Ἡ ἀνάστασις τοῦ υἱοῦ τῆς χήρας Ναΐν πὼς πρέπει ὁ χριστιανὸς νὰ ἀντιμετωπίζη τὸν θάνατον. Γ´ Κυριακὴ Λουκᾶ. Ἀρχιμανδρίτου Μάρκου Μανώλη

Ἡ ἀνάστασις τοῦ υἱοῦ τῆς χήρας Ναΐν πὼς πρέπει ὁ χριστιανὸς νὰ ἀντιμετωπίζη τὸν θάνατον

Δύο φορές, εὐσεβεῖς χριστιανοί, εἶχε ἐπισκεφθῆ ὁ θάνατος τὴν γυναίκα αὐτὴ τῆς Ναΐν. Ἀλλὰ καὶ ποιὰ οἰκογένεια καὶ ποιὸν ἄνθρωπο δὲν ἐπισκέπτεται ὁ θάνατος. Εἶναι τοῦτο τὸ βεβαιότερο γεγονὸς τῆς ζωῆς ὅλων· κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ἀποφύγη καὶ ὅλοι ἀνεξαιρέτως θὰ τὸν ὑποστοῦμε ὅσο καὶ ἂν μᾶς εἶναι ἀνεπιθύμητος.
Δι᾽ αὐτὸ ὅμως ἀκριβῶς καὶ πρέπει νὰ εἴμεθα ὅλοι σὲ θέση νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸν θάνατο, ὅταν ἔλθη εἴτε σὲ ἐμᾶς εἴτε σὲ ἀδελφικὰ πρόσωπα, κατὰ τὸν καλλίτερο δυνατὸ τρόπο.
Ἐπειδὴ λοιπὸν ὅλους μᾶς ἀφορᾶ τὸ ζήτημα, ἂς ποῦμε σήμερα, πῶς πρέπει ὁ χριστιανὸς ν᾽ ἀντιμετωπίζη τὸν θάνατο. Ἰδιαιτέρως, εὐσεβεῖς χριστιανοί, αὐτὸ τὸ θέμα διαλέξαμε σήμερα ν᾽ ἀναπτύξουμε στὴν ἀγάπη σας, διότι ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, ὅπου λειτουργούμεθα, εἶναι συνδεδεμένη μὲ τὸ κοιμητήριο καὶ γιὰ πολλοὺς αὐτὸ εἶναι ἕνα φοβερὸ πρᾶγμα, ἕνας τρόμος μέχρι τοῦ σημείου νὰ μὴ πλησιάζουν στὴν Ἐκκλησία εἴτε νὰ ἐκκλησιασθοῦν εἴτε νὰ κάνουν τὰ μυστήρια, ὅπως εἶναι τὸ ἅγιο βάπτισμα εἴτε τὸ μυστήριο τοῦ γάμου.

Ἀλλὰ ὁ χριστιανὸς εἶναι συμφιλιωμένος μὲ τὸν θάνατο. Ὁ χριστιανὸς δὲν φοβεῖται τὸν θάνατο, ὅταν ζῆ πραγματικὰ τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ ἀκόμη περισσότερο ὁ θάνατος διὰ τὸν χριστιανό, τὸ κοιμητήριο διὰ τὸν χριστιανὸ εἶναι ὁ μεγαλύτερος διδάσκαλος.
Ὅταν ἔχη πειρασμούς, ὅταν ἔχη πόλεμο σαρκικό εἴτε ὁ,τιδήποτε πόλεμο φθάνει νὰ δῆ καὶ νὰ θυμηθῆ τὸν θάνατο εἴτε τὸ κοιμητήριο καὶ τὸ θάνατο οὕτως ὥστε νὰ ἡσυχάση αὐτὴ ἡ πύρα τῶν πειρασμῶν. Ἔτσι λοιπὸν καὶ μεῖς ποὺ βρισκόμεθα μαζὶ μὲ ἕνα κοιμητήριο συμφιλιωμένοι, ὅπως ἦταν παλιὰ ἡ παράδοση καὶ τὸ ξέρουμε αὐτὸ ὅτι καὶ στὰ περισσότερα χωριὰ σήμερα μαζὶ μὲ τὸ ναὸ δίπλα καὶ πλησίον εὑρίσκεται τὸ κοιμητήριο καὶ ἀναπαύονται ἄνθρωποι, ἔτσι θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπ᾽ ὄψι μας πῶς ἀκριβῶς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὸν θάνατο.
Ὁ χριστιανὸς λοιπὸν μπροστὰ στὸν θάνατο δὲν αἰσθάνεται φόβο ἢ ἀγωνία, ἀλλὰ μένει ἤρεμος καὶ γαλήνιος. Δὲν τὸ θεωρεῖ γεγονὸς φοβερὸ καὶ καταστρεπτικὸ γιὰ τὸν ἑαυτό του ἢ τοὺς δικούς του. Τοῦτο διότι ὁ χριστιανὸς ἀντιμετωπίζει τὸν θάνατο μὲ πίστη καὶ ἐλπίδα.
 Ἐδῶ εἶναι τὸ κλειδί, ἐδῶ εἶναι ἡ διαφορά, ὅσοι δὲν πιστεύουν καὶ ὅσοι δὲν ἐλπίζουν πραγματικὰ τρέμουν μπροστὰ στὸ θάνατο. Καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι δυνατοὶ καὶ ἰσχυροὶ μπροστὰ στὸ θάνατο. Καὶ εἶναι δυνατὸν ὁ χριστιανὸς νὰ εἶναι ταπεινὸς καὶ καταφρονημένος κατὰ κόσμο, ἀλλὰ ἐφ᾽ ὅσον ἔχει πίστη ἀκράδαντο, εἶναι γενναῖος, ἀκλόνητος, μπροστὰ στὸ θάνατο, ὅπως τὸν ἔζησαν οἱ μυριάδες τῶν μαρτύρων τῆς Πίστεώς μας.
Πιστεύει λοιπὸν ὁ χριστιανὸς ὅτι μὲ τὸν θάνατο δὲν χάνεται, ἀλλ᾽ ὅτι πηγαίνει πλησίον τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ὅπου ἡ σιγή, ἡ σιγὴ ποὺ θὰ συνεχίση νὰ ζῆ καὶ μάλιστα χωρὶς πόνο, λύπη ἢ στεναγμό. Θὰ ζῆ ζωὴ ἐκεῖ ἀναπαύσεως καὶ χαρᾶς καὶ εἰρήνης καὶ εὐτυχίας. Πιστεύει ὅτι ἐκεῖ ἐκτὸς τοῦ Κυρίου μας θὰ συναντήση τὴν Ἀειπάρθενο Θεοτόκο, τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ ὅλους τοὺς Ἁγίους τῆς Πίστεώς μας. Ὅλη ἐκεῖ ἡ θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, μυριάδες ἀγγέλων συνηθροισμένων στὴν ἐπουράνιο Ἱερουσαλήμ.
 Αὐτὰ τὰ ἱερὰ βιώματα εἶχαν ὅλοι οἱ Ἅγιοι καὶ μάλιστα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἤθελε μία ὥρα ἀρχύτερα νὰ εὑρεθῆ, νὰ «ἀναλύση, λέγει, καὶ εἰς Χριστὸν εἶναι» δηλαδὴ νὰ κοιμηθῆ, νὰ ἀναπαυθῆ ἀπὸ τοὺς πόνους καὶ τοὺς μόχθους αὐτῆς τῆς ἐργασίας καὶ νὰ εὑρεθῆ μιὰ ὥρα ἀρχύτερα κοντὰ μὲ τὸν ἀγαπημένο του Ἰησοῦ.
 Ἀλλὰ πάλι ἡ ἀγάπη του καὶ οἱ ὑποχρεώσεις του πρὸς τὸν κόσμο, πρὸς ἐκείνους τοὺς ὁποίους καθωδηγοῦσε καὶ εἵλκυε στὸ Χριστὸ τὸν ἐκρατοῦσαν στὴν ζωὴ αὐτή. Μεγαλύτερος ὅμως πόθος του ἦταν ὅσο τὸ δυνατὸν συντομώτερα νὰ εὑρεθῆ μαζὶ μὲ τὸν Κύριό μας. Ὁ χριστιανὸς λοιπὸν πιστεύει ὅτι δὲν χάνεται, δὲν ἐκμηδενίζεται ἡ ψυχή του, δὲν χάνεται ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ ὅτι θὰ πάη κοντὰ στὸν Κύριό μας, κοντὰ στὴν Παναγία μας κοντὰ μὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους.
 Καὶ ἀκόμα ὁ χριστιανὸς ἔχει τὴν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως ἐκ νεκρῶν. Λυπεῖται γιὰ τὸν προσωρινὸ χωρισμὸ ποὺ θἄχη τοῦ σώματος ἀπὸ τὴν ψυχή του, ἐλπίζει ὅμως ὅτι κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου μας θὰ ἀναστηθῆ καὶ πάλι τὸ σῶμα του καὶ θὰ ἑνωθῆ μὲ τὴν ψυχή, γιὰ νὰ ζήση πλέον ὁ ὅλος ἄνθρωπος αἰωνίως εὐτυχὴς πλησίον τοῦ Θεοῦ.
 «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν», ὁμολογοῦμε καὶ πιστεύουμε ὅτι πάλι θὰ λάβουμε ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα ἐστερηθήκαμε σ᾽ αὐτὴ τὴν ζωή, μάλιστα γιὰ τὰ νεώτερα παιδιά, ὅπως ἔχουν πολλὲς φορὲς μᾶς ἔχουν πληροφορήσει ἅγιοι ἄγγελοι καὶ ἅγιοι ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἦταν ἀπαρηγόρητοι, ὅπως ἦταν ἡ περίπτωση τοῦ Ἁγίου Ἀνδρονίκου καὶ τῆς Ἁγίας Ἀθανασίας, ποὺ ἐμφανίστηκε παρὰ Κυρίου διδάσκαλος καὶ τὴν παρηγόρησε καὶ τῆς εἶπε: μὴ στενοχωριέσαι γυναίκα, διότι ὅσοι ἔχουν στερηθῆ τὰ παιδιὰ ἐδῶ σ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο, θὰ τὰ ἀπολαύσουν στὴν αἰώνιο ζωή. Ἡ ἐλπίδα αὐτὴ τῆς Ἀναστάσεως δίδει δύναμη στὸ χριστιανό, γιὰ νὰ μὴ φοβῆται τὸν θάνατο καὶ νὰ τὸν ἀντιμετωπίζη ἤρεμος καὶ γαλήνιος.
Εἶναι αὐτὰ ποὺ ἔγραφε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρὸς τοὺς Θεσσαλονικεῖς. Ἐσεῖς οἱ χριστιανοὶ δὲν πρέπει νὰ λυπῆσθε καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα Ἀναστάσεως. Αὐτὴ εἶναι ἡ διαφορὰ μεταξὺ τῶν εὐσεβῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν καὶ ἐκείνων ποὺ δὲν πιστεύουν. Ὅσοι δὲν πιστεύουν καὶ δὲν ἐλπίζουν στὴν Ἀνάσταση τὴν ἐκ νεκρῶν λυποῦνται ἀπαρηγόρητα, λυποῦνται κατὰ τρόπο φοβερό, ἀλλὰ ὁ Ἀπόστολος τονίζει αὐτὸ τὸ πράγμα καὶ λέει: ἐσεῖς οἱ χριστιανοὶ δὲν πρέπει νὰ λυπῆσθε ὅπως ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν καμμιὰ ἐλπίδα Ἀναστάσεως (Α´ Θεσ. σ´, 13).
Οἱ χριστιανοὶ λυποῦνται, ἀλλ᾽ ὄχι μέχρις ἀπελπισίας. Ὁ χριστιανὸς ἐπειδὴ ἔχει αὐτὴν τὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα, γι᾽ αὐτὸ ἀναμένει τὸν θάνατο μὲ ἠρεμία καὶ προσμονὴ ἀκόμη. Τὸν δὲ θάνατο τῶν προσφιλῶν του τὸν δέχεται μὲ λύπη μέν, διὰ τὸν προσωρινὸ χωρισμὸ χωρὶς ὅμως θρήνους καὶ κραυγὲς καὶ πένθη ὑπερβολικὰ καὶ ἀπελπισία, ἐπειδὴ πιστεύει καὶ ἐλπίζει στὸν νικητὴ τοῦ θανάτου Χριστό, διὰ τοῦτο καὶ ἔχει τὴν δύναμη νὰ ἀντιμετωπίση μὲ τέτοιο τρόπο τὸν θάνατο.
Καὶ ἔχομε πράγματι πολλὰ παραδείγματα εὐσεβῶν χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἀντιμετώπισαν τὸν θάνατο μὲ γενναιότητα, μὲ ἠρεμία, μὲ γαλήνη καί, ὅπως λέμε, ἄφησαν τὴν ψυχή τους, ἐπέταξαν σὰν πουλάκια ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ στὴν αἰωνιότητα. Ἀλλὰ ἀκριβῶς ἡ ἰδέα, ἡ θεία αὐτὴ ἐλπίδα καὶ πίστη τοῦ χριστιανοῦ τὸν βοηθῆ, ὥστε ν᾽ ἀντιμετωπίζη τὸν θάνατο μὲ τὴν πρέπουσα προετοιμασία, δηλαδὴ αὐτοὶ οἱ χριστιανοὶ ποὺ ἀξιώθησαν νἄχουν ἕνα τέτοιο τέλος, δὲν εὑρέθηκαν τὴν τελευταία στιγμὴ σ᾽ αὐτὴ τὴν κατάσταση, ἀλλὰ ἦταν ἕνα ἰσόβιο μέλημα, ἦταν μιὰ διαρκὴς φροντίδα τὸ τέλος, ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου.
Ἡ προετοιμασία ἀποδοχῆς τοῦ θανάτου γίνεται καθ᾽ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς μας, δὲν εἶναι κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ γίνη τὴν τελευταία στιγμή. Ὅταν φροντίζουμε νὰ ζοῦμε κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου μας πάντοτε, ὅταν ἐφαρμόζουμε τὶς ἐντολές του κατὰ τὸν καλλίτερο τρόπο, ὅταν γεμίζουμε τὴν ζωή μας μὲ ἔργα θεάρεστα, μὲ ἔργα ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον, ὅταν ἀκόμη μετανοοῦμε διὰ τὶς ἁμαρτίες μας καὶ σπεύδουμε νὰ ἐξομολογηθοῦμε, γιὰ νὰ μετάσχουμε τῆς θείας Κοινωνίας, τότε προετοιμαζόμεθα κατὰ τὸν καλλίτερο τρόπο, κατὰ τὸν ἄριστο τρόπο γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου.
Ἔτσι λοιπὸν ὁ πιστὸς χριστιανὸς ξέρει ὅτι ὁ θάνατος εἶναι τὸ κοινὸ τίμημα, τὸ κοινὸ χρέος, κανεὶς μας δὲν πρόκειται νὰ τὸν ἀποφύγη, ὅμως προσπαθεῖ καὶ ἑτοιμάζεται ὅσον τὸ δυνατὸν καλλίτερα ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς νεότητός του μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του καὶ προσπαθεῖ, νὰ τηρῆ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, προσπαθεῖ νὰ μὴ τὸν ἐλέγχη ἡ συνείδησή του, προσπαθεῖ νὰ ἔχη τακτικὸ ἐκκλησιασμό, μυστηριακὴ ζωή, ἐξομολόγηση καὶ ὅ,τι ἄλλο προετοιμάζει τὸν ἄνθρωπο διὰ τὸ ταξίδι τῆς αἰωνιότητος.
 Δυστυχῶς πολλοὶ συνηθίζουμε, νὰ ποῦμε τὴν ἀλήθεια, καὶ λέμε ὅτι ἔχουμε καιρὸ καὶ ἀναβάλλουμε τὴν ἑτοιμασία αὐτή, ἀλλὰ ἔτσι κινδυνεύουμε νὰ βρεθοῦμε ἀνέτοιμοι, σὰν τὸν ἄφρονα πλούσιο τῆς παραβολῆς, νὰ ἔλθη ὁ θάνατος σὰν κλέπτης μέσα στὴν νύκτα, ξαφνικὰ καὶ ἀπροσδόκητα καὶ νὰ πάθουμε τὴν μεγαλύτερη καταστροφή.
Διὰ τοῦτο πάντοτε πρέπει νὰ ἀγωνιζώμεθα οἱ χριστιανοὶ διὰ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Ὥστε λοιπόν, πολλὲς φορὲς μᾶς ξεγελάει ὁ λογισμὸς ὅτι ἔχουμε καιρό, νέοι εἴμαστε, ὑγεία ἔχουμε καὶ τέλος πάντων αὐτὰ τὰ ζητήματα διὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου θὰ τὰ σκεφθοῦμε κάπως ἀργότερα, καὶ ἔρχεται ξαφνικὰ ἕνα δυστύχημα (πόσα καὶ πόσα δυστυχήματα δὲν γίνονται) καὶ ἔρχεται κάποια δοκιμασία καὶ φεύγουμε ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ χωρὶς νὰ ἔχουμε προετοιμασθῆ, ὅπως θὰ πρέπη.
Ἀλλὰ ὁ νουνεχής χριστιανός, ὁ πιστὸς χριστιανός, δὲν περιμένει τὴν τελευταία ὥρα, τὴν τελευταία στιγμὴ νὰ ἑτοιμασθῆ, διὰ νὰ ἀντιμετωπίση τὸν θάνατο, ἀλλὰ ὅπως εἴπαμε, ἑτοιμάζεται ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς νεότητός του μέχρι τὴν τελευταία του ἀναπνοή. Ἐὰν δὲ ἐπιτρέψη ὁ Θεὸς ἀσθένεια μικρὰ ἢ μεγάλη πρὸ τοῦ θανάτου μας τότε στὸ διάστημα αὐτὸ ἔχουμε καθῆκον ἐντονωτέρα προετοιμασία νὰ κάνουμε μὲ σκέψεις πνευματικές, μὲ προσευχὲς περισσότερες, μὲ τὸ νὰ ζητήσουμε συγχώρηση, ἀπὸ ὅσους τυχὸν ἐπικράναμε, μὲ τακτικὴ συμμετοχὴ στὴ θεία Κοινωνία, ὥστε νὰ φύγουμε ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ ἑνωμένοι μὲ τὸν Χριστὸ καὶ νὰ ὑπάγουμε ἔτσι πλησίον Του στὴν Βασιλεία Του.
Ὥστε λοιπὸν ὁσάκις συμβαίνει κάποια ἀσθένεια καὶ ἐνίοτε καὶ σοβαρὰ ἂς μὴ στενοχωρούμεθα καὶ ἂς μὴ ἀπελπιζώμεθα, ἀλλὰ ἀντιθέτως, ἀφοῦ κάνομε ὅλα ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ὑπαγορεύει ἡ ἰατρικὴ ἐπιστήμη, θὰ πρέπη ὁπωσδήποτε νὰ ἑτοιμαζώμεθα κατὰ τὸν καλλίτερο δυνατὸ τρόπο καὶ διὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ θανάτου. Ὥστε ὁ χριστιανὸς κατὰ τὴν ὥρα ἀσθενείας του, κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἀσθενείας του, προσπαθεῖ, ὅσο τὸ δυνατόν, καλλίτερα νὰ ἑτοιμάζεται, μὲ τὴν μετάνοια, τὴν ἱερὰ ἐξομολόγηση, τὴν ἀνάγνωση πνευματικῶν βιβλίων, μὲ τὴν συγχώρηση ἀδελφῶν.
Ἐνθυμοῦμαι αὐτὴ τὴν στιγμή, εὐσεβεῖς χριστιανοί, μακαριστὸ κληρικό, ὁ ὁποῖος ὅταν ἠσθένησε ἀπὸ μία πολὺ σοβαρὰ ἀσθένεια καὶ προησθάνθη τὸ τέλος του, ἄφησε ὅλα τὰ ἄλλα μάταια πράγματα καὶ δὲν ἤθελε τίτοτε ἄλλο παρὰ κυρίως καὶ κατ᾽ ἐξοχήν, νὰ διαβάζη ἀσκητικοὺς πατέρες, νηπτικοὺς πατέρες, ὀρθόδοξα βιβλία. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πάλι καὶ πολλάκις, κατ᾽ ἐπανάληψη στὸ κρεβάτι τοῦ πόνου ἐξομολογήθη καὶ ἐκοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Καὶ ἀκόμα, εἶναι συγκινητικὸ καὶ αὐτό, θυμήθηκε ὅτι μὲ κάποια πρόσωπα εἶχε ἔλθει σὲ σύγκρουση, εἶχε ἔλθει σὲ διαμάχη καὶ τὰ ἐκάλεσε στὸ κρεβάτι τῆς ἀσθενείας, γιὰ νὰ συγχωρηθοῦν γιὰ τελευταία φορά.
Αὐτὴ τὴν προετοιμασία λοιπὸν ἔχουμε καθῆκον νὰ βοηθοῦμε νὰ τὴν κάνουν καὶ τὰ μέλη τῆς οἰκογενείας μας ἢ ἄλλα προσφιλῆ ἢ καὶ ἄγνωστα πρόσωπα, τὰ ὁποῖα μποροῦμε νὰ βοηθήσουμε. Ἐὰν μάλιστα εἶναι πρόσωπα, ποὺ ἔζησαν μακρὰν τοῦ Θεοῦ ἡ ἀγάπη μας πρέπει μὲ κάθε τρόπο νὰ φροντίση νὰ ἐξομολογηθοῦν πρὸ τοῦ θανάτου τους. Δὲν πρέπει νὰ διστάζουμε νὰ ὁμιλήσουμε σ᾽ αὐτὰ μὲ κατάλληλο τρόπο διὰ τὸν θάνατο, ποὺ ἔρχεται, ὅπως φοβοῦνται μερικοί, διότι εἶναι προτιμότερο νὰ δοκιμάσουν κάποιο φόβο καὶ νὰ σωθοῦν αἰωνίως, παρὰ νὰ εὑρίσκωνται στὴν πλάνη ὅτι θὰ ζήσουν καὶ νὰ κολασθοῦν διὰ παντός.
 Πόσο κακὸ κάνουν, πολλοὶ συγγενεῖς, οἱ ὁποῖοι, ὄχι ἁπλῶς δὲν προετοιμάζουν τὸν ἀσθενῆ τους γιὰ τὴν αἰωνιότητα, ἀλλὰ ὁσάκις θέλει ἕνας εὐλαβὴς κληρικὸς νὰ πλησιάση τὸν ἀσθενῆ, νὰ τὸν παρηγορήση, νὰ τὸν ἐνισχύση, νὰ τὸν ἐξομολογήση καὶ νὰ τὸν κοινωνήση, θεωρεῖται ὡς φοβερὸ πρᾶγμα νὰ παρουσιαστῆ ὁ κληρικός, θεωρεῖται ὡς συμφορὰ καὶ ἔτσι λοιπὸν βλέπουμε ὅτι πολλὲς φορὲς οἱ συγγενεῖς, ἀντὶ νὰ βοηθήσουν τὸν ἄνθρωπό τους, γιὰ τὸ ταξίδι τῆς αἰωνιότητος, γίνονται ἐμπόδιο σ᾽ αὐτὴ τὴν σωτηρία, γίνονται ἀφορμή, ὥστε ὁ ἀσθενὴς νὰ χάση τὸ εἰσιτήριο γιὰ τὴν αἰωνιότητα.
Ὁ πιστὸς χριστιανὸς ὅμως δὲν φοβεῖται τὴν παρουσία τοῦ Κυρίου, ἀντιθέτως τὴν θεωρεῖ ὡς εὐεργεσία καὶ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ. Ὅταν εὑρίσκεται κοντὰ στὸ προσκέφαλο τοῦ ἀσθενοῦς εὐσεβὴς κληρικός, ἄνθρωπος ποὺ μπορεῖ νὰ ἐφαρμώση μαζὶ μὲ τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν οὐράνια ἰατρική, ὅπως ἔλεγε ἀείμνηστος πνευματικὸς πατέρας, νὰ δώση τὰ φάρμακα τὰ πνευματικά, νὰ δώση πρὸ πάντων τὸ φάρμακο τῆς ἀθανασίας, ποὺ εἶναι ἡ θεία Κοινωνία.
 Εἶναι χαρακτηριστικὸ ἀδελφοί μου ὅτι, ὅπως μοῦ ἔλεγε κάποιος, σ᾽ ἕνα νοσοκομεῖο ἔγινε κάποιο λάθος. Ἕνας ἀσθενὴς ἐνῶ ἦταν ἕτοιμος νὰ ἐξέλθη ἀπὸ τὸ νοσοκομεῖο, ἔγινε τὸ λάθος καὶ τὸν ἔβαλαν σ᾽ ἕνα θάλαμο ποὺ ἦταν οἱ πολύ, πάρα πολὺ βαρειὰ ἀσθενεῖς. Τότε λοιπὸν τὰ χρειάστηκε.
Ἐνῶ νόμιζε ὅτι ἦταν ἐν τάξει καὶ θὰ ἐξήρχετο, μόλις τὸν ἔβαλαν σ᾽ αὐτὸ τὸν θάλαμο κατάλαβε, ὑπέθεσε ὅτι τὸ τέλος του ἦταν ἐγγὺς καὶ εὐτυχῶς ὅμως θυμήθηκε ὅσα εἶχε ἀκούσει καὶ διδαχθῆ καὶ ἐκάλεσε, ἐζήτησε νὰ ἔλθη κληρικός, ἐξομολογήθη μετὰ συντριβῆς πραγματικὰ καὶ ἐζήτησε τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ ὅλες τὶς ἁμαρτίες, ποὺ εἶχε διαπράξει.
 Ἀργότερα ὅμως ἦλθε μιὰ νοσοκόμος καὶ τοῦ λέγει. Μᾶς συγχωρῆτε, μᾶς συγχωρῆτε κάναμε λάθος, δὲν ἦταν νὰ σᾶς βάλουμε σ᾽ αὐτὸ τὸν θάλαμο, εἶσθε καλὰ καὶ μπορεῖτε σὲ λίγο νὰ ἐξέλθετε. Καὶ ἐκεῖνος τῆς εἶπε, αὐτὸ τὸ λάθος ἦταν σωτήριο γιὰ μένα. Σᾶς εὐχαριστῶ, διότι ἔτσι μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ καταλάβω τὸ ζήτημα τοῦ θανάτου καὶ νὰ ἑτοιμασθῶ καὶ νὰ ἐξομολογηθῶ, ὥστε νὰ τύχω καὶ ἐγὼ τοῦ θείου ἐλέους.
 Ἀδελφοί μου, μεγάλη δωρεὰ τοῦ Χριστοῦ πρὸς ἐμᾶς τοὺς πιστούς του εἶναι ὅτι μὲ τὸν θάνατο καὶ τὴν Ἀνάστασή Του μᾶς ἐχάρισε τὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα ζωῆς αἰωνίου καὶ τὴν ἀφοβία πρὸ τοῦ θανάτου, ἐὰν δὲ ἑτοιμαζώμεθα ὅπως εἴπαμε προηγουμένως τότε ὁ θάνατος θὰ εἶναι καὶ γι᾽ ἐμᾶς μετάβαση ἐκ τῶν λυπηροτέρων πρὸς τὰ θυμηδέστερα.
 Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία εἰς τὴν αἴθουσαν τῆς Π.Ο.Ε. (Κάνιγγος 10).


 Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φυλ. 1992, 4 Ὀκτωβρίου 2013