Ἡ προσφορά τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Ἡσυχαστοῦ στόν Ὀρθόδοξο Μοχανισμό. Μἐρος Β'

  Ἀπόσπασμα ὁμιλίας πού ἐκφωνήθηκε στό Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας κατά τούς πανηγυρικούς ἑορτασμούς τῆς ὀκτακοσιαετηρίδος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μαχαιρᾶ, τήν Κυριακή 21 Ὀκτωβρίου 2001.

Ὁ θάνατος τοῦ Γέροντος ἦταν ὁσιακός.  Πολλές ἡμέρες πρίν κοιμηθεῖ εἶχα λάβει τήν πληροφορία ἀπό τήν Παναγία ὅτι θά τόν πάρει στήν γιορτή της. Ὅταν τόν ἐπισκέφθηκε ὁ κ. Σωτήρης Σχοινᾶς (ὁ γνωστός ἐκδότης ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων ἀπό τόν Βόλο), τήν παραμονή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου τό 1959, τοῦ εἶπε· «αὔριον Σωτήρη, ἀναχωρῶ διά τήν αἰώνιαν πατρίδα. Ὅταν ἀκούσῃς τίς καμπάνες, νά θυμηθῇς τόν λόγον μου»6.
Πράγματι μετά τήν ἀγρυπνία τῆς Κοιμήσεως τῆς Παναγίας μας ἀφοῦ κοινώνησε τά Ἄχραντα Μυστήρια καί εἶπε «εἰς ἐφόδιον ζωῆς αἰωνίου», ὕστερα ἀπό λίγες ὧρες παρέδωσε ἤρεμα τήν ψυχή του στά χέρια Ἐκείνου πού ἐπόθησε καί ὑπηρέτησε ἀπό τήν νεότητά του. Ἦταν μόλις 61 ἐτῶν, ἀλλά ἀπό τήν πολλή ἄσκηση, τήν κακοπάθεια καί τίς ποικίλες ἀσθένειες πού πλήθυναν κατά τό τέλος τῆς ζωῆς του φαινόταν ὡς ὑπέργηρος.
Ὁ θάνατος τοῦ ὁσίου Γέροντος ἀντί νά προξενήσει λύπη καί πένθος στούς ὑποτακτικούς του σκόρπισε ἀναστάσιμη αἴσθηση.  Τήν ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του ἐμφανίστηκε σέ μία γνωστή του ἡγουμένη στή Θεσσαλονίκη, ἡ ὁποία μέ ἀπορία τόν ρώτησε «πῶς βρέθηκες ἐσύ ἐδῶ Γέροντα, μήπως πέθανες;» καί τῆς ἀπάντησε «ναί, καί πέρασα νά σέ χαιρετήσω».

  Στόν μαθητή του, Γέροντα Ἐφραίμ τόν Κατουνακιώτη (1998), πού δέν μπόρεσε νά παρευρεθεῖ στήν κοίμησή τοῦ Γέροντος, εἶχε προειπεῖ ὅτι θά τόν ἐπισκεφτόταν μετά τόν θάνατό του.  Μετά ἀπό 40 ἡμέρες ἀπό τήν κοίμηση του καί ἐνῶ ὁ Γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης ἔκανε τό ἐργόχειρό του αἰσθάνθηκε μία ἄρρητη εὐωδία καί κατάλαβε πνευματικῷ τῷ τρόπῳ ὅτι τόν εἶχε ἐπισκεφθεῖ ὁ μακάριος Γέροντας Ἰωσήφ7.
Ὁ Γέροντας Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης τόν ἔβλεπε πολλές φορές σέ μορφή ὁραμάτων, στά ὁποῖα ὁ μακάριος Γέροντας τόν καθοδηγοῦσε σέ διάφορα πνευματικά θέματα.  Μάλιστα ὅταν ἔκανε συνοδία ὁ Γέροντας Ἐφραίμ, καί πάλευε μέ τούς λογισμούς του ἄν ἔκανε καλά, ἐμφανίστηκε ὁ Γέροντας Ἰωσήφ καί τοῦ εἶπε· «τώρα πού ἔκανες συνοδία ἔχεις πιό πολύ μισθό». Ἀλλά καί στόν ἀείμνηστο Γέροντα Ἀρσένιο (1983), τόν ἀγαπητό καί ἐφ’ ὅρου ζωῆς συνασκτητή του, ἐμφανιζόταν πολύ συχνά ὁ μακάριος Γέροντας καί τοῦ γνωστοποιοῦσε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Γέροντας Ἰωσήφ δέν εὐτύχησε νά εἶναι κάτοχος τῆς κατά κόσμον μορφώσεως, οὔτε αὐτῆς τῆς στοιχειώδους.  Φοίτησε μέχρι τήν Β΄ Δημοτικοῦ.  Καί τοῦτο εὔκολα τό καταλαβαίνει κανείς ἄν δεῖ ἕνα ἀντίγραφο ἀπό τίς χειρόγραφες ἐπιστολές του.
Ὅμως ὡς κάτοχος τοῦ πληρώματος τῆς θείας Χάριτος, κατόρθωσε διά τοῦ θείου φωτισμοῦ τοῦ κεχαριτωμένου νοῦ του νά ἀνέλθει στήν ὑψηλοτάτη κλίμακα τῆς ἐμπειρικῆς θεολογίας καί νά ἀναδειχθεῖ τέλειος θεολόγος.  Ἡ θεολογία κατά τόν ὅσιο Γέροντα καί γενικῶς σύμφωνα μέ ὅλους τούς ἁγίους Πατέρες εἶναι καρπός τῆς «ἐντός ἡμῶν θείας Χάριτος».
Γράφει σχετικῶς ὁ μακάριος Γέροντας: «Καί ὅταν ἐν ὑπακοῇ καί ἡσυχίᾳ καθαγνίσῃ τάς αἰσθήσεις καί γαληνιάσῃ ὁ νοῦς καί καθαρισθῇ ἡ καρδία του, τότε λαμβάνει χάριν καί γνώσεως φωτισμόν. Γίνεται ὅλος φῶς, ὅλος νοῦς, ὅλος διαύγεια καί βρύει θεολογίαν, ὅπου ἄν γράφουν τρεῖς δέν προλαμβάνουν τό ρεῦμα πού βρύει κυματωδῶς καί σκορπίζει εἰρήνην καί ἄκραν ἀκινησίαν παθῶν εἰς ὅλον τό σῶμα»8.
Γνωρίζουμε ὅτι ἡ ἀληθινή θεολογία εἶναι χάρισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὄχι ἁπλά μία ἀκαδημαϊκή μόρφωση καί παιδεία. Γι’ αὐτό καί τά μοναστήρια θεωροῦνται ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες τά Πανεπιστήμια τῆς ἐρήμου. Οἱ δέ ἐπιστολές τοῦ εὐλογημένου Γέροντος εἶναι θεολογικές πραγματεῖες καί ἄς εἶναι γραμμένες χωρίς φιλολογική καλλιέπεια. Ἐρευνώντας κάποιος αὐτές μπορεῖ κάλλιστα νά κατανοήσει, ἔστω καί ἐν ἐσόπτρῳ τήν μεγάλην Χάρη μέ τήν ὁποία ἦταν στολισμένος αὐτός ὁ ἐπιτυχημένος Ἀθωνίτης μοναχός.
Ὁ ὁσιοώτατος Γέροντας ἦταν ἕνας μεγάλος ἀγωνιστής καί ἐραστής τῆς νηπτικῆς ἐργασίας.  Σέ ὅλη του τήν ζωή ὁ Γέροντας εἶχε ὡς συνεχή ἀδολεσχία τήν εὐχή τοῦ Ἰησοῦ.  Κάθε βράδυ, ὅπως προαναφέραμε, εἶχε ὡς τυπικό νά ἀσχολεῖται μέ τήν εὐχή τοῦ Ἰησοῦ ἀμετεώριστα, ἐπί ἕξι συνεχεῖς ὦρες.
Αὐτό ἀκριβῶς ἀφηγεῖται ὁ ἴδιος στήν ἐπιστολή του. «Ἕξ ὥρας καθήμενος εἰς προσευχήν τόν νοῦν δέν ἐσυγχώρουν νά ῾βγῇ ἀπό τήν καρδίαν»9.  Αὐτός ὁ τρόπος τῆς πνευματικῆς του ἐργασίας σχολιαζόμενος ἀπό τούς γνωστικούς Πατέρες, δείχνει μεγάλη ἀνάπτυξη τῆς νοερᾶς ἐνεργείας τοῦ ἀνθρώπου καί ὑψηλή πνευματική κατάσταση.  Διότι εἶναι πρᾶγμα σπάνιο καί ἰδιαίτερα στίς ἡμέρες μας, ὁ νοῦς τοῦ εὐχόμενου νά εὔχεται ἀμετερώριστα ἐντός τῆς καρδίας σέ τόσο μακρύ χρονικό διάστημα.
Μέ τήν νηπτική ἐργασία, δηλ. τήν ἐσωστρέφεια, τήν αὐτοεποπτεία καί τήν εὐχή, ὁ μοναχός ἀγωνίζεται ὥστε νά ἀποβάλλει τούς πονηρούς, αἰσχρούς καί ἀκαθάρτους λογισμούς.  Γράφει ὁ ἅγιος Γέροντας σέ μία μοναχή: «Ὅπως ἐργάζεσαι, λέγε διαρκῶς τήν εὐχήν ἤ μέ τό στόμα ἤ μέ τόν νοῦν. Ὅταν τήν λέγῃς συενεχῶς μέ τό στόμα, κατόπιν τήν συνηθίζει ὁ νοῦς μέ τόν ἐνδιάθετον λόγον. Ἀκολούθως ὁ νοῦς τήν κατεβάζει εἰς τήν καρδίαν. Ἐκεῖ πλέον εἶναι ὁ κόπος καί τό ἔργον τῆς νήψεως: Νά κρατήσῃς ἐκεῖ διά τῆς βίας τόν νοῦν ἀσχημάτιστον, καθαρόν, προσέχοντα μόνον εἰς τήν ἀνακύλησιν τῆς εὐχῆς.  Τότε μή προλαμβάνων ὁ νοῦς νά σχηματίσῃ λογισμόν μετεωρισμοῦ, καθαρίζει –χάριτι τῆς εὐχῆς- σύν τῷ χρόνῳ. Καί δέν εὐχαριστεῖται πλέον εἰς πονηράς ἐνθυμήσεις, μήτε θέλει νά μένῃ τελείως ἀργός. Ἀλλά γίνεται ὅλος πυριφλεγής εἰς τήν ἐνθύμησιν τοῦ Θείου Ὀνόματος καί εἰς τήν ἀγάπην τοῦ Σωτήρος Χρηστοῦ»10.



6.    Ἔνθ.ἀνωτ., σ.23.
7.    Ἔνθ.ἀνωτ., σ.161-162
8.    Ἔνθ.ἀνωτ., Ἐπιστολή 48, σ. 279.
9.    Ἔνθ.ἀνωτ., Ἐπιστολή 37, σ. 223.Βλ. καί Ἐπιστολή 25, σ. 153.
10.    Ἔνθ.ἀνωτ., Ἐπιστολή 72, σ. 363.

 Ὁ Ὅσιος Γρηγόριος

Ἐτήσια ἔκδοσις τῆς ἱερᾶς κοινοβιακῆς
Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους
  Ἔτος 2002 ἀριθμ. 27

 

Ἐπιμέλεια κειμένου 

  Ἀναβάσεις - http://anavaseis.blogspot.com