Βατοπαιδινές Κατηχήσεις Γέροντος Ιωσήφ- Κατήχηση 26η - Στροφή προς τον «έσω άνθρωπον»

ΚΑΤΗΧΗΣΗ 26η

Στροφή προς τον «έσω άνθρωπον»

 

 

Αδελφοί και πατέρες, «ει γαρ σύμφυτοι γεγόναμεν τω ομοιώματι του θανάτου αυτού, αλλά και της αναστάσεως εσόμεθα» (Ρωμ. στ, 5). Ο γλυκύτατος «υπέρ μέλι και κηρίον» λόγος τον Παύλου, που μας πλημμυρίζει ευτυχία και χαρά, να μη φεύγει από τη μνήμη σας, γιατί η αξιολόγηση αυτής της επαγγελίας γίνεται το ισχυρότερο αμυντικό μας όπλο, σε κάθε δυσκολία και σκληρότητα τον αόρατου και ορατού μας πολέμου.

Αυτό το μυστήριο ερμηνεύει ο μέγιστος φωστήρας, Γρηγόριος ο Παλαμάς, στο έργο του προς την οσία μοναχή Ξένη. Ο Κύριός μας, λέει, ως Υίός του Θεού, έγινε κάποτε και υιός ανθρώπου για μας. Πέθανε κατά σάρκα και χωρίστηκε η ψυχή του από το σώμα, δεν χωρίστηκε όμως η θεότητα. Ανέστησε πάλι το σώμα του και το ανέλαβε στους ουρανούς με δόξα. Το ίδιο θα γίνει και με αυτούς που ζουν έδώ στη γη «κατά Θεόν». Αν και χωρίζονται στο θάνατο από το σώμα τους, από το Θεό δεν χωρίζονται και στην κοινή ανάσταση θα αναλάβουν πάλι το σώμα τους άφθαρτο και θα εισέλθουν με ανεκλάλητη χαρά εκεί «όπου πρόδρομος υπέρ ημών εισήλθεν Ιησούς» (Εβρ. ς, 20) «αιωνίαν λύτρωσιν ευράμενος» (Εβρ. Θ, 12). Αρα, δεν θα είμαστε μόνο κοινωνοί της ανάστασής του, αλλά και της άνάληψής του και ολόκληρης της θεοειδούς ζωής του.

Η διαμονή σε τόπους ευλάβειας και καθαρότητας δεν ωφελεί, αν υπάρχει αδράνεια στα πνευματικά έργα, όπως δεν ωφέλησε τους πρωτόπλαστους η παραμονή τους στον Παράδεισο, αφού δεν εργάστηκαν τα έργα της ζωής. Και όχι μόνο έχασαν την αθανασία και τη ζωή που τους δόθηκε, αλλά εξορίστηκαν και από τη θέση και τον τόπο του οποίου τα έργα αρνήθηκαν και πρόδωσαν.

Το ίδιο θα συμβεί και σε μας, αδελφοί μου. Δεν θα μας ωφελήσει η παραμονή και ζωή μας στον άγιο αυτό τόπο της μετάνοιας, που αγίασαν οι προγενέστεροι αγωνιστές Πατέρες μας, εάν δεν τους μιμηθούμε στη φιλοθεΐα και στην τήρηση του θείου θελήματος. Η φιλάνθρωπη οικονομία του Θεού αλλοίωσε τα αποτελέσματα της ανθρώπινης αποτυχίας και του επιτιμίου του θανάτου, που επιβλήθηκε μετά την πτώση.

Η αποστασία τον ανθρώπου προκάλεσε δίκαια το θάνατο και θα προκαλούσε και τον αφανισμό του, εάν δεν χάριζε ο δημιουργός Θεός την αποθεραπεία με τη μετάνοια. Έτσι μεταβάλλεται η θανατική ποινή, σε όσους ξυπνήσουν και διορθώσουν με τη μετάνοια την προηγούμενη άρνηση και προδοσία. Αφού αποτύχαμε να φυλάξουμε το χάρισμα ή τη δωρεά της υιοθεσίας στους κόλπους της
θείας παναγάπης, δεν μας μένει τίποτε άλλο πλέον, για να ξαναβρούμε το θησαυρό, παρά η μόνιμη και αληθινή μετάνοια σε χώρο, σε χρόνο και σε ποιότητα. Με τον τρόπο αυτό θα πείσουμε το Θεό και Πατέρα, που περιφρονήσαμε, ότι μετανοούμρ ειλικρινά. Απόδειξη θα είναι η επίμονη και σταθερή παραμονή μας στις σκέψεις, στις αποφάσεις και ενέργειες, που έχουν μοναδικό σκοπό την υπακοή στο

θείο θέλημα και μόνο.

Κανένας να μη φανεί αχάριστος στην πατρική φιλανθρωπία του Θεού. Αντί να αλλάξουμε εμείς την προδοσία, άλλαξε εκείνος την απόφαση της πρώτης καταδίκης και χαρίζει ξανά την αγάπη και την ευλογία του, εάν δείξουμε με τη μετάνοια ότι θα παραμείνουμε πιστοί στο θείο θέλημα. Ας Θυμηθούμέ την ομολογία του Κυρίου μας: «Εγώ ειμι η άμπελος η αληθινή, και ο πατήρ μου ο γεωργός εστι• παν κλήμα εν εμοί μη φέρον καρπών, αίρει αυτό, και παν το καρπών φέρον, καθαίρει αυτό, ίνα πλείονα καρπών φέρη... εγώ ειμι η άμπελος, υμείς τα κλήματα. ο μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ, ούτος φέρει καρπόν πολύν» (Ιω. ιε, 1, 5).

Δεν συγκινεί αυτό, αδελφοί μου; Μας ενώνει, εμάς τους βαρύτατα ένοχους, με τον εαυτό του, όπως τα κλήματα στον κορμό, και προκαλεί τον Πατέρα του, για τη δική μας βελτιωση και καρποφορία, εάν δείξουμε πρόθεση μετάνοιας. Αλλος δρόμος σωτηρίας από τη μετάνοια δεν υπάρχει. Η Γραφή μαρτυρεί το μέσο της ωφέλειας: «Των Ύψιστον έθου καταφυγήν σου και ου προσελεύσεται προς σε κακά» (Ψαλμ. ς, 9).

Η δύναμη της πίστης προκαλεί αισθητά τη συμπαράσταση της Χάρης και ενδυναμώνεται, αυτός που μετανοεί, στην πάλη κατά των παθών και κακών συνηθειών, ώστε να μην υποκύπτει, όταν ποικιλότροπα προκαλείται. Και όχι μόνο στις επιθέσεις δεν λυγίζει, αλλά και τη φοβερή μάστιγα της λύπης, που ο διάβολος προκαλεί, τη διαλύει με την ελπίδα και την ευχή. Ο Χριστός, στην ψυχή που αγωνίζεται, δεν αργεί να εμφανιστεί και να γεμίσει την καρδιά με χαρά πνευματική, που κανένα πράγμα αυτού του κόσμου, οδυνηρό ή χαρμόσυνο, δεν μπορεί να αλλοιώσει. Αισθάνεται η ψυχή τη θεία παρουσία, όταν συνεχώς προσεύχεται και τον επικαλείται. «Οτι επ εμέ ήλπισε και ρύσομαι αυτόν, σκεπάσω αυτόν, ότι έγνω το όνομά μου. Κεκράξεται προς με, και επακούσομαι αυτού... και δείξω αυτώ το σωτήριόν μου» (Ψαλμ. 17, 13 15).

Γι αυτό τοποθετήθηκε στην αρχή η αποταγή, η οποία μας απαλλάσσει από την ασχολία των έξω και των ματαίων, για να στρέψουμε την προσοχή στον «έσω άνθρωπο». Όταν γίνει, αυτό, ο νους στρέφεται προς τα «έσω», όπου οι αγαθοί λογισμοί. Τότε ασχολείται με τους λόγους και τα έργα του Πνεύματος. Κατά φύση κινούνται οι νόμοι και τρόποι των αρετών, ο πόθος της μελέτης των θείων λόγων, που περιστρέφονται στη διάνοια και φωτίζουν την ψυχή. Τα δεσμά των αισθήσεων λύνονται από την αιχμαλωσία και η ψυχή αισθάνεται την ελευθερία της. Παύει τότε η προσπάθεια και η βία για συγκράτηση της ευχής και της εσωστρέφειας κατά το προφητικό: «Ως ηγάπησα τον νόμον σου, Κύριε, όλην την ημέραν μελέτη μου εστι» (Ψαλμ. ριη, 97). « Ημέραν», εννοεί όλη την εδώ ζωή.

Η μνήμη του Θεού είναι και θεωρία του Θεού. Εκεί όταν στρέφεται ο νους δεν μένει χωρίς ωφέλεια. Προς αυτό το «άκρον εφετόν» προσεγγίζοντας, δέχεται σταδιακά την πολύπλευρη ευλογία για το φωτισμό και την ανάπλασή του. Η συνεχής και επίμονη, μέσω της επίκλησης, μνήμη του Θεού προκαλεί χαρά και αγάπη, αφού αυτός είναι η αυτούσια αυτοαγάπη. «Εμνήσθην του Θεού, και ευφράνθην» (Ψαλμ. ος, 3). Την καθαρή προσευχή ακολουθεί γνώση και κατάνυξη. «Εν η αν ημέρα επικαλέσωμαί σε, ιδού έγνων ότι Θεός μου ει συ» (Ψαλμ. νε, 9) και πάλι, «θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον» (Ψαλμ. ν, 17). Πάντως είναι απαραίτητη, κατά το δυνατό, η συγκράτηση του νου στην προσευχή και τη μνήμη του Θεού, για να συμπαθήσει η Χάρη την προσπάθεια και τότε πραγματοποιείται το «δώη σοι Κύριος κατά την καρδίαν σου και πάσαν την βουλήν σου πληρώσαι» (Ψαλμ. ιθ, 4).

Όπως οι άνθρωποι του « αιώνος τούτου» σκέφτονται τρόπους και μέσα, για να διεγείρουν τον εαυτό τους σε νήψη και προσπάθεια για τους στόχους τους, έτσι και μεις να επινοούμε τρόπους και συστήματα, που θα μας βοηθούν στο δικό μας σκοπό. Όπως η ποικιλία των φαγητών ξυπνά την όρεξη για απόλαυσή τους, έτσι και η μνήμη των αρετών, των πνευματικών κατορθωμάτων, των θείων χαρισμάτων και δωρεών ερεθίζει και το νου των φιλόθεων σε ζήλο και προσπάθεια. Μόνο με όσους αγωνίζονται και προσπαθούν συμπράττει η θεία Χάρη για πρόοδο. Το κυριώτερο μέσο και των αρχαρίων και των μέσων και των προοδευμένων είναι η προσευχή, με επιμονή και διαύγεια, όσο ο καθένας μπορεί.

Θα εκβιάσουμε τον μακρόθυμο, όπως η πτωχή χήρα με την επαινετή αναίδεια, χωρίς να «εκκακούμεν» και αυτό φανερώνει ότι «πνεύματι περιπατούμεν» και δεν προσέχουμε στις σαρκικές επιθυμίες. Όταν έτσι με σύνεση αγωνίζεσαι και βλέπεις ότι πλησίασε η χαύνωση στην προσευχή, μη φοβηθείς και υποχωρήσεις, αλλά να καταφύγεις στην ανάγνωση με προσοχή και θα ανακαινισθεί από τα εκεί μηνύματα η θέρμη και ο ζήλος, που μαράθηκε, για να συνεχίσεις και πάλι τη νόμιμη πάλη για το σκοπό σου.

Πολύ στηρίζουν σ αυτήν την ώρα τα ευαγγελικά και αποστολικά παραδείγματα, που κατευθείαν μας εισάγουν στις θείες επαγγελίες, που είναι ο γενικός μας σκοπός. Και ο μακάριος ψαλμωδός Δαυΐδ δεν υστερεί σε διδάγματα και υποκινήσεις για το θείο ζήλο και την αγωνιστικότητα. Ειδικά όταν βρίσκεστε στις καθημερινές διακονίες, κρατάτε όσο μπορείτε το νου στη θεία μνήμη και αποφεύγετε την αργολογία, που σβήνει, όπως το νερό τη φωτιά, τη θέρμη της ευλάβειας και της νήψης. Επειδή στα εξωτερικά διακονήματα υπάρχουν περισσότερα αίτια, άρα και ο μετεωρισμός δεν απουσιάζει, να σκορπίζετε «τους αλλοφύλους» με το όπλο της προσευχής, όπως ορίζουν οι Πατέρες. «Ιησού ονόματι μάστιζε πολεμίους». Όταν κάποτε επιμένουν, αν και πολεμούνται με την ευχή, και τρόπον τινά πηγαινοέρχονται, αυτό είναι δείγμα ότι στηρίζονται σε προηγούμενη δική μας παράβαση και αμέλεια. Κρατούν, ως οχυρό, την ήττα της δικής μας προαίρεσης. Τότε χρειάζονται το ξεσκέπασμα με την εξομολόγηση, το οποίο τους φυγαδεύει. Όπως η παρουσία του φωτός διώχνει το σκοτάδι, έτσι και η εξαγόρευση, ως φώς, διώχνει τους κακούς λογισμούς. Η κενοδοξία και η άνεση της φιλαυτίας και ιδιορρυθμίας, που τους προκάλεσε, καταστράφηκαν με την ταπείνωση της εξαγόρευσης και του κανόνα, που ο πνευματικός οδηγός θα επιβάλει.

Εάν ο αγωνιζόμενος με τη θεία μνήμη προσπαθήσει να αγαπήσει την ευτέλεια και εξουδένωση και το σωματικό κόπο και κάνει και την εξαγόρευση των λογισμών συστηματικά, χωρίς ντροπή και συστολή, δεν μπορούν να παραμείνουν έστω και για λίγο οι πόλεμοι κοντά του. Τότε η διάνοιά του ελευθερώνεται τελείως από τους μετεωρισμούς, χωρίς εμπόδια κρατά την ευχή και η δίψα της μελέτης τον ερεθίζει αδιάλειπτα. Προσοχή χρειάζεται στις υποψίες που έρχονται απ έξω, κατά των αδελφών, γιατί διώχνουν την αγάπη και την ειρήνη. Το τέλος του θριάμβου είναι η υπομονή στους πειρασμούς, όσοι και όπως και από όποιον και αν έρχονται.

Η ψυχή αυτού που θέλει να εισέλθει στο «αγιαστήριον του Θεού» (Ψαλμ. οβ, 17), εφόσον σ αυτόν ανήκει και όχι στον εαυτό της, οφείλει να αφήσει πίσω της όλα όσα ανήκουν στον αιώνα αυτό και όσα είναι περιττά για το σώμα και έτσι θα ακολουθεί το Χριστό. Αυτόν μόνο ποθεί και φαντάζεται και λέγει «προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου δια παντός, ότι εκ δεξιών μου εστιν» (Ψαλμ. ιε, 5) και επειδή θερμαίνεται από την αγάπη του επαναλαμβάνει «Κύριε, εναντίον σου πάσα η επιθυμία μου» (Ψαλμ. λζ, 9) και «οι οφθαλμοί μου δια παντός προς τον Κύριον» (Ψαλμ. λζ, 9). Περιστρέφοντας το γλυκυτατό του όνομα, γεμάτη ευφροσύνη, αναφωνεί «ηδυνθείη αυτώ η διαλογή μου, εγώ δε ευφρανθήσομαι επί τω Κυρίω» (Ψαλμ. ργ, 34).

Εάν εξασκούμε βία, για να δαμάσουμε τις αισθήσεις από τις παράλογες ορμές, απαλλασσόμαστε από την πολύπλευρη φιληδονία των αισθητών πραγμάτων. Αν επιβληθούμε στη διάνοια, με την ευχή και τα πνευματικά νοήματα, τότε καταργούμε την ηδυπάθεια δια μέσου των λογισμών και αυτή είναι η ελευθερία του νου στην υγιή κατά Θεό θεωρία, όπου στέκεται η πνευματική ζωή.

Προβάλαμε, σ αυτήν την κατήχηση, υψηλότερα πνευματικά νοήματα από την πατερική φιλοπονία και θωρία, για να ερεθίσουμε την αγάπη σας να κατακτήσει τους καρπούς του σκοπού και του αγώνα μας. Σας υπενθυμίζουμε συγχρόνως να μη αποθαρρυνεστε, ειδικά οι νεώτεροι, αν βλέπετε μακρινή την απόσταση για την απόκτηση τον πτυχίου.

Ο Θεός δεν θέλει τους δικους του, που προόρισε να τον ακολουθούν εδώ στην «κοιλάδα τουκλαυθμώνος» και στην ουράνια βασιλεία, να είναι άδουλοι και αδρανείς, που θα σπρώχνονται από άλλες δυνάμεις και μέσα, αλλά με ενεργή την προσωπικότητα και κυριότητα και δράση, όπως έπλασε στην αρχή τον άνθρωπο «κατ εικόνα και καθ ομοίωσιν» . Γι αυτό μας παρέδωσε τον πρακτικό τρόπο και τύπο της διαγωγής, που με τη βοήθεια της Χάρης του θα ανακτήσουμε την προσωπικότητά μας, αφού στο μέλλον θα αποκαλούμαστε όχι δούλοι, αλλά υιοί και κληρονόμοι των πατρικών θησαυρών και ιδιοτήτων. Αυτό έβλεπε μέσω της Χάρης ο προφήτης Δαυΐδ, όταν έλεγε «εγώ είπα, Θεοί εστε και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψαλμ. Πα, 6).

Είναι υποβιβασμός να μην αφομοιώσουμε στη ζωή μας το πρότυπό μας, αφού καταδέχτηκε ο Κύριός μας να μας υποδείξει τον τρόπο της ανάπλασής μας, όχι προστακτικά ως Δεσπότης, αλλά πρακτικά με το παράδειγμα του πανάρετου βίου του, που είναι η μοναχική διαγωγή. Γιατί ως μοναχός έζησε ο Κύριός μας σε όλα, υπακούοντας, νηστεύοντας, αγρυπνώντας και προσευχόμενος, όπως ο ευαγγελιστής περιγράφει, «ότι ην διανυκτερεύων εν τη προσευχή του Θεού» (Λουκ. στ, 12).

 

Βατοπαιδινές Κατηχήσεις (Ψ.Β. 10) ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ 
 ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ  

Εκδότης: Ι.ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ  

Χρονολογία Έκδοσης: 1999 ISBN: 9607735145  

Διάθεση εκδόσεων Σταμούλη €10,97

 

 

 

 

 

Κατηχήσεις :

ΑΠΟΤΑΓΗ ΚΑΙ ΞΕΝΙΤΕΙΑ.9

Η ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ.17 

ΘΕΛΗΜΑ, ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.25

"ΤΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΖΕΟΝΤΕΣ ΤΩ ΚΥΡΙΩ ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΕΣ".33  
Η ΚΟΙΝΟΒΙΑΚΗ ΖΩΗ.41    
ΠΙΣΤΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΙ ΣΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΛΙΚΑ ΑΓΑΘΑ.49    
ΤΟ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΜΟΝΑΧΙΚΗΣ ΖΩΗΣ.57    
"ΣΧΟΛΑΣΑΤΕ ΚΑΙ ΓΝΩΤΕ".67 
Η ΑΚΡΙΒΗΣ "ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ" ΠΟΡΕΙΑ ΜΑΣ.77  
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ.87  
ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ.95

ΟΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ.103 
"ΑΠΟΘΕΜΕΝΟΙ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ".111    

ΟΙ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ.119   

ΒΙΑ, Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.127   

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΟΙ ΘΛΙΨΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ.135
ΟΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ ΚΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΑΓΩΝΑΣ.143    
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.151    

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΘΕΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ.159   

Ο ΝΟΗΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΝΕΚΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ.167 

ΜΗ ΧΑΝΕΤΕ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΣΑΣ.175    

"ΥΠΟΜΟΝΗΣ ΕΧΟΜΕΝ ΧΡΕΙΑΝ".183    

Ο ΕΥΚΟΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΚΟΗΣ.191   

ΕΧΟΥΜΕ ΕΝΔΥΜΑ ΓΑΜΟΥ;.199    

"ΔΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΥΜΕΝ".209
ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ "ΕΣΩ ΑΝΘΡΩΠΟΝ".219    

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑ.229  

Η ΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ.237    

ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.245    

Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ.253    

Η ΜΑΚΑΡΙΑ ΥΠΑΚΟΗ.261   

ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΟΜΕΝΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΡΤΕΡΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΛΙΨΕΙΣ.269 ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ: ΕΝΑ ΔΥΝΑΤΟ ΟΠΛΟ.277   

ΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.285    

ΣΥΝΗΘΙΣΕ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΟΥ ΝΑ ΛΕΕΙ "ΣΥΓΧΩΡΗΣΟΝ".293
ΤΟ "ΥΠΟΠΙΠΤΟΝ ΦΡΟΝΗΜΑ".301
"ΝΗΨΑΤΕ, ΓΡΗΓΟΡΗΣΑΤΕ".309    

ΠΡΟΘΥΜΩΣ ΑΝΑΒΑΙΝΕΤΕ.317   

"ΙΔΕ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΝ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΠΟΝ ΜΟΥ"325    

"ΕΞΟΜΟΛΟΓΕΙΣΘΕ ΤΩ ΚΥΡΙΩ".333