Πνευματικοί Διάλογοι με τον Ρουμάνο ησυχαστή π. Ηλίε Κλεόπα. Τρίτη συνομιλία (ερωτ. 84-91)

Πνευματικοί Διάλογοι με τον Ρουμάνο ησυχαστή π. Ηλίε Κλεόπα

Τρίτη συνομιλία (ερωτ. 84-91)

Άγιον Πάσχα 1983 Ιερομόναχος Ιωαννίκιος Μπάλαν

84. Ποιος είναι ό σπουδαιότερος και ωφελιμότερος κανών, πού πρέπει να επιβάλλεται στην Ιερά εξομολόγηση;

Τον παλαιό καιρό, όταν οί χριστιανοί είχαν μεγάλο ζήλο καί ευλάβεια να κοινωνούν συχνά τα Αγια Μυστήρια, ό χειρότερος κανών τότε γ' αυτούς ήταν ή διακοπή για ένα μικρό ή μεγάλο ή επί χρόνια διάστημα από την Θεία Κοινωνία.
Γι' αυτό καί οί κανόνες των παλαιών Πατέρων, όπως του αγίου Βασιλείου, του αγίου Γρηγορίου Νύσσεις κ.λ.π. απαγόρευαν από την Θεία Κοινωνία τους αμαρτωλούς, λόγω των αμαρτιών των, μερικές φορές μέχρι 10,15 ή καί 20 ακόμη χρόνια, κατόπιν τους εδέχοντο στην εξομολόγηση ή οποία διακρινόταν σε τέσσερα είδη:

 1) Εξομολόγησης με στεναγμούς στην πόρτα της εκκλησίας,
 2) ή ακρόασης των ψαλλομένων στην εκκλησία,
 3) ή γονυκλισία στον νάρθηκα της εκκλησίας καί ή με τους πιστούς παραμονή στην εκκλησία, και
 4) στο τέλος, μετά άπ' όλους τους πιστούς τους εδέχοντο στην Θεία Κοινωνία. (Αγίου ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Νεοκαισάρειας 11ος καν.)
Τώρα όμως πού ή πίστη ελαττώθηκε καί οί περισσότεροι χριστιανοί ζουν με μεγάλη αναισθησία καί στερούνται της ευλάβειας για την μετάληψη του Σώματος καί Αίματος του Χρίστου, διότι οί πιστοί πού συνέρχονται από την πνευματική αποχαύνωση καί έρχονται στην οδό της σωτηρίας, πιστεύουν ότι ό μεγαλύτερος κανών για την διόρθωση των ψυχών των είναι ή αποφυγή των αμαρτιών καί ή πάλη με αυτές μέχρι θανάτου.
 Ενώ ή νηστεία, ή προσευχή, ή ελεημοσύνη, οί μετάνοιες καί άλλες ασκήσεις να τους προσφέρονται ανάλογα με την κατάσταση της υγείας των καί το βάρος των αμαρτιών, πού έπραξαν, με βάσει την ακρίβεια καί οικονομία των Ιερών Κανόνων.
Όποτε ό μεγαλύτερος καί ωφελιμότερος κανών στην εξομολόγηση είναι το μίσος καί ή αποφυγή των αμαρτιών πού έγιναν, καθώς καί το πένθος γι' αυτές μέχρι θανάτου. Διότι, εάν εμποδίσουμε τους πιστούς από την Θεία Κοινωνία, επί τόσο ή τόσο διάστημα καί δεν τους επιβάλουμε κανόνα, με κάποια σωματική άσκηση, ανάλογα με το βάρος των αμαρτιών των, αυτοί μη έχοντες πλέον ευλάβεια καί τον ζήλο των πρώτων χριστιανών στα Θεία, εύκολα απομακρύνονται από την Ιερά Μετάληψη καί έχουν αναισθησία για τα αμαρτήματα τους.
Γι' αυτό πρέπει να συμβουλεύουμε καί να προτρέπουμε τους πιστούς να κάνουν τον αρμόζοντα κανόνα των, παρά να εγκαταλείψουν όλες τίς αμαρτίες τους, διότι ή απαλλαγή από τίς αμαρτίες, κατά τους Αγίους Πατέρας προϋποθέτει αληθινή μετάνοια. Ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος λέγει, ότι «Το φοβερότερο έργο , του αμαρτωλού είναι να ζει στην αμαρτία καί το χειρότερο έργο του ξε¬πεσμένου ανθρώπου είναι να ζει στην πτώση».
Λοιπόν, εάν το φοβερότερο έργο είναι να ζει κανείς στην αμαρτία, τότε το ωφελιμότερο είναι ό αγώνας για την αποφυγή της αμαρτίας. Καί εάν το χειρότερο έργο είναι να ζει κανείς στην πτώση, τότε το καλλίτερο είναι να σηκωθεί καί λυτρωθεί από την πτώση.

85.   Επειδή ή αμαρτία πολλαπλασιάσθηκε στον κόσμο, ενώ ή πίστη καί ή ευλάβεια λιγόστεψαν, μπορούν να εφαρμοσθούν με ακρίβεια οι υπάρχοντες κανόνες της Εκκλησίας;

Οι Ιεροί Κανόνες, τόσο οί αποστολικοί, όσο καί οί κανόνες των Οικουμενικών, Τοπικών συνόδων καί των Αγίων Πατέρων, πάντοτε ήταν, είναι καί θα είναι οί οδοί της σωτηρίας καί οί οδηγοί των ψυχών μας, καί όλοι πρέπει να υπακούμε καί να εφαρμόζουμε τους ιερούς κανόνες «διότι αυτοί πού δεν τους φυλάττουν, υποβάλλονται σε φοβερά εξέταση καί επιτίμιο» (Πηδάλιο Αγίου Νικόδημου).

86.   Μήπως με αυτούς τους κανόνες απομακρύνονται οί πιστοί από την Εκκλησία καί τα πανάχραντα Μυστήρια;

    "Όχι, οί Ιεροί Κανόνες δεν απομακρύνουν τους πιστούς από την Εκκλησία του Χριστού, αλλά ή μη καλή εφαρμογή της ακριβείας καί της οικονομίας των απομακρύνουν τους ιερείς καί , τον λαό από την Εκκλησία του Χριστού. Οί Ιεροί Κανόνες θεσπίστηκαν για  την ωφέλεια καί σωτηρία των ψυχών, ακόμη καί αυτοί πού έχουν ιστορική αξία μας δείχνουν πώς διετυπώθησαν τότε προς εφαρμογή από τους Αγίους Πατέρας καί ηγέτες της Εκκλησίας, όταν αυτή ευρισκόταν στην περίοδο των διωγμών και των αιρέσεων. Αυτό το έργο δεν είναι μικρό για τον προσανατολισμό αυτών πού ποιμαίνουν σήμερα την Εκκλησία του Χριστού, τόσο στην Ανατολή όσο καί στη Δύση.
Οί Κανόνες πού περιείχαν δόγματα καί ηθική διδασκαλία ποτέ δεν έχασαν την αξία τους. Αυτοί είναι σαν φάροι φωτεινοί της Εκκλησίας, απαραίτητοι για την διακυβέρνηση του σκάφους των σωζόμενων πιστών, το όποιον είναι ή Εκκλησία, ή οποία πλέει στις κοιλάδες της αιωνιότητας με σκοπό το λιμάνι της σωτηρίας.
Έτσι λοιπόν, κανείς δεν έχει δικαίωμα να κατηγορήσει τους Θείους καί Ιερούς Κανόνες λόγω της κακίας πού κυριαρχεί σήμερα σ' αυτούς πού έχασαν τον φόβο του Θεού. "Ένα πράγμα ακόμη πρέπει να κρατήσουμε στον νου μας.
Οί ιερείς καί ποιμένες να γνωρίζουν καλά την ακρίβεια καί οικονομία των Ιερών Κανόνων καί να τους χρησιμοποιούν στον κατάλληλο καιρό καί στην ανάλογη περίπτωση για την θεραπεία των πληγωμένων ψυχών.
Οί θεολόγοι σπουδαστές πρέπει να γνωρίζουν, όσο γίνεται καλλίτερα, πώς να εφαρμόζουν την ακρίβεια καί οικονομία των Κανόνων, οί όποιοι θεσπίστηκαν δια του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία του Χριστού. Μεγάλος είναι ό κίνδυνος για τους ιερείς καί τους ποιμαινομένους τους,  εάν δεν γνωρίζουν έστω καί λίγο τους Ιερούς Κανόνες, καθώς καί το είδος του κανόνος πού πρέπει να εφαρμόσουν. Διότι λέγει ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος ότι: «Μεγάλος κίνδυνος είναι για τους Ιερείς, εάν δεν γνωρίζουν τους Κανόνες και μεγάλος γκρεμός υπάρχει εκεί όπου δεν δεσπόζουν οί Κανόνες. Γι' αυτό καί κάθε Επίσκοπος, όταν χειροτονείται, ομολογεί, ότι θα τήρηση τους Κανόνες της Εκκλησίας».

87. Τι μπορείτε να μας πείτε για την ομαδική εξομολόγηση, χωρίς την κατ' ιδίαν εξομολόγηση των αμαρτιών των καί χωρίς το διάβασμα της συγχωρητικής ευχής στο κεφάλι του καθενός, όπως γίνεται σε μερικούς τόπους σήμερα;

Μια τέτοια εξομολόγηση είναι αντικανονική, δεν έχει αξία το Μυστήριο καί οί αμαρτίες παραμένουν άλυτες. Επίσης στην πράξη πρέπει τελείως να εγκαταλειφθεί για να μη καταργείται το Μυστήριο της Ιεράς εξομολογήσεως καί καταδικάζονται τόσο ό Ιερεύς όσο καί οί πιστοί.

88. Εάν κάποιος παραμένει στις ίδιες αμαρτίες μετά την εξομολόγηση του καί δεν μετανοεί, είναι ένοχος ό πιστός ή ό Πνευματικός; Σ' αυτή την περίπτωση πώς είναι καλλίτερο να ενεργήσει; Να τον δέχεται στην συνέχεια για να μην απελπισθεί ή να τον στείλει σ' άλλον Πνευματικό;

Εάν κάποιος, μετά την εξομολόγηση, επιμένει πάντοτε στην ίδια αμαρτία του καί σ' άλλες βαρύτερες καί εάν ό ιερεύς έκανε το καθήκον του καί τον συμβούλευσε αρκετά να αφήσει την αμαρτία του καί αυτός δεν υπάκουσε, τότε δεν είναι ένοχος.
Ενώ εάν ό Ιερεύς δεν τον συμβούλευσε αρκετά καί δεν τον κανόνισε κατά τας έντολάς του Θεού καί από ιδική του αδιαφορία πέφτει ό πιστός στα ίδια καί χειρότερα αμαρτήματα, τότε καί ό Ιερεύς έχει αμαρτία και κολάζεται διότι δεν έδωσε τα απαραίτητα ιατρικά μέσα για τίς πληγές εκ των αμαρτιών.
Ενώ εάν με κάθε φροντίδα βοήθησε πνευματικά τον αδιάφορο καί αμετανόητο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, τότε είναι καλλίτερα να τον στείλει σ' έναν άλλο εμπειρότερο ιατρό, ίσως με τον τρόπο αυτό διορθωθεί ό πιστός με την βοήθεια του Θεού.  Όμως να μη τον απομακρύνει βιαστικά, αλλά να ενεργήσει με πραότητα καί μακροθυμία, για να μη τον οδήγηση στην απελπισία.

89.  Τι καθήκοντα έχει ό Πνευματικός προς τα πνευματικά , του παιδιά καί ποια έχουν τα πνευματικά του παιδιά προς αυτόν;

    Ό Πνευματικός έχει μεγάλα καθήκοντα προς τα πνευματικά του παιδιά: Εάν τα επιβλέπει, εάν τα διδάσκει πάντοτε καί εάν προσεύχεται στον Θεό για την σωτηρία τους. Ενώ τα πνευματικά του παιδιά έχουν καθήκον να υπακούουν στις πνευματικές διδασκαλίες του, να ζητούν την συμβουλή του καί την ευλογία του για όλα, να κάνουν τον προβλεπόμενο κανόνα τους, να αγωνίζονται για την πρόοδο των καί να προσεύχονται για τον πνευματικό τους πατέρα.

  90. Πώς πρέπει να εννοήσουμε την πνευματικότητα στην ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας;
  
Ή πνευματικότητα είναι ένα διαρκές ειρηνοδικείο της χριστιανικής ψυχής, πού έχει στο βάθος της την βασιλεία του Θεού, το όποιον έχει ως δικαστή την συνείδηση του, δηλ. την αυτεπίγνωση, σε σχέση με τον νόμο του Θεού, με την βοήθεια του οποίου ό Ιερεύς μπορεί να διακρίνει το καλό από το κακό.
Δεδομένου ότι ό χριστιανός δεν μπορεί να γνωρίζει επακριβώς τον εαυτό του, ούτε τον νόμο του Θεού πλήρως ούτε μπορεί να εκτέλεση αμερόληπτα τα καλά έργα για να διευκολύνει αυτό το εσωτερικό δικαστήριο, αλλά επικαλείται ένα εξωτερικό δικαστή, πού είναι όμοιός του, αλλά ανώτερος του ως προς την Χάρι του Αγίου Πνεύματος, τον όποιον συμβουλεύεται καί ζήτα αυτό πού στερείται: την συγχώρηση, το φως καί την αλήθεια.
Αυτός είναι Όμως Πνευματικός, του οποίου ή αποστολή είναι να εξετάζει, να κατευθύνει, να κρίνει εν Ονόματι του Ιησού Χριστού, να αποφαίνεται περί συγχωρήσεως ή όχι των αμαρτιών, ανεπιφυλάκτως ή με επιφύλαξη, αφού τα επιτελεί όλα ενώπιον του νόμου του Θεού, πού περιέχεται στην Αγία Γραφή καί την Ιερά Παράδοση, εκτός άπ' αυτά πού δεν μπορούν να είναι νόμοι, φως, καί αλήθεια της Εκκλησίας.

91. Πότε επιτρέπεται ό πιστός να αλλάξει Πνευματικό;

Ιδού Τι λέγουν οί Κανόνες όσον άφορα με αυτό: "Όποιος άνθρωπος αφήσει τον Πνευματικόν του χωρίς συγκεκριμένη αιτία καί εξομολογείται σ' άλλον, να χωρίζεται από την Εκκλησία μαζί μ' αυτόν πού τον δέχθηκε. Σε περίπτωση πού ό Πνευματικός μετά από πολλή υπομονή καί συμβουλές, δεν βλέπει καμιά διόρθωση στους πιστούς, ένας τέτοιος κανόνας του επιβάλλεται ν' αλλάξει Πνευματικό, με την προϋπόθεση Ότι δεν κατανοεί να θεραπεύσει τα ψυχικά του τραύματα.
Εάν κάποιος ήταν αφορισμένος από τον Επίσκοπο του δεν επιτρέπεται να πάει σ' άλλον Επίσκοπο προτού να συγχωρηθεί από τον Επίσκοπο του. Όμως αυτός μπορεί να επικαλεστεί την σύνοδο για να υπερασπιστεί καί ή σύνοδος μπορεί να λαβή μία άλλη απόφαση.
 Ό άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης λέγει Ότι «ό Ιερεύς πρέπει να αφορίζει (να απαγορεύει από τα μυστήρια) τον ένοχο πού τελεί υπό κανόνα, για να μη φορτώνεται με ξένες αμαρτίες. Διότι δεν είναι αυτό υπομονή, αλλά αιτία απώλειας».
Δεν πρέπει εμείς να είμεθα ευσπλαχνικότεροι από τους Αγίους Πατέρας. Ό Αρχιερεύς ή ό Πνευματικός πρέπει βέβαια να είναι υπεράνω αυτών των αμαρτιών, ώστε καί αυτός πού εξομολογείται να μη νομίζει ότι σίγουρα θα του συγχωρηθούν αυτές οί αμαρτίες ούτε θα πρέπει να είναι ό ποιμήν πολύ ανεκτικός καί διευκολύνει με τον τρόπο αυτό τους αμαρτωλούς, καταπατώντας έτσι τον νόμο του Κυρίου.
Άλλα προκειμένου για αυτή τη συγχώρηση των αμαρτιών των να εφαρμόζει τον νόμο του Θεού με δικαιοσύνη. Μπορεί να είναι ανεκτικός μόνον, όταν ό αμαρτωλός αποφασίσει να διορθωθεί από το κακό καί ταπεινωθεί με την μετάνοια.

Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη 1980

________________________________________________

Το κείμενο προέρχεται από τα αρχεία του πατρός Δαμασκηνού Γρηγοριάτου, από την ιεραποστολή του Κογκό, τον οποίον και ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση των αρχείων, όπως επίσης ευχαριστούμε και τον γέροντα της Μονής Οσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη για την ευλογία και την άδεια δημοσίευσης.

Διαβάστε τα υπόλοιπα πατώντας  Πνευματικοί Διάλογοι με τον Ρουμάνο ησυχαστή π. Ηλίε Κλεόπα

Επιμέλεια κειμένου   Αναβάσεις