Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων. Θέμα 5ον «Περί του Μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως» Μέρος Z΄ (Οι Πατέρες των 4ων πρώτων αιώνων). Αρχ. Ιωήλ Γιαννακόπουλου

Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων
Αρχιμανδρίτου Ιωήλ Γιαννακοπούλου
Εκδόσεις Πουρνάρα – Θεσσαλονίκη 

ΘΕΜΑ 5ον:  «Περί του Μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως» Μέρος Z΄ (Οι Πατέρες των 4ων πρώτων αιώνων) (σελίδων 98-109)

Εὐαγγελικός: Σᾶς ἀπαντῶ: Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὑπηρέτησε ὡς ἱεροκήρυξ ἐν Ἀντιοχείᾳ μέχρι τοῦ 398, ὄτε ἔγινε Ἀρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως διαδεχθείς τόν Νεκτάριον.  Ἐπί Νεκταρίου ὅμως τό 391 μ.Χ. συνέβη ἐν Κων/πολει τό ἑξῆς σκάνδαλον.  Κάποιος ἱερεύς ἐφανέρωσε τό μυστικόν τῆς ἐξομολογήσεως τινος.

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νεκτάριος στενοχωρησθείς καταργεῖ τήν μυστικήν ἐξομολόγησιν καί ἀφίνει τούς πιστούς νά ἐξομολογῶνται ἀπ’ εὐθείας εἰς τόν Θεό. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἔχει δύο γνώμας περί ἐξομολογήσεως.  Τήν μίαν πρό τοῦ 391 ὅτε ἦτο ἐν Ἀντιοχείᾳ ἱεροκῆρυξ καί ἵσχυε ὁ θεσμός τοῦ πρεσβυτέρου ἐπί τῆς μετανοίας, πρίν δηλαδή ἐκραγῆ τό σκάνδαλον τοῦ ἐπί μετανοίᾳ πρεσβυτέρου ἐν Κωνσταντινουπόλει καί τήν ἄλλην μετά τό 391 μ.Χ. μετά τήν ἔκρηξιν τοῦ σκανδάλου, ὅτε ἦτο ἀρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως. 

Εἰς τήν πρώτην του γνώμην ὐποστηρίζει τούς ἰερεῖς, ὄτι ἔχουσιν ἐξουσίαν νά συγχωροῦν ἁμαρτίας κατόπιν ἐξομολογήσεως.  Εἰς τήν δευτέραν γνώμην του θέλει τήν ἐξομολόγησιν «ἁμάρτυρον»ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μόνον.  Τήν δευτέραν γνώμην θεωρῶ ὡς τελευταίαν γνώμην τοῦ Χρυσοστόμου.  Αὐτήν ἀσπάζομαι καί ἐγώ.

Ὀρθόδοξος: Ὄχι κ. Εὐαγγελικέ. Ἐν πρώτοις κάμνετε σύγχυσιν τῶν χρονολογιῶν τῶν λόγων τοῦ
Χρυσοστόμου καί ἰδού: ἡ πρώτη περικοπή ἐκ τῆς πζ ὁμιλίας τοῦ ἱεροῦ πατρός εἰς τό κατά Ἰωάννη Εὐαγγέλιον είς τήν ὁποίαν τονίζεται ἡ ἐνώπιον τοῦ ἱερέως ἐξομολόγησις, ἐλέχθη  μέν ἐν Ἀντιοχείᾳ ἀλλά τό 394 ἤ 395 μ.Χ. ἤτοι μετά τό 391 μ.Χ. ὅτε ἐξεράγη τό σκάνδαλον.

Ἑπομένως τό νά ἐπιμένῃ ὁ Χρυσόστομος μετάτήν ἔκρηξιν τοῦ σκανδάλου εἰς τήν γνώμην  του περί τῆς ἀξίας τῶν ἱερέων, σημαίνει ὅτι καί μετά τό 391 μ.Χ. ὁ ἱερός Πατήρ εἶχε τήν αὐτήν γνώμην.  

 Εἱς τήν περικοπήν ταύτην γράφει ὅπως εἴδομεν τά ἑξῆς: «Μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία τῶν ἱερέων. Ὅσων συγχωρήσετε λέγει, συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες.  Καί τί λέγω (ὅτι οἱ ἱερεῖς ἔχουν μεγάλην ἀξίαν;) οὔτε ἄγγελος οὔτε ἀρχάγελλος μπορεῖ νά κάμῃ κἄτι σέ κεῖνα πού εἶναι δοσμένα παρά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὀ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμα ρυθμίζουν ὅλα ὁ δέ ἱερεύς τήν γλῶσσα του δανείζει καί τό χέρι του προσφέρει».

Εἱς ἄλλην ὁμιλίαν του ὁ ἱερός Πατήρ εἰς τό κατά Ἰωάννη Εὐαγγέλιον τό 394 ἤ 395 μ.Χ. ἐκφωνηθεῖσαν  γράφει τά ἑξῆς: «Τούς ἐγκεχειρισμένους τήν ἐνέργειαν μετά πολλῆς θεραπεύομεν τῆς τιμῆς. 

Μεγάλη γάρ ἡ τῶν ἱερέων ἀξία. Ὥν ἄν ἀφῆτε, φυσίν, ἀφέωνται αἰ ἁμαρτίαι.  Καί γάρ ἄν ὁ βίος αὐτῶν (τῶν ἱερέων) σφόδρα διαβεβλημένος ᾖ σύ δέ, ἄν σαυτῷ προσέχῃς οὐδέν παραβλαβήσῃ εἰς τά ἐγκεχειρισμένα αὐτῷ (τῷ ἱερεῖ) παρά τοῦ Θεοῦ. 

Εἰ καί σφόδρα φαῦλοι εἰσίν οἱ ἱερεῖς, τά αὐτοῦ πάντα ἐργάσεται καί πέμψει τό Πνεῦμα τό Ἅγιον.  Οὐδέ γάρ ὁ καθαρός ἀπό τῆς οἰκείας ἐπισπᾶται αὐτό καθαρότητος, ἀλλά χάρις ἐστίν ἡ τό πᾶν ἐργαζομένη».

Ἀλλά καί εἰς τήν ΙΔ΄ ὀμιλίαν εἰς τήν Β΄ πρός Κορινθίους ἡ ὁποία ἐξεφωνήθη ἐν Κωνσταντινούπολει ὁ ἱερός Πατήρ λέγει: «Οὕτω καί ἐπί τῶν ἁμαρτανόντων ποίησον, δῆσον τόν πλημμελησαντα ἕως ἄν ἐξιλεώσῃ Θεόν. Μή ἀφῆς λελυμένον, ἵνα μή πλέον δεθῇ τῇ τοῦ Θεοῦ ὁργῇ. Ἄν Ἐγώ δήσω ὁ Θεός οὐκέτι (τῇ ὀργῇ) δεσμεῖ. Ἄν δέ ἐγώ μή δήσω, τά ἄρρηκτα αὐτόν μένει δεσμά». 

Ἰδού ἡ ἱερατική ἐξουσία τοῦ δεσμεῖν καί λύειν τοῦ Χρυσοστόμο, ὅτε ἦτο Ἀρχιεπίσκοπος Κων/πλεως.

Εὐαγγελικός:  Τά χωρία τοῦ Χρυσοστόμου, τά ὁποῖα ὁμιλοῦσι περί ἐξομολογήσεως ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πῶς θά οἰκονομηθῶσι;  Θ’ ἀπορριφθῶσι;

Ὀρθόδοξος:  Προσεκτική ἐξέτασις τῶν χωρίων αὐτῶν δεικνύει, ὅτι δέν ὁμιλοῦσι ταῦτα ρητῶς περί καταργήσεως τῆς ἐξομολογήσεως ἐνώπιον τοῦ ἱερέως.  Θέλουσι «ἁμάρτυρον τήν ἐξομολόγησιν» ἀπό ἀνθρώπον, ὁ ὁποῖος θά σέ ἐκπομπεύσῃ.   

Θέλουσι ἁμάρτυρον τήν ἐξομολόγησιν ἀπό πολλούς μάρτυρας ἐν θεάτρῳ τινι καί ὅπως ῥητῶς λέγει «οὐκ ἀναγκάζω φησίν ὁ Κύριος εἰς μέσον ἐχθρῶν σέ εἰς θέατρον ὡς μάρτυρας προξενῆσαι πολλούς».  Ταῦτα οὐδόλως θίγουσι τήν μυτικήν ἐνώπιον τοῦ ἱερέρως ἐξομολόγησιν.

Εὐαγγελικός: Καί ὅταν λέγῃ : «Ἐμοί τό ἁμάρητμα εἰπέ μόνῳ κατ’ ἰδίαν».  Αὐτό πῶς θά οἰκονομηθῇ;

Ὀρθόδοξος: Τό «μόνῳ» δέν ἀντιτίθεται πρός τόν ἱερέα, ὥστε νά ὑποθέσωμεν, ὄτι συνιστᾷ ἐξομολόγησιν μόνον εἰς τόν Θεόν καί ὄχι εἰς τόν ἱερέα.  Τό «μόνῳ»ἀντιτίθεται βάσει τῶν συμφραζομένων πρός τόν σύνδουλον ὁ ὁποῖος ἐκπομπεύει, ἄνθρωπον ὁ ὁποῖος ὀνεδίζει καί πρός τούς μάρτυρας ἐν θεάτρῳ.  Διαβάσατε καλά τά λόγια τοῦ Πατρός. Ἀφοῦ λοιπόν τό «μόνῳ» δέν ἀντιτίθεται πρός τόν ἱερέα ἀλλά πρός ἄλλους κοινούς ἀνθρώπους, δυνάμεθα νά ἐξομολογούμεθα καί ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ διά τῆς προσευχῆς μας καί ἐνώπιον τοῦ ἱερέως διά τῆς ἐξομολογήσεως.  Ἡ ἐξομολόγησις δέν καταργεῖ τήν προσευχή οὔτε ἡ προσευχή τήν ἐξομολόγησιν.

Εὐαγγελικός: Ἡ κατάργησις τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως διήρκησε ἔπειτα ἀπό τό σκάνδαλον ἐπί Νεκταρίου ἐπί 100 χρόνια.  Αὐτό θά ἀπαλειφθῇ τελείως;

Ὀρθόδοξος: Ἀλλά καί ἄν ὑποθέσωμεν ὅτι ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἠκολούθησεν ἐν Κωσνταντινούπολει τήν γνώμην τοῦ Νεκταρίου τί μέ αὐτό; Πρέπει νά τονισθῇ εἰς τόν κ. Μεταλληνό κἄτι τό ὁποῖον ἴσως ἠξεύρει καί τό παρέτρεξεν ὡς ἀσήμαντον. Ἀπό ὀρθοδόξου ἀπόψεως δέν μᾶς ἐνδιαφέρει τί ὑπεστήριξεν εἷς ἤ περισσότεροι ἐπίσκοποι ἤ καί μία ἐκ μέρους ἐκκλησία.   

Διότι, ἐάν κατηργήθη ὁ θεσμός τοῦ πρεσβυτέρου ἐν τῇ ἐξομολογήσει ὑπό ἑνός ἐπισκόπου καί εἰς μίαν ἐκκλησίαν, ὁ Σωζόμενος (ἱστορικός) μαρτυρεῖ ῥητῶς, ὅτι ὁ ὑπό τοῦ Νεκταρίου καταργηθείς θεσμός «ἐπιμελῶς καί ἐν ταῖς κατά Δύσιν ἐκκλησίας φυλάττεται καί μάλιστα ἐν τῇ τῶν Ρωμαίων». 

Ἀλλά καί ἐν αὐτῇ τῇ Ἀνατολῇ ὑπάρχουν ἀντιδράσεις διά τήν κατάργησιν τοῦ θεσμοῦ τούτου, διότι οἱ ἱστορικοί Σωκράτης καί Σωζόμενος δέν συμφωνοῦν μέ τήν καινοτομίαν ταύτην.  Διά τοῦτο μετά 100 ἕτη ἐπανῆλθεν ὁ θεσμός οὗτος καί ἐν αὐτῇ τῇ  Ἀνατολικῇ ἐκκλησία γενικῶς. 

Πλήν αὐτοῦ θά ἦτο σκόπιμον νά σᾶς ὑπενθυμίσωμεν κ. Μεταλληνέ ὄτι εἰς τόν μονοθελητισμόν παρεσύρθη τόσον ὁ Πατριάρχης Κων/πολεως Σέργιος, ὄσον καί ὁ Πάπας Ρώμης Ὀνώριος.  Δέν παρέμειναν ἀμετάτρεπτοι εἰς τήν ὀρθήν περί δύο θελημάτων ἐν τῷ Χριστῷ διδασκαλίαν, παρά μόνον δύο μοναχοί ὁ Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής ἀποθανών ἐν τῇ ἐξορίᾳ καί ὁ μοναχός Σωφρόνιος, μετέπειτα Πατριάρχης Ἱεροσολύμων.   

Καί ἐφάνη πρός στιγμήν, ὄτι ὁλόκληρος ἡ ἐκκλησία κατεβήθη ὑπό τῆς πλάνης καί ὄμως ἡ δυάς αὕτη τῶν ὀρθοδόξων μοναχῶν κατενίκησεν εἰς τό τέλος τήν πλάνην.  Ποῖος τώρα θά ἠδύνατο νά εἴπῃ, ἀφοῦ ὁ μονοθελητισμός ἐδιδάχθη πρός στιγμήν ὑπό ὅλης σχεδόν τῆς ἐκκλησίας, ἄρα τό περί δύο θελημάτων ἐν Χριστῷ εἶναι πεπλανημένον; 

Ἐπίσης τό 476 μ.Χ. ἡ καθ’ ὑποκίνησιν τοῦ μονοφυσίτου Πατριάρχου Τιμοθέου τοῦ Αἰλούρου δημοσιεθεῖσα ἐγκύκλιος ὑπεγράφη ὑπό 500 ἐπισκόπων. Θά μᾶς ἔλεγες λοιπόν κ. Μεταλληνέ, ὅτι ἡ περί δύο φύσεων ἐν τῷ Χριστῷ διδασκαλία ἀνατραπεῖσα πρός στιγμήν ὑπό ἡμισείας χιλιάδος ἐπισκόπων δέν ἔχει ὀρθῶς;   

Τί σημασίαν λοιπόν ἔχει, ἐάν ὁ Ἐπίσκοπος Νεκτάριος συναρπαγεῖς ἀπό την κατακραυγήν ἐκκραγέντος σκανδάλου στερούμενος ἵσως καί ἐπαρκοῦς ἀριθμοῦ πνευματικῶν ἱερέων, ἀξίων τῆς ἀποστόλης των, ἔφθασε μέχρι τοῦ τολμήματος νά καταργήσῃ τόν θεσμόν τοῦ ἐπί τῆς μετανοίας πρεσβυτέρου; 

Ἀλλά καί ἡ συνείδησις τῶν ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς ἀφυπνισθεῖσα ἐξηγέρθη κατά τοῦ μέτρου τούτου καί εἰς διάστημα μόλις ὑπερβαῖνον τόν αἰῶνα ἀποκατέστησε τά πράγματα εἰς τήν θέσιν των.  Διατί λοιπόν κ. Μεταλληνέ ὐπερτιμᾷς μίαν λεπτομέρειαν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μας βίου μόλις ἐπιφανῆσαν διά νά ταφῇ μετά τινα χρόνον ὁριστικῶς;

Σ υ μ π έ ρ α σ μ α: Ἀπεδείχθη διά τῆς παραδόσεως τῆς ἐκκλησίας, ὄτι ἀπό ἱστορικῆς ἀπόψεως οἱ πατέρες τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων μαρτυροῦσι, ὄτι ρυθμισταί τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν ἦσαν οἱ ἐπίσκοποι κατ’ἐντολήν τῶν ὁποίων ἐνήργουν οἱ ἱερεῖς.

Γενική παρατηρήσεις: Εἰς τό περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν θέμα μας εἴδομεν ὅτι κύριοι ῥυθμισταί τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν δέν εἶναι ἡ ὁλομέλεια τῆς ἐκκλησίας ὡς τονίζετε οἱ «Εὐαγγελικοί» ἀλλά οἱ ἀρχηγοί ταύτης οἱ Ἀπόστολοι καί ἔπειτα οἱ ἐπίσκοποι ἀπό ἁγιογραφικῆς καί πατερικῆς -ἱστορικῆς ἀπόψεως.  Τοῦτο ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχῃ καί μέχρι σήμερον.   

Ἑπομένως ἀπό τῆς ἐποχῆς τῶν Ἀποστόλων μέχρι σήμερα ὑπάρχει παρά τοῖς ὀρθοδόξοις ἡ αὐτή γνώμη.  Οἱ «Εὐαγγελικοί»κατά τόν 16^ον αἰῶνα ἀπηρνήθητε τήν γνώμην ταύτην ἠκολουθήσατε ἄλλην.  Ποῖος εὑρίσκεται ἐν τῇ ἀληθεία; Ἡμεῖς οἱ ὀρθόδξοι διά τόν ἑξῆς λόγον.

Ὁ Κύριος φεύγων τοῦ κόσμου τούτου εἶπε εἰς τούς Ἀποστόλους : «Μεθ’ ὑμῶν εἰμί πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος».  Εἶναι γνωστόν, ὅμως ὄτι οἱ Ἀπόστολοι θά ἀπέθνησκον.  Μετά ποίων θά ἦτο ὁ Κύριος πάσας τάς ἡμέρας, ἀφοῦ οὗτοι θά ἀπέθνησκον; Προφανῶς μετά τῶν διαδόχων τους.  Ποῖοι εἶναι οἱ διάδοχοι τῶν Ἀποστόλων; Αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν διαδοχήν «πάσας τάς ἡμέρας» ἤτοι ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένην. 

Εἰς τό περί ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν θέμα παρ’ ἡμῖν τοῖς ὀρθοδόξοις ὑπάρχει ἡ διαδοχή ὡς εἴδομεν «πάσας τάς ἡμέρας» παρά ὑμῖν δέ τοῖς ἐυαγγελικοῖς διακόπτεται ὄχι μίαν ἡμέραν καί δύο ἀλλά 1600 χρόνια. Ἄρα μεθ’ ἡμῶν εἶναι ὁ Κύριος τῶν ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι ἔχομεν διαδοχήν. Ἑπομένως τό δικαίωμα τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν δίδεται διά τῶν ἐπισκόπων εἰς τούς ἱερεῖς.

Εὐαγγελικός:  Οὐδέν ἀπάντησε.

____________________

Τέλος 5ου θέματος περί του «Μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως»

Ψηφιοποίηση κειμένων Κατερίνα