είναι ξέφραγο αμπέλι να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει και νομίζει. Υπάρχει αρχή, στην οποία καλείται να αναφέρεται και να υπακούει, για να δίνει και το καλό παράδειγμα στους πιστούς. 
Μερικές φορές σε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις κανείς θυμάται με λύπη και συλλογίζεται ότι υπάρχει και μια λεπτή, ύπουλη, ύποπτη και λίαν επικίνδυνη επηρμένη αγιότητα αυτοθαυμασμού και απομονωτισμού. 

Ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος κατανόησε το ατόπημα και απέσυρε την ανάγνωση του ευαγγελίου και του αποστόλου στις εκκλησίες στη δημοτική. Στην τουρκοκρατία δεν έγιναν τέτοιες “μεταφράσεις” και είναι απαραίτητες σήμερα; 
Τόσοι σοφοί και άγιοι δεν πείραξαν τα λειτουργικά κείμενα επί τόσους αιώνες και εμείς τώρα είμαστε σοφότεροι και αγιότεροι; 
Στις ορθόδοξες εκκλησίες της Αμερικής γίνεται η λειτουργία στη σύγχρονη αγγλική γλώσσα, αλλά δεν είναι καθόλου γεμάτη από νέους. Μίλησα παλαιότερα και πρόσφατα με νέους, μαθητές και φοιτητές, δεν έθεσαν ως κύριο λόγο του μη εκκλησιασμού τους το ακατανόητο της γλώσσας. Ο παλιός, πιστός, εκκλησιαζόμενος λαός διαμαρτύρεται για τέτοιες καινοτομίες. Η σεμνότητα, ταπεινότητα, γνησιότητα, ειλικρίνεια, ευλάβεια και θεοφοβία του κλήρου θα φέρει πολλούς στους ναούς. Ούτε ο βερμπαλισμός, ούτε ο μοντερνισμός, ούτε ο φανατισμός, ούτε ο οικουμενισμός. 

Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος σε δηλώσεις του είπε ότι οι “μεταφράσεις” “δεν είναι ένα θέμα που μπορεί να το αντιμετωπίσει ο καθένας με τον δικό του τρόπο.  Διότι πάμε να λύσουμε ή μάλλον να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, αλλά θα δημιουργήσουμε πολλά άλλα περισσότερα”. 
Ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ εξήρε την ωραιότητα, πυκνότητα και σαφήνεια της ελληνικής λειτουργικής γλώσσας σε εμπεριστατωμένο άρθρο του. 
Ο μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος σε συνέντευξή του τόνισε το βάθος της θείας λειτουργίας. Αν επικρατήσουν οι φιλόδοξες αυτές “μεταφράσεις”, ύστερα από χρόνια θα έχουμε πολλές, διαφορετικές, με διάφορες αντιλήψεις και αρκετά δογματικά λάθη.

Είναι ανάγκη, πριν τελειώσουμε, να ξανατονίσουμε πως δεν είναι αυτός ο λόγος που δεν εκκλησιάζεται συχνά ο κόσμος, αλλά δεν μιλά στην καρδιά του ο Θεός, δεν αισθάνεται την ανάγκη του, δεν διψά για την τελειότητα. Αρκείται στα καθημερινά, τα τρέχοντα, τα επίκαιρα και όχι τα υψηλά και αιώνια.
Είναι εύκολη μια μετάφραση, είναι δύσκολη μια μεταστροφή, μια αλλαγή κλίματος. Γι’ αυτή πρέπει να εργασθούμε πολύ, να κινηθούμε γενναία, να γράψουμε εμπνευσμένα, να μιλήσουμε βιωματικά, να προσευχηθούμε με δάκρυα, να επιμείνουμε ταπεινά, να ελπίσουμε χριστοφόρα.
Μακεδονία