Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Γ΄ Μέρος Τρίτο . Κεφάλαιο 5ον. 1) «Εις εαυτόν ελθών...»2) «Τά δάκρυα της μετανοίας»

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Ή μετάνοια εχει μεγάλη δύναμη
 

­«Εις εαυτόν ελθών...» [1] 

Θεός είναι πολύ κοντά μας, άλλα και πολύ ψηλά. Για να «κάμψη» κανείς τον Θεό, ώστε νά κατεβή να μείνη μαζί του, πρέπει νά ταπεινωθή και νά μετανοήση. Τότε ό πολυεύσπλαχνος θεός, βλέποντας την ταπείνωση του, τον υψώνει ώς τούς Ουρανούς και τόν αγαπάει πολύ. ­Χαρά εσται εν τω ούρανω επί ενί αμαρτωλώ μετανοουντι[2], λέει τό Ευαγγέλιο.
Ό Θεός έδωσε στον άνθρωπο τόν νου, γιά νά αναλογίζεται τό σφάλμα του, νά μετανοή και νά ζητάη συγχώρηση. Ό αμετανόητος άνθρωπος είναι σκληρό πράγμα. Είναι πολύ ανόητος, επειδή δεν θέλει νά μετανοήση, γιά νά απαλλαγή από τήν μικρή κόλαση πού ζή, ή οποία τόν οδηγεί στήν χειρότερη, τήν αιώνια.
Έτσι στερείται και τις επίγειες παραδεισένιες χαρές, οί όποιες συνεχίζουν στόν Παράδεισο, κοντά στον Θεό, μέ τίς πολύ μεγαλύτερες χαρές, τίς αιώνιες.

Όσο ό άνθρωπος βρίσκεται μακριά από τόν Θεό, είναι εκτός εαυτού. Βλέπεις, στο Ευαγγέλιο γράφει ότι ό άσωτος υιός ­εις εαυτόν ελθών είπε-πορεύσομαι προς τον πατέρα μου . Δηλαδή, όταν συνήλθε, όταν μετάνοιωσε, τότε είπε: «Θα επιστρέψω στον πατέρα μου». Όσο ζούσε στήν αμαρτία, ήταν εκτός εαυτού, δέν ήταν στα λογικά του, γιατί ή αμαρτία είναι έξω από τήν λογική.

- Γέροντα, ό Αββάς Αλώνιος λέει: ­Εάν θέλη ό άνθρωπος, από πρωί εως εσπέρας γίνεται εις μέτρον θείον[3]. Τί εννοεί;

- Ή πνευματική ζωή δέν θέλει χρόνια. Σέ ένα δευτερόλεπτο μπορεί νά βρεθή κανείς από τήν κόλαση στον Παράδεισο, άν μετανοήση. Ό άνθρωπος είναι τρεπτός. Μπορεί νά γίνη άγγελος, μπορεί νά γίνη διάβολος. Πά πά πά, τί δύναμη έχει ή μετάνοια! Απορροφά τήν θεία Χάρη.

Έναν λογισμό ταπεινό νά φέρη στον νου του ό άνθρωπος, σώθηκε. Έναν λογισμό υπερήφανο νά φέρη, άν δέν μετανοήση και τον βρή ό θάνατος, πάει, χάθηκε.

Βέβαια, ό ταπεινός λογισμός πρέπει νά συνοδεύεται και από τον εσωτερικό αναστεναγμό, τήν εσωτερική συντριβή. Γιατί ό λογισμός είναι λογισμός, άλλά υπάρχει και ή καρδιά. ­Όλη ψυχή και διάνοια και καρδία[4], λέει ό υμνωδός.
Νομίζω όμως ότι ό Αββάς εδώ εννοεί μιά πιο μόνιμη κατάσταση. Χρειάζεται ένα διάστημα, γιά νά φθάση κανείς σέ καλή κατάσταση. Σφάλλω, μετανοώ, συγχωρούμαι αυτήν τήν στιγμή. Άν έχω αγωνιστικό πνεύμα, μπορώ σιγά-σιγά νά σταθεροποιήσω μιά κατάσταση, άλλά μέχρι τότε ταλαντεύομαι.

- Γέροντα, ένας άνθρωπος ηλικιωμένος μπορεί νά βοηθήση πνευματικά τον εαυτό του;

- Ναί, ίσα-ίσα, όταν κανείς γεράση, τού δίνεται ή δυνατότητα νά μετανοήση, γιατί φεύγουν οί ψευδαισθήσεις. Πρώτα, επειδή είχε σωματικές δυνάμεις και δέν δυσκολευόταν, δέν καταλάβαινε τις αδυναμίες του και νόμιζε ότι βρισκόταν σέ καλή κατάσταση.
Τώρα πού έχει δυσκολίες και γκρινιάζει, βοηθιέται νά καταλάβη ότι δεν είναι εντάξει, ότι χωλαίνει, και νά μετανοήση. Αν αξιοποίηση πνευματικά τά λιγώτερα χρόνια της ζωής του πού του έμειναν και χρησιμοποίηση και τήν πείρα πού του άφησαν τά περισσότερα χρόνια της ζωής του πού πέρασαν, δεν θά τόν αφήση ό Χριστός, θά τόν ελεήση.

 «Τά δάκρυα της μετανοίας»

Ή μετάνοια είναι τό βάπτισμα τών δακρύων. Με τήν μετάνοια ό άνθρωπος ξαναβαπτίζεται, αναγεννιέται. Ό Απόστολος Πέτρος με τήν άρνηση του πρόδωσε κατά κά- ποιον τρόπο τόν Χριστό, άλλά, επειδή ­έκλαυσε πικρως[5], έλαβε τήν άφεση γιά τήν πτώση του. Δηλαδή ή ειλικρινής μετάνοια πού είχε, τόν ξέπλυνε, τόν καθάρισε πάλι.
Βλέπεις, ό θεός πρώτα έκανε τήν γη, τήν θάλασσα, όλη τήν δημιουργία, και ύστερα πήρε χώμα και έπλασε τόν άνθρωπο. Ό άνθρωπος πρώτα γεννιέται σαρκικά και μετά, στό Βάπτισμα, αναγεννιέται πνευματικά άπό τό δημιούργημα του θεού, τό νερό, καί από τό Αγιο Πνεύμα, τήν θεία Χάρη, - ­έξ ύδατος καί Πνεύματος[6] - καί γίνεται νέος άνθρωπος.

- Δηλαδή, Γέροντα, ό θεός, όπως τότε πήρε τό χώμα καί έπλασε τόν άνθρωπο, έτσι τώρα στό Βάπτισμα χρησιμοποιεί τό νερό, γιά νά τόν ανάπλαση;

- Ναί, τό νερό έχει τό νόημα του καθαρίσματος, γι' αυτό ό Ιερεύς κατά τό Βάπτισμα βουτάει τόν άνθρωπο στό νερό. Ξεπλένεται ό άνθρωπος από τό προπατορικό αμάρτημα, καθαρίζεται από τίς αμαρτίες, τόν επισκιάζει ή Χάρις του Θεού, ενδύεται τον Χριστό, και γίνεται νέος, αναγεννημένος, άνθρωπος. Αυτό είναι τό Έργο του Βαπτίσματος.
Τό είπε ξεκάθαρα ό Χριστός στον Νικόδημο, όταν τόν ρώτησε πώς μπορεί ό άνθρωπος νά ξαναγεννηθή: ­Αμήν αμήν λέγω σοι, εάν μή τις γεννηθή έξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις τήν βασιλείαν του Θεού[7].
Μέ τό Βάπτισμα γίνεται τό νέο τέλειο δημιούργημα τού Θεού μετά τήν πτώση. Γι' αυτό ό άνθρωπος, όταν δέν μολύνη τό Άγιο Βάπτισμα, έχει πολλή θεία Χάρη. Αλλά, και όταν τό μολύνη, υπάρχει τό βάπτισμα της μετανοίας. Άν συναισθανθή τό σφάλμα του και πόνεση γι' αυτό, ξεπλένεται κατά κάποιον τρόπο μέ τά δάκρυα της μετανοίας, και έρχεται[8] πάλι ή Χάρις τού Θεού.

- Γέροντα, εγώ χρόνια τώρα έχω νά κλάψω γιά ένα σφάλμα μου· δέν έχω ούτε ένα δάκρυ. Αυτό σημαίνει ότι δέν έχω πραγματική μετάνοια;

- Δέν πονάς γιά ένα σφάλμα πού κάνεις;

- Πονάω, αλλά ίσως είναι ρηχός ό πόνος.

- Από τά δάκρυα μή βγάζης συμπέρασμα. Είναι βέβαια τά δάκρυα ένα χαρακτηριστικό της μετανοίας, αλλά δέν είναι τό μόνο χαρακτηριστικό. Μερικοί εκεί πού κλαίνε, εκεί γελάνε. Ό καρδιακός πόνος και ό εσωτερικός αναστεναγμός είναι τά εσωτερικά δάκρυα, πού είναι ανώτερα από τά εξωτερικά.
Ένας, ό καημένος, έλεγε: «Τί σκληρός πού είμαι, πάτερ! Ούτε ένα δάκρυ! Ή καρδιά μου είναι σάν πέτρα. Τί σκληροκαρδία! Άχ!».
Ενώ ήταν πολύ ευαίσθητος, αισθανόταν ότι ήταν πολύ σκληρός, γιατί δέν έκλαιγε. Αναστέναζε όμως βαθιά, βογγούσε ό καημένος, και έβλεπες έναν αναστεναγμό νά βγαίνη από τά βάθη της καρδιάς του! Ενώ άλλος κλαίει-γελάει και είναι σάν τόν ανοιξιάτικο καιρό.
Βλέπει λ.χ. κάποιον δυστυχισμένο, συγκινείται, κλαίει λίγο, κι ένα κι ένα λέει: «ά, εγώ πώς συμμετέχω στον πόνο του άλλου!». 'Ή, άν προσευχηθή καί χύση λίγα δάκρυα, λέει:«ά, ή προσευχή μου εισακούεται, γιατί γίνεται μετά δακρύων!» καί αναπαύει τόν λογισμό του.
Υπάρχουν καί τά απαρηγόρητα δάκρυα. Αυτά είναι ταγκαλίστικα. Δεν έχουν μετάνοια, αλλά θιγμένο εγωισμό.
Τότε ό άνθρωπος κλαίει εγωιστικά γιά τήν πτώση του. Πληγώνεται, γιατί μέ τίς απροσεξίες του ξέπεσε στά μάτια τών άλλων, καί όχι γιατί λύπησε τόν Θεό, καί υποφέρει διπλά. Στον ανταρτοπόλεμο ένας καπετάνιος από τούς αντάρτες - ό Θεός νά του χαρίζη μετάνοια - είχε πιάσει έναν φτωχό οικογενειάρχη πού είχε εννιά παιδιά, τόν έβαλε κάτω καί τόν χτυπούσε αλύπητα, επειδή δεν συμφωνούσε μέ τήν ιδεολογία του.
Αυτός ό άνθρωπος μάλιστα ήταν κάποτε στήν υπηρεσία του. Φώναζε ό καημένος: «Καλά, δεν μέ λυπάσαι, εννιά παιδιά έχω· δέν θυμάσαι πού σέ κουβαλούσα καί στήν πλάτη μου; Τί σου έκανα;». Κάποιος από τούς συντρόφους του καπετάνιου, όταν τόν είδε νά τσαλαπατά τόσο σκληρά αυτόν τόν άνθρωπο, του φώναξε: «Έ, τί σου έκανε; Δέν τόν λυπάσαι; Οικογενειάρχης άνθρωπος είναι».
Αμέσως εκείνος βάζει κάτι κλάματα, επειδή θίχτηκε ό εγωισμός του από τήν παρατήρηση του συντρόφου του!
Αυτά τά κλάματα είναι εγωιστικά· είναι σάν τήν μεταμέλεια του Ιούδα. Παρέδωσε τόν Χριστό καί μετά πήγε στους Φαρισαίους νά πή ­ήμαρτον , αλλά εκείνοι του είπαν: «Τί μάς τό λές ότι αμάρτησες;». Όποτε προσεβλήθη, πείσμωσε, τούς πέταξε τά αργύρια καί πήγε καί κρεμάσθηκε από εγωισμό[9]. Ενώ, άν μετανοούσε καί πήγαινε καί έλεγε στον Χριστό «ευλόγησον» , θά σωζόταν.


1. Λουκ. 15, 17
2. Λουκ. 15, 7
3. Τό Γεροντικόν, Αββάς Αλώνιος γ', σ. 20.
4. Από τό τρίτο τροπάριο της ζ' ωδής τοϋ Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος στήν Παναγία.
5. Ματθ. 26,75 και Λουκ. 22,62
6. Ίω. 3,5.
7. Ίω. 3,5
8. Έρχεται ή Χάρις: Ό Γέροντας χρησιμοποιεί αυτήν τήν έκφραση μέ τήν σημασία του «ενεργοποιείται, φανερώνεται ενεργώς».
9. Βλ. Ματθ. 27,3-5.

Απόσπασμα από τις σελίδες 159-164 του βιβλίου:
            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ Γ΄      
                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ