Ἡ Θεανθρώπινη ἐξέλιξη. Ἰουστίνου Πόποβιτς

Ζητᾶς νὰ σοῦ ἀπαντήσω στὸ ἐρώτημα, ἂν μπορεῖ ἡ ἐπιστημονικὴ ἀντίληψη περὶ τῆς ἐξελίξεως τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου νὰ συνυπάρξει μὲ τὴν παραδοσιακὴ ὀρθόδοξη αἴσθηση καὶ γνώση. Ἀκόμη, ρωτᾶς ποιά, τὸ ποιὰ εἶναι στὴν περίπτωση αὐτὴ ἡ στάση τῶν Πατέρων καὶ γιὰ τὸ ἂν ὑπάρχει γενικῶς ἡ ἀνάγκη γιὰ μιὰ τέτοια συνύπαρξη.
Μὲ πολλὴ συντομία λοιπὸν γράφω τὰ ἑξῆς:
    Ἡ ἀνθρωπολογία τῆς Καινῆς Διαθήκης στήκει καὶ πίπτει ἐπάνω στὴν ἀνθρωπολογία τῆς Παλαιᾶς.
Ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: ὁ ἄνθρωπος – εἰκόνα τοῦ Θεοῦ! Ὅλο τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Καινῆς Διαθήκης: ὁ Θεάνθρωπος – εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου. Ό,τι οὐράνιο, θεῖο, αἰώνιο, ἀθάνατο καὶ ἀμετάβλητο στὸν ἄνθρωπο ἀποτελεῖ μέσα του τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τὸ θεοειδὲς τοῦ ἀνθρώπου.

    Αὐτὸ τὸ θεοειδὲς στὸν ἄνθρωπο κακοποιήθηκε μὲ τὴν ἐθελουσία ἁμαρτία ἐκείνου, μὲ τὴν σύμπραξη μὲ τὸν διάβολο, μέσω τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου ὡς ἀπόρροιας τῆς παραβάσεως.
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ ἀνακαινίσει τὴν ἐφθαρμένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία εἰκόνα Του.
Γι’ αὐτὸ ἐνηνθρώπησε καὶ ἔμεινε στὸν κόσμο τῶν ἀνθρώπων ὡς Θεάνθρωπος, ὡς Ἐκκλησία, γιὰ νὰ προσφέρει στὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ – τὸν ἄνθρωπο- ὅλα τὰ ἀπαραίτητα μέσα ὥστε αὐτὸς ὁ παραμορφωμένος θεόμορφος ἄνθρωπος νὰ μπορέσει μέσα στὸ Θεανθρώπινο σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὴν βοήθεια τῶν ἱερῶν μυστηρίων καὶ τῶν ἀρετῶν, νὰ ὡριμάσει: «εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ. 4, 13). Αὐτὴ εἶναι ἡ θεανθρώπινη ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὴ καὶ ἡ θεανθρώπινη ἀνθρωπολογία.

Ὁ σκοπὸς τοῦ θεοειδοῦς ὄντος ποὺ λέγεται ἄνθρωπος εἶναι ἕνας: νὰ γίνει σταδιακὰ τέλειος ὅπως ὁ Θεὸς Πατήρ, νὰ γίνει θεὸς κατὰ χάριν, νὰ ἐπιτύχει τὴν θέωση, τὴν θεοποίηση, τὴν Χριστοποίηση, τὴν Τριαδοποίηση. Κατὰ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, «Θεὸς ἐνηνθρώπησε, ἵνα ὁ ἄνθρωπος Θεὸς γένηται» (Μέγας Ἀθανάσιος).
    Ὅμως, οἱ ἀποκαλούμενες «ἐπιστημονικές» ἀνθρωπολογίες διόλου δὲν ἀναγνωρίζουν τὸ θεοειδὲς τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως. Μὲ αὐτό, ἀρνοῦνται προκαταβολικὰ τὴν θεανθρώπινη ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρωπίνου ὄντος.
    Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀποτελεῖ τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ Θεάνθρωπος καὶ τὸ Εὐαγγέλιό Του ἀποτελοῦν κάτι τὸ ἀφύσικο γιὰ ἕναν τέτοιον ἄνθρωπο, κάτι τὸ μηχανικὸ καὶ ἀπραγματοποίητο. Τότε, ὁ Θεάνθρωπος Χριστὸς εἶναι ἕνα ρομπὸτ ποὺ κατασκευάζει ἄλλα ρομπότ. Ὁ Θεάνθρωπος γίνεται ἕνας δυνάστης ἀφοῦ θέλει ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, διὰ τῆς βίας, νὰ πλάσει ἕνα ὂν τέλειο ὅπως ὁ Θεός. Στὴν οὐσία μιλᾶμε γιὰ μία δικανική οὐτοπία, μιὰ αὐταπάτη καὶ ἕνα ἀπραγματοποίητο «ἰδανικό». Στὸ τέλος – τέλος, πρόκειται γιὰ ἕνα μύθο, γιὰ μία ἀφήγηση.
    Ἂν ὁ ἄνθρωπος λοιπόν, δὲν εἶναι μιὰ θεοειδὴς ὕπαρξη, τότε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος εἶναι περιττὸς ἀφοῦ οἱ ἐπιστημονικὲς θεωρίες περὶ ἐξέλιξης δὲν δέχονται οὔτε τὴν ἁμαρτία ἀλλὰ οὔτε καὶ τὸν Σωτῆρα τῆς ἁμαρτίας. Στὸν ἐπίγειο κόσμο τῆς «ἐξέλιξης» τὰ πάντα εἶναι φυσικὰ καὶ χῶρος γιὰ ἁμαρτία δὲν ὑπάρχει.
Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι κωμικὸ νὰ γίνεται λόγος περὶ Σωτῆρος καὶ σωτηρίας ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Σὲ τελικὴ ἀνάλυση τὰ πάντα εἶναι φυσικά: ἡ ἁμαρτία, τὸ κακὸ καὶ ὁ θάνατος. Γιατί, ἂν ὅλα στὸν ἄνθρωπο συμβαίνουν καὶ δίδονται ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἐξέλιξης, τότε δὲν ὑπάρχει κάτι τὸ ὁποῖο χρειάζεται νὰ σωθεῖ σὲ αὐτὸν ἀφοῦ τίποτε ἀθάνατο καὶ ἀμετάβλητο δὲν ἔχει μέσα του παρὰ ὅλα του εἶναι γήινα καὶ χοϊκὰ καὶ σὰν τέτοια εἶναι παροδικά, φθαρτὰ καὶ θνητά.
    Μέσα σὲ ἕναν τέτοιο κόσμο τῆς «ἐξέλιξης» δὲν ἔχει θέση οὔτε ἡ Ἐκκλησία ἡ ὁποία εἶναι τὸ σῶμα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Ἡ θεολογία πάλι ἡ ὁποία θεμελιώνει τὴν ἀνθρωπολογία της ἐπάνω στὴν «ἐπιστημονική» θεωρία τῆς ἐξέλιξης δὲν εἶναι τίποτε περισσότερο ἀπὸ μία αὐτοαναίρεση. Πρόκειται στὴν οὐσία γιὰ θεολογία δίχως Θεὸ καὶ ἀνθρωπολογία δίχως ἄνθρωπο. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἡ ἀθάνατη, αἰώνια καὶ θεανθρώπινη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τότε ὅλες οἱ θεολογίες καὶ ὅλες οἱ ἀνθρωπολογίες δὲν εἶναι παρὰ μιὰ ἀνόητη φάρσα, μιὰ τραγικὴ κωμωδία.
    Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία καὶ ἡ σχέση ποὺ ἔχουμε μὲ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, εἶναι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀνάβασή μας πρὸς τὴν Θεανθρώπινη, τὴν ὀρθόδοξη Παναλήθεια. Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ θέλει ἀνάλυση, εἶναι γιὰ ὅσους ἀσχολοῦνται μὲ τὰ εὐαγγελικὰ ζητήματα ἐπάνω στὸν πλανήτη.     Ὅλα πάλι τὰ εὐαγγελικὰ προβλήματα ἐπικεντρώνονται οὐσιαστικὰ στὸ πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ὅλα τὰ προβλήματα τοῦ ἀνθρώπου ἐπικεντρώνονται σὲ ἕνα μόνο πρόβλημα, ἐκεῖνο τοῦ Θεανθρώπου. Μονάχα ὁ Θεάνθρωπος ἀποτελεῖ τὴν λύση στὸ καθολικὸ αἴνιγμα ποὺ λέγεται ἄνθρωπος. Δίχως Θεάνθρωπο καὶ ἔξω ἀπὸ τὸν Θεάνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος πάντα –συνειδητὰ ἢ ὄχι- μεταλλάσσεται σὲ ὑπάνθρωπο, σὲ ὁμοίωμα ἀνθρώπου, σὲ ὑπεράνθρωπο, σὲ διαβολάνθρωπο. Ἀπόδειξη καὶ ἀποδείξεις γιὰ τοῦτο; Ὅλη ἡ ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
    Ἐγὼ πασχίζω πάντοτε νὰ ἐπιβεβαιώνω τὶς σκέψεις μου στὰ γραπτὰ τῶν Ἁγίων Πατέρων. Παρακαλῶ λοιπὸν καὶ ἐσᾶς, ὅσα λαμβάνετε ἀπὸ ἐμένα, νὰ τὰ ἐπαληθεύετε μὲ αὐστηρότητα ἐπάνω στοὺς Ἁγίους Πατέρες. Μὴν τυχὸν καὶ ἡ ψυχή μου ἁμαρτήσει μὲ τὴν διάνοια, μὴν προσκολληθῆ ἡ διάνοιά μου σὲ κάποιο ἁμάρτημα καὶ ἁμαρτήσει στὸ ἱερὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γι’ αὐτό, μὴν πάψετε νὰ εὔχεστε γιὰ μένα ὥστε πάντοτε ὁ νοῦς μου νὰ εἶναι ἕνας χαρούμενος δοῦλος τῆς ἁγίας ταπεινοφροσύνης καὶ τῆς ἱερῆς προσευχῆς, τῆς ἀδιάλειπτης καὶ ἀκούραστης.
    Τί σημαίνει τὸ νὰ εἶσαι Χριστιανός; Εἶμαι Χριστιανὸς σημαίνει εἶμαι ἀναμάρτητος. Αὐτὸ σημαίνει, ὅτι εἶμαι ὅλος τοῦ Χριστοῦ, ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς, ἐξ ὅλης τῆς καρδίας, ἐξ ὅλης τῆς διανοίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς βουλήσεως. Αὐτὸ πάλι ἐπιτυγχάνεται ὅταν μὲ πίστη, ἀγάπη, προσευχή, ἐλπίδα καὶ ὅλες τὶς ἱερὲς ἀρετὲς παραδώσουμε στὸν γλυκύτατο Κύριο καὶ τὸν νοῦ καὶ τὴν ψυχὴ καὶ τὴν καρδιὰ καὶ τὴν βούληση. Τότε Ἐκεῖνος τὶς ἐπεξεργάζεται καὶ τὶς μεταπλάθει σὲ καινὴ ψυχή, καινὴ καρδιά, καινὸ νοῦ καὶ καινὴ βούληση…
    Τὸ μεγαλύτερο μυστήριο εἶναι αὐτὸ ποὺ βρίσκεται μέσα στὸν ἄνθρωπο παρὰ στοὺς κόσμους ποὺ περιβάλλουν τὸν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτὸ οἱ ἄνθρωποι καταφεύγουν μὲ μεγαλύτερη εὐκολία στὰ πράγματα, σκαλίζουν ἀνάμεσά τους, ἀνακατεύονται μὲ αὐτά, τὰ ἐρωτεύονται, τὰ λατρεύουν καὶ τὰ θεοποιοῦν, καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ εἴδωλά τους τὰ ὀνομάζουν μὲ ἕνα συλλογικὸ ὄνομα κουλτούρα καὶ πολιτισμό. Φεύγοντας μακριὰ ἀπὸ τὸ ἐσωτερικό τους μυστικό, οἱ ἄνθρωποι καταφεύγουν στὰ πράγματα, ἀναμιγνύονται μαζί τους, μεταμορφώνονται ἀκόμη σὲ αὐτά.
Σὲ αὐτὸ συνίσταται ἡ μεγάλη τους πτώση καὶ ἔκπτωση, σὲ αὐτὸ καὶ ἡ οὐσία τῆς ἀνθρώπινης τραγωδίας, ἀνέκαθεν καὶ εἰς τοὺς αἰῶνες. 
Ὅλη ἡ ἀλήθεια περὶ αὐτοῦ ἐκφράζεται στὴν Ἁγία Γραφή: «καὶ ἐκρύβησαν ὅ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου» (Γεν. 3, 8). Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ συμβαίνει ἀδιάλειπτα: κρύβονται οἱ ἄνθρωποι ἀνάμεσα στὰ πράγματα, φεύγοντας ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους καὶ τὸν κόσμο ποὺ τοὺς περιβάλλει.
    Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀποκολληθεῖ ἀπὸ τὴν λατρεία τῶν πραγμάτων καὶ κοιτάξει μὲ θάρρος μέσα του, βρίσκει ἐντός του ἕνα τόσο ἐνδιαφέρον, ἀσυνήθιστο καὶ θαυμαστὸ μυστήριο ὥστε μὲ χαρὰ πετάει στὸ χῶμα ὅλα τὰ ἐξωτερικὰ εἴδωλα καὶ μὲ ἀποφασιστικότητα στρέφεται πρὸς τὸ μυστήριο τοῦ προσώπου του σὰν σὲ κάτι τὸ ὁποῖο ἀξίζει περισσότερο καὶ ἀπ’ ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου αὐτοῦ. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος γίνεται μάρτυρας ἑνὸς μεγάλου καὶ ἱεροῦ μυστηρίου. Γιὰ ἕνα τέτοιο μαρτύριο εἶναι ποὺ ἀξίζει νὰ ζεῖ κανεὶς σὲ αὐτὸν τὸν πολύπαθο κόσμο.
    Ὅταν ὁ ἄνθρωπος μὲ εἰλικρίνεια καὶ ὑπομονὴ ὑποφέρει τὸ ἱερὸ μυστήριο τοῦ προσώπου του, τότε τοῦ δίδονται ξεχωριστὲς στιγμὲς διόρασης. Σὲ αὐτὲς τὶς στιγμὲς ἀγγίζει τὰ κατώτερα βάθη τῆς προσωπικότητάς του καὶ ἀνακαλύπτει τὴν πηγή της: τὸ ἔλλογο. Ἀπὸ τὴν πηγὴ ἐκείνη ρέει ὕδωρ ζῶν τὸ ὁποῖο ἀρδεύει μὲ ἀθανασία τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη.

    Τὸ νὰ φονεύσεις ἄνθρωπο σημαίνει νὰ τοῦ ἁρπάξεις τὸν χρόνο ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς ὥστε, μὲ τὴν ἐπίγειο ζωή του μέσα στὸν χρόνο, νὰ ἀποκτήσει τὴν αἰώνια ζωή. Σημαίνει ἀκόμη ὅτι ἁπλώνεις τὸ χέρι σου ἐπάνω στὸ πολυτιμότερο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν ὁρατὸ κόσμο.     Στὸ τέλος – τέλος σημαίνει ὅτι στρέφεσαι ἐνάντια σὲ αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ ἀφοῦ, ὅ,τι ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ἀπὸ τὸ Θεὸ προέρχεται, ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα.


Ἀπὸ τὸ βιβλίο:
«CYNTOMH BIOΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟCOΦΕC ΔΙΔΑΧΕC»,
Ἀββᾶ Ἰουστίνου Πόποβιτς.
Ἐκδόσεις: Ὀρθόδοξος Κυψέλη.

arnion.gr