Η Ευθύνη της επιλογής μας. «β. Ἡ ἰδιωτική καί οἰκογενειακή ζωή δέν είναι ἀπαραβίαστη» Μέρος Β΄

ΙΕΡΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΟΥΡΑΖΕΡΗ
ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣ 

Κεφάλαιο Β΄ 

 5. «Ἐκτίμησι τῆς καταστάσεως »
«β. Ἡ ἰδιωτική καί οἰκογενειακή ζωή δέν είναι ἀπαραβίαστη» Μέρος Β΄ (σελ. 123- 130)

          

                                  Βιομετρικά διαβατήρια

                                  Ἡλεκτρονικές ταυτότητες

                                   666
                                   Bar code
                                   RFID
                                   Smart cards
                                   Ἐμφυτευόμενα μικροτσιπς

Ἡ ἔννοια τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς, χαρακτηρίζεται ἀπό μία ἐλαστικότητα.  Δύσκολα ὁριοθετεῖαται καί ἡ προστασία πού τῆς παρέχεται εἶναι σχετική.   

Οἱ ρυθμίσεις τοῦ νόμου γιά τήν προστασία τοῦ πολίτου ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία τῶν πληροφοριῶν εἶναι ἐνταταγμένες σ’ ἕνα σύστημα πού χαρακτηρίζεται ἀπό μία θεμελιώδη  ἀ ν τ ί φ α σ ι.   

Τό κράτος τό ὁποῖο ἀναγνωρίζει τήν ἀξίωσι τοῦ πολίτου γιά προστασία τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου δέν μπορεῖνά ἀμφισβητῇ συνεχῷς αὐτό τό δικαίωμα.   

Ἡ κρατική διοίκησι, ἡ ὁποία λειτουργεῖ συχνά ὡς παροχική διοίκησι, «ἀποϊδιωτικοποιεῖ»  συγχρόνως τό ἄτομο, ἀφοῦ ἡ προσφορά ἀγαθῶν καί ὑπηρεσιῶν προϋποθέτει ἀκριβεῖς γνώσεις καί πληροφορίες σχετικά μέ τόν ἀποδέκτη τῶν παροχῶν.   

Τό κοινωνικό κράτος διεισδύει στήν ἰδιωτική σφαῖρα καί προκαλεῖ ρήγματα στήν συνταγματικά κατοχυρώνεται ἰδιωτική ζωή. Ἡ δυνατότης τοῦ ἀτόμου νά αὐτοδιαμορφώνεται περιορίζεται σημαντικά, ὄταν ὁ πολίτης ὑποβαθμίζεται σέ ἀντικείμενο πληροφοριῶν καί καθίσταται εὐπρόσβλητος σέ χειρισμούς τῆς κρατικῆς ἐξουσίας.   

Ἡ ἐλευθερία τοῦ πολίτου, σημαίνει, σύμφωνα μέ τόν  Justice Brandeis, τό δικαίωμα νά μένῃ κανένας μόνος⁸². (⁸² Βλ. Γέροντα, ἔ,ἄ., σ. 66).

Στή περίπτωσι πού δέν εἶναι δυνατή ἡ ἐξαφάλισι σφαίρας ἀπρόσιτης σέ τρίτους, δέν μπορεῖ νά ὑπάρξῃ οὔτε πραγματικά προσωπική ἀπόφασι, οὔτε καί ἀνεξάρτητη ἀντίδρασι στήν κρατική καί ἰδιωτική δραστηρίοτητα.  Βασική ἀρχή κάθε δημοκρατικῆς κοινωνίας εἶναι «ὄχι ἡ καθολική γνώση τῶν προσωπικῶν στοιχείων, ἀλλά ἡ συστηματοποιημένη, νομικά καί θεσμικά κατοχυρωμένη ἄγνοια. 

Ἡ αὐτονομία τοῦ πολίτη ἐξαρτᾶται ἄμεσα ἀπό τήν καθιέρωσι πληροφοριακῶν κενῶν, συμβιβάζεται ἄρα μόνο μέ λεπτομεριεακά ρυθμισμένη καί αὐστηρά περιορισμένη συλλογή καί διάδοση στοιχείων»⁸³.  

(⁸³ Σ. Σημίτη, Ἠλεκτρονικοί ὑπολογιστές καί νομική παιδεία. Προϋποθέσεις, ἐπιπτώσεις, προοπτικές. Αρμ 1980, σ. 525, 532.)

Αὐτή ἡ ἀρχή φαίνεται ὅτι συστηματικά καί νομίμως πλέον θά καταπατῆται.  Ἡ ἀναφαιρόμενη πανευρωπαϊκή δικτατορία δέν προβλέπει τήν παρουσία τέτοιων κενῶν στά στοιχεῖα τῶν πολιτῶν της, ἀφοῦ -ὕποπτοι ὅλοι, γιατί ὄχι;- θά κατέχῃ στίς βάσεις δεδομένων τῆς καί αὐτά τά DNA τους⁸⁴! 

(⁸⁴ Βλ. κατωτ., σ. 143 κἑ, γιά τήν Συνθήκη Prüm) 

Κατά τἄλλα «ἡ ἰδιωτική καί ἡ οἰκογενειακή ζωή τοῦ ἀτόμου εἶναι ἀπαραβίαστη»⁸⁵ 

(⁸⁵ Ἄρθρο 9 παρ.1 ἐδαφ. β΄ τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος)  καί ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωσι «βασίζεται στίς ἀξίες τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρέπειας, τῆς ἐλευθερίας, τῆς δημοκρατίας τῆς ἰσότητας, τοῦ κράτους δικαίου, καθώς καί τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων...»⁸⁶...(⁸⁶ Ἄρθρο 2 τῆς Συνθήκης γιά τήν Εὐρωαπαϊκή Ἕνωσι, ΕΕ  C115/9-5-2008, σ.17)

Ὡστόσο ἡ προστασία προσωπικῶν δεδομένων δέν ἐξαντλεῖται στήν προστασία τοῦ ἀπαραβίαστου τῆς ἰδιωτικῆς σφαίρας στόν τομέα τῆς ἐπεξεργασίας δεδομένων, καθώς στήν σύγχρονη τεχνολογική πραγματικότητα δέν διακυβεύεται μόνο τό ἀπαραβίαστο αὐτό, ἀλλά καί ἡ ἀνάπτυξι τῆς προσωπικότητος.   

Ὅρος τῆς ἐλευθερίας τοῦ πολίτου εἶναι τό δικαίωμα τοῦ νά ἀποφασίζῃ καί νά συγκαθορίζῃ ποιές πληροφορίες, πού ἀφοροῦν τό πρόσωπό του, θά ἀποκαλύπτωνται στούς ἄλλους⁸⁷.

(⁸⁷ Αὐτό εἶναι τό δικαίωμα τῆς αὐτοδιαθέσως τῶν πληροφοριῶν (βλ. ἀνωτ. σ. 108 κἑ)) 

Ἐπειδή λοιπόν τό παραπάνω συνταγματικό θεμέλιο (ἄρθρο 9 παρα. 1 ἐδαφ. β΄τοῦ Συντάγματος) δέν ἦταν ἐπαρκές, ἀναζητήθηκε συνταγματική θεμελίωσι σέ ἄλλες διάταξεις πού ὁ συνδυασμός τους θεωρήθηκε ὅτι διασφάλιζε καί ὀργάνωνε ἕνα συνεκτικό πλαίσιο προστασίας τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς.⁸⁸.

(⁸⁸ Βλ. Ἰγγλεζάκη, ἔ,ἀ., σ. 168-169.                    

Οἱ διατάξεις εἶναι:                                                                                                               

Τό ἄρθρο 2 παρ. 1 : «Ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦν τήν πρωταρχική ὑποχρέωση τῆς Πολιτείας».                                                     

Τό ἄρθρο 5 παρ. 1 : «Κάθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συμμετέχει στήν κοινωνική, οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς χώρας, ἐφόσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγμα ἤ τά χρηστά ἤθη».                                                                    

Τό ἄρθρο 19:                                                                                                                         

«1. Τό ἀπόρρητο τῶν ἐπιστολῶν καί τῆς ἐλευθερίας ἀνταπόκρισης ἤ ἐπικοινωνίας μέ ὁποιανδήποτε ἄλλο τρόπο εἶναι ἀπόλυτα ἀπαραβίαστο.  Νόμος ὁρίζει τίς ἐγγυήσεις ὑπό τίς ὁποῖες ἡ δικαστική ἀρχή δέν δεσμεύεται γιά τό ἀπόρρητο γιά λόγους ἐθνικῆς ἀσφάλειας ἤ γιά διακρίβωση ἰδιαίτερα σοβαρῶν ἐγκλημάτων.                                                                                                               

2. Νόμος ὁρίζει τά σχετικά μέ τή συγκρότηση, τή λειτουργία καί τίς ἀρμοδιότητες ἀνεξάρτητης ἀρχῆς πού διασφαλίζει τό ἀπόρρητο τῆς παραγράφου 1.                                                                                                                         

3. Ἀπαγορεύεται ἡ χρήση ἀποδεικτικῶν μέσων πού ἔχουν ἀποκτηθεῖ κατά παράβαση τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ καί τῶν ἄρθρων 9 καί 9 Α». 

                                                

Τά δύο πρῶτα ἄρθρα ἔχουν ὡς κοινή πηγή τόν Θεμελιώδη Νόμο τῆς Βόννης τοῦ 1949, δηλαδή τό Σύνταγμα τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Δημοκρατίας τῆς Γερμανίας.  Ἡ διάταξι τοῦ ἄρθρου 5 παρ.1 εἶναι συμπληρωματική στήν διάταξι τοῦ ἄρθρου 2 παρ.1. 

Ἔτσι ἐνισχύεται ἡ γενική ἀρχή πού διατυπώνεται στό ἄρθρο 2 παρ.1 – ἀφοῦ ἡ ἐλεύθερη ἀνάπτυξι τῆς προσωπικότητος ἀποτελεῖ  τό κύριο περιεχόμενο τῆς ἀξιοπρεπείας τοῦ ἀνθρώπου- καί ἀπαγορεύεται ἡ προσβολή της μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν πρέπει νά παρεμποδίζεται ἡ δραστηριότης καθενός γιά τήν προαγωγή τῶν συμφερόντων του, ὑλικῶν καί ἠθικῶν. 

Πρέπει νά σημειωθῇ ὅτι ἡ ἐλευθερία πού ἀναγνωρίζει καί προστατεύει τό ἄρθρο 5 παρ. 1 δέν εἶναι ἀπεριόριστη, ἀλλά τό ἴδιο τό κείμενό του προβλέπει ὄτι ὑπάρχει, ἐφόσον ἡ ἐκδήλωσί της δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγμα ἤ τά χρηστά ἤθη (πρβλ. Γεωργοπούλου, ἔ., ἀ., σ.456 κἑ.) 

Οἱ διατάξεις αὐτές πού ἀφοροῦν τόν σεβασμό τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου παρέχουν ἕνα  minimum προστασίας τοῦ ἀτόμου ἀπό τή σύγχρονη πληροφοριακή τεχνολογία στίς περιπτώσεις ἐκεῖνες πού ἡ συλλογή, ἐπεξεργασία καί χρῆσι τῶν προσωπικῶν πληροφοριῶν δέν θίγει πάντοτε τό δικαίωμα τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου, ὁ ἀκριβής ἐννοιολογικός προσδιορισμός τοῦ ὁποίου δέν εἶναι ἐφικτός, ἀλλά εἶναι δυνατόν νά προσβάλλῃ καί ἄλλα ἀτομικά δικαιώματα, τά ὁποῖα ἀπαγορεύουν  in concerto τή συλλογή καί ἐπεξεργασία τῶν πληροφοριῶν⁸⁹. (⁸⁹ Βλ. Μαυριᾶ, ἔ,ἀ, σ. 10΄ Παραρᾶ, ἔ,ἄ., σ. 180 Γιαννούλη, Ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία προσωπικῶν πληροφοριῶν καί συνταγματικά δικαιώματα, ἐν Ἐφαρμογές δημοσίου δικαίου, τ. 2-3, 1988, σ. 337, 350 κἑ.)

Μετά δέ τήν τελευταία συνταγματική ἀναθεώρησι, στό νέο Σύνταγμα (1975/1986/2001) περιλαμβάνεται εἰδική καταχύρωσι μέ τή διάταξι τοῦ ἄρθρου 9 Α γιά τό δικαίωμα προστασίας τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἐπεξεργασία καί χρῆσι προσωπικῶν δεδομένων, ἰδίως μέ ἠλεκτρονικά μέσα⁹⁰. 

(⁹⁰ Ἄρθρο 9 Α : «Καθώς ἔχει δικαίωμα προστασίας ἀπό τή συλλογή, ἐπεξεργασία καί χρήση, ἰδίως μέ ἠλεκτρονικά μέσα, τῶν προσωπικῶν του δεδομένων, ὅπως νόμος ὁρίζει.   

Ἡ προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομέων διασφαλιζεται ἀπό τήν ἀνεξάρτητη ἀρχή, πού συγκροτεῖται καί λειτουργεῖ, ὄπως νόμος ὁρίζει». 

Ὑποχρεώνεται ἔτσι ὁ νομοθέτης νά διαμορφώσῃ ἕνα περιοριστικό θεσμικό πλαίσιο, μέσα στό ὁποῖο θά καθίσταται θεμιτή ἡ ἐπεξεργασία προσωπικῶν δεδομένων. 

Ὁ νόμος ὁ ὁποῖος θεωρεῖται ὡς ἐκτελεστικός τοῦ Συντάγματος, εἶναι ὁ ν. 2472/1997, ἀ λ λ’  ὅ μ ω ς  οἱ διατάξεις του παρουσιάζουν πολλές ἀσάφειες καί γενικότητες, ὄπως θά δοῦμε παρακάτω⁹¹. (⁹¹ Βλ. κατωτ., σ. 193 κἑ.)

__________________ 

Ψηφιοποίηση κειμένου Κατερίνα