Ἡ δυναμική τοῦ προσώπου τοῦ Μ. Βασιλείου καί τά χάλια μας!

Σέ ἕνα τροπάριο τῆς Ἱερᾶς Ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Μ. Βασιλείου ἀναφέρεται ὅτι ὁ ἐν λόγῳ μέγας ἅγιος - ἐφύλαξε – «ἐτήρησεν ἀδούλωτον τό τῆς ψυχῆς ἀξίωμα». Εἶναι δέ ἐξίσου χαρακτηριστικό ὅτι στά 49 χρόνια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, μᾶλλον δέ στά μισά περίπου ἀπό αὐτά, ὁπότε ἦταν καί κληρικός, ἐπιτέλεσε ἔργο ἀξιοθαύμαστο, ὄχι μόνο κοινωνικό ἤ θεολογικό, γιατί ὅλοι γνωρίζουμε τή Βασιλειάδα καί τά συγγράμματα τοῦ Καππαδόκου Πατρός, ἀλλά μᾶς κληροδότησε συγχρόνως ἦθος, βίο καί πολιτεία βαθειᾶς καί ἐξαίρετης πνευματικότητας.

Δέν γνωρίζω πόσοι ξέρουν γιά τήν Ἑξαήμερο τοῦ Μ. Βασιλείου ἤ κάποια ἄλλα συγγράμματα. Ὅλοι ὅμως ἔχουν ἀκούσει γιά τή γενναία στάση του τρεῖς φορές, δυό φορές μάλιστα στόν ἀνώτατο ἄρχοντα, τόν αὐτοκράτορα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, δηλ. τή μία φορά στόν Ἰουλιανό τόν Παραβάτη καί τήν ἄλλη στόν αἱρετικό Οὐάλεντα καί μία φορά στήν κατάχρηση ἐξουσίας τῆς ἐκκλησιαστικῆς προϊσταμένης ἀρχῆς του.
Συνέβη δέ ὄντας κάποτε φυλακή ὁ ἅγιος Πατέρας, νά ξεσηκωθεῖ ὁ κόσμος καί νά πάει νά τόν ἀποφυλακήσει βίαια, γεγονός τό ὁποῖο ἐκθείασε καί ἐπαίνεσε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Σά νά λέγαμε σήμερα νά πήγαινε ὁ κόσμος στόν Κορυδαλλό νά ἀποφυλακίσει  τόν Ἡγούμενο Εὐφραίμ…



Ἴσχυε γιά τόν Μ. Βασίλειο ὁ λόγος τοῦ ἅγ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου  «οὐδέν ἰσχυρότερον τῶν πάντα παθεῖν ἑτοίμων». Δέν ὑπάρχει τίποτε πιό φοβερό καί ἀνίκητο ἀπό τούς ἀνθρώπους πού εἶναι ἕτοιμοι γιά ὅλα, ἀπό ἕναν ἄνθρωπο πού δέν λογαριάζει τίποτε, ἀκόμη καί τόν θάνατο. Αὐτός πού ξεπέρασε τό φόβο τοῦ θανάτου αὐτός εἶναι ἱκανός γιά ὅλα, αὐτός ὀρθοτομεῖ τήν ἀλήθεια, αὐτός ὑπηρετεῖ ἀλύγιστα τό δίκαιο, αὐτός ἐνώπιον βασιλέων καί ἀρχόντων τραβάει τήν ὁδό τῆς συνειδήσεως καί τοῦ μαρτυρίου. Καί τό εἴδαμε αὐτό ὡς γεγονός στήν περίπτωση τοῦ Μ. Βασιλείου.

 «Δέν φοβᾶμαι τίποτε, εἶπε στό Μόδεστο, στόν ἀπεσταλμένο τοῦ αὐτοκράτορα Οὐάλεντα! Ἡ ἐξορία; δέν μοῦ προξενεῖ ἐντύπωση, «τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς». Ἡ δήμευση; οὔτε κι αὐτή, διότι δέν ἔχω τίποτε παρά τό ράσο καί τά βιβλία μου. Τά βασανιστήρια; μέ τό πρῶτο χτύπημα θά καταρρεύσει τό ἀράχνιο τοῦτο, δηλ. τό σῶμα του. Ὁ θάνατος; θά μέ πάει μία ὥρα ἀρχύτερα στό Χριστό. Ἀπείλησε κάτι ἄλλο, ἄν ἔχεις… Ἐγώ ὑπακούω στό δικό μου βασιληᾶ. Ἀκουέτω ταῦτα καί ὁ βασιλεύς».

Στόν Ἰουλιανό δέ ὁ ἅγιος Πατέρας εἶπε τό ἑξῆς ἀμίμητο, ὅταν ἐκεῖνος περιφρονητικά δέν δέχτηκε τά ψωμιά τῆς Καισάρειας καί πέταξε ἕνα δεμάτι τριφύλλι μπροστά στόν Βασίλειο: «Βασιλιά, ἐμεῖς σοῦ δώσαμε ἀπό αὐτά πού τρῶμε, σάν ἄνθρωποι. Φαίνεται ὅτι καί σύ μας ἔδωκες ἀπό αὐτά πού τρῶς, δηλ. χορτάρια, ὅπως τό ζῶο, ἐννοοῦσε».

Ἅς ἀπομακρυνθοῦμε μερικούς αἰῶνες… Μία ἀπό τίς 10 καλύτερες φωτογραφίες τοῦ 20 αἰώνα ἦταν καί ἡ φωτογραφία ἐνός κινέζου φοιτητή στήν μεγαλύτερη πλατεία τοῦ Κόσμου, στήν Τιέν ἄν Μέν τοῦ Πεκίνου, τόν Ἰούνιο τοῦ 1989, 3-4/6/1989, ὅπου ἕνας νέος, ἕνα πλάσμα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, πού εἶχε μέσα του τή λογική καί τό αὐτεξούσιο, τήν ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καί τῆς γνώμης, τάβαλε μέ μιά φάλαγγα ἀπό ἅρματα μάχης.
Στάθηκε ἀγέρωχα καί ἀκίνητα μπροστά στό καταπιεστικό σύστημα, δέν ἄφησε νά περάσει ἡ φάλαγγα, στούς ἐλιγμούς μάλιστα τοῦ πρώτου ἅρματος, ἐλισσόταν κι αὐτός ἀποτρεπτικά, κάποια στιγμή πήδηξε ἐπάνω καί διαλεγόταν, προφανῶς γιά νά πείσει… Ἔβλεπε κάποιος ἕνα ὑπερκόσμιο θέαμα, ἡ ψυχή νά νικᾶ τό ἀτσάλι, ἡ ἐλευθερία νά νικᾶ τόν ὁλοκληρωτισμό, τό πνεῦμα νά νικᾶ τήν ὕλη, τό πλάσμα τοῦ Θεοῦ νά νικᾶ τό δαιμονικό στοιχεῖο καί ἡ ἄνοιξη τῆς ζωῆς νά νικᾶ τό σκοτάδι τῶν ἀπάνθρωπων μηχανισμῶν. Αὐτή ἀκριβῶς εἶναι ἡ δυναμική του προσώπου. Ὁ δυναμισμός του. Ἐκεῖνες τίς ἡμέρες μάλιστα γύρω στίς 7000 νέων ἔχασαν τή ζωή τους στήν ἡρωϊκή πλατεία Τιέν ἄν Μέν. Λεπτομέρειες δέ θά μάθουμε ποτέ.

Ἀλήθεια, γιατί καί μεῖς σήμερα σέ ἠπιότερες μορφές σύγκρουσης καί σέ εὐνοϊκότερες συνθῆκες νά μή μποροῦμε νά ἀρθρώσουμε λόγο ἀνατρεπτικό τῆς μιζέριας καί νά ὀρθώσουμε ἀρνητικό τό παράστημά μας στήν βλακεία πού ἀπειλεῖ τή λογική μας καί τή ζωή μας τελικά;
Πράγματι πόσο χρειαζόμαστε σήμερα αὐτή τή συμπεριφορά, τή στάση ζωῆς, τό φρόνημα τό ἀντιστασιακό, τό καθαρά συνειδησιακό. Ἕνας ἀπό τούς παλιούς προέδρους τῆς Ἀμερικῆς ἔγραψε ἕνα βιβλίο μέ τίτλο: «Ἡ σκιαγραφία τῶν Γενναίων» καί ἀνέφερε ἐκεῖ μέσα περιπτώσεις βουλευτῶν καί γερουσιαστῶν, ἀκόμη καί προέδρων, πού θυσίασαν τή θέση τους καί τό πολιτικό τους μέλλον, ἀλλά δέν παρέκαμψαν τή συνείδησή τους.
Ἀλήθεια, γιατί σήμερα δέν ὑπάρχει αὐτή καταγραφή; Γιατί μία εἰδησεογραφική ἔρευνα δέν ἀποτυπώνει πουθενά, μά πουθενά, σχεδόν, τέτοια περιστατικά; Πῶς γίναμε ὅλοι ἀνθρωπάκια καί ὀσφυοκάμπτες καί συμφεροντολόγοι καί ζοῦμε μέ σκοπιμότητες καί ἐλιγμούς, μέ ἀβαρίες στίς ἀρχές καί τά πιστεύω μας;

Κάνει ἐντύπωση πώς ἡ μυστική δύναμη τοῦ προσώπου δέν βρίσκεται τόσο στή ἰσχύ τῶν ἐπιχειρημάτων ἤ στήν γενναιότητα τῶν ἀποφάσεων ἤ στή  ἀξία τῶν ἰδεῶν πού ἐκπροσωπεῖ. Βρίσκεται κυρίως στήν ἀφοβία τοῦ θανάτου. Πρόσφατα παραδείγματα τῆς πολιτικῆς ζωῆς τοῦ τόπου μας ἀποδεικνύουν «τοῦ λόγου τό ἀσφαλές». Ὁ θάνατος εἶναι ὁ ἔσχατος ἐχθρός, τό ὅριο τῆς ἀντοχῆς μας καί τό μεγαλύτερο κύμα πού ζητάει νά μᾶς καταπιεῖ. Μόνο ὅποιος κυττάζει κατάματα τό θάνατο, αὐτός εἶναι ἐλεύθερος καί πιστός στίς ἀρχές του καί χαράζει ὄντως δυναμική πορεία - προσωπική πορεία πρός τό πεπρωμένο καί τά ἰδανικά του.

Τό βλέπουμε αὐτό σέ ὅλους τους μεγάλους ἄνδρες. Στούς μεγάλους ἁγίους καί στούς μεγάλους μάρτυρες. Ὅσοι νίκησαν στή εἰρηνική ζωή τους, ἀλλά καί στόν  πόλεμο, ἀκόμη καί ἀπό τούς ἐθνικούς μας ἥρωες, ἦταν ἄνθρωποι πού περιγελοῦσαν τόν θάνατο.
Ἡ περιφρόνηση τοῦ θανάτου ὅμως, πράγμα ἀντίθετο μέ τή φύση μας, δέν ἐξασφαλίζεται στίς ὑπεραγορές τῆς σύγχρονης ματαιότητας καί δουλικότητας. Βρίσκεται στίς ἅγιες ἀποθῆκες τοῦ Πνεύματος. Στό οὐράνιο καί αἰώνιο θησαυροφυλάκιο τῆς Ἁγ. Γραφῆς. Εἶναι μίμηση τοῦ παραδείγματος τοῦ Χριστοῦ καί ὑπόσχεση – προσδοκία τοῦ Παραδείσου. Δέν ξεπερνᾶμε ἀλλοιῶς τή φύση μας πού φοβᾶται δικαιολογημένα τό θάνατο. Θέλουμε ἕνα παράδειγμα. Τόχουμε: στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Θέλουμε καί μία προοπτική. Τήν ἔχουμε: στή συνέχεια τῆς πορείας μας σέ οὐράνιες τροχιές.

Ἀλήθεια πόσο διαφορετικά θά ἦταν τά πράγματα στή ζωή μας ἄν δέν κοιτάγαμε μόνο τή ζωούλα μας. Στήν πολιτική, κοινωνική, οἰκογενειακή, στρατιωτική καί οἰκονομική ζωή. Πόσο ὡραία θά ἦταν τά νειάτα μας ἄν μεγάλωναν μέ αὐτή τήν ἡρωϊκή καί ἱερή θεώρηση τοῦ μοναδικοῦ καί ἀνεπάληπτου ἀνθρωπίνου προσώπου. «Τά νειάτα εἶναι πλασμένα γιά τόν ἡ- ρωϊσμό», λέγει ὁ Πώλ Κλωντέλ. Ἀλήθεια πόσο φταῖμε πού καταδικάσαμε τά γενναĩα παιδιά τῆς Ἑλλάδας μας στό μαρασμό τῆς ὑποτέλειας καί τῆς ἐξάρτησης καί πλέον δέν μποροῦν νά περπατήσουν στούς δρόμους τῆς ἱστορίας τῆς φυλῆς μας.

Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ βρίσκουμε ἀληθινά αὐτό πού θέλουμε. Στόν Κῆπο τῶν Ἐλαιῶν ὁ Χριστός νικᾶ τόν φόβο τοῦ θανάτου. Μετά προχωράει πρός τούς ἐχθρούς Του κατά πρόσωπο. Ἀντιμετωπίζει νηφάλια τόν προδότη, ψύχραιμα τή σπείρα, μέ πόνο ψυχῆς τόν ἀρνητή, μέ λύπη τούς λιποτάκτες, μέ γενναιότητα τούς βασανιστές, μέ ἀπάθεια τούς κατηγόρους, μέ σιωπή τήν ἐξουσία, μέ συγχωρητικότητα τούς σταυρωτές, μέ ἐλεημοσύνη τόν μετανοοῦντα ληστή, μέ ἀγάπη τόν ἁπλό κόσμο, μέ ὑπομονή τήν ἐγκατάλειψη, μέ κυριαρχία τή δίψα, μέ αὐταπάρνηση τό χωρίς ἀναισθητικό σταύρωμα. Βλέπει κατάματα τό θάνατο. Προχωρεῖ στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Νικᾶ τόν θάνατο καί τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. Ἐλευθερώνει τόν κόσμο ἀπό τό φόβο τοῦ θανάτου καί τή δουλεία τῆς ἐνοχῆς. Ἐλευθερία καί Ἀνάστασή μᾶς ἔφερε ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου τοῦ ἀναμάρτητου Χριστοῦ.

Μή φοβόμαστε ἀπό τήν ἐπίθεση λοιπόν τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ στίς μέρες μας. Ὁ ἕνας ἄνθρωπος μπορεῖ νά κάνει τή διαφορά. Ὁ Μ. Βασίλειος τήν ἔκανε. Στήν ἐποχή του. Καί μεῖς μποροῦμε τώρα. Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες σήμερα.
Ἀπέναντι στήν ἰσοπεδωτική συμπεριφορά τῶν οἰκονομικῶν παραγόντων καί τή δικτατορία τῶν ἀγορῶν, ἀπέναντι στήν ὁμοιομορφία τοῦ κόσμου καί τῆς ἐπιβαλλόμενης πολιτικῆς καί κομματικῆς πειθαρχίας, στόν ἰδεολογικό ὁλοκληρωτισμό τῶν ΜΜΕ, ἀπέναντι στή λεγόμενη ἐφιαλτική λογοκρισία τῶν εἰδήσεων καί τῶν ἀπόψεων καί τόν ἀποκλεισμό τῆς Ἐκκλησίας, ἀπέναντι σέ μιά «μιλημένη» δικαιοσύνη μέ προειλημμένες ἀποφάσεις, ἀπέναντι σέ ἕνα ἐπιστημονικό, δηλ. ἠλεγμένο, ἐλεγχόμενο, μεθοδευμένο καί προσχεδιασμένο, κακό, ἐμεῖς ἄς χαράξουμε μία προσωπική δυναμική πορεία μέ ἀφοσίωση στήν ἀλήθεια, ἀκεραιότητα στό ἦθος καί σεβασμό στή συνείδησή μας.

Ἀφοῦ θά κριθοῦμε καί θά κριθοῦμε μία μέρα, γιατί νά μή προτιμήσουμε τήν ἀλάθητη καί διαγνωστική κρίση  τοῦ Θεοῦ καί τῆς φωνῆς μέσα μας, ἀπό τήν πρόσκαιρη, ἀμφίβολη, ἐπιφανειακή, μέ ἡμερομηνία λήξεως κρίση τῶν ἀνθρώπων. Ἡ μέν παραμένει αἰώνια καί οὐράνια, ἡ ἄλλη μεταβαλλόμενη καί προσωρινή. Αὐτό ὅμως χρειάζεται χάρη καί πρότυπο, Χριστοκεντρικά καί τά δυό.
Χρειάζεται κάθε μέρα κάποιος νά πεθαίνει γιά τήν ἀλήθεια καί τήν συνείδησή του. Νά ἐλευθερώνεται πρῶτα μέσα του ἀπό τόν τύραννο, πού λέγεται κοσμοκράτορας διάβολος, τόν τυραννίσκο, πού λέγεται κόσμος καί νοοτροπία τῆς μάζας καί ἀπό τό «ταγκαλάκι» πού λέγεται σάρκα καί σαρκικό φρόνημα. Ὅλα αὐτά ὑπερνικιένται «διά τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς» καί ἐφόσον ἀφομοιώσουμε ὡς ἀρχή ζωῆς καί γνώμονα τό σταυρικό φρόνημα καί ὄχι τό σαρκικό θέλημα.

Χριστιανική Εστία Λαμίας