Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου «Βίος και Λόγοι» Μέρος B΄

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΕΡΩΤΟΣ

Ο Χριστός είναι το παν. Αυτός είναι η αγάπη μας, Αυτός είναι ο έρωτάς μας. Είναι έρωτας αναφαίρετος ο έρωτας του Χριστού. Από κει πηγάζει η χαρά.
Η χαρά είναι ο ίδιος ο Χριστός. Είναι μια χαρά που σε κάνει άλλο άνθρωπο. Είναι μια πνευματική τρέλα, αλλά εν Χριστώ. Σε μεθάει σαν το κρασί το ανόθευτο, αυτό το κρασί το πνευματικό. … Ο πνευματικός οίνος είναι άκρατος, ανόθευτος, πολύ δυνατός κι όταν τον πίνεις σε μεθάει. Αυτή η μέθη είναι δώρο του Θεού, που δίδεται στους «καθαρούς τη καρδία».
Όσο μπορείτε να νηστεύετε, όσες μετάνοιες μπορείτε να κάνετε, όσες αγρυπνίες θέλετε ν’ απολαμβάνετε· αλλά να είστε χαρούμενοι. Να έχετε τη χαρά του Χριστού. Είναι η χαρά που διαρκεί αιώνια, που έχει αιώνια ευφροσύνη. Είναι η χαρά του Κυρίου μας, που δίνει την ασφαλή γαλήνη, τη γαλήνια τερπνότητα και την πάντερπνη ευδαιμονία. 

Η χαρά η πασίχαρη, που ξεπερνά κάθε χαρά. Ο Χριστός θέλει κι ευχαριστείται να σκορπάει τη χαρά, να πλουτίζει τους πιστούς Του με χαρά. Εύχομαι, «ίνα η χαρά υμών ή πεπληρωμένη».
Αυτή είναι η θρησκεία μας. Εκεί πρέπει να πάμε. Ο Χριστός είναι ο Παράδεισος παιδιά
μου. Τι είναι Παράδεισος; Ο Χριστός είναι. Από δω αρχίζει ο Παράδεισος. Είναι ακριβώς το
ίδιο· όσοι εδώ στη γη ζουν τον Χριστό, ζουν το Παράδεισο. Έτσι είναι που σας το λέγω.
Είναι σωστό αληθινό αυτό πιστέψτε με! Έργο μας είναι να προσπαθούμε να βρούμε έναν
τρόπο να μπούμε μέσα στο φως του Χριστού. Δεν είναι να κάνεις τα τυπικά. Η ουσία είναι
να είμαστε μαζί με τον Χριστό. Να ξυπνήσει η ψυχή και ν’ αγαπήσει τον Χριστό, να γίνει
αγία. Να επιδοθεί στο θείο έρωτα. 

Αυτά η ψυχή μας θέλει να αποκτήσει. Αν προετοιμασθούμε ανάλογα, η χάρις θα μας
τα δώσει. Δεν είναι δύσκολο. Αν αποσπάσομε την χάρι, όλα είναι εύκολα, χαρούμενα κι
ευλογία Θεού. Η θεία χάρις διαρκώς κρούει την πόρτα της ψυχής μας και περιμένει ν’
ανοίξομε, για να έλθει στην διψώσαν καρδίαν μας και να την πληρώσει. Το πλήρωμα
είναι ο Χριστός, η Παναγία μας, η Αγία Τριάς. Τι ωραία πράγματα!
Άμα αγαπάεις ζεις στην Ομόνοια και δεν ξέρεις ότι βρίσκεσαι στην Ομόνοια. Ούτε
αυτοκίνητα βλέπεις, ούτε κόσμο βλέπεις, ούτε τίποτα. Είσαι μέσα σου με το πρόσωπο που
αγαπάεις. Το ζεις, το ευχαριστιέσαι, σ’ εμπνέει. Δεν είναι αληθινά αυτά; Σκεφθείτε αυτό το
πρόσωπο που αγαπάτε να είναι ο Χριστός. Ο Χριστός στο νου σου, ο Χριστός στην καρδιά σου, ο Χριστός σ’ όλο σου το είναι, ο Χριστός παντού.

Ο Χριστός είναι η ζωή, η πηγή της ζωής, η πηγή της χαράς, η πηγή του φωτός του
αληθινού, το παν. Όποιος αγαπάει τον Χριστό και τους άλλους, αυτός ζει τη ζωή. Ζωή χωρίς
Χριστό είναι θάνατος, είναι κόλαση, δεν είναι ζωή. Αυτή είναι η κόλαση, η μη αγάπη. Ζωή
είναι ο Χριστός. Η αγάπη είναι η ζωή του Χριστού. Ή θα είσαι στη ζωή ή στο θάνατο. Από
σένα εξαρτάται να διαλέξεις.  Ενώ το επιθυμούμε, ενώ το θέλομε, ενώ είμαστε άξιοι, η
θεία χάρις έρχεται μέσω του αδελφού. Όταν αγαπάμε τον αδελφό, αγαπάμε την Εκκλησία,
άρα τον Χριστό. Μέσα στην Εκκλησία είμαστε κι εμείς. Άρα όταν αγαπάμε την Εκκλησία
αγαπάμε και τον εαυτό μας.
Ν’ αγαπάμε τον Χριστό μόνο γι’ Αυτόν. Ποτέ για μας. Ας μας βάλει όπου θέλει. Ας μας
δώσει ότι θέλει. 
Είναι κακό ν’ απελπίζεσαι, διότι ο απελπισμένος πικραίνεται και χάνει την προθυμία
και τη δύναμή του.
Όσο αγαπάεις τον Χριστό, τόσο νομίζεις ότι δεν Τον αγαπάεις κι όλο λαχταράεις
περισσότερο να Τον αγαπήσεις. Χωρίς όμως να το καταλαβαίνεις πηγαίνεις πιο ψηλά, πιο
ψηλά! 
Όταν βρεις τον Χριστό σου αρκεί δεν θέλεις τίποτ’ άλλο, ησυχάζεις. Γίνεσαι άλλος
άνθρωπος. Ζεις παντού, όπου υπάρχει ο Χριστός. … Όπου υπάρχει η αγάπη στον Χριστό
εξαφανίζεται η μοναξιά. Είσαι ειρηνικός, χαρούμενος, γεμάτος. Ούτε μελαγχολία ούτε
αρρώστια, ούτε πίεση ούτε άγχος ούτε κατήφεια, ούτε κόλαση.
Όταν έλθει ο Χριστός στην καρδιά η ζωή αλλάζει.
Κυριαρχεί ο Χριστός. Και η λαχτάρα του ανεσπέρου φωτός. Αυτή η λαχτάρα σε κάνει
να αισθάνεσαι ότι ο θάνατος είναι η γέφυρα που θα την περάσεις σε μια στιγμή για να
συνεχίσεις τη ζωή του Χριστού. Εδώ στη γη έχεις ένα εμπόδιο γιαυτό χρειάζεται η πίστη. Αυτό το εμπόδιο είναι το σώμα. Ενώ μετά το θάνατο η πίστη καταργείται και βλέπεις τον Χριστό, όπως βλέπεις τον ήλιο.
Όταν όμως δεν ζεις με τον Χριστό, ζεις μες στη μελαγχολία στη θλίψη στο άγχος στη
στενοχώρια· δεν ζεις σωστά. Τότε παρουσιάζονται πολλές ανωμαλίες και στον οργανισμό.
Επηρεάζεται το σώμα, οι ενδοκρινείς αδένες, το συκώτι, η χολή, το πάγκρεας, το στομάχι. Σου λένε: «Για να είσαι υγιής, πάρε το πρωί το γάλα σου, το αυγουλάκι σου, το βουτυράκι σου με δύο-τρία παξιμάδια». Κι όμως, αν ζεις σωστά, αν αγαπήσεις τον Χριστό, μ’ ένα πορτοκάλι κι ένα μήλο είσαι εντάξει. Το μεγάλο φάρμακο είναι να επιδοθεί κανείς στη λατρεία του Χριστού. Όλα θεραπεύονται. Όλα λειτουργούν κανονικά. 

Η αγάπη του Θεού όλα τα μεταβάλλει, τα πεταποιεί, τα αγιάζει, τα διορθώνει, τα αλλάζει, τα μεταστοιχειώνει.
Πολύ θα παρηγορηθεί η ψυχούλα μας, όταν λαχταρήσομε  τον Κύριο. Δεν θ’ ασχολούμαστε τότε με τα καθημερινά και τα χαμερπή. Θ’ ασχολούμαστε με τα πνευματικά και τα ανώτερα, θα ζούμε στον κόσμο τον πνευματικό. Όταν ζεις στον κόσμο τον πνευματικό,
ζεις σε άλλον κόσμο, σ’ αυτόν που αρέσκεται και λαχταράει η ψυχή σου. Δεν αδιαφορείς όμως και για τον άνθρωπο· θέλεις κι αυτός να βρει τη σωτηρία, το φως τον αγιασμό. 

Να μπουν όλοι στην Εκκλησία.
Ο Χριστός είναι το άκρον εφετόν, το άκρον επιθυμητόν, δεν υπάρχει ανώτερο. Όλα τα
αισθητά έχουν κόρο, αλλά ο Θεός δεν έχει κόρο. Αυτός είναι το παν.
Ο έρωτας προς τον Χριστό είναι κάτι άλλο. Δεν έχει τέλος, δεν έχει χορτασμό. Δίνει
ζωή, δίνει σθένος, δίνει υγεία, δίνει, δίνει, δίνει … Κι όσο δίνει, τόσο πιο πολύ ο άνθρωπος
θέλει να ερωτεύεται. Ενώ ο ανθρώπινος έρωτας μπορεί να φθείρει τον άνθρωπο, να τον
τρελάνει. Όταν αγαπήσομε τον Χριστό, όλες οι άλλες αγάπες υποχωρούν. Οι άλλες αγάπες
έχουν κορεσμό. Η αγάπη του Χριστού δεν έχει κορεσμό. Η σαρκική αγάπη έχει κορεσμό. Μετά μπορεί ν’ αρχίσει η ζήλεια, η γκρίνια, μέχρι κι ο φόνος. Μπορεί να μεταβληθεί σε μίσος. Η εν Χριστώ αγάπη, δεν αλλοιώνεται. Η κοσμική αγάπη, λίγο διατηρείται και σιγά σιγά σβήνει, ενώ η θεία αγάπη ολοένα μεγαλώνει και βαθαίνει. Κάθε άλλος έρωτας μπορεί να φέρει τον άνθρωπο σ’ απελπισία. Ο θείος έρως, όμως μας ανεβάζει στη σφαίρα του Θεού, μας χαρίζει γαλήνη, χαρά, πληρότητα. Οι άλλες ηδονές κουράζουν, ενώ αυτή διαρκώς δεν
χορταίνεται. Είναι μία ηδονή ακόρεστος, που δεν τη βαριέται κανείς ποτέ. Είναι το άκρον
αγαθόν.
Μόνο σ’ ένα σημείο σταματάει ο κορεσμός· όταν ο άνθρωπος ενωθεί με τον Χριστό.
Αγαπάει, αγαπάει, αγαπάει κι όσο αγαπάει, τόσο βλέπει ότι θέλει ακόμη ν’ αγαπήσει. … Όλο
νηστεύει κι όλο κάνει μετάνοιες κι όλο προσεύχεται κι όμως όλο δεν ικανοποιείται. … Αυτό το θείο έρωτα, αυτή τη θεία αγάπη λαχταρούν και ποθούν όλοι οι ασκηταί. Μεθούν με τη θεία μέθη. Μ’ αυτή τη θεία μέθη το μεν σώμα μπορεί να γηράσκει, να παρέρχεται το πνεύμα όμως, νεάζει και ανθεί. 
«Συγκραθείς» σημαίνει γίνεσαι ένα, ενώνεσαι με τον ερωμένο. Και «πιμπλάμενος»,
από το «πίπλημι», σημαίνει γεμίζω, χορταίνω. Ώ, λέξεις σπουδαίες! Να κάνετε συλλογή από
τέτοιες λέξεις, που δείχνουν τη θεία αγάπη, τη θεία τρέλα. Δεν τις χορταίνεις! Ναι, δεν
χορταίνεται η αγάπη στον Χριστό. Όσο Τον αγαπάεις, νομίζεις ότι δεν Τον αγαπάεις κι όλο
θέλεις πιο πολύ να Τον αγαπάεις. Συγχρόνως, όμως, πλημμυρίζει η ψυχή σου απ’ την
παρουσία Του και την εν Κυρίω χαρά την αναφαίρετο. Δεν θέλεις τότε τίποτα να επιθυμήσεις.
Κάτι παρόμοιο γράφει ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος:
«Η χαρά, ήτις πηγάζει από τον Θεόν, υπάρχει δυνατωτέρα της ενταύθα ζωής και όστις
γευθή αυτήν, όχι μόνον δεν θέλει προσέχει εις τα πάθη, αλλ’ ουδέ την ενταύθα ζωήν αυτού
θέλει επιθυμήσει, ούτε άλλο τι αισθητόν θέλει προτιμήσει αυτής της χαράς, εάν αύτη υπάρχη
αληθής και όχι πλάνη. … και εις την καρδίαν ήτις δέχεται αυτήν (την αγάπην του Θεού),
πάσα γλυκύτης τούτου του κόσμου θεωρείται περιττή· διότι κανέν άλλο πράγμα δεν δύναται
να εξομοιωθή με την γλυκύτητα της επιγνώσεως του Θεού».
Όταν νυγεί η ψυχή μας, όταν τρωθεί από το θείο πόθο, η ευπάθεια της σαρκός μαραίνεται. 

Ο θείος πόθος νικάει κάθε πόνο κι έτσι κάθε πόνος μεταποιείται και γίνεται αγάπη Χριστού. … Όλοι οι πόνοι θα περάσουν θα νικηθούν, θα μεταποιηθούν. Τότε γίνονται
όλα Χριστός, γίνονται Παράδεισος. Αλλά για να ζούμε στον Παράδεισο πρέπει να
αποθάνομε, να αποθάνομε για όλα, να είμαστε σαν νεκροί. Τότε θα ζούμε πραγματικά θα
ζούμε στον Παράδεισο. Αν δεν νεκρωθούμε κατά τον παλαιό άνθρωπο, δεν γίνεται τίποτα.
Να βάλομε την πρίζα της καρδιάς μας στην αγάπη Του, για να ενωθούμε μαζί Του.
Αυτό ζητάει ο Κύριος όχι για τον ευατό Του, από εγωισμό, αλλά για μας, για να μας χαρίσει
το παν, τη χαρά, την ευτυχία. 
Η έννοια του φόβου είναι καλή για τα πρώτα στάδια. Είναι για τους αρχαρίους, γι’
αυτούς που ζει μέσα τους ο παλαιός άνθρωπος. Ο άνθρωπος ο αρχάριος, που δεν έχει ακόμη
λεπτυνθεί, συγκρατείται απ’ το κακό με το φόβο. Και ο φόβος είναι απαραίτητος, εφόσον
είμαστε υλικοί άνθρωποι και χαμερπείς. Αλλ’ αυτό είναι ένα στάδιο, ένας χαμηλός βαθμός
σχέσεως με το θείον. Το πάμε στη συναλλαγή, προκειμένου να κερδίσουμε τον Παράδεισο ή
να γλιτώσομε την κόλαση. Αυτό αν το καλοεξετάσομε, δείχνει κάποια ιδιοτέλεια, κάποιο
συμφέρον. Εμένα δεν μου αρέσει αυτός ο τρόπος. 
Η ψυχή που είναι ερωτευμένη με τον Χριστό είναι πάντα χαρούμενη κι ευτυχισμένη,
όσους κόπους και θυσίες κι αν της κοστίσει αυτό.
Η μόνη σας έννοια να είναι ο Θεός. Όχι όπως οι άλλες έννοιες. Αυτή η έννοια να είναι
διαφορετική. Είναι ένα είδος λατρείας προς τον Χριστό. Αυτή είναι η έννοια που θέλγει και
ευχαριστεί. Δεν είναι κάτι που γίνεται αγγάρια. Νιώθετε ευχαρίστηση και ηδονή πνευματική.
Δεν είναι όπως το μάθημα που διαβάζει το παιδί, για να πάει στο σχολείο. Είναι όπως ο
έρωτας μεταξύ δύο ανθρώπων αλλά ανώτερος, πνευματικός.
Τι σημαίνει ο κόπος της τικτούσης και το κλάμα; Δεν είναι ο πόνος κι η οδύνη, ώσπου
να έλθει μέσα μας ο Χριστός; Αυτή η οδύνη είναι η πιο μεγάλη. Τη γνωρίζουν όσοι την
εδοκίμασαν. Είναι μαρτύριο αφόρητο. 
Η ψυχή του Χριστιανού πρέπει να είναι λεπτή, να είναι ευαίσθητη, να είναι
αισθηματική, να πετάει, όλο να πετάει, να ζει μες στα όνειρα. Να πετάει μες στ’ άπειρο …
Όποιος θέλει να γίνει χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής. Αυτό είναι! Πρέπει
να πονάεις. Ν’ αγαπάεις και να πονάεις. Να πονάεις γι’ αυτόν που αγαπάεις. Η αγάπη κάνει
κόπο για τον αγαπημένο. Όλη νύχτα τρέχει, αγρυπνεί, ματώνει τα πόδια, για να συναντηθεί
με τον αγαπημένο. Κάνει θυσίες δεν λογαριάζει τίποτα, ούτε απειλές ούτε δυσκολίες εξαιτίας
της αγάπης. 
Αν στραπατσαρισθεί η ψυχή και γίνει ανάξια της αγάπης του Χριστού διακόπτει ο
Χριστός τις σχέσεις διότι ο Χριστός «χοντρές» ψυχές δεν θέλει κοντά Του. Η ψυχή πρέπει να
συνέλθει πάλι, για να γίνει άξια του Χριστού, να μετανοήσει «έως εβδομηκοντάκις επτά». Η
μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Όχι να λέεις «πάνε τα χρόνια μου χαμένα, δεν
είμαι άξιος» αλλά μπορείς να λέεις «θυμάμαι κι εγώ τις μέρες τις αργές που δεν ζούσα κοντά
στον Θεό».
Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ: «Πάσα γαρ εργασία σωματική τε και πνευματική μη
έχουσα πόνον ή κόπον, ουδέποτε καρποφορεί τω ταύτην μετερχομένω, ότι βιαστή εστίν η
Βασιλεία των ουρανών και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν, βίαν ειπών την του σώματος εν πάσιν
επίπονον άσκησιν». 
Χρειάζεται προσοχή και προσπάθεια για να κατανοεί κανείς αυτά που μελετάει και να
τα ενστερνίζεται. Αυτός είναι ο κόπος που θα κάνει ο άνθρωπος. Στην κατάνυξι στην ζέση
στα δάκρυα θα μπει μετά χωρίς να κοπιάσει. Αυτά ακολουθούν είναι δώρα Θεού. Ο έρωτας
θέλει προσπάθεια; 
Εγώ ο καημένος επιθυμώ ν’ ακούω τα λόγια των Πατέρων, των ασκητών, τα λόγια της
Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Σ’ αυτά θέλω να εντρυφώ. Αυτά καλλιεργούν το θείο
έρωτα.
Ο Χριστός κάθεται έξω απ’ τη θύρα της ψυχής μας και κρούει για να Του ανοίξομε, μα
δεν μπαίνει μέσα. Δεν θέλει να εκβιάσει την ελευθερία, που ο ίδιος μας έχει δώσει. … Ο
Χριστός είναι ευγενής. Στέκει   έξω απ’ τη θύρα της ψυχής μας και χτυπάει απαλά. Αν του
ανοίξομε, θα έλθει μέσα μας και θα μας δώσει τα πάντα, τον εαυτό Του, μυστικά, αθόρυβα.
Ετοιμάζεσαι ν’ αποκτήσεις εκείνα που θέλει ο Χριστός, για να έλθει μέσα σου η θεία
χάρις, αλλά δεν μπορεί να μπει, όταν δεν υπάρχει εκείνο που πρέπει να έχει ο άνθρωπος.
Ποιο είναι αυτό; Είναι η ταπείνωση. Αν δεν υπάρχει ταπείνωση, δεν μπορούμε ν’ αγαπήσομε
τον Χριστό. Ταπείνωση και ανιδιοτέλεια στη λατρεία του Θεού.
Κανείς να μη σας βλέπει κανείς να μην καταλαβαίνει τις κινήσεις της λατρείας σας
προς το θείον. Όλ’ αυτά κρυφά, μυστικά, σαν τους ασκητές. Θυμάστε που σας έχω πει για τ’
αηδονάκι; Έτσι γίνεται και μ’ αυτόν  που ερωτεύεται τον Χριστό. Άμα αγαπάει,
«φουσκώνει ο λάρυγγας, παθαίνει, μαλλιάζει η γλώσσα».
Έ, όταν φθάσεις σε μια τέτοια ταπείνωση κι εξαναγκάσεις την χάρι του Θεού να
κατοικήσει μέσα σου, τότε τα κέρδισες όλα. Όταν έχεις ταπείνωση, όταν γίνεις αιχμάλωτος
του Θεού, αιχμάλωτος με την καλή έννοια, δηλαδή δοχείο της θείας χάριτος, τότε μπορείς να
πεις με τον Απόστολο Παύλο: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη εν εμοί Χριστός». Είναι πάρα πολύ
εύκολο να πραγματοποιηθεί αυτό, να κάνομε, δηλαδή αυτά που θέλει ο Θεός. Όχι απλώς
εύκολο αλλά ευκολότατο. Αρκεί να κάνομε το άνοιγμα. Όταν κάνομε το άνοιγμα, για να
δεχούμε το θείον, γινόμαστε άξιοι του Θεού, για να εγκύψει μέσα μας ο Χριστός. Και αν
εγκύψει μέσα μας ο Χριστός μας χαρίζει την ελευθερία. Πού να βρεις λέξεις γι’ αυτά τα
μυστήρια! Όλο το μυστικό είναι η αγάπη, ο έρωτας στον Χριστό. Το δόσιμο στον κόσμο τον
πνευματικό. Ούτε μοναξιά νιώθει κανείς, ούτε τίποτα. Ζει μέσα σ’ άλλον κόσμο. Εκεί που η
ψυχή χαίρεται, εκεί που ευφραίνεται, που ποτέ δεν χορταίνει. 
Είναι μία πανήγυρις και το κέντρο όλης της χαράς είναι το πρόσωπο του Χριστού. Τι
είναι ακριβώς, δεν μπορούμε στο βάθος να το καταλάβομε, διότι ο Θεός είναι άπειρος, είναι
μυστήριο, είναι σιωπή. Ο Θεός είναι πολύ μυστικός, αλλά υπάρχει παντού. Θεό ζούμε, Θεό
αναπνέομε, αλλά δεν μπορούμε να αισθανθούμε το μεγαλείο Του, την πρόνοιά Του. Συχνά
κρύβει τις ενέργειες της θείας Του προνοίας (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ). Όταν όμως αποκτήσομε την
αγία ταπείνωση, τότε τα βλέπομε όλα κι όλα τα ζούμε· ζούμε τον Θεό ολοφάνερα κι
αισθανόμαστε τα μυστήρια Του. Τότε πια αρχίζομε να Τον αγαπάμε. Κι αυτό είναι κάτι που
το ζητάει Εκείνος. Είναι το πρώτο που ζητάει για τη δική μας ευτυχία, … 
Το άκρον εφετόν είναι ο Θεός, ο Πατέρας ο Υιός το Άγιον Πνεύμα. Όλα τα πρόσωπα
είναι ένα μεταξύ τους και είναι ένα και με την Εκκλησία. 
Για να μη ζείτε στο σκοτάδι, γυρίστε το διακόπτη της προσευχής, ώστε να έλθει το θείο
φως στην ψυχή σας. Στο βάθος του είναι σας θα φανεί ο Χριστός. Εκεί, στο βάθος είναι η
Βασιλεία του Θεού.  

Η προσευχή γίνεται μόνο με το Άγιον Πνεύμα. Αυτό διδάσκει την ψυχή πώς να προσεύχεται. … Εμείς δεν χρειάζεται να κάνομε καμία προσπάθεια. Ν’ απευθυνόμασθε στον Θεό με ύφος ταπεινού δούλου, με φωνή παρακλητική και ικετευτική.
Τότε η προσευχή μας είναι ευάρεστη στον Θεό. … Όταν κινηθεί για προσευχή ο νους του ανθρώπου, στο δευτερόλεπτο του δευτερολέπτου έρχεται η θεία χάρις. Τότε ο άνθρωπος γίνεται χαριτωμένος και βλέπει με άλλα μάτια τα πάντα. Το παν είναι ν’ αγαπήσομε τον Χριστό, την προσευχή τη μελέτη.
Πριν απ’ την προσευχή η ψυχή πρέπει να προετοιμάζεται με προσευχή. Προσευχή για
την προσευχή.
Στην προσευχή μπαίνομε χωρίς να το καταλάβομε. Χρειάζεται να βρεθούμε και σε
κατάλληλο κλίμα. … Διαβάζοντας τις ψαλμωδίες, τις ακολουθίες με έρωτα, χωρίς να το
καταλάβομε γινόμαστε άγιοι. Ευφραινόμαστε με τα θεία λόγια. Αυτή η ευφροσύνη, αυτή η
χαρά είναι η δική μας προσπάθεια για να μπούμε εύκολα στην ατμόσφαιρα της προσευχής, η
προθέρμανση όπως λέμε.
Ο ίδιος ο Κύριος θα μας διδάξει την προσευχή. Δεν θα τη μάθομε μόνοι μας, ούτε
άλλος κανείς θα μας τη μάθει. Μη λέμε, «έκανα τόσες μετάνοιες, εξασφάλισα τώρα την
χάρι», αλλά να ζητάμε να λάμψει εντός μας το ακήρατον   φως της θείας γνώσεως και να
ανοίξει τα πνευματικά μας μάτια, για να κατανοήσομε τα θεία Του λόγια.
Με τον τρόπο αυτό χωρίς να το καταλάβομε αγαπάμε τον Θεό χωρίς σφιξίματα,
προσπάθεια κι αγώνα. Αυτά που είναι δύσκολα στους ανθρώπους για τον Θεό είναι πολύ
εύκολα. Τον Θεό θα Τον αγαπήσομε ξαφνικά όταν η χάρις θα μας επισκιάσει. Αν αγαπήσομε
πολύ τον Χριστό, η ευχή θα λέγεται μόνη της. Ο Χριστός θα είναι συνεχώς στο μυαλό μας και
στην καρδιά μας.
Για να μένομε, όμως σ’ αυτή την κατάσταση και να μην τη χάνομε, θέλει έρωτα θείο,
θέλει θεία φλογερή αγάπη στον Χριστό. Ο έρως απευθύνεται σε ένα ον ανώτερο. Ο εραστής, ο
Θεός, ποθεί τον ερώμενο και ο ερώμενος θέλει να φθάσει τον εραστή. Ο εραστής αγαπάει τον
ερώμενο με μία θεία και τελεία αγάπη. Ο Θεός που αγαπάει τον άνθρωπο, είναι ανιδιοτελής.
Η αγάπη προς τον Θεό είναι ανώτερη, όταν εκφράζεται ως ευγνωμοσύνη.
Είναι ανάγκη ν’ αγαπάμε, όχι ως καθήκον, αλλ’ όπως είναι η ανάγκη να τρώμε. Πολλές φορές εμείς
πλησιάζομε στον Θεό από ανάγκη ν’ ακουμπήσομε, επειδή δεν μας αναπαύουν όλα γύρω μας
και νιώθομε ερημιά. 
Μόνος Του θα έλθει ο Χριστός και θα εγκύψει στην ψυχή μας, αρκεί να βρει ορισμένα
πραγματάκια που να Τον ευχαριστούν· αγαθή προαίρεση, ταπείνωση και αγάπη. Χωρίς αυτά
δεν μπορούμε να πούμε το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με».
Έχομε, επί παραδείγματι ένα ραδιόφωνο. Όταν έχομε στραμμένη την κεραία στο
σημείο «1», ας πούμε, όπου βρίσκονται οι πιο πολλοί πομποί, τότε ακούγεται η εκπομπή
καλύτερα. Στο σημείο «2» δεν έχει τόσους πομπούς και ακούγεται κάπως λιγότερο. Στο
σημείο «3» δεν ακούγεται καθόλου καλά. Το ίδιο γίνεται και στην επικοινωνία με το θείον.
Όταν η ψυχή είναι στραμμένη στο «1», η επικοινωνία γίνεται πολύ καλά. Αυτό οφείλεται
βέβαια σε δύο βασικές προϋποθέσεις, στην αγάπη και στην ταπείνωση. Με τις προϋποθέσεις
αυτές η ψυχή επικοινωνεί με τον Θεό, ακούει τη φωνή Του, δέχεται το λόγο Του, παίρνει
δύναμη και χάρι θεϊκή, μεταμορφώνεται. Στρέφεται στον Θεό με απαλό τρόπο και
κατανύσσεται. Όταν υπάρχει λιγότερη αγάπη και ταπείνωση – θέση «2» - επικοινωνούμε
λιγότερο καλά με το θείον. Όταν πάρει η ψυχή τη θέση «3», δεν γίνεται καθόλου καλή
επικοινωνία, διότι είναι γεμάτη από πάθη, μίση, εχθρότητες και δεν μπορεί να ανέλθει.
Για να έλθει ο Χριστός μέσα μας, όταν Τον επικαλούμασθε με το «Κύριε Ιησού Χριστέ»,
πρέπει η καρδιά να είναι καθαρή, να μην έχει κανένα εμπόδιο, να είναι ελεύθερη από μίσος,
από εγωισμό, από κακία. 
Αν όμως έχομε μέσα μας κάποιο κατάκριμα, πάλι υπάρχει κάποιο μυστικό. Και το
μυστικό είναι να ζητήσομε συγγνώμη ή να το πούμε στον πνευματικό. Αλλ’ αυτό θέλει
ταπείνωση, …
Σε καθετί που συμβαίνει να ρίχνετε το βάρος στον εαυτό σας. Να προσεύχεσθε με
ταπείνωση, να μην αυτοδικαιώνεσθε. Βλέπετε για παράδειγμα αντιζηλία από απέναντι;
Προσευχή εσείς με αγάπη, για να ρίξετε αγάπη στην αντιζηλία. Ακούτε συκοφαντία εναντίον
σας; Προσευχηθείτε. Προσέχετε γιατί «και θρους γογγυσμών ουκ αποκρύπτεται». Ο
παραμικρός γογγυσμός κατά του πλησίον επηρεάζει την ψυχή σας και δεν μπορείτε να
προσευχηθείτε. Το Πνεύμα το Άγιον, όταν βρίσκει έτσι την ψυχή δεν τολμάει να
πλησιάσει.
Οι προσευχές μας δεν εισακούονται διότι δεν είμαστε άξιοι. Πρέπει να γίνεις άξιος, για
να προσευχηθείς. 
Όταν τακτοποιήσεις όλες τις εκκρεμότητες και ετοιμασθείς, τότε πάεις και προσφέρεις
το δώρο σου.
Άξιοι γίνονται όσοι επιθυμούν και λαχταρούν να γίνουν του Χριστού, όσοι δίνονται
στο θέλημα του Θεού. Να μην έχεις κανένα θέλημα, αυτό έχει μεγάλη αξία, είναι το παν. Ο
σκλάβος δεν έχει θέλημα. Το να μην έχομε κανένα θέλημα μπορεί να γίνει μ’ έναν τρόπο
απαλό· με την αγάπη στον Χριστό και την τήρηση των εντολών Του. 
Μόνον ο Χριστός μπορεί να μας βγάλει απ’ τον κλοιό της ερημιάς. Προσευχή και
μετάνοια και ελεημοσύνη. Δώστε έστω κι ένα ποτήρι νερό, αν δεν έχετε χρήματα. Και να
ξέρετε ότι όσο αγιάζεσθε, τόσο εισακούονται οι προσευχές σας.
Να μην εκβιάζομε με τις προσευχές μας τον Θεό. Να μη ζητάμε απ’ τον Θεό να μας
απαλλάξει από κάτι, ασθένεια κ.λπ. ή να μας λύσει τα προβλήματά μας, αλλά να ζητάμε
δύναμη και ενίσχυση από Εκείνον, για να τα υπομένομε. Όπως Εκείνος κρούει με ευγένεια
την πόρτα της ψυχής μας, έτσι κι εμείς να ζητάμε ευγενικά αυτό που επιθυμούμε κι αν ο
Κύριος δεν απαντάει, να σταματάμε να το ζητάμε. Όταν ο Θεός δεν μας δίδει κάτι που
επίμονα ζητάμε, έχει το λόγο Του. Έχει κι ο Θεός τα «μυστικά» Του. Εφόσον πιστεύομε στην
αγαθή Του πρόνοια, εφόσον πιστεύομε ότι Εκείνος γνωρίζει τα πάντα απ’ τη ζωή μας κι ότι
πάντα θέλει το αγαθόν, γιατί να μη δείχνομε εμπιστοσύνη; Να προσευχόμαστε απλά και
απαλά, χωρίς πάθος και εκβιασμό. Ξέρομε ότι παρελθόν, παρόν και μέλλον, όλα είναι
γνωστά, γυμνά και τετραχηλισμένα ενώπιον του Θεού. … Εμείς να μην επιμένομε· η
προσπάθεια κάνει κακό αντί για καλό. Μην κυνηγάμε ν’ αποκτήσομε αυτό που θέλομε, αλλά
να τ’ αφήνομε   στο θέλημα του Θεού. Γιατί όσο το κυνηγάμε τόσο αυτό απομακρύνεται.
Άρα, λοιπόν υπομονή και πίστη και γαλήνη. Κι αν το ξεχάσομε εμείς ο Κύριος ποτέ δεν
ξεχνάει κι αν είναι για το καλό μας, θα μας δώσει αυτό που πρέπει κι όταν πρέπει.
Εύκολα ευκολότατα ο Χριστός μπορεί να μας δώσει ό,τι επιθυμούμε. Και κοιτάξτε το
μυστικό. Το μυστικό είναι να μην το έχετε στο νου σας καθόλου να ζητήσετε το συγκεκριμένο
πράγμα. Το μυστικό είναι να ζητάτε την ένωσή σας με τον Χριστό ανιδιοτελώς, χωρίς να λέτε,
«δώσ’ μου τούτο, εκείνο …». Είναι αρκετό να λέμε, «Κύριε Ιησού ελέησόν με». Δεν χρειάζεται ο
Θεός ενημέρωση για τις διάφορες ανάγκες μας. Εκείνος τα γνωρίζει όλα ασυγκρίτως
καλύτερα από μας και μας παρέχει την αγάπη Του. Το θέμα είναι ν’ ανταποκριθούμε σ’ αυτή
την αγάπη με την προσευχή και την τήρηση των εντολών Του. Να ζητάμε να γίνει το θέλημα
του Θεού· αυτό είναι το πιο συμφέρον το πιο ασφαλές για μας και για όσους προσευχόμαστε.
Ο Χριστός θα μας τα δώσει όλα πλούσια. Όταν υπάρχει έστω και λίγος εγωισμός δεν γίνεται
τίποτα. 
Όταν έχομε με τον Χριστό σχέση απολύτου εμπιστοσύνης, είμαστε ευτυχισμένοι,
έχομε χαρά. Έχομε τη χαρά του Παραδείσου. Αυτό είναι το μυστικό. … «ότι ευρίσκεται τοις μη
πειράζουσιν Αυτόν, εμφανίζεται δε τοις μη απιστούσιν Αυτώ». 
Έτσι ν’ αγωνίζεσθε στην πνευματική ζωή, απλά, απαλά, χωρίς βία. Το απλό και απαλό
είναι ένας αγιότατος τρόπος της πνευματικής ζωής, αλλά δεν είναι δυνατό να το μάθεις έτσι
απ’ έξω. Πρέπει μυστικά να μπει μέσα σου, ώστε η ψυχή σου να ενστερνίζεται τον τρόπο
αυτόν με την χάρι του Θεού. … Όταν το θέλεις όταν εκβιάζεις το θείον δεν έρχεται. Θα έλθει
«εν ημέρα ή ου προσδοκάς και εν ώρα ή ου γινώσκεις». Εδώ υπάρχει το μυστήριο· δεν μπορώ
να σας το εξηγήσω. 
Όταν χάνετε τη θεία χάρι να μην κάνετε τίποτα. Να συνεχίζετε τη ζωή σας και τον
αγώνα σας απλά, απαλά, ώσπου χωρίς αγωνία να έλθει πάλι η αγάπη και ο έρωτας και η
λαχτάρα στον Χριστό. Και τότε όλα πάνε καλά. Και τότε η χάρις σας γεμίζει και χαιρόσαστε.
Ένα μυστικό είναι η ακολουθίες. Να επιδίδεσθε σε αυτές και η χάρις του Θεού μυστικά θα
έλθει.
Να προσεύχεσθε στον Θεό με ανοικτά τα χέρια. Αυτό είναι το μυστικό των αγίων.
Μόλις άνοιγαν τα χέρια τους, τους επεσκέπτετο η θεία χάρις. Οι Πατέρες της Εκκλησίας
χρησιμοποιούν ως πιο αποτελεσματική τη μονολόγιστη ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν
με». Το κλειδί για την πνευματική ζωή είναι η ευχή. Την ευχή δεν μπορεί κανείς να τη διδάξει,
ούτε τα βιβλία, ούτε ο γέροντας, ούτε κανείς. Ο μόνος διδάσκαλος είναι η θεία χάρις. Αν σας
πω ότι το μέλι είναι γλυκό είναι ρευστό είναι έτσι κι έτσι, δεν θα καταλάβετε, αν δεν το
γευθείτε. Το ίδιο και στην προσευχή, αν σας πω, «είναι έτσι, νιώθεις έτσι» κ.λπ. δεν θα
καταλάβετε, ούτε θα προευχηθείτε, «ει μη εν Αγίω Πνεύματι».
Μόνο το Πνεύμα το Άγιον μόνο η χάρις του Θεού μπορεί να εμπνεύσει την ευχή. 
Μόλις ακούσετε προσβλητικό λόγο, λυπάσθε και μόλις σας πουν καλό λόγο, χαίρεσθε
και λάμπετε; Μ’ αυτό δείχνετε ότι δεν είστε έτοιμοι, δεν έχετε τις προϋποθέσεις. Για να έλθει
η θεία χάρις, πρέπει ν’ αποκτήσετε τις προϋποθέσεις, την αγάπη και την ταπείνωση,
διαφορετικά δημιουργείται αντίδραση. Για να μπείτε σ’ αυτή τη «φόρμα», θα ξεκινήσετε απ’
την υπακοή. Πρέπει πρώτα να δοθείτε στην υπακοή, για να έλθει η ταπείνωση. Βλέποντας
την ταπείνωση, ο Κύριος στέλνει τη θεία χάρι κι έπειτα έρχεται μόνη, αβίαστα η προσευχή. Αν
δεν κάνετε υπακοή και δεν έχετε ταπείνωση, η ευχή δεν έρχεται και υπάρχει φόβος πλάνης.
Να ετοιμάζεσθε σιγά σιγά απαλά απαλά και να κάνετε την ευχή μέσα στο νου. Ό,τι είναι στο
νου, είναι και στην καρδιά.
Μόνο με τη θεία χάρι μπορείς να προσευχηθείς. Καμία προσευχή δεν μπορεί να γίνει
χωρίς τη θεία χάρι. … μόνο Αυτός που   κατέχει τη θεία σοφία μπορεί να δοξολογήσει,
καθώς πρέπει τον Θεό. Και ο Κύριος μόνο δίδει χάρι προς τούτο. Όταν έλθει η χάρις όταν
έλθει η αγάπη, λέεις το όνομα «Χριστός» και γεμίζει ο νους, γεμίζει κι η καρδιά. Η αγάπη
αυτή η λαχτάρα αυτή έχει και βαθμούς.
Όχι λοιπόν βία, για ν’ αποκτήσεις την ευχή. … Να το κάνεις από αγάπη κι αν ο Θεός
θέλει να σε βάλει στην κόλαση, ό,τι θέλει ας κάνει. 
Όταν προχωρήσεις δεν είναι η σκέψη της ευχής που ακούγεται στο νου, αλλά είναι
κάτι άλλο. Είναι κάτι που το αισθάνεσαι μέσα σου, αλλά χωρίς εσύ να κάνεις προσπάθεια.
Αυτό το «κάτι» είναι η θεία χάρις που σου χαρίζει ο Χριστός.
«Κατανύττω» με μαχαίρι σημαίνει «πληγώνω πολλές φορές». Κι όταν πρόκειται για
την ψυχή, το «κατανύττομαι» σημαίνει ότι καταπληγώνομαι απ’ την αγάπη του Θεού. 
Άρα κατάνυξη είναι ένας βαθύς πόνος, Πάθος ιερό.
Ο ερωμένος δεν μπορεί να ζήσει μακριά απ’ το αγαπώμενο πρόσωπο ούτε χρειάζεται
να φέρει το πρόσωπο απ’ το νου στην καρδιά, αλλά μόλις δει την ερωμένη, σκιρτάει η καρδιά
του. Όταν είναι μακριά και την σκέπτεται, πάλι σκιρτάει η καρδιά του. Δεν χρειάζεται να
κάνει καμία προσπάθεια. Έτσι και με τον Χριστό. Αλλά βέβαια εκεί είναι όλα θεία. Θείος
έρως, θεία αγάπη, όχι σαρκική. Είναι ήρεμη, αλλά και πιο έντονη πιο βαθιά.
Η νοερά προσευχή γίνεται μόνο από εκείνον που έχει αποσπάσει την χάρι του Θεού.

Να προσεύχεσθε χωρίς να σχηματίζετε στο νου σας εικόνες. Να μη φαντάζεσθε τον
Χριστό. Οι Πατέρες ετόνιζαν το ανεικόνιστον στην προσευχή. Με την εικόνα υπάρχει το
ευόλισθον, διότι ενδέχεται στην εικόνα να παρεμβληθεί άλλη εικόνα. Ενδέχεται και ο
πονηρός να κάνει παρεμβολές και να χάσομε την χάρι.
Με έναν απαλό τρόπο εμείς να βάλομε στο νου μας τον Χριστό, λέγοντας απαλά
απαλά: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Να μη σκέπτεσθε τίποτα παρά μόνο τα λόγια
«Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Τίποτ’ άλλο. Τίποτα. Ήρεμα, με τα μάτια ανοικτά, για να
μην κινδυνεύετε από φαντασίες και πλάνες, με προσοχή και αφοσίωση να στρέφεσθε στον
Χριστό. … Χωρίς την χάρι αυτοϋπνωτίζεσαι και μπορεί να πέσεις σε φώτα και πλάνη και
παράκρουση. 
Ούτε να χρησιμοποιείτε τεχνητούς τρόπους. Δεν χρειάζεται ούτε μικρό σκαμνάκι, ούτε
σκύψιμο της κεφαλής, ούτε κλείσιμο των ματιών. … Να μη δένεσθε με τον τόπο. Το παν είναι
ο έρωτας στον Χριστό. Άμα η ψυχή σας επαναλαμβάνει με λατρεία με πόθο τις πέντε λέξεις,
«Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», δεν χορταίνει. Είναι λέξεις αχόρταστες! Σ’ όλη σας τη ζωή
να τις λέτε. Κρύβουν τόσους χυμούς! 
Εκεί όπου λέω την ευχή στο νου μου καμιά φορά η χαρά μου δυναμώνει κι όταν
δυναμώσει η χαρά μου λέγοντας το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», αισθάνομαι το νου μου
να σκιρτάει μαζί με την καρδιά. Δηλαδή αισθάνομαι το νου μου να πέφτει στην καρδιά κι εκεί
νιώθω όλη αυτή τη χαρά, λέγοντας την ευχή. Αρχίζω νοερά και μετά πηγαίνει μόνος του νους
μου, όταν έλθει η χαρά. 
Ο νους είναι που σκέπτεται. Η καρδιά δεν σκέπτεται. Το νου να έχετε στον Θεό και η
καρδιά σκιρτάει από χαρά αυθόρμητα. Κατανύσσεται. Για να έλθει ο Χριστός στην καρδιά
πρέπει να Τον αγαπήσετε. Για να Τον αγαπήσετε, πρέπει να σας αγαπήσει πρώτα Εκείνος.
Πρέπει πρώτα ο Θεός να σας γνωρίσει και μετά εσείς. Θα εγκύψει και Αυτός αν εσείς πρώτα
Του το ζητήσετε. Για να σας αγαπήσει, πρέπει να είστε άξιοι. Για να είστε άξιοι, πρέπει να
κάνετε προετοιμασία.
Πρώτα απ’ όλα μακριά η ιδιοτέλεια. Η προσευχή πρέπει να είναι ανιδιοτελής. Όλα να
γίνονται μυστικά ανιδιοτελώς. Δηλαδή να μη σκέπτεσθε πως, αν συγκεντρωθείτε με το νου, η
χάρις θα έλθει και στην καρδιά και θα έχετε και σκίρτημα. Να μην προσεύχεσθε μ’ αυτόν τον
υπολογισμό αλλά με απλότητα και ταπείνωση. Ν’ αποβλέπετε πάντοτε στη δόξα του Θεού. Τι
σας είπα για τ’ αηδόνι; Εκείνο ψάλλει, χωρίς να το βλέπει κανείς. Έτσι να είστε, ανιδιοτελείς.
Να δίδεσθε στη λατρεία του Θεού μυστικά.
… «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου». Να μην παίρνει είδηση ο κακός
εαυτός. Να ζείτε τον Παράδεισο και να μην το γνωρίζει ο κακός εαυτός σας και το φθονήσει.
Προετοιμασία είναι ακόμη να μάθετε να τηρείτε τις εντολές του Θεού. Να διώχνετε τα
πάθη, κατάκριση, θυμό κ.λπ. μ’ έναν τρόπο μαλακό. Δηλαδή να μη χτυπάτε απευθείας το
κακό, αλλά περιφρονώντας το πάθος να στρέφεσθε με αγάπη προς τον Θεό. Ν’ ασχολείσθε
με τους ύμνους, τα τροπάρια των αγίων, των μαρτύρων και τους ψαλμούς του Δαβίδ. Να
μελετάτε την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας. Μ’ αυτό τον τρόπο η ψυχή σας θ’
απαλύνεται, θ’ αγιάζεται, θα θεούται, θα είναι έτοιμη ν’ ακούσει του Θεού τα μηνύματα.
Σιγά σιγά θα σας επισκέπτεται η χάρις. Θα μπαίνετε μες στη χαρά. Θ’ αρχίσετε να
ζείτε στην ειρήνη, οπότε μετά θα γίνετε πιο δυνατοί με τη θεία χάρι. Δεν θα θυμώνετε δεν θα
εκνευρίζεσθε, δεν θα παρεξηγείτε, δεν θα κατακρίνετε, θα τους δέχεσθε όλους με αγάπη. …
Η ευχή καθαρίζει την ψυχή και κρατάει το νου. Το τελειότερο έργο γίνεται στ’ άδυτα της
ψυχής του ανθρώπου, που είναι κλεισμένα ερμητικά, γνωστά μόνο στον Θεό. Έτσι βλέπομε
κάτι το συγκλονιστικό: ανθρώπους που μεταβάλλονται σε παιδιά του Θεού, αν και έφθασαν
στα βάθη της αυτοκαταστροφής τους.
Κι εγώ ο καημένος σαράβαλο είμαι αυτή την προσπάθεια κάνω. Δεν αναλύομαι σε
προσευχές έτσι φανερά, αλλά μυστικά προσεύχομαι. Καταλάβατε; Έρχεται η χάρις του Θεού
κι επισκιάζει κι εσάς. Δίδει μια δροσιά, μια  χάρι και σ’ εσάς, που μένομε μαζί που τρώμε
μαζί που συζητούμε που προσευχόμαστε που αναστρεφόμαστε απλά. Καταλάβατε; Μόνον
ένας απερίσκεπτος, ένας «χοντρός», που δεν μπόρεσε η προσευχή να τον συγκινήσει, μένει
ξένος ως προς την χάρι. Να προσεύχεσθε να σας φανερώσει ο Θεός τα άδηλα. Είναι πολλά
που δεν τα ξέρομε. Να λέτε στον Χριστό: «Ό,τι θέλεις Εσύ, ό,τι θέλει η αγάπη Σου, Κύριε».
Εκείνος θα σας οδηγήσει. Σε Αυτόν ν’ ατενίζετε.
Για ν’ ασχοληθείτε με τη νοερά προσευχή αποκλειστικά, πρέπει να έχετε την
καθοδήγηση του πνευματικού. Η νοερά προσευχή δεν γίνεται χωρίς πνευματικό οδηγό.
Υπάρχει κίνδυνος η ψυχή να παραπλανηθεί. Θέλει προσοχή. Εκείνος θα σας διδάξει να
μπείτε στη σειρά για την ευχή, γιατί αν δεν μπείτε στη σειρά υπάρχει φόβος να δείτε το φως
το αντίθετο, να ζείτε στην πλάνη και να σκοτισθείτε, οπότε τότε αγριεύει κανείς, αλλάζει το
ύφος του κ.λπ. Αυτός είναι ο διχασμός της προσωπικότητος. Είδατε πως δημιουργείται η
πλάνη; Αν, όμως προχωρείτε στην ευχή με τις συμβουλές του γέροντα, θα δείτε το αληθινό
φως. 
Φοβερή πλάνη μπορεί να δημιουργηθεί με τη νοερά προσευχή. Τις άλλες τις προσευχές
τις κάνομε κάπως με το μυαλό μας. Απλά τις λέμε και τις ακούνε τα’ αυτιά μας· έχουν άλλο
τρόπο. Αλλά η νοερά προσευχή είναι κάτι άλλο. Κάτι άλλο που αν σ’ αυτό το νοερό αναφθεί
η έφεσις όχι απ’ τον καλό εαυτό σου αλλά απ’ τον άλλο, τον εγωιστή, οπωσδήποτε θ’
αρχίσεις να βλέπεις τα φώτα, όχι το φως του Χριστού, οπωσδήποτε θ’ αρχίσεις να
αισθάνεσαι μια ψευτοχαρά. Αλλά έξω στη ζωή σου, στις συναναστροφές σου θα είσαι
πιο άγριος και πιο θυμώδης και πιο οργίλος και πιο αγχώδης. Έ, να λοιπόν το γνώρισμα
του πλανεμένου. Ο πλανεμένος δεν δέχεται την πλάνη του. Είναι φανατισμένος και κάνει
κακό. Όπως συμβαίνει με τους ζηλωτές, αλλά με ζήλο ου κατ’ επίγνωσιν. 
Του μίλησε τόσο ωραία ο άγιος Μακάριος, που σιγά σιγά άλλαξε αυτός την πίστη του,
έγινε και μοναχός και σώθηκε. Με τον καλό τρόπο μετέδωσε το πνεύμα το καλό. Μετέδωσε
την άκτιστο ενέργεια και μπήκε στην ψυχή του ειδωλολάτρη. Ενώ ο άλλος, ο υποτακτικός,
μετέδωσε το πνεύμα το θυμώδες, το ταραχώδες, απ’ αυτό που είχε μέσα του.
Πηγαίνεις στον γέροντα σου λέγει για τη νοερά προσευχή. Πρέπει να γνωρίζεις ότι, αν
δεν τη ζει ο ίδιος, τίποτα δεν θα κάνει. Όταν όμως την έχει ζήσει τη νοερά προσευχή και τη
ζει, υπάρχει ένα μυστήριο. Το μυστήριο είναι ότι τα λόγια του τα’ ακούει ο διδασκόμενος,
αλλά βλέπει και τον τρόπο, πώς η καρδιά του ανοίγει και πώς μιλάει με τον Θεό νοερώς. Τον
βλέπει η ψυχούλα του. Όχι μόνον, αλλά επικοινωνεί ψυχή με ψυχή και αισθάνεται η μία ψυχή
την άλλη. Νιώθει πως δημιουργείτα η «φόρμα» πως δημιουργείται η κατάστασις αυτή δια της
θείας χάριτος.
Δεν είναι απλό πράγμα. Αυτό είναι διδασκαλία. Διότι λέμε ότι η προσευχή δεν
διδάσκεται, αλλά όντως διδάσκεται, όταν ζήσεις κοντά σε κάποιον, ο οποίος όντως
προσεύχεται. Όταν πάρεις και διαβάσεις ένα βιβλίο περί προσευχής, ίσως δεν καταλάβεις
τίποτα. Όταν όμως, έχεις τον γέροντα κοντά σου που προσεύχεται, ό,τι σου πει για την
προσευχή τα καταλαβαίνεις, τα ενστερνίζεσαι, μπαίνεις μέσα στην προσευχή, προσεύχεσαι κι
εσύ χωρίς να το καταλάβεις, επικοινωνείς. Δεν είναι το βιβλίο δεν είναι η γνώση, είναι το
αίσθημα, είναι ο τρόπος, είναι το άνοιγμα, είναι το αγκάλιασμα. 
Μήπως κι αυτό που γίνεται και σας μιλάω δεν είναι κι αυτό μια προσευχή; Επειδή τα
λέγω απ’ την καρδιά μου και νιώθομε αυτό το σκίρτημα κι αυτή τη λαχτάρα. Αν δεν είναι
έτσι, πώς εξηγείται που έχομε τόση λαχτάρα;
Ν’ αγαπήσομε τον Χριστό. Τότε από μέσα μας θα βγαίνει με λαχτάρα, με θέρμη, με
θείο έρωτα το όνομα του Χριστού θα φωνάζομε το όνομά Του μυστικά, αλάλητα. … δεν έκανα
το θέλημα του Θεού αλλά ζητώ το έλεός Του.
Κι όταν λέτε την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» να τη λέτε αργά ταπεινά
απαλά με θείο έρωτα. Με γλυκύτητα να λέτε το όνομα του Χριστού. Να λέτε μια μια τις
λέξεις. «Κύριε … Ιησού … Χριστέ … ελέησόν με» απαλά τρυφερά αγαπητικά σιωπηλά
μυστικά νοερά αλλά και με έξαρση,   με λαχτάρα με έρωτα δίχως ένταση βία ή άπρεπη
έμφαση χωρίς σφιξίματα και σπρωξίματα. Πώς εκφράζεται η μάνα που αγαπάει το παιδί της;
… Με λαχτάρα. Λαχτάρα! Αυτό είναι όλο το μυστικό. …
Όταν όμως ερωτευθείς τον Χριστό, προτιμάεις τη σιωπή και τη νοερά προσευχή. Τότε
παύουν τα λόγια. Είναι η εσωτερική σιωπή, η σιγή, που προηγείται, συνοδεύει και ακολουθεί
τη θεία επίσκεψη, τη θεία ένωση και σύγκραση της ψυχής με το θείον. Όταν βρεθείς σ’ αυτή
την κατάσταση δεν χρειάζονται λόγια. Αυτό είναι κάτι που το ζεις. Κάτι που δεν εξηγείται.
Μόνο αυτός που τη ζει αυτή τη κατάσταση την καταλαβαίνει. Το αίσθημα της αγάπης σε
πλημμυρίζει, σε ενώνει με τον Χριστό. Γεμίζεις από χαρά κι αγαλλίαση, που δείχνει ότι έχεις
μέσα σου τη θεία αγάπη, την τελεία αγάπη. Η θεία αγάπη είναι ανιδιοτελής, απλή, αληθινή.

Ο τελειότερος τρόπος προσευχής είναι ο σιωπηλός. Η σιγή. «Σιγησάτω πάσα σάρξ
βροτεία». Εκεί γίνεται η θέωση. Μες στη σιγή στη σιωπή στο μυστήριο. Εκεί γίνεται η πιο
αληθινή λατρεία. Για να ζήσετε όμως αυτό πρέπει να φθάσετε σε μέτρα. Τότε τα λόγια
υποχωρούν. … Δεν πρέπει εμείς να μιλάμε πολύ. Ν’ αφήνομε να μιλάει η χάρις.
Είναι τόσο γεμάτη η καρδιά, που αρκεί να πεις μια λέξη, «Ιησού μου!», και τέλος καμία
λέξη. Η αγάπη εκφράζεται καλύτερα χωρίς λόγια. Όταν μια ψυχή όντως ερωτευθεί τον Κύριο
προτιμά τη σιωπή και τη νοερά προσευχή. Η πλημμύρα της θείας αγάπης γεμίζει την ψυχή
από χαρά κι αγαλλίαση. 
Σημασία στην προσευχή έχει όχι η χρονική διάρκεια αλλά η ένταση. Να προσεύχεσθε
έστω και πέντε λεπτά, αλλά δοσμένα στον Θεό με αγάπη και λαχτάρα. 
«Εμπόνως και εντόνως» που λέγει ο άγιος Μακάριος. … Μπορεί έτσι να σήκωνε το χέρι
του και να έμενε ξερό από την υπερένταση. Το ίδιο και αυτός που κάνει μία κατάρα και
σηκώνει το χέρι εναντίον κάποιου μπορεί να μεταδώσει το κακό. 
Η προσευχή ωφελεί σε όλα, και στα πιο απλά. Για παράδειγμα, πάσχεις από αϋπνία·
να μη σκέπτεσαι τον ύπνο. Να σηκώνεσαι, να βγαίνεις έξω και να έρχεσαι πάλι μέσα στο
δωμάτιο, να πέφτεις στο κρεββάτι σαν για πρώτη φορά, χωρίς να σκέπτεσαι αν θα κοιμηθείς
ή όχι. Να συγκεντρώνεσαι, να λέεις τη δοξολογία και μετά τρεις φορές το «Κύριε Ιησού Χριστέ
…» κι έτσι θα έρχεται ο ύπνος.
Όταν είσαι εν προσευχή όλα γίνονται όπως πρέπει. Παραδείγματος χάριν, πλένεις
πιάτα και δεν σπάζεις κανένα, δεν κάνεις ζημιές. Έρχεται μέσα σου η χάρις του Θεού. Όταν
έχεις την χάρι, όλα γίνονται με χαρά, χωρίς κόπο. 
Όταν κάνομε συνέχεια προσευχή, θα μας φωτίζει ο Θεός τι να κάνομε κάθε φορά και
στις πιο δύσκολες καταστάσεις. Θα το λέει ο Θεός μέσα μας. Θα βρίσκει τρόπους ο Θεός.
Μπορούμε βέβαια να συνδυάζομε την προσευχή και με νηστεία. Δηλαδή, όταν έχομε ένα
σοβαρό πρόβλημα ή δίλημμα, να προηγείται πολλή προσευχή και νηστεία.
Όταν πάλι έχομε αιτήματα για τον κόσμο να τα λέμε μυστικά, με την προσευχή που
γίνεται «εν τω κρυπτώ» και δεν φαίνεται. Η πολλή περίσπαση δεν διευκολύνει την προσευχή.
Αφήστε τα τηλέφωνα, τις επικοινωνίες και τα πολλά λόγια με τους ανθρώπους. Αν ο Κύριος
δεν βοηθήσει, τι κάνουν οι δικές μας προσπάθειες; Άρα προσευχή, προσευχή με αγάπη.
Καλύτερα τους βοηθάμε από μακριά με την προσευχή. Τους βοηθάμε με τον πιο καλό, με τον
πιο τέλειο τρόπο. 
Είμαστε όλοι ένα σώμα με κεφαλή τον Χριστό. Όλοι είμαστε Εκκλησία. Η θρησκεία
μας αυτό το μεγαλείο έχει, ενώνει τον κόσμο νοερώς. Η δύναμη της προσευχής είναι μεγάλη,
πολύ μεγάλη, κυρίως όταν γίνεται από πολλούς αδελφούς. Στην κοινή προσευχή ενούνται
όλοι. Να νιώθομε τον πλησίον μας σαν τον εαυτό μας. Αυτό είναι η ζωή μας, το αγαλλίαμά
μας, ο θησαυρός μας. Όλα είναι εύκολα εν Χριστώ. Ο Χριστός είναι το κέντρο· όλοι
συντρέχουν προς το κέντρο και ενώνονται εν ενί πνεύματι και μια καρδία. Κάτι τέτοιο συνέβη
κατά την Πεντηκοστή. 
Η αγάπη η λατρεία προς τον Θεό, η λαχτάρα, η ένωσις μετά του Θεού, η ένωσις μετά
της Εκκλησίας είναι ο επί γης Παράδεισος. Αν αποσπάσομε τη θεία χάρι, όλα είναι εύκολα,
χαρούμενα και ευλογία Θεού.
Όταν έχομε κάποιο πρόβλημα εμείς ή κάποιος άλλος, να ζητάμε κι από άλλους
προσευχές και να παρακαλούμε όλοι τον Θεό με πίστη και αγάπη. Να είστε σίγουροι ότι ο
Θεός ευαρεστείται σ’ αυτές τις προσευχές και επεμβαίνει κάνοντας θαύματα. Αυτό δεν το
έχομε καταλάβει καλά. Το πήραμε έτσι απλά και λέμε: «Κάνε μια προσευχή για μένα».
Πιο πολύ θα προσεύχεσθε για τους άλλους παρά για τον εαυτό σας. Θα λέτε το
«Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» και θα έχετε μέσα σας πάντοτε και τους άλλους. Όλοι
είμαστε παιδιά του ίδιου Πατέρα, είμαστε όλοι ένα· γι’ αυτό όταν προσευχόμαστε για τους
άλλους λέμε, «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», και όχι «ελέησέ τους». Τους κάνομε έτσι
ένα με τον εαυτό μας.
Όταν έχετε μεγάλη αγάπη και αυτή η αγάπη σας κινεί σε προσευχή, τότε τα κύματα
της αγάπης σας πηγαίνουν και επηρεάζουν αυτόν για τον οποίο προσεύχεσθε   και
δημιουργείτε γύρω του μια ασπίδα προστασίας και τον επηρεάζετε, τον οδηγείτε προς το
αγαθόν. Βλέποντας την προσπάθειά σας ο Θεός δίδει πλούσια την χάρι Του και σ’ εσάς και σ’
εκείνον. Αλλά πρέπει να αποθάνομε για τον εαυτό μας. Καταλάβατε;
Εσείς με τη σοφία σας υποδεικνύετε ενώ αυτό δεν είναι και τόσο σωστό. Το μυστικό
είναι άλλο, όχι αυτό που θα πούμε, που θα υποδείξομε στους άλλους. Το μυστικό είναι η
αφοσίωσή μας, η προσευχή μας στον Θεό, για να επικρατήσει αυτό που πρέπει στους
αδελφούς μας με την χάρι του Θεού. Αυτό είναι. Αυτό που εμείς δεν μπορούμε να το κάνομε,
θα το κάνει η χάρις Του.
Προσεύχομαι για τα θέματά σας, αλλ’ αυτό δεν αρκεί. Πρέπει η προσευχή μου να
βρίσκει κι από σας μια ανταπόκριση.  Ο Θεός που στέλνει την χάρι Του σ’ εμάς, πρέπει
να βρει την αγκαλιά μας ανοικτή, ώστε να τη δεχθεί. Κι ό,τι επιτρέψει Εκείνος θα είναι προς
ψυχική μας ωφέλεια. Όχι όμως, ημών προσευχομένων, υμών δε κοιμωμένων.
Να προσεύχεσθε για την κάθαρση κάθε ανθρώπου, για να μιμηθείτε τον αγγελικό
τρόπο στη ζωή σας. Ναι, οι άγγελοι δεν προσεύχονται για τον εαυτό τους. Εγώ έτσι
προσεύχομαι για τους ανθρώπους, για την Εκκλησία, για το Σώμα της Εκκλησίας. Την ώρα
που προσεύχεσθε για την Εκκλησία, απαλλάσεσθε κι απ’ τα πάθη. Την ώρα που δοξολογείτε
απαλύνεται η ψυχούλα σας και αγιάζεται υπό της θείας χάριτος. Αυτή την τέχνη θέλω να
μάθετε. 
Ο Θεός θέλει να ομοιωθούμε με τους αγγέλους. Οι άγγελοι μόνο δοξολογούν τον Θεό.
Αυτή είναι η προσευχή τους, μόνο η δοξολογία. Είναι λεπτό πράγμα η δοξολογία· ξεφεύγει
απ’ τα ανθρώπινα. … Η δοξολογία είναι ανιδιοτελής προσευχή. Οι άγγελοι δεν προσεύχονται,
για να κερδίσουν κάτι, είναι ανιδιοτελείς. Ο Θεός έδωσε και σ’ εμάς αυτή τη δυνατότητα, αν
είναι η προσευχή μας μια διαρκής δοξολογία, προσευχή αγγελική. Εδώ βρίσκεται το μεγάλο
μυστικό. Όταν μπούμε σ’ αυτή την προσευχή θα δοξάζομε τον Θεό συνεχώς αφήνοντας τα
όλα σ’ Αυτόν, όπως εύχεται η Εκκλησία μας: «… πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ
παραθώμεθα». Αυτά είναι τα «ανώτερα μαθηματικά» της θρησκείας μας!

© Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής-Χρυσοπηγής
Β’ Έκδοση Απρίλιος 2003,
ISBN 960-87617-0-0
731 00 Χανιά Κρήτη
Τηλ. 2821091125 – Fax 2821097600.
Email: imx@otenet.gr

συνεχίζεται.....
επόμενο «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ»