Ο νεώτερος υιός. Η παραβολή του Ασώτου Υιού.

Ο νεώτερος υιός

 Η παραβολή του Ασώτου Υιού

Και είπεν ο νεώτερος αυτών τω πατρί˙ Πάτερ, δός μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας. Και διείλεν αυτοίς τον βίον.
   Η ιδιαίτερη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο φανερώθηκε στη δημιουργία με το γεγονός ότι ο άνθρωπος πλάσθηκε ελεύθερος και αυτεξούσιος.
 Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο "αναμάρτητο κατά τη φύση και αυτεξούσιο κατά τη θέληση. Αναμάρτητο, όχι επειδή δεν ήταν δεκτικός αμαρτίας, διότι μόνον ο Θεός είναι ανεπίδεκτος αμαρτίας, αλλά επειδή δεν είχε τη ροπή προς την αμαρτία μέσα στη φύση του, αλλά μάλλον στην προαίρεσή του.
Είχε δηλαδή την εξουσία να παραμένει σταθερός και να προοδεύει στο αγαθό, βοηθούμενος από τη θεία Χάρη, αλλά επίσης και να παρεκτραπεί από το καλό και να καταλήξει στο κακό, κατά παραχώρηση Θεού για το αυτεξούσιο. Διότι ό, τι γίνεται με τη βία δεν είναι αρετή". "Η αρετή είναι πράγμα ελεύθερο και εκούσιο".
   Ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο με το αυτεξούσιο, ώστε τα αγαθά που με τη θέλησή του επιλέγει ο άνθρωπος, να τα έχει δικά του όχι λιγότερο από όσο ανήκουν στο Θεό. Αυτό φανερώνει ο λόγος του πατέρα προς τον πρεσβύτερο υιό: Τέκνον, πάντα τα εμά σα εστί.
Ο Θεός επιθυμεί να παραμένουμε κοντά Του με τη θέλησή μας: "Από την πολλή Του αγάπη δε θέλησε να εκβιάσει την ελευθερία μας... Θέλησε να Τον πλησιάσουμε με την αγάπη που πηγάζει από την προαίρεσή μας".
   Εκείνος που αληθινά αγαπά προσφέρει στον αγαπώμενο τη δυνατότητα να αποδεχθεί ή να αρνηθεί την αγάπη. Ο Θεός, ως πατέρας στην παραβολή, επειδή αγαπούσε αληθινά τα παιδιά Του, τους είχε δώσει την ελευθερία να διαλέξουν ανάμεσα στον πατρικό Οίκο και τη χώρα της αμαρτίας, ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο: Ιδού δέδωκα προ προσώπου σου σήμερον την ζωήν και τον θάνατον, το αγαθόν και το κακόν... Έκλεξαι την ζωήν. Ο νεώτερος υιός αντί της ζωής διάλεξε το θάνατο της αμαρτίας.
   Είπεν νεώτερος αυτών τω πατρί˙ Πάτερ, δός μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας. Είναι εύλογο ο δεύτερος υιός να ονομάζεται νεώτερος "διότι προβάλλει αίτημα ανώριμο και γεμάτο αφροσύνη. Άλλωστε και η αμαρτία, που είχε στο νου του σχεδιάζοντας την αποστασία, είναι νεώτερη, μεταγενέστερο εύρημα της κακής μας προαιρέσεως.
 Ενώ η αρετή είναι πολύ παλαιά, αφού στο μεν Θεό ήταν αχρόνως, στη δε ψυχή μας τοποθετήθηκε, κατά χάριν, από το Θεό εξ' αρχής". "Κάθε αμαρτία διαπράττεται από αφροσύνη. Ακόμη και αν είναι ηλικιωμένος εκείνος που αμαρτάνει, το ίδιο γεγονός ότι αμαρτάνει τον κάνει ανώριμο και τελείως ανόητο". Πράγματι, η αμαρτία "καθιστά ανόητους εκείνους που προηγουμένως ήταν συνετοί και πολύ σοφοί", όπως συνέβη με τους πρωτοπλάστους.
   Η πράξη του νέου παιδιού ήταν μία ανοησία διότι στον πατρικό οίκο είχε όλα τα αγαθά. Και ενώ έπρεπε να αισθάνεται την πληρότητα της αγαλλιάσεως, κατά τον ψαλμικό λόγο Πλησθησόμεθα εν τοις αγαθοίς του οίκου Σου, αυτός ζήτησε να φύγει. Ήλθε στον πατέρα του και απαίτησε εκείνο που θεωρούσε ως δικό του μερίδιο από την πατρική περιουσία: Δός μοι το επιβάλλον μέρος της ουσίας. "Τι αφροσύνη! Δεν γονάτισε στον Πατέρα, δεν Τον ικέτευσε, αλλά απλώς είπε. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και απαιτεί ως οφειλή από Εκείνον που δίνει σε όλους χάρισμα:
"Δώσε μου το αναλογούν μέρους της περιουσίας, αυτό που μου ανήκει κατά το νόμο, τη μερίδα μου σύμφωνα με το δίκαιο". Και ποιός νόμος υπάρχει και από πού είναι δίκαιο οι πατέρες να είναι οφειλέτες στα παιδιά; Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει: τα παιδιά οφείλουν στους πατέρες, όπως δείχνει η ίδια η φύση, αφού έλαβαν από εκείνους την ύπαρξη. Αλλά και αυτό είναι δείγμα του νεωτερικού φρονήματος".
   Όταν όμως ο Θεός μας προσφέρει την ελευθερία, επιθυμεί να εκλέξουμε τη ζωή, αποδέχεται όμως την οποιαδήποτε επιλογή μας. Εάν αποφασίσουμε να φύγουμε εις χώραν μακράν από Αυτόν, επειδή γνωρίζει τη συνέχεια της πορείας μας, με οδύνη μας προσφέρει τα θεία δώρα Του: Διείλεν αυτοίς τον βίον.
   Στην απαίτηση του νεώτερου να λάβει το μερίδιο του απαντά η πατρική αγάπη με τη διανομή της περιουσίας. Ο Πατέρας δεν έχει ανάγκη από τίποτε. Αλλιώς "θα κρατούσε και για τον εαυτό του... Μοίρασε στα δύο παιδιά την περιουσία, δηλαδή τον κόσμο όλο. Διότι, όπως διαιρείται η μία ανθρώπινη φύση εξ αιτίας της διαφορετικής προαιρέσεως, έτσι διαιρείται και ο ένας κόσμος λόγω της διαφορετικής χρήσεως... Ο Θεός μοιράζει αδιαιρέτως όλη την κτίση σε όλους τους ανθρώπους, επιτρέποντας στον καθένα να τη χρησιμοποιήσει κατά τη βούλησή του".
   Στην παραβολή, ουσία του ανθρώπου ονομάζεται "το λογικό, το οποίο συνοδεύεται από το αυτεξούσιο... Μας δίνει, λοιπόν, ο Κύριος το λογικό για να το χρησιμοποιήσουμε αυτεξουσίως, σαν δική μας περιουσία. Το δίνει δε σε όλους τους ανθρώπους εξ ίσου...
Όμως άλλοι από μας χρησιμοποιούμε τη δωρεά αυτή συνετά, ενώ άλλοι καταστρέφουμε το θείο δώρο". Εφ' όσον ουσία σημαίνει το λογικό και το αυτεξούσιο, η φράση Διείλεν αυτοίς τον βίον μπορεί να ερμηνευθεί ότι "τους απέλυσε αυτεξουσίους. Διότι ο Θεός δεν αναγκάζει κανέναν να πειθαρχεί σ' Αυτόν παρά τη θέλησή του".
   Ο Θεός θέλει όλοι να σωθούμε, όμως δε μας κρατά κοντά Του με τη βία. Η παραβολή αναφέρεται σε υιούς, και όχι σε δούλους. Ως υιούς Του, μας καλεί να Τον ακολουθήσουμε αγαπητικά και όχι αναγκαστικά. Διότι "στο Θεό δεν αρέσει αυτό που γίνεται με πίεση, αλλά αυτό που κατορθώνεται από αρετή. Και βέβαια η αρετή γίνεται αυτοπροαίρετα, όχι αναγκαστικά".
   Είμαστε δημιουργήματα του Θεού ελεύθερα να χαράξουμε την πορεία μας. Και ο ουράνιος Πατέρας αποδέχεται την επιλογή μας και μας επιτρέπει ακόμη και να φύγουμε από την εστία της πατρικής αγάπης. Από την ώρα όμως της λανθασμένης επιλογής μας, η αγάπη Του περιμένει την επιστροφή μας.

Η παραβολή του Ασώτου Υιού

Σχόλια υπό το φως των αγίων Πατέρων
Ιερομονάχου Γρηγορίου
Ιερό Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Άγιον Όρος

σελ. 27-30

Ἐπιμέλεια κειμένου   Αναβάσεις