Νεομάρτυρες κατά τη Γενοκτονία των Ποντίων και τη Μικρασιατική Καταστροφή (απόσπασμα). Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας στον 20ό και 21ο αιώνα. Χαραλάμπους Χ. Άνδραλη

Νεομάρτυρες κατά τη Γενοκτονία των Ποντίων και τη Μικρασιατική Καταστροφή. 

Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας στον 20ό και 21ο αιώνα. 

Μέρος Πρώτο. Κεφάλαιο Τρίτο 

Χαραλάμπους Χ. Άνδραλη

Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης

Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος γεννήθηκε στήν πόλη Τρίγλια τοῦ νομοῦ Προύσης. Τό ἐπώνυμό του ἦταν Καλαφάτης. Εἰσήχθη στήν θεολογική σχολή τῆς Χάλκης ὅπου ὁλοκλήρωσε τίς θεολογικές του σπουδές καί ἀποφοίτησε ἀπό αὐτήν ὡς ἀριστοῦχος.
Ἔπειτα ὑπηρέτησε ὡς διάκονος στίς ἱερές μητροπόλεις Μυτιλήνης καί Ἐφέσου, δίπλα στόν μετέπειτα Οἰκουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντῖνο τόν Ε’, ὁ ὁποῖος τόν πῆρε μαζί του στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὅπου καί τόν διόρισε πρωτοσύγκελο.
Τό 1902 ἐξελέγη Μητροπολίτης Δράμας, τήν ὁποία ποίμανε μέχρι τό ἔτος 1910. Ὁ ἴδιος ἀντιστάθηκε ὑπερασπιζόμενος τά δίκαια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί γι’ αὐτό ἐξορίστηκε δυό φορές ἀπό τήν Δράμα στήν Προῦσα καί στήν Κωνσταντινούπολη.
Ὅταν τόν Μάρτιο τοῦ 1910 χήρευσε ἡ Μητρόπολη Σμύρνης, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἐξέλεξε τόν Ἱερομάρτυρα Χρυσόστομο νέο Μητροπολίτη Σμύρνης, ἀπό τήν ὁποία λόγω τῆς ἐθνικῆς του δράσεως, ἐξορίσθηκε καί πάλι δυό φορές.
Οἱ Νεότουρκοι τοῦ Κεμάλ Ἀτατούρκ τόν θεωροῦσαν ἐπικίνδυνο καί ἰσχυρό ἐμπόδιο στίς ἐπιδιώξεις πού εἶχαν νά ἀφανίσουν τόν Ἑλληνισμό τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Ὅταν ὁ ἑλληνικός στρατός ἀπεβιβάσθη στή Σμύρνη, ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος ἐπέστρεψε ἀπό τήν ἐξορία καί συνέχισε τό ποιμαντικό του ἔργο.


 Μέ τήν ὑποχώρηση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἀπό τό μέτωπο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τήν εἰσβολή τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ στή Σμύρνη, ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος ἀρνήθηκε, παρά τίς ἔντονες πιέσεις καί παρακλήσεις τῶν χριστιανῶν, νά ἐγκαταλείψει τό ποίμνιό του.
Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι ὁ παπικός “μητροπολίτης” τῆς Σμύρνης τοῦ πρότεινε νά τόν φυγαδεύσει μέ ξένο πλοῖο σέ ἀσφαλῆ τόπο. Ὁ Ἅγιος ὅμως, σάν καλός ποιμένας πού ποτέ δέν ἀποχωρίζεται τό ποίμνιό του, ἔμεινε ἐκεῖ, γνωρίζοντας ὅτι θά κληθεῖ νά μαρτυρήσει. Ἔμεινε γιά νά ἐμψυχώσει τόν ἑλληνικό λαό σέ αὐτήν τή δύσκολη στιγμή του.
Στίς 23 Αὐγούστου 1922 ἔγραψε στόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο: «Ἀγαπητέ φίλε καί ἀδελφέ, ὁ Ἑλληνισμός τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τό Ἑλληνικό Κράτος, ἀλλά καί σύμπαν τό Ἑλληνικό 'Έθνος κατεβαίνει πλέον εἰς τόν Ἅδην ἀπό τό ὁποῖο καμιά πλέον δύναμις δέν θά δυνηθῆ νά τό ἀναβιβάσει καί τό σώσει».

Ἔτσι, τή νύκτα τοῦ Σαββάτου πρός Κυριακή στίς 27/28 Αὐγούστου 1922, συνελήφθη ἀπό τούς στρατιῶτες τοῦ Νουρεντίν Πασᾶ ἐντός τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς καί παραδόθηκε στόν ἐξαγριωμένο τουρκικό ὄχλο.
Ἦταν τέτοια ἡ μανία τῶν Τούρκων ἀπέναντι στόν Μητροπολίτη, πού δέν βρέθηκε οὔτε τμῆμα ἀπό τό λείψανό του. Ὁ Ἅγιος ἀντιμετώπισε ὑπομονετικά καί σιωπηλά τό μαρτύριο. Εἶχε τό βλέμμα του στραμμένο στόν οὐρανό καί ψιθύριζε τά λόγια του Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ: «Πάτερ Ἅγιε, ἅφες αὐτοῖς, οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι».

Οἱ βασανιστές του τόν ἔντυσαν μέ μία στολή κουρέα, τοῦ ἔβγαλαν τά μάτια, τοῦ ἔκοψαν τά αὐτιά καί τόν ἔσερναν ἀπό τά γένια, χλευάζοντας καί φτύνοντάς τον. Ἕνας Τοῦρκος πού εἶχε στό παρελθόν εὐεργετηθεῖ ἀπό τόν Ἅγιο, ἔδωσε τέλος στό μαρτύριό του, πυροβολώντας τον. Ἔτσι παρέδωσε τό πνεῦμα του ὁ Ἐθνομάρτυρας καί Ἱερομάρτυρας Χρυσόστομος.

Ἔλεγε κατά τήν πρώτη του μετάθεση ἀπό τήν Δράμα: "Ζητῶ Σταυρόν, μεγάλον Σταυρόν, ἐπί τοῦ ὁποίου θά δοκιμάσω τήν εὐχαρίστησιν, καθηλούμενος καί μή ἔχω ἕτερον τί νά δώσω πρός σωτηρίαν τῆς ἡμετέρας λατρευτῆς πατρίδος, νά δώσω τό αἷμα μου.
Οὕτως ἐννοῶ τό ἐπ' ἐμοί τήν ζωήν καί τήν ἀρχιερωσύνην".
Προφητικά ἦταν τά λόγια του καί πρός τόν Πατριάρχη Ἰωακείμ τόν Γ' κατά τήν ὥρα τῆς χειροτονίας του σέ Μητροπολίτη Δράμας τό 1902:  «ἡ μίτρα τήν ὁποίαν αἵ ἅγιαι χεῖρες σου ἐναπέθεσαν ἐπί τῆς κεφαλῆς μου, ἐάν πέπρωται νά ἀπολέση ποτέ τήν λαμπηδόνα τῶν λίθων της, θά μεταβληθῇ εἰς ἀκάνθινον στέφανον μάρτυρος ἱεράρχου».

Απολυτίκιο Θείας Πίστεως

Μέγαν μάρτυρα ἡ Ἐκκλησία, μέγαν ἥρωα τό ἔθνος σύμπαν, τόν τῆς Σμύρνης ὑμνοῦμεν Χρυσόστομον.Καί γάρ γενναίως ἀθλήσας ὑπέμεινεν ὑπέρ πατρίδος καί πίστεως θάνατον. Ἱεράρχου τε ὑπόδειγμα ἑαυτόν ἀνέδειξε τόν στέφανον λαβών τόν ἀμαράντινον

Άγιος Αμβρόσιος Μοσχονησίων

Ὁ Ἐθνοϊερομάρτυρας μητροπολίτης Μοσχονησίων Ἅγιος Ἀμβρόσιος Πλειανθίδης ὑπῆρξε ἀρχικά ἐπίσκοπος Ξανθουπόλεως καί ἐξελέγη μητροπολίτης Μοσχονησίων τό Φεβρουάριο τοῦ 1922. Κατά τήν ὑποχώρηση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ἀπό τό μέτωπο στήν Μικρά Ἀσία βοήθησε πολλούς συμπατριῶτες του νά ἐπιβιβασθοῦν σέ συμμαχικά πλοῖα, προκειμένου νά σωθοῦν ἀπό βέβαιη σφαγή. Ὁ ἴδιος συνελήφθη ἀπό τόν κεμαλικό στρατό, βασανίσθηκε ἄγρια καί τελικά θάφτηκε ζωντανός μαζί μέ ἄλλους ἐννέα ἱερεῖς στίς 15 Σεπτεμβρίου τοῦ 1923.

Άγιος Γρηγόριος Κυδωνιών

Ὁ Ἱερομάρτυρας μητροπολίτης Κυδωνιῶν Ἅγιος Γρηγόριος Ἀντωνιάδης, γεννήθηκε στήν Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1866. Σπούδασε στή θεολογική σχολή τῆς Χάλκης ἀπό τήν ὁποία ἀποφοίτησε τό ἔτος 1889. Τήν ἴδια χρονιά  χειροτονήθηκε διάκονος.
Ἀργότερα, τό 1891, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Κατά τήν τετραετία 1889 – 1892 δίδαξε σέ πολλά σχολεῖα ἐκτελώντας τό λειτούργημα τοῦ δασκάλου, ἐνῶ ἦταν καί ἱεροκήρυκας τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως.

Κατά τό διάστημα 1892 – 1894 χρημάτισε πρωτοσύγκελος τῆς μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, ὅπου ἄσκησε καί τά καθήκοντα τοῦ ἱεροκήρυκα. Ἀπό τό 1894 ἕως τό 1901 διετέλεσε καθηγητής τοῦ γυμνασίου Σερρῶν, ἱεροκήρυκας καί ἐπίσημος ἐκπρόσωπος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν.
 Κατά τήν διετία 1901 – 1902 διετέλεσε πρωτοσύγκελος τῆς μητροπόλεως Δράμας, δίπλα στόν τότε μητροπολίτη Δράμας καί μετέπειτα μητροπολίτη Σμύρνης, Ἅγιο Χρυσόστομο. Τό 1902  ἡ Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐξέλεξε τόν Ἅγιο Γρηγόριο μητροπολίτη Στρωμνίτσης. Τό 1908 ὁ Νεομάρτυρας μετατέθηκε στήν Ἱερά Μητρόπολη Κυδωνιῶν.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὡς μητροπολίτης Κυδωνιῶν (1908-1922), ἐξακολούθησε νά ἐργάζεται σκληρά γιά τά ἑλληνοχριστιανικά ἰδεώδη. Τό 1918 κατηγορήθηκε ἀπό τούς Τούρκους γιά ἐσχάτη προδοσία καί δικάστηκε δυό φορές στό Στρατοδικεῖο τῆς Σμύρνης.
Ἡ ἀπόφαση ἦταν καταδικαστική καί ὁ Ἐπίσκοπος φυλακίστηκε. Μετά τήν ἀποφυλάκισή του στίς 16 Ὀκτωβρίου τοῦ 1918 καί τήν κατάληψη τῶν Κυδωνιῶν ἀπό τόν ἑλληνικό στρατό στίς 19 Μαΐου 1919, ὁ Ἅγιος δέν ἀπομακρύνθηκε ἀπό τήν ἐπαρχία του.

Λίγο πρίν ἀπό τήν ὁλοκληρωτική μικρασιατική καταστροφή, ἔκανε πάρα πολλές ὑποδείξεις πρός τήν δημογεροντία τῶν Κυδωνιῶν νά φύγουν οἱ Ἕλληνες ἀπό τήν πόλη καί νά μεταβοῦν στή Μυτιλήνη, ἀλλά δέν εἰσακούσθηκε, μέ ἀποτέλεσμα τόν Αὔγουστο τοῦ 1922 οἱ τσέτες νά θανατώσουν περίπου 4.000 Ἕλληνες.
Ὁ ἴδιος ὁ Μητροπολίτης κατάφερε ὥστε νά ἔλθουν ἑλληνικά πλοῖα μέ ἀμερικανική σημαία καί νά παραλάβουν 20.000 ἀπό τίς 35.000 τῶν Ἑλλήνων τῆς εὐρύτερης μητροπολιτικῆς του ἐπαρχίας. Ἔτσι διασώθηκε ἕνα σημαντικό μέρος τοῦ πληθυσμοῦ τῆς ἐπαρχίας τῶν Κυδωνιῶν, τό ὁποῖο μετέφερε στόν ἑλλαδικό χῶρο τόν πολιτισμό καί τίς παραδόσεις του.
Τελικά ὁ Ἅγιος Γρηγόριος συνελήφθη μαζί μέ πολλούς ἄλλους Ἕλληνες τῶν Κυδωνιῶν ἀπό τόν τουρκικό στρατό στίς 30 Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 καί ἀφοῦ βασανίσθηκε, θανατώθηκε μαρτυρικά στίς 3 Ὀκτωβρίου τοῦ 1922.

Άγιος Προκόπιος Ικονίου

Ὁ ἱερομάρτυρας μητροπολίτης Ἰκονίου Ἅγιος Προκόπιος Λαζαρίδης γεννήθηκε στήν πόλη τῶν Τυάνων τῆς Καππαδοκίας τό 1859. Σπούδασε στήν θεολογική σχολή τῆς Χάλκης καί ἔπειτα ὑπηρέτησε στίς μητροπόλεις Νικομηδείας καί Νικαίας.
Τό 1894 ἐξελέγη ἐπίσκοπος Ἀμφιπόλεως.
Τό 1899 ἔγινε μητροπολίτης Δυρραχίου καί στή συνέχεια προήχθη στή μητρόπολη Φιλαδελφείας. Τό ἔτος 1911 ἐξελέγη μητροπολίτης Ἰκονίου, ὅπου ἀνέπτυξε μοναδική ποιμαντική, ἐκκλησιαστική, ἐθνική καί ἐκπαιδευτική δραστηριότητα.
Γι’ αὐτό τόν λόγο ὁ ἀρχηγός τῶν Νεότουρκων Μουσταφά Κεμάλ (Ἀτατούρκ), διέταξε νά ἐξορισθεῖ ἀπό τήν μητρόπολη Ἰκονίου. Στίς 12 Μαρτίου τοῦ 1923 συνελήφθη ἀπό τόν κεμαλικό στρατό, βασανίστηκε καί τελικά δολοφονήθηκε.

Άγιος Ευθύμιος Ζήλων

Ὁ Ἅγιος Εὐθύμιος Ἀγριτέλης, ἐπίσκοπος Ζήλων, γεννήθηκε  στά Παράκοιλα τῆς Λέσβου τό 1876. Τό 1899 ἐκάρη μόναχος στή μονή Λειμῶνος.
Ὄντας ἱερομόναχος σπούδασε στήν θεολογική σχολή τῆς Χάλκης καί περάτωσε μέ ἐπιτυχία τίς σπουδές τοῦ τό 1907. Ἀργότερα ἐξελέγη ἐπίσκοπος Ζήλων στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἀμασείας, ὅπου ἀνέπτυξε σπουδαία ποιμαντική, θρησκευτική καί ἐθνική δραστηριότητα.

 Στίς 14 Ἰανουαρίου τοῦ 1913 τοποθετήθηκε Ἐπίσκοπος Πάφρας ἤ Ἀλύας. Ἡ δράση τοῦ ἐκεῖ ἦταν ἔντονη καί σπουδαία. Ἔχτισε σχολεῖα καί ἐκκλησίες στά ἑλληνικά χωριά τῆς περιοχῆς.
Σκοπός του ἦταν κάθε χωριό νά ἔχει τόν παπά καί τό δάσκαλό του, γι’ αὐτό ἔκανε πολλές χειροτονίες καί τοποθέτησε στά σχολεῖα τούς κατάλληλους δασκάλους.
Κατά τήν ταραγμένη περίοδο τῆς ἀντεπίθεσης τοῦ κεμαλικοῦ στρατοῦ, οἱ Τοῦρκοι τόν φυλάκισαν μαζί μέ ἄλλους Ἕλληνες. Ὁ Ἱερομάρτυρας ζήτησε ἀπό τίς τουρκικές ἀρχές νά θεωρηθεῖ ὡς ὁ μόνος ἔνοχος καί νά ἀπαλλαγοῦν ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι συγκρατούμενοι.
Αὐτή ἡ πράξη αὐτοθυσίας τοῦ Ἁγίου φανερώνει τήν ἀνδρεία του καί τό μεγαλεῖο τῆς ψυχῆς του. Ὅμως, τό αἴτημά του δέν ἔγινε δεκτό ἀπό τούς Τούρκους. Ἀργότερα οἱ κεμαλικοί ἀφοῦ τόν ὑπέβαλλαν σέ πολλά βασανιστήρια, τόν ἐγκατέλειψαν χωρίς τροφή καί νερό, ὁπότε παρέδωσε τήν ἁγία ψυχή του στίς 29 Μαΐου τοῦ 1921.

Ἀπολυτίκιο

Σμύρνης τὸν Πρόεδρον, ὕμνοις τιμήσωμεν, θεῖον Χρυσόστομον καὶ τὸν Γρηγόριον, Κυδωνιέων φωτισμόν, καὶ μύστην Μοσχονησίων, ἔκλαμπρον Ἀμβρόσιον, νεοθύτῳ στρατεύματι, τῶν Μαρτύρων χαίρετε, ἐκβοῶντες ἀνώνυμοι, γνωστοί τε Ἰωνίας φωστῆρες, Γένους αἱ νέαι φρυκτωρίαι.

 ____________________________________________________

Απόσπασμα από το νέο βιβλίο 

Χαραλάμπους Χ. Άνδραλη

Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας στον 20ό και 21^ο αιώνα

Μέρος Πρώτο

Κεφάλαιο Πρώτο

Οι 222 Κινέζοι Νεομάρτυρες 1900

Ἐπιμέλεια κειμένου  Αναβάσεις

Διαβάστε περισσότερα πατώντας  Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας στον 20ό και 21ο αιώνα

Διαβάστε επίσης
Μνήμη Νεομαρτύρων Μικράς Ασίας Κληρικών τε Μοναχών και Λαϊκών τελειωθέντων τω 1922