Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων. Θέμα 12ον «Ἠ προσκύνησις τῶν Ἀγίων» Μέρος Α΄. Αρχ. Ιωήλ Γιαννακόπουλος

Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων
Αρχιμανδρίτου Ιωήλ Γιαννακοπούλου
Εκδόσεις Πουρνάρα – Θεσσαλονίκη 

Θέμα 12ον «Ἠ προσκύνησις τῶν Ἀγίων»  Μέρος Α΄ (σελίδων 197-213)

____________________________

Η ΠΡΟΣΚΗΝΥΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

Ὀρθόδοξος: Ἐπιθυμεῖτε κ. Εὐαγγελικέ νά συνομιλήσωμεν περί προσκυνήσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων, ἱερῶν λειψάνων, Σταυροῦ κλπ.;

Εὐαγγελικός: Βεβαιότατα.  Ἡμεῖς οἱ Εὐαγγελικοί οὐδεμίαν προσκύνησιν προσφέρομεν εἰς οὐδέναν ἄλλον πλήν τοῦ Θεοῦ.   

Τοῦτο πράττομεν βασιζόμενοι εἰς τήν ῥητήν ἀπαγόρευσιν τοῦ Θεοῦ ἐν Ἐξοδ. 20,45, ὅπου λέγει: «οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον, οὐδέ παντός ὁμοίωμα....οὐ προσκυνήσεις αὐτοῖς οὐδ’ οὐ μή λατρεύσεις αὐτοῖς».

Ὀρθόδοξος: Ἡ ἐντολη αὕτη κ. Εὐαγγελικέ ἔχει τεσσάρας κυρίας λέξεις: α) «οὐ ποιήσεις» β) «εἴδωλον» γ) «προσκυνήσεις» δ) «οὐδ’ οὐ μή λατρεύσης». Ἄς ἔξετάσωμεν λοιπόν μίαν ἑκάστη λέξιν χωριστά.  Καί πρῶτον ἄς ἔλθωμεν εἰς τό «οὐ ποιήσεις».   

Σᾶς ἐρωτῶ δίδων ὁ Κύριος τήν ἐντολήν ταύτην ἀπαγορεύει την κατασκευή εἰκόνων ἀπολύτως ἤ ὁμιλεῖ περί εἰδώλων καί ἀγαλμάτων διότι λέγει «σεαυτῷ εἴδωλον» τά ὁποῖα εἶχον οἱ πρό Χριστοῦ εἰωλολάτραι;

Εὐαγγελικός: Ἡ ἐντολή ἐνταῦθα εἶναι ρητή καί κατηγορηματική  λέγει «οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον, οὐδέ παντός ὁμοίωμα» ἄρα ἀπαγορεύει τήν κατασκευήν παντός εἰδώλου καί πάσης εἰκόνος.

Ὀρθόδοξος: Ἑπομένως κ. Εὐαγγελικέ ὁ Θεός ἀπαγορεύει πᾶσαν κατασκευήν εἰκόνων, ἄρα καταδικάζει πᾶσαν τέχνην γλυπτικήν καί ζωγραφικήν.  Πῶς ὅμως ἐν τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ ὁ Θεός διατάσσει τόν Μωϋσῆ νά κατασκευάσῃ τά Χερουβείμ καί τόν χαλκοῦν ὄφιν ἐν Ἐξοδ. 25,22 καί Ἀριθ. 21,4;  Καί αὐτά δέν ἦσαν εἰκόνες, ὁμοιώματα;  

Εὐαγγελικός: Ὄχι δέν πρόκειται περί ἀπαγορεύσεως πάσης τέχνης γλυπτικῆς καί ζωγραφικῆς.  Καί ἡμεῖς οἱ Εὐαγγελικοί ἔχομεν εἰς τάς οἰκίας μας, εἰς τά Σχολεῖα μας εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ καί συγκινούμεθα βλεποντας τήν ἀπεικόνισιν τῶν παθῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν. Ἀποκλείομεν ὅμως αὐτάς αὐστηρῶς ἀπό τάς Ἐκκλησίας μας καί ἀπό τήν λατρείαν.

Ὀρθόδοξος: Σᾶς ἐρωτω.  Πρῶτον: τά Χερουβίμ τά ὁποῖα κατασκεύασεν ὁ Μωϋσῆς εἰς τήν κιβωτόν εὑρίσκοντο ἐν τῇ οἰκίᾳ  ἤ ἐν τῇ Ἐκκλησία; Δεύτερον.  Μεταξύ τῶν Χερουβίμ τῆς Π. Διαθήκης καί τῶν εἰκόνων σας κ. Εὐαγγελικέ ὑπάρχει μεγάλη διαφροά.   

Τάς εἰκόνας σας ἔχετε πρός οἰκιακήν διδακτικήν χρῆσιν, πρός κοσμικήν χρῆσιν.  Τάς βλέπετε καθημερινῶς, τά ἀναρτᾶτε καί τάς μεταθέτετε.  Νομίζετε ὅτι ὑπῆρχε τοιαύτη δυνατότης εἰς τούς Ἑβραίους διά τά Χερουβίμ; ἠδύναντο δηλ. οὗτοι νά ἀναρτῶσι καί μεταθέτωσι κατά βούλησιν τά Χερουβίμ; Κάθε ἄλλο!   

Τά Χερουβίμ εὑρίσκοντο εἰς «τά ἅγια τῶν ἁγίων» ὅπου εἰσήρχετο μόνον ὁ ἀρχιερεύς ἅπαξ τοῦ ἕτους.  Ταῦτα δέν ἤγγιζεν οὐδέ ὁ ἀρχιερεύς, ἀλλά μόνον ἐρράντιζε δι’αἵματος.  Ὑπάρχει λοιπόν μεγάλη διαφορά μεταξύ τῶν εἰκόνων σας καί τῶν Χερουβίμ.

Εὐαγγελικός: Ἀσφαλῶς ὑπάρχει μεγάλη διαφορά.

Ὀρθόδοξος: Ἑπομένως δέν δύνασθαι νά ὁμιλῆτε ὅτι ἐφαρμόζετε τήν ἐντολήν μέ τό νά ἔχητε εἰκόνας, ὄπως ἔδωσε ὁ Θεός εἰς τόν Μωϋση τά Χερουβίμ.

Εὐαγγελικός: Τοιαύτας εἰκόνας δέν ἔχομεν.

Ὀρθόδοξος: Ἄς ἔλθωμεν κ. Εὐαγγελικέ εἰς τήν δευτέραν λέξιν «εἴδωλον». Ὁ Θεός διατάσσει «οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον». Ἑπομένως δέν ὁμιλεῖ περί εἰκόνων, ἀλλά περί εἰδώλων.

Εὐαγγελικός: Ἔχω τήν γνῶμην, ὄτι εἴδωλον καί εἰκών σημαίνουσι τό ἴδιον πρᾶγμα.

Ὀρθόδοξος: Ὄχι κ. Εὐαγγελικέ.  Τό εἴδωλον ὅπως ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ Ὡριγένης (ἰδέ Πηδάλιον σελ. 306) εἶναι ὁμοιώμα ἀνυπάρκτου ὄντος, ἐνῶ ἡ εἰκών εἶναι ὁμοίωμα ὑπαρκτοῦ ὄντος.   

Τό εἴδωλον λ.χ. τοῦ Βοός τῶν Αὐγυπτίων τόν ὁποῖον ἐθεώρησαν ὡς Θεόν ἦτο ὁμοίωμα ἀνυπάρκτου Θεοῦ, ἐνῶ ἡ εἰκών τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων εἶναι ὁμοιώματα προσώπων ὑπαρκτῶν.  Τά εἴδωλα λοιπόν καί ὄχι τάς εἰκόνας ἀπαγορεύει ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ νά κατασκευάζουμε.

Εὐαγγελικός: Ἡ διάκρισίς σας εἰδώλου καί εἰκόνος εἶναι ὄντως λεπτή, ἀξιοπρόσεκτος.  Μή λησμονῆτε ὅμως, ὄτι ἡ ἐντολή προσθέτει «οὐδέ παντός ὁμοίωμα». Ἄρα ὁμιλεῖ περί πᾶσης εἰκόνας.

Ὁρθόδοξος: Ἐνταῦθα ἡ λέξις «ὁμοίωμα» καί πάλιν ἔχειν τήν ἔννοιαν τοῦ εἰδώλου, δηλ. ὁμοιώματος ἀνυπάρκτου ὄντος, διότι ὁ Μωϋσῆς κατασκεύασε εἰκόνας Χερουβίμ καί χαλκοῦ ὄφεως. Ἄλλωστε ἡ λέξις «ὁμοίωμα» εὑρίσκεται μετά τήν λέξιν εἴδωλον «οὐ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον, οὐδέ παντός ὁμοίωμα» λέγει ἡ ἐντολή... 

Λαμβάνει ἑπομένως τήν ἔννοιαν τοῦ εἰδωλολατρικοῦ εἰδώλου, τοῦ ὁμοίωματος ἀνυπάρκτου ὄντος.

Εὐαγγελικός: Ἔστω ἄς δεχθῶ ὅλα αὐτά.  Προσθέτει ὅμως κατωτέρω ὁ Κύριος «οὐ προσκυνήσεις οὐδ’ οὐ μή λατρεύσης».

Ὀρθόδοξος: Ἄς ἐξετάσωμεν τώρα κ. Εὐαγγελικέ, καί τάς δύο ἄλλας λέξεις «προσκυνῶ» καί «λατρεύω». Αἱ λέξεις αὗται διαφέρουσι ἤ εἶναι τό ἴδιον πρᾶγμα;

Εὐαγγελικός: Δι’ ἐμέ εἶναι τό ἴδιον πρᾶγμα, προσκυνῶ σημαίνει λατρεύω. 

Ὀρθόδοξος: Ὅταν λέγετε προσκυνῶ κ.Εὐαγγελικέ, τό ὁποῖον σημαίνει λατρεύω, τί ἐννοεῖτε;

Εὐαγγελικός: Δύο πράγματα.  Πρῶτον: ἀποδίδομεν εἰς ὑλικά ἀντικείμενα ἰδιότητας ἁγιότητος καί θαυματουργικῆς δυνάμεως.  Καί Δεύτερον λατρεύομεν αὐτό ὅταν δι’ ἀσπασμῶν καί διά σωματικῶν ὑποκλίσεων προσκυνοῦμεν αὐτά.

Ὀρθόδοξος: Ἑπομένως κ. Εὐαγγελικέ πρῶτον οὐδεμίαν ἰδιότητα ἁγιότητος καί θαυματουργίας θέλετε νά ἀποδίδωμεν εἰς τάς εἰκόνας.

Εὐαγγελικός: Ὄχι.

Ὀρθόδοξος: Ἐν τῇ Παλαιᾷ Διαθήκῃ τά Χερουβίμ εὑρίσκοντο εἰς «ἅγια τῶν ἁγίων» ἄρα ἦσαν εἰκόνες ἁγιώταται.  Διά δέ τόν χαλκοῦν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ ἡ Γραφή λέγει: «καί ἐποίησε Μωϋσῆς ὄφιν χαλκοῦν καί ἔστησεν αὐτόν ἐπί σημείου καί ἐγένετο ὅταν ἔδοκεν ὁ ὄφις ἄνθρωπον καί ἐπέβλεψε ἐπί τόν ὄφιν τόν χαλκοῦν και ἔζη».  Ἑπομένως ἡ εἰκών τοῦ ὄφεως ἐθεράπευεν, εἶχεν θαυματουργικήν δύναμιν.  Κατά συνέπειαν αἱ ἰδικαί σας εἰκόνες οὐδεμίαν σχέσιν ἔχουσι πρός τάς εἰκόνας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης τά ἁγιώτατα Χαρουβίμ καί τόν θαυματουργόν χαλκοῦν ὄφιν.

______________________________

Ψηφιοποίηση κειμένου Κατερίνα