04 Νοεμβρίου, μνήμη και του ευσεβεστάτου βασιλέως Ιωάννου Βατάτζη του ελεήμονος

04 Νοεμβρίου, μνήμη και του ευσεβεστάτου βασιλέως Ιωάννου Βατάτζη του ελεήμονος

 Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου
Τη Δ. του αυτού μηνός «Νοεμβρίου», ο Άγιος και ευσεβέστατος βασιλεύς Ιωάννης δουξ ο Βατάτζης και ελεήμων, εν ειρήνη τελειούται.

Κάτω βασιλεύς ων το πριν, στεφηφόρε,
Άνω βασιλεύς νυν εδείχθης ω κλέους.

Ούτος ο φιλόχριστος βασιλεύς Ιωάννης, πατρίδα μεν είχεν το Διδυμότειχον, εις την μεγαλόπολιν Αδριανούπολιν, προγόνους δε τους πρώτους της βασιλικής Συγκλήτου, διότι ο παππούς αυτού, ο Κωνσταντίνος ο Βατάτζης λεγόμενος, ήτο στρατοπεδάρχης του βασιλέως Μανουήλ του Κομνηνού, εν έτει 1143. Αφού δε απέθανον οι γονείς του βασιλέως τούτου, έμεινε πολύ πλούτος εις αυτόν, τον οποίον διεμοίρασεν εις πτωχούς και εξώδευσεν εις αφιερώματα θείων ναών και εκκλησιών.
Έπειτα υπήγεν εις το εν Βιθυνία Νυμφαίον, όπου τότε ήτο το παλάτιον και η καθέδρα των βασιλέων της Κωνσταντινουπόλεως (καθώς, αλωθείσης της Κωνσταντινουπόλεως υπό των λατίνων (1204), ο Θεόδωρος Λάσκαρις αναγορευθείς αυτοκράτωρ και καταφυγών εις Ασίαν έστησε τον θρόνον του εις την Νίκαιαν της Βιθυνίας).
Εκεί εύρεν τον από πατρός θείον του, κληρικόν όντα, πλησίον εις τον βασιλέα Θεόδωρον Λάσκαριν. Με το μέσον λοιπόν του θείου του, έγινε φίλος με τον βασιλέα, δεν υπερηφανεύετο όμως δια την φιλίαν ταύτην, αλλά ταπεινώς εις όλους εφέρετο. Όθεν και από όλους ηγαπάτο, ήθος έχων σεμνόν, ζωήν σώφρονα, όμμα ιλαρόν. Ήτο ευκολοπλησίαστος εις όλους, πράος, άκακος, γαληνός και διαλεγόμενος εις όλους με πρόσωπον ήρεμον.
Λοιπόν δια τας αρετάς του ταύτας έλαβεν εις γυναίκα του την θυγατέρα του βασιλέως, Ειρήνην ονομαζομένην, ύστερον δε, αφού εμονομάχησε με τον λατίνον Κόραδον, τον καυχώμενον εις την δύναμίν του, και ενίκησε αυτόν ειπών: «Κύριε Ιησού χριστέ, βοήθει μοι».

Αφού δε ο πενθερός του, βασιλεύς Θεόδωρός, απέθανεν, έλαβε την βασιλείαν ο χαριτώνυμος ούτος Ιωάννης εν έτει 1222. Και λοιπόν ήτο εις όλους τους αδικουμένους προστάτης θερμότατος και εδεικνύετο στάθμη της δικαιοσύνης. Μάλιστα δε εγνωρίζετο παρά πάσι ότι ήτο πηγή ελεημοσύνης, διό και κατ’ εξοχήν επωνομάζετο ελεήμων.
Ομοίως εγνωρίζετο της ευσεβείας και ορθοδόξου πίστεως ζηλωτής, διότι ούτος ο αοίδιμος έγινεν αίτιος να βαπτισθή εις τον καιρόν του το γένος των ιουδαίων. Και ζήλον έλαβεν εις την καρδίαν του δια να ενώση την Ανατολικήν Εκκλησίαν μετά της Δυτικής, ένεκα του οποίου πρέσβεις εστάλησαν από τον ένατον Γρηγόριον, τον πάπαν Ρώμης, και διάλεξις συνεκροτήθη μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών, εξάρχου όντος της διαλέξεως του τότε πατριάρχου κωνσταντινουπόλεως Γερμανού του νέου. Και όσον το επ’ αυτώ θα ετελείωνε την τοιαύτην ποθητήν ειρήνην, αν οι δυτικοί ήθελον στέρξει να σηκώσωσιν από το Σύμβολον της Πίστεως την προσθήκην του «και εκ του Υιού εκπορευόμενον».

Ούτος ο ελεήμων βασιλεύς ήκουσε νοερώς και θείαν φωνήν ενηχηθείσαν αυτώ και λέγουσαν: «Ο σταυρωθείς εγήγερται, ο μεγάλαυχος πέπτωκεν, ο καταπεσών και συντριβείς ανώρθωται». Από την οποίαν ενδυναμωθείς, κατετρόπωσε και κατέσφαξε δια μονομαχίας τον μεγάλαυχον εκείνον σουλτάνον Αζατίνην ονόματι, ο οποίος επιδραμών από το Ικόνιον, ελεηλάτει τας πόλεις όσαι ευρίσκοντο κατά τον ποταμόν Μαίανδρον.
Κυβερνήσας λοιπόν θεοφιλώς το σκάφος της παγκοσμίου βασιλείας, ο τρισμακάριστος παρέδωκεν εν ειρήνη την ψυχήν του εις χείρας Θεού, χρόνων ων εβδομήκοντα δύο. Το δε τίμιον αυτού σώμα ενεταφιάσθη εις το μοναστήριον του Σωτήρος Χριστού, το οποίον έκτισεν ο ίδιος αυτός βασιλεύς και επωνόμασεν αυτό Σώσανδρα. Ύστερον δε, δι’ αποκαλύψεως του ιδίου βασιλέως, μετεκομίσθη το τούτου άγιον σώμα εις την πόλιν της Μαγνησίας.
Θαύμα δε εφάνη ότε ανεκομίσθη εκ του τάφου το τούτου άγιον λείψανον και μετεκομίσθη εις την Μαγνησίαν, διότι, ότε ο τάφος ηνοίχθη, καμία δυσώδης αποφορά δεν εξήλθεν, αλλά ευωδία και χάρις μεμιγμένη με ηδονήν και γλυκύτητα, ως αν ήθελεν ανοιχθή κήπος αρωματικός και ευώδης.

Ο δε νεκρός εφάνη να κάθεται επάνω εις θρόνον βασιλικόν, χωρίς να έχη καμίαν λύσιν των αρμών του σώματος, χωρίς να έχη καμίαν μελανίαν και χωρίς τινά δυσωδίαν ή σημείο άλλο νεκρότητος. Αλλά ο προ επτά ετών ενταφιασθείς εφαίνετο ζωντανός, έχων μεν εις τα μέλη του το φυσικόν αυτών κίνημα, φέρων δε εις τας παρειάς του προσώπου το φυσικόν αυτών κόκκινον χρώμα.
Αλλά και αυτά τα βασιλικά στρώματα του λειψάνου εφυλάχθησαν αδιάφθορα, ως αν ήθελαν ραφεί σήμερον. Ούτως δε οίδε δοξάζειν Θεός τους Αυτόν δοξάζοντας.
Από τότε δε και ύστερον ενήργει το τίμιον λείψανον εν τη μαγνησία θαύματα πάμπολλα, ιατρεύον ασθενείας, διώκον δαίμονας και άλλα πάθη θεραπεύον, δια της εν αυτώ κατοικούσης του Θεού χάριτος, πάντων των μετά πίστεως αυτώ προστρεχόντων, καθώς τινά εξ αυτών αναφέρει ο μετ’ εγκωμίου κατά πλάτος βίος του.

Τον κατά πλάτος Βίον τούτου μετέφρασεν η εμή αδυναμία εις το απλούν, εξ ού και εσυνώψισα το παρόν Συναξάριον. Αλλά και ολόκληρον ασματικήν Ακολουθίαν εξ υπαρχής εφιλοπόνησα εις την τούτου βασιλικήν μεγαλειότητα, άπερ ευρίσκονται νυν εις την Μαγνησίαν.

(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)


Απολυτίκιον. Ήχος Α. Της ερήμου

Τον λαμπρόν βασιλέα και των πιστών μέγα καύχημα, και του Διδυμοτείχου το κλέος, Ιωάννην τιμήσωμεν, εν ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς, ιεράν μνήμην εκτελούντες την αυτού, ίνα λάβωμεν πλουσίως την αμοιβήν, συμφώνως ανακράζοντες. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.

Κοντάκιον

Ιωάννη, εδείχθης ανάκτων το καύχημα, φιλανθρώπων δε πάντων το σεμνόν εγκαλώπισμα, και πιστών της Ορθοδοξίας πρότυπον σεπτόν. Διο έλαβες ως αμοιβήν την βασιλείαν του Θεού, και χαράν ανεκλάλητον. Σκέπασον σαις πρεσβείαις, βελών του αντιδίκου, τους ανυμνούντας ευλαβώς την ζωήν σου θεοδόξαστε.

Ενημέρωση από Ορθόδοξη Πορεία