Μητέρα πρόσεχε! 4ο Μέρος Κείμενο καί Ὁμιλία. Τό ψέμα. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

Π. Σάββας 2009-04-29 (ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ) 4 ΤΟ ΨΕΜΑ

Ὁμιλία τοῦ π. Σάββα στίς 29-04-09 (Σύναξη Νέων Μητέρων).

Γιά νά κατεβάσετε καί νά ἀποθηκεύσετε τήν ὁμιλία πατῆστε ἐδῶ (δεξί κλίκ, 'Ἀποθήκευση προορισμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Interntet Explorer ἤ Ἀποθήκευση δεσμοῦ ὡς, ἄν ἔχετε Mozilla. Στή συνέχεια δῶστε τό ὄνομα πού θέλετε καί πατῆστε ΟΚ γιά νά ἀποθηκευθεῖ ἡ ὁμιλία).

ΜΗΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΕ!

Μέρος Δ΄

ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΨΕΜΑ

Στό προηγούμενο κεφάλαιο μιλήσαμε γιά τό πῶς θά φυτέψουμε καί θά καλλιεργήσουμε στά παιδιά τήν ὑπακοή, καί ὑποδείξαμε τίς βασικές μεθόδους πού θά χρησιμοποιήσουμε γιά νά τό πετύχουμε. Τώρα θά ποῦμε πῶς θά ἐμπνεύσουμε στά παιδιά τή φιλαλήθεια, πῶς θά τά μάθουμε ν' ἀγαποῦν τήν ἀλήθεια καί ν' ἀποστρέφονται τό ψέμα.

Ἡ ἀνάγκη τῆς ἀλήθειας καί ἡ ἀγάπη σ' αὐτήν εἶναι στοιχεῖα ἔμφυτα στόν ἄνθρωπο, ἑπομένως καί στό παιδί. Τό προπατορικό ἁμάρτημα, ἄν καί θόλωσε καί ἐξασθένησε τό αἴσθημα τῆς ἀλήθειας, δέν τό ἐξαφάνισε τελείως.

Ἡ τάση πρός τήν ἀλήθεια ἔμεινε στόν ἄνθρωπο. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ τάση ἐκδηλώνεται στό παιδί μέ τήν ἐπιθυμία του νά γνωρίσει τά πάντα. Τό παιδί γιά ὅλα ρωτάει. Καί ὅ,τι τοῦ λένε οἱ μεγαλύτεροι, τό δέχεται σάν ἀληθινό.

Τό ἁγνό παιδί δέν γνωρίζει τό ψέμα καί τήν προσποίηση. Ντρέπεται καί κοκκινίζει ὄχι μόνο ὅταν τό ἴδιο, ἀπό βιασύνη ἤ ἀπερισκεψία, πεῖ κάποιο ψέμα, ἄλλα κι ὅταν ἀκούει τούς ἄλλους νά λένε ψέματα.

Τήν ἀγάπη στήν ἀλήθεια τήν ἔβαλε μέσα στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Πρέπει μόνο, αὐτή τή φυσική ροπή, νά τή βοηθήσουμε, γιά ν' ἀναπτυχθεῖ καί νά στερεωθεῖ. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τῶν γονιῶν. Πῶς ὅμως θά τό πετύχουν;

Τό πρῶτο πράγμα πού πρέπει νά κάνουν, εἶναι νά τά νουθετοῦν ἀπό τή νηπιακή ἀκόμα ἡλικία. Καί πῶς θά γίνει αὐτό; Τρεῖς εἶναι οἱ βασικοί κανόνες:

α) Νά μαθαίνετε στά παιδιά σας ν' ἀγαποῦν τήν ἀλήθεια, ἔχοντας στή σκέψη τους τόν Θεό. Τό παιδί πρέπει νά γνωρίζει ὅτι ὁ Θεός, πού εἶναι ἡ μόνη αἰώνια καί ἀδιάψευστη Ἀλήθεια, θέλει νά λέμε κι ἐμεῖς πάντα τήν ἀλήθεια. Καί τότε μόνο τό παιδί θά μισήσει τό ψέμα, ὅταν συνειδητοποιήσει ὅτι Αὐτός μισεῖ καί ἀποστρέφεται κάθε ψέμα. Μόνο ἡ φιλαλήθεια, πού θεμελιώνεται στήν πίστη καί τήν ἀγάπη στό Θεό, μπορεῖ ν' ἀντέξει σέ κάθε δοκιμασία.

β) Νά φέρεστε στά παιδιά μέ ἁπλότητα καί εἰλικρίνεια. Νά πιστεύετε στά λόγια τους, ἐφόσον εἶστε βέβαιοι πώς δέν λένε ψέματα. Μήν ἀπαιτεῖτε καί μήν ἐπιτρέπετε νά ἐπιβεβαιώνουν μέ ὅρκο ὅ,τι λένε. Ἄν ἔχετε κάποια βάσιμη αἴτια ν' ἀμφιβάλλετε γιά τήν ἀλήθεια τῶν λόγων τους, μή δείχνετε ἀπό τήν πρώτη στιγμή πώς δέν τά πιστεύετε. Προσπαθεῖστε νά βεβαιωθεῖτε ἄν τό παιδί πράγματι εἶπε ψέματα. Καί ἄν ἔγινε αὐτό, καλέστε το κοντά σας, κοιτάξτε το στά μάτια μέ σοβαρό ὕφος, ἀλλά μέ ἀγάπη, καί πεῖτε του περίπου τά ἑξῆς: «Ὁ Θεός θέλει νά λέμε τήν ἀλήθεια. Εἶναι Παντογνώστης, γνωρίζει καί τίς πιό μυστικές μας σκέψεις ἀκόμα, καί ἀντιπαθεῖ τά χείλη πού λένε ψέματα». Στό πρόσωπο τοῦ παιδιοῦ θά φανεῖ τότε τό κοκκίνισμα τῆς ντροπῆς. Θά φανερώσει ἀμέσως τήν ἀλήθεια, καί ποτέ πιά δέν θά ξαναπεῖ ψέματα.

γ) Νά δείχνετε πάντα μπροστά στά παιδιά σας, ὅτι κι ἐσεῖς ἀγαπᾶτε καί σέβεστε τήν ἀλήθεια. Νά εἶστε εἰλικρινεῖς καί εὐθεῖς σέ κάθε σας σχέση καί ἐνέργεια.

Πρώτ' ἀπ' ὅλα νά τιμᾶτε τή θεία ἀλήθεια, τήν πίστη καί τό νόμο τοῦ Θεοῦ. Μήν ἐκδηλώνετε ποτέ ἀδιαφορία ἡ περιφρόνηση πρός τήν πίστη. Μή δώσετε ποτέ τήν εὐκαιρία στά παιδιά σας ν' ἀκούσουν ἐκφράσεις, ὅπως: «Δέν εἶναι ἀπαραίτητο νά πιστεύει κανείς στό Θεό, φτάνει νά εἶναι τίμιος ἄνθρωπος». Σέ τέτοιες ἐκφράσεις, πού δυστυχῶς ἀκούγονται συχνά, ἀποτυπώνεται τό πνεῦμα τοῦ ψεύδους, δηλαδή τό πνεῦμα τοῦ πονηροῦ. Ἄν λοιπόν ἐσεῖς, μπροστά στά παιδιά σας, λέτε τέτοια ψεύτικα στό περιεχόμενο λόγια, ὄχι μόνο ξεριζώνετε ἀπό τήν καρδιά τους τό σεβασμό καί τήν ἀγάπη στίς ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας, ἄλλα σκοτώνετε μέσα τους κάθε αἴσθημα ἀλήθειας.

Ἄν πράγματι εἶναι τό ἴδιο πράγμα γιά τό Θεό νά ἔχουμε ὀρθή ἤ σφαλερή γνώση γι' Αὐτόν καί τήν ἀλήθειά Του, νά ὁμολογοῦμε, κατά τήν κρίση μας, ἀληθινή ἤ ψεύτικη τή χριστιανική πίστη, τότε γιατί ὁ ἄνθρωπος νά ἐνδιαφέρεται γιά τήν ἀλήθεια στίς ἐκδηλώσεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς;

Ἄν ὁ Θεός δέχεται μέ τόν ἴδιο τρόπο καί αὐτόν πού συνειδητά ἀμφισβητεῖ — ἤ καί ἀρνεῖται τελείως — τήν ἀποκάλυψή Του, ἄν ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος μπροστά στό Θεό εἶναι ἐξίσου καλός μ' ἐκεῖνον πού σωστά Τόν ὁμολογεῖ, ἄν σέ τίποτα δέν διαφέρει νά ὑποστηρίζει κανείς τήν ἀλήθεια ἤ τό ψέμα, τότε γιατί ἡ ἀλήθεια πρέπει νά ἔχει τόσο μεγάλη σημασία στήν καθημερινή ζωή;

Ἄν, τέλος, ἔχουν δίκιο αὐτοί πού λένε ὅτι δέν ὑπάρχει θρησκεία «ἀποκεκαλυμμένη» ἀπό τό Θεό, ἄν μ' ἄλλα λόγια ὁ Θεός δέν εὐδόκησε νά μᾶς φανερώσει τήν ἀλήθεια στά σπουδαιότερα ζητήματα τῆς ζωῆς, τότε πῶς μποροῦμε ν' ἀπαιτοῦμε ἀπό τους ἀνθρώπους — ἑπομένως καί ἀπό τά παιδιά — νά λένε τήν ἀλήθεια στά ἀσήμαντα καθημερινά περιστατικά;

Γι' αὐτό, γονεῖς, ἄν θέλετε τά παιδιά σας ν' ἀγαπήσουν τήν ἀνθρώπινη ἀλήθεια, διδάξτε τα νά τρέφουν ἰδιαίτερη εὐλάβεια πρός τή θεία ἀλήθεια. Μήν ἐπιτρέπετε νά βρεῖ ἔδαφος στίς καρδιές σας ἤ στίς καρδιές τῶν παιδιῶν σας ἡ ἀδιαφορία πρός τήν ὀρθόδοξη πίστη καί τήν Ἐκκλησία. Ἄν τά παιδιά παρατηρήσουν ὅτι ἐσεῖς ἀντιμετωπίζετε μέ ἐπιπολαιότητα τίς ἀλήθειες τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί τούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας ἤ ὅτι προσποιεῖσθε στά θέματα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, πῶς μπορεῖτε νά ἐλπίζετε ὅτι αὐτά θά πιστεύουν στά λόγια σας καί δέν θ' ἀντιμετωπίζουν τήν ἀλήθεια ὅπως ἐσεῖς;

Νά εἶστε λοιπόν γιά τά παιδιά σας ὑπόδειγμα ἀγάπης πρός τή χριστιανική ἀλήθεια καί πίστη. Τήν ἀγάπη αὐτή μεταδῶστε τη καί σ' αὐτά. Ἔτσι θ' ἀγαπήσουν τήν ἀλήθεια.

Ἀλλά καί σ' ὅλες τίς περιστάσεις νά εἶστε εἰλικρινεῖς καί ἔντιμοι. Νά φυλάγεστε ἀπό τό ψέμα καί τήν προσποίηση. Ἄν τά παιδιά βλέπουν ὅτι ἐσεῖς κοροϊδεύετε τούς ἄλλους μέ τόν ἕνα ἡ τόν ἄλλο τρόπο, ὅτι χρησιμοποιεῖτε πονηριές καί ὑποκρισίες, ὅτι δέν εἶστε εἰλικρινεῖς στίς σχέσεις σας — π.χ. κάνετε τό φίλο μπροστά σέ κάποιον, ἐνῶ ἀπό πίσω τόν βρίζετε καί τόν ἐμπαίζετε —, νά εἶστε βέβαιοι ὅτι καί τά παιδιά στίς σχέσεις τους μέ σᾶς ἤ τούς ἄλλους θά φέρονται μέ τόν ἴδιο τρόπο.

Ἄν θέλετε τά παιδιά σας νά γίνουν ἄνθρωποι τῆς ἀλήθειας, τῆς εἰλικρίνειας καί τῆς εὐθύτητος, προσπαθῆστε πρῶτα ἐσεῖς — καί σέ θέματα πίστεως καί σ' ὅλη γενικά τή συμπεριφορά σας — νά διακρίνεστε γιά τήν ἀποστροφή πρός τό ψέμα, τήν ὑποκρισία, τή δολιότητα, τήν κολακεία, τήν ὑστεροβουλία καί τούς ὕπουλους τρόπους. Σ' ὅλες τίς ἐκδηλώσεις σας νά εἶστε εἰλικρινεῖς, εὐθεῖς, ἄδολοι καί καλόπιστοι.

Καλλιεργώντας ἔτσι ἀπό τή μιά στίς καρδιές τῶν παιδιῶν τό σεβασμό καί τήν ἀγάπη στήν ἀλήθεια, πρέπει ἀπό τήν ἄλλη κι ἐσεῖς οἱ ἴδιοι νά πολεμᾶτε μ' ὅλες σας τίς δυνάμεις τό ψέμα. Νά μαθαίνετε στά παιδιά σας, ἀπό τή νηπιακή ἀκόμα ἡλικία, νά τό μισοῦν, γιατί ὁ Θεός εἶναι Ἀλήθεια καί κάθε ψέμα εἶναι ἁμαρτία. Τά παιδιά πρέπει ν' ἀποφεύγουν τό ψέμα, ὄχι ἐπειδή γνωρίζουν ὅτι θά τιμωρηθοῦν, ἄν ἀποκαλυφθοῦν, ἄλλα γιατί ξέρουν πώς ὁ Θεός τό ἀπεχθάνεται.

Δεῖξτε στά παιδιά, μέ τά λόγια της Ἁγίας Γραφῆς, πόσο μισητό εἶναι τό ψέμα στά μάτια τοῦ Ἀληθινοῦ καί Δίκαιου Θεοῦ. «Ἦθος ἀνθρώπου ψευδοῦς ἀτιμία» (Σοφ. Σειράχ 20:26). Νά τά διδάσκετε ὅτι τό ἐπινόησε ὁ διάβολος, γι' αὐτό ὁ Κύριος λέει ὅτι αὐτός (ὁ διάβολος) «ψεύστης ἐστι καί ὁ πατήρ αὐτοῦ» (Ἰω. 8:44). Ἑπομένως τά παιδιά πού λένε ψέματα, μιμοῦνται τό σατανᾶ καί γίνονται ὅμοια μ' αὐτόν.

Μήν παραβλέπετε στά παιδιά τό παραμικρό ψέμα. Ἄν τό παιδί ἔκανε κάποιο σφάλμα ἄλλα τό ἀναγνώρισε ἀμέσως, γιά πρώτη φορά συγχωρέστε το ἤ, ἄν τό σφάλμα εἶναι σοβαρό, τιμωρῆστε το ἐλαφρά, ἐξηγώντας του ὅμως ὅτι τό συγχωρεῖτε ἤ τοῦ βάζετε μικρότερη τιμωρία μόνο καί μόνο ἐπειδή ἀμέσως ὁμολόγησε τήν ἀλήθεια.

Αὐτό ὅμως δέν πρέπει νά κρατήσει γιά πολύ. Ἄν κάθε φορά συγχωροῦμε τό παιδί ἤ μικραίνουμε τήν τιμωρία μόλις αὐτό ὁμολογήσει, τότε εἶναι πιθανό νά προκύψει διπλό κακό: Τό παιδί θ' ἀρχίσει νά μή δίνει σημασία στά σφάλματά του. Κι ἀκόμα, θά συνηθίσει νά λέει τήν ἀλήθεια μόνο ὅταν διαβλέπει κάποια ὠφέλεια, ἐνῶ, ἀντίθετα, δέν θά διστάσει ν' ἀποκρύψει τήν ἀλήθεια, ὅταν ὑποπτευθεῖ πώς θά ζημιωθεῖ ἀπό τήν ὁμολογία της.

Ἄν ὅμως τό παιδί ἔκανε κάτι κακό, ἐνῶ ἐπιπλέον εἶπε καί ψέματα, πρέπει νά τό τιμωρήσουμε διπλά — ἀφοῦ τοῦ ἐξηγήσουμε τό γιατί —, δηλαδή καί γιά τό παράπτωμα καί γιά τό ψέμα.

Ἄν πάλι τό παιδί, ἀπό ἐκδικητικότητα ἤ ἀπό κακία, συκοφάντησε, τότε πρέπει, ὄχι μόνο νά τιμωρηθεῖ αὐστηρά γι' αὐτό, ἄλλα καί νά ὑποχρεωθεῖ σέ ἀνάκληση τῆς συκοφαντίας μπροστά σ' ὅλους, ὅσοι τό ἄκουσαν. Αὐτό ἀπαιτεῖ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική ἠθική.

Ποτέ καί σέ τίποτα μήν ξεγελᾶτε τά παιδιά. Ἄλλα καί στούς ἄλλους μήν ἐπιτρέπετε νά κάνουν κάτι τέτοιο. Πολύ συχνά οἱ γονεῖς, γιά νά καθησυχάσουν τό γκρινιάρικο παιδί, τό φοβερίζουν ἤ τοῦ ὑπόσχονται πράγματα πού δέν ἐκπληρώνονται ποτέ. Πόσο βλαβερό εἶναι αὐτό! Τό παιδί γρήγορα καταλαβαίνει ὅτι τό ξεγελᾶνε. Ἡ πίστη του στά λόγια τῶν γονιῶν κλονίζεται καί τό αἴσθημα τῆς ἀλήθειας ὑπονομεύεται.

Μήν ἀναγκάζετε ἐσεῖς οἱ ἴδιοι, ἑκούσια ἤ ἀκούσια, τά παιδιά σας νά ποῦν ψέματα. Ἀκούσια μπορεῖ νά συμβεῖ αὐτό, ἄν ἐσεῖς λ.χ., ὅταν γίνει μιά ζημιά, φωνάζετε ἄγρια στό παιδί, καί νευριασμένοι ὁρμᾶτε πρός τό μέρος του, μέ τό χέρι ὑψωμένο, ἕτοιμοι νά τό τιμωρήσετε σκληρά: «Ἐσύ τό ἔκανες αὐτό; Τώρα θά δεῖς!». Πρέπει ἄραγε ν' ἀπορεῖ κανείς, ἄν τό παιδί, σέ μιά τέτοια περίπτωση, ἀρχίσει νά λέει ψέματα γιά νά σώσει τόν ἑαυτό του;

Τί νά ποῦμε πάλι γιά τούς γονεῖς πού χαμογελοῦν... καμαρώνοντας ἤ καί παινεύουν τά παιδιά τους γιά τά «ἔξυπνα» ψέματα πού εἶπαν; Καί τί θά σκεφθοῦμε γιά τούς γονεῖς πού παροτρύνουν οἱ ἴδιοι στό ψέμα τά παιδιά τους, διδάσκοντάς τα πῶς νά ξεγελάσουν τό δάσκαλο καί τούς ἄλλους ἀνθρώπους, γιά νά βγοῦν ἀπό κάποια δύσκολη θέση ἤ γιά ν' ἀποφύγουν τήν τιμωρία; Τέτοιοι γονεῖς εἶναι πραγματικοί διαφθορεῖς τῶν παιδιῶν τους.

Πρέπει ν' ἀποροῦμε ἄραγε, ἄν ὕστερ’ ἀπ’ αὐτό τά παιδιά, ὄχι μόνο ψέματα λένε, ἄλλα καί βρίζουν καί κλέβουν καί κάθε κακό κάνουν;

Ἄς θυμόμαστε καλά, πώς ὅποιος δέν θεωρεῖ τό ψέμα ἁμαρτία, αὐτός εἶναι ἱκανός καί νά κλέβει καί ν' ἀπατᾶ. Ὁ ἀνέντιμος στά λόγια, τέτοιος θά εἶναι καί στά ἔργα.

Σᾶς ἔδειξα, γονεῖς, πῶς νά καλλιεργήσετε στά παιδιά τό σεβασμό καί τήν ἀγάπη πρός τήν ἀλήθεια καί τή βαθειά ἀποστροφή πρός τό ψέμα. Νά θυμόσαστε πάντα τούς τρόπους πού ἀνέφερα, καί νά τούς ἐφαρμόζετε εὐσυνείδητα.

συνεχίζεται…

Εὐχαριστοῦμε θερμά τόν Ἡγούμενο τῆς Ι.Μ. Παρακλήτου γιά τήν ἄδεια δημοσίευσης ἀποσπασμάτων ἀπό τά βιβλία πού ἐκδίδει ἡ Ἱερά  Μονή.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

hristospanagia3.blogspot.com  

Διαβάστε τά ὑπόλοιπα πατῶντας