Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων. Θέμα 5ον «Περί του Μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως» Μέρος ΣΤ΄ (Οι Πατέρες των 4ων πρώτων αιώνων). Αρχ. Ιωήλ Γιαννακόπουλου

Διαλογική συζήτησις Ευαγγελικών και Ορθοδόξων
Αρχιμανδρίτου Ιωήλ Γιαννακοπούλου
Εκδόσεις Πουρνάρα – Θεσσαλονίκη 

ΘΕΜΑ 5ον:  «Περί του Μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως» Μέρος ΣΤ΄ (Οι Πατέρες των 4ων πρώτων αιώνων) (σελίδων 98-109)

7ον Βασίλειος ὁ Μέγας (229-379 μ.Χ.) (σελ.98- 100)

Εὐαγγελικός: (κ.Μεταληνός). Ὁ Μέγας Βασίλειος δέν ἔχει ὑπ’ ὅψιν του μυστηριακήν ἐξομολόγησιν ἀλλά ψυχολογικήν «πού γίνεται εἰς οἱονδήποτε πνευματικόν ἀδελφόν ἐφ’ ὅσον τόν θεωρεῖ κατάλληλον διά νά πάρῃ μιά συμβουλή, νά τοῦ ζητήσῃ παρηγορία ἕνα στήριγμα στή πίστη», γράφει ὁ κ. Μεταλληνός.

Ὀρθόδοξος: Ὁ Μέγας Βασίλειος μέσα εἰς τόν πλοῦτον τῶν συγγραμμάτων του πολλάκις κάμνει λόγον περί του θέματος πού μᾶς ἀπασχολεῖ.  Οὕτω ὁ μέγας οὗτος πατήρ μεταξύ τῶν ἄλλων ἔχει γράψει καί τρεῖς κανονικάς ἐπιστολάς πρός τόν ἐπίσκοπον Ἰκονίου Ἀμφιλόχιον, περιληφθείσας εἰς τάς κανονικάς διατάξεις τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησίας καί ἐξ αὐτοῦ ἀπετελέσθησαν οἱ 84 πρῶτοι κανόνες τοῦ Ἁγίου Πατρός.   

Εἰς αὐτούς ἕνα ῥίψωμεν ἕναν ἁπλοῦν βλέμμα θά ἴδωμεν νά καθορίζωνται ἐπιτίμια  διά τούς μετανοοῦντες βαρύτερα ἤ μετριώτερα ἀναλόγως τῆς παρεκτροπῆς αὐτῶν καί ἐπί πλέον ἐν αὐτοῖς ὁ ὅρος ἐξαγόρευσης λαμβάνεται πρός δήλωσιν τῆς μυστηριακῆς ἐξομολογήσεως, δίδονται δέ καί περί χρήσεως τῶν ἐπιτιμίων ὁδηγίαι εἰς τούς ἐντεταλμένους τοῦ δεσμεῖν καί λύειν. 

Οὕτω εἰς τήν 182 ἐπιστολήν πρός τόν Ἀμφιλόχιον καί ἐν κανόνι 7ῳ ἀναγιγνόσκομεν. «......Τούς δέ ἐν

τριάκοντα ἕτεσι μετανοήσαντας ἐπί τῇ ἀκαθαρσίᾳ, ἧν ἐν ἀγνοίᾳ ἔπραξαν, οὐδ’ ἀμφιβάλλειν ἡμᾶς προσῆκον εἰς τό παραδέξασθαι. 

Ἥ τε γάρ ἄγνοια συγγνώμην ἀξίους αὐτούς ποιεῖ καί τό  ἑκουσίον  τῆς ἀξαγορεύσεως καί ἡ παράτασις ἐν τοσούτῳ χρόνῳ γενομένη.  Ὥστε κέλευσον αὐτούς ἤδη ἀνυπερθέτως δεχθῆναι, μάλιστα εἰ καί δάκρυα δυσωποῦντα σου τήν εὐσπλαχνίαν».

Ἔχομεν ἐδῶ μετανοήσαντας ὑπό μακροχρόνιον ἐπιτίμιον διατελοῦντας ἑκουσίως ἐξομολογηθέντας τό ἁμαρτημά των.  Προδήλως δέ ὁ ὅρος ἐξαγρόευσις χρησιμοποιεῖται ἐπί τῆς μυστηριακῆς ἐξομολογησέως.  Καί ἐκ τοῦ ἐπιτιμίου τούτου λύονται οἱ μετανοήσαντες κελεύσει τοῦ ἐπισκόπου ( «κέλευσον» σύ,ὧ ἐπίσκοπε Ἀμφιλόχιε), δυσωπουμένου ὑπό τῶν δακρύων καί κινουμένου εἰς εὐσπλαχνίαν.

Ἀλλά καί εἰς 74^ον κανόνα ἀναγιγνώσκομεν τά ἑξῆς: «Ἐάν μέντοι γε ἕκαστος τῶν ἐν τοῖς προγεγραμμένοις ἁμαρτήμασι γενομένων, σπουδαῖος γένηται ἐξομολογούμενος, ὁ πιστευθείς παρά τῆς τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίας λύειν καί δεσμεῖν, εἰ φιλανθρωπότερος γένηται, τό ὑπερβάλλον τῆς ἐξομολογήσεως ὁρῶν τοῦ ἡμαρτηκότος εἰς τό ἐλαττῶσαι τόν χρόνον τῶν ἐπιτιμίων, οὐκ ἔστα καταγνώσεως ἄξιος».  Σαφῆ καί καθαρά πράγματα.  Ἐπιτίμια, ἐξομολόγησις, πιστευθεῖς λύειν καί δεσμεῖν, φιλανθρωπότερος οὗτος γενόμενος καί ἐλαττῶν αὐτός τόν χρόνον τῶν ἐπιτιμίων, τί ἄλλο θά ἠθέλαμεν!  Ἰδού ἐξομολόγησις μέ ὄλα τά στοιχεῖα της.

8ον Διονύσιος Ἀλεξανδρείας (247 μ.Χ.) (σελ.100)

Εὐαγγελικός:  Μεταλληνός.  Οὐδέν γνωρίζει ἀπό μαρτυρίας τοῦ Διονυσίου Ἀλεξανδρίας. (Γ΄ αἰών.)

Ὀρθόδοξος: Εἰς ἐπιστολήν τοῦ Διονυσίου Ἀλεξανδρείας πρός τόν Φάβιον Ρώμης, διασωθεῖσαν ὑπό τοῦ ἱστορικοῦ Εὐσεβίου ἀναφέρεται ὁ Διονύσιος εἰς περίπτωσιν Σεπαπίωνος τινος καμφθέντος κατά τούς διωγμούς καί ἐν μετανοίᾳ διατελοῦντος καί ἐφ’ ὅρου ζωῆς μή μετέχοντος τῆς θείας εὐχαριστίας.  Οὗτος ὁ Σεραπίων ἔτυχε τῆς θείας κοινωνίας κατά τάς ἐπιθανατίους στιγμάς, «ἐντολῆς ὑπ’ ἐμοῦ δεδομένης» γράφει ὁ Διονύσιος «τούς ἀπαλλαττομένους τοῦ βίου, εἰ δέοιντο, καί μάλιστα εἰ καί πρότερον ἰκετεύσαντες τύχοιεν, ἀφίεσθαι, ἵνα εὐέλπιδες ἀπαλλάτωνται»(Εὐσεβ. ἐκκλησ. ψστ, VII,44.  Ἔχομεν δηλαδή ἐδῶ τό καθεστώς τό ὑπό τῶν Ἀποστόλων Διαταγῶν μαρτυρούμενον. Οἱ ἁμαρτήσαντες ὑπεβάλλοντος εἰς ἐπιτίμιον.  Τό ἐπιτίμιον καθωρίζετο ἐντολῇ τοῦ ἐπισκόπου («ἐντολῆς ὑπ ἐμοῦ δεδομένης») καί ἐλύετο κατ’ ἐντολήν τοῦ ἐπισκόπου. Ἡ ἱερατική δηλαδή ἐξουσία μαρτυρεῖται μέ τό παραπάνο.

9ον Ὁ Ἅγιος Ἀμβρόσιος  (333 μ.Χ.) (σελ. 100- 101)

Εὐαγγελικός: (Μεταλληνός) οὐδέν ἀνφέρει.

Ὀρθόδοξος: Ὁ Ἅγιος Ἀμβρόσιος ἐπίσκοπος Μεδιολάνων εἶναι γνωστόν, ὅτι χρησιμοποιῶν τήν ἐπισκοπικήν ἐξουσίαν τοῦ δεσμεῖν καί λύειν ἀπέκλεισε τῆς κοινωνίας τῶν ἀχράντων Μυστηρίων τόν Θεοδόσιον αὐτοκράτορα ὡς ἔνοχον τοῦ φόνου χιλιάδων Θεσσαλονικέων. Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος γράφει τά ἑξῆς: «τό δικαίωμα τοῦτο (τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν) ὁρθῶς ἡ ἐκκλησία διεκδικεῖ, ἡ ὁποία ἔχει τούς ἀληθεῖς ἱερεῖς.  Δέν δύναται νά τό διεκδικήσῃ ἡ αἵρεσις, ἡ ὁποία δέν ἔχει τούς ἱερεῖς τοῦ Θεοῦ. Ἄς μή ἀποφαίνηται δέ περί ἑαυτῆς αὕτη διά τῆς διεκδικήσεως, διότι ἀφοῦ δέν ἔχει ἱερεῖς, δικαίωμα ἱερατικόν δέν πρέπει ὑπέρ ἑαυτῆς νά διεκδικῇ»(De poeniut 1,2). Ἐν ὁλίγοις ὁ ἱερός Ἀμβρόσιος διακηρύσσει, ὅτι οἱ αἱρετικοί, μή ἔχοντες ἀληθῆ ἱερωσύνη δέν δύνανται νά παράσχουν ἄφεσιν.  Καί βαβαιοῖ οὕτω, ὅτι ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν καί ἱερατική ἐξουσία εἶναι συνηρτημένα καί ἀναπόσπαστα. Ἑπομένως καί ὁ Ἅγιος Ἀμβρόσιος ὁμιλεῖ σαφῶς περί Μυστηριακῆς ἐξομολογήσεως.

10ον Ἰωάννης Χρυσόστομος (344-407 μ.Χ.) (σελ.101-108)

Εὐαγγελικός: (Μεταλληνός). Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος θέλει «ἁμάρτυρον» ἄνευ μάρτυρος πνευματικοῦ τινος τήν ἐξομολόγησιν ἤτοι ἀπ’ εὐθείας πρός τόν Θεόν.  Παραθέτω τά ἴδια του λόγια: «Ἁμάρτυρον ἔστω τό δικαστήριον. Ὁ Θεός ὁράτω σέ μόνος ἐξομολογούμενον» καί αὐτός «λύων τά ἁμαρτήματα ἀπό τῆς ἐξομολογήσεως» Migne 50,658. «Ἥμαρτες; εἰπέ  τῷ Θεῷ ὅτι ἡμάρτηκα».  Αὐτόθι 49,285. «Τϊνος, ἕνεκεν αἰσχύνῃ καί ἐρυθριᾷς εἰπέ μοι τά ἁμαρτήματα εἰπεῖν;  Μή γάρ ἀνθρώπῳ λέγεις, ἵνα ὀνειδίσῃ σέ; Μή γάρ τῷ συνδούλῳ ὁμολγεῖς ἵνα ἐκπομπεύσῃ; Τῷ δεσπότῃ τῷ κηδεμόνει τῷ φιλανθρώπῳ τῷ ἰατρῷ τό τραύμα ἐπιδεικνύεις.... Οὐκ ἀναγκάζω φησίν (ὁ Κύριος) εἰς μέσον ἐλθεῖν  σέ θέατρον καί μάρτυρας προξενῆσαι πολλούς. Ἐμοί τό ἁμάρτημα εἰπέ μόνῳ κατ’ ἰδίαν. Αὑτόθι 48,10,12. Ἑπομένως  ὁ Χρυσόστομος θέλει τήν ἐξομολόγησιν κατ’ ἰδίαν μόνῳ τῷ Θεῷ.

Ὀρθόδοξος: Θά σοῦ ἀναφέρω καί ἐγώ ἄλλους λόγους τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, οἱ ὁποῖοι συνιστοῦν τήν ἱεράν ἐξομολόγησιν.  Εἰς τόν Γ΄ λόγον περί ἱερωσύνης ὁ Χρυσόστομος γράφει: «Οἱ τήν γῆν οἰκοῦντες καί ἐν ταύτη ποιούμενοι τήν διατριβήν τά ἐν οὐρανοῖς διοικεῖν ἐπετράπησαν καί ἐξουσίαν ἕλαβον, ἥν οὔτε ἀγγέλοις οὔτε ἀρχαγέλλοις ἔδωκεν ὁ Θεός.  Οὐ  γάρ πρός ἐκείνους εἴρηται ὅσα ἄν δήσητε ἐπί τῆς γῆς ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ... 

Οὗτος ὁ δεσμός αὐτῆς ἅπτεται τῆς ψυχῆς καί διαβαίνει τούς οὐρανούς καί ἅπερ ἄν ἐργάσωνται κάτω οἱ ἱερεῖς, ταῦτα ὁ Θεός ἄνω κυροῖ καί τήν  τῶν δούλων γνώμην ὁ δεσπότης βεβαιοῖ». Εἰς τήν 86 ὁμιλίαν του ὁ ἱερός οὗτος Πατήρ λέγει ἀκόμη ἐμφαντικώτερον «Μεγάλη ἡ τῶν ἱερέρων ἀξία, ὧν ἄν ἀφῆτε, φησίν, ἀφέωνται οἱ ἁμαρτίαι.  Καί τί λέγω;

Οὔτε ἄγγελος οὔτε ἀργχάγγελος ἐργάσασθαι τί δύναται. Ἀλλά Πατήρ καί Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα πάντα οἰκονομεῖ..... Ὁ δέ ἱερεύς τήν ἑαυτοῦ δανείζει γλῶσσαν καί τήν ἑαυτοῦ παρέχει χεῖρα». Ἰδού πῶς σκέπτεται ὁ Ἱερός Πατήρ διά τήν ὑπό τῶν ἱερέων ἐξομολόγησιν.   

Συγχωροῦν οἱ ἱερεῖς ἁμαρτίας, πρᾶγμα τό ὁποῖον δέν δύναται νά κάμωσι ἄγγελοι καί ἀργχάγγελοι. Ἡ δέ Ἁγία Τριάς Πατήρ Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα λαμβάνουνσι τήν γλῶσσαν καί τήν χεῖρα τοῦ ἱερέως καί σγχωροῦν τάς ἁμαρτίας».   

Πῶς θά συμβιβασθῶσι αὐτά μέ ἐκεῖνα πού εἴπατε κ. Εὐαγγελικέ;

Συνεχίζεται ...

Ψηφιοποίηση κειμένων Κατερίνα