Ένα διαφορετικό ... σχολείο

Αγαπητοί φίλοι,                                                                                                             Σχολείο Ψαλτικής

Με τη βοήθεια του Θεού η πρώτη χρονιά στο «Σχολείον Ψαλτικής» έφτασε στο τέλος της. Για εμάς, τους συνεργατές μας και τους μαθητές μας ήταν μια καρποφόρα και δημιουργική χρονιά.
Οι μαθητές με μελέτη, συνέπεια στο αυστηρό πρόγραμμα της σχολής αλλά και με την παρουσία τους στα αναλόγια των δασκάλων τους, έδειξαν πρόοδο τόσο ως προς το πρακτικό σκέλος, όσο και ως προς το θεωρητικό. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στις εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς. Πολύ μας χαροποίησε και η πρόοδος των μαθητών του παιδικού τμήματος που μετά από ένα χρόνο διδασκαλίας μπορούν πλέον να συμμετέχουν ενεργά στο αναλόγιο. Οι προσεγμένοι και ευχάριστοι χώροι της σχολής μας με τη βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, το ηχητικό και έντυπο υλικό που παρέχεται, οι φιλίες που αναπτύσσονται μεταξύ των μαθητών μας, αλλά και η συμμετοχή τους στην μαθητική χορωδία έκαναν τη διαδικασία της μάθησης πιο εύκολη.
Πέραν των καθιερωμένων σπουδών στη σχολή μας λειτούργησαν και:...
α) τμήμα ορθογραφίας και μελοποιίας. Με την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου μαθημάτων οι μαθητές μας μπορούν να συνθέτουν σύντομα στιχηραρικά μέλη σύμφωνα με τους γραπτούς και άγραφους κανόνες της μουσικής παραδόσεως. β) ερευνητική ομάδα παλαιογραφίας. Τα μέλη της έπειτα από έρευνα των κανόνων που διέπουν την παλαιά σημειογραφία εξήγησαν αρκετά σύντομα και
αργά μέλη.
Στα πλαίσια λειτουργίας του «Σχολείου Ψαλτικής» πραγματοποιήθηκαν ομιλίες καταξιωμένων παραδοσιακών ψαλτών ενώ η χορωδία της σχολής μας «Εν Ψαλτηρίω» έψαλε σε αγρυπνίες,
πανηγύρεις ιερών ναών και συναυλίες.
Δεδομένου ότι υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ της ψαλτικής τέχνης και της παραδοσιακής μουσικής
από φέτος στη σχολή μας θα λειτουργήσουν και τμήματα παραδοσιακού τραγουδιού και λαϊκών οργάνων. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουμε ότι θα έχουμε όλοι την ευκαιρία να εντρυφήσουμε στον πλούτο της παραδοσιακής μας μουσικής.
Σας παρουσιάζουμε λοιπόν την καινούρια μας ιστοσελίδα για μεγαλύτερη διευκόλυνσή σας. Από εδώ θα μπορείτε να ενημερώνεστε για τις δραστηριότητες της σχολής μας, θα γίνεται παρουσίαση των εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν ενώ θα «ανεβάζουμε» γραπτό και ηχητικό υλικό, χρήσιμο τόσο για τους μαθητές μας όσο και για όποιον ασχολείται με την εκκλησιαστική και λαϊκή μας μουσική.
Τέλος, από το βήμα αυτό θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους ιερείς, συνεργάτες, συναδέλφους, μαθητές και γενικά όσους μας βοηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

 Παιδικό Τμήμα

Παλαιότερα, η συμμετοχή μικρών παιδιών στους ψαλτικούς χορούς κατά τη διάρκεια των ακολουθιών θεωρούνταν δεδομένη. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται από την παρατήρηση αγιογραφιών που απεικονίζουν ψάλτες, από μαρτυρίες γηραιών ψαλτών αλλά και από ηχογραφήσεις που καταγράφουν την πρόσφατη πρακτική των αναλογίων του πατριαρχικού ναού στην Κωνσταντινούπολη. Τα παιδιά με τις λεπτές φωνές τους γλυκαίνουν κατά κάποιον τρόπο το άκουσμα των ανδρικών φωνών ενώ με την ικανότητά τους να αφομοιώνουν γρήγορα και σε βάθος τη μουσική, την κάνουν σιγά-σιγά βίωμά τους, εντρυφούν στο ψαλτικό ύφος και θέτουν γερές βάσεις ώστε να εξελιχθούν στους αυριανούς ψάλτες.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η σχολή μας αποφάσισε να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη διδασκαλία της εκκλησιαστικής μας μουσικής στα μικρά παιδιά, ακολουθώντας ιδιαίτερο πρόγραμμα διδασκαλίας. Αρχικός σκοπός είναι η εξάσκηση και όξυνση της μουσικής αντίληψης των παιδιών, η από μέρους τους απομνημόνευση σύντομων ύμνων και σιγά-σιγά η εισαγωγή τους στο θεωρητικό μέρος της βυζαντινής μουσικής. Σε αντίθεση με τους ενήλικες τα παιδιά ακολουθούν πιο ελαφρύ πρόγραμμα διδασκαλίας με την παρακολούθηση μόνο μίας ώρας μαθήματος την εβδομάδα.
Μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας της σχολής μας τα παιδιά ανέπτυξαν μεταξύ τους φιλίες, πράγμα που κατέστησε τη διαδικασία της μάθησης πιο εύκολη και πιο ευχάριστη για όλους. Ένα επιπλέον κίνητρο ώστε να μελετήσουν ήταν και η συμμετοχή τους στην παιδική χορωδία, η οποία έψαλλε τόσο σε ακολουθίες όσο και σε εκδηλώσεις. Ειδικότερα στις ακολουθίες τα παιδιά συμμετείχαν ενεργά είτε ισοκρατώντας είτε κανοναρχώντας είτε ψάλλοντας απλά μέλη είτε απαγγέλοντας ακόμα και τον «απόστολο», κάποιοι από αυτούς.
Ευχόμαστε, λοιπόν, στους μικρούς μας μαθητές καλή σχολική χρονιά και πολλές ψαλτικές προόδους!
Παρακάτω σας παρουσιάζουμε μερικά ηχητικά δείγματα από τη γιορτή λήξης των μαθημάτων, τον Ιούνιο του 2009. Ψάλλουν οι μαθητές του παιδικού τμήματος.

Τμήμα Παλαιογραφίας

«Όταν τινάς θέλει να καταλάβη τα μέλη, τα οποία, εγράφοντο δια των ειρημένων δεκαπέντε χαρακτήρων και δια των κατηριθμημένων υποστάσεων, δύναται να επιτύχει τούτο δια του παραλληλισμού». Αυτή η φράση του Χρυσάνθου Αρχιεπισκόπου Διρραχίου είναι ο οδηγός στην προσπάθεια της ερευνητικής ομάδας παλαιογραφίας της σχολής μας.

Έχοντας σαν βάση α) τις εξηγήσεις κυρίως των Γρηγορίου Πρωτοψάλτου, Χουρμουζίου του Χαρτοφύλακος αλλά και των μαθητών τους και β) τα παλαιά και τα νεώτερα θεωρητικά συγγράμματα και χρησιμοποιώντας σαν κλειδί την έννοια της θέσεως προχωράμε σταδιακά την έρευνά μας από τα νεώτερα συστήματα γραφής στα παλαιότερα. Απαράβατες αρχές μας είναι η σαφής διάκριση των παλαιών συστημάτων από το ισχύον σύστημα, ο σεβασμός στην φιλοσοφία του κάθε συστήματος ξεχωριστά αλλά και η επισήμανση των συνδετικών τους κρίκων. Από την άλλη διαχωρίζουμε την ερμηνεία της παλαιάς γραφής βάσει των χειρογράφων της και των εξηγήσεών της στη νέα μέθοδο, από την καθαρά ψαλτική ερμηνεία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ακουστική παράδοση.

Υπάρχει όμως λόγος να ασχοληθούμε με την παλαιά σημειογραφία από τη στιγμή που έχουμε ένα σύστημα γραφής με πολλές δυνατότητες, πλήρες, ακριβές και ταυτόχρονα απλό στη διδασκαλία του; Είναι φανερό ότι ασχολούμενοι με τα παλαιότερα συστήματα γραφής αποκτούμε καλύτερη γνώση της ιστορίας της μουσικής μας, κατανοούμε σε βάθος την λογική των παλαιών διδασκάλων, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τους λόγους για τους οποίους εντοπίζουμε διαφορές στην εξήγηση του ιδίου μελους από διαφορετικούς εξηγητές, ενώ ταυτόχρονα ωφελούμαστε και στον τομέα της μελοποιίας. Επιπλέον παρά το πλήθος των εξηγήσεων που κληρονομήσαμε από τους παλαιώτερους δασκάλους, πολλά από τα παλαιά μαθήματα, ακόμα και μερικά από αυτά που γνώρισαν μεγάλη διάδοση κατά το παρελθόν, παραμένουν ανεξήγητα. Μέσα από την έρευνα της παλαιάς γραφής, μας δίνεται η δυνατότητα να μεταφέρουμε αυτά τα μαθήματα στο ισχύον σύστημα και να τα ενσωματώσουμε στην ψαλτική πράξη.

Έπειτα από πολλή εργασία και με τη βοήθεια του Θεού, η ερευνητική μας ομάδα που έχει ως βασικά της μέλη τους Κωνσταντίνο Μπουσδέκη, Κωνσταντίνο Φωτόπουλο και τον ειδικό συνεργάτη της σχολής μας και καθηγητή βυζαντινής μουσικής πατέρα Νικόλαο Μέζη, άρχισε να κατανοεί αρκετά από τα σκοτεινά σημεία των παλαιών θεωρητικών συγγραμμάτων, ενώ παράλληλα εξήγησε και μέλη σύντομα ή αργά από διάφορες περιόδους της μουσικής σημειογραφίας μας, δείγμα των οποίων παρουσιάζουμε στην ιστοσελίδα μας.

 Ορθόδοξο Παρατηρητήριο