Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος μιλάει για την διχοτόμηση της Ι.Μ. Αττικής, την καθαίρεση Παντελεήμονα, τις σχέσεις Φαναρίου με την Ελλαδική Εκκλησία, για τον Αρχιεπίσκοπο, αλλά και για την υπόθεση του Μητροπολίτη Νικόδημου Γκατζιρούλη

Αποκλειστική συνέντευξη στον Διευθύνοντα του Πρακτορείου Εκκλησιαστικών Ειδήσεων «Romfea.gr», παραχώρησε ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος Χατζηνικολάου.Μια συνέντευξη που θα συζητηθεί, διότι λέει την αλήθεια με το όνομά της, πάνω σε θέματα όπως αυτό της διχοτόμησης της Ι.Μ. Αττικής, την καθαίρεση Παντελεήμονα, τις σχέσεις Φαναρίου με την Ελλαδική Εκκλησία, για τον Αρχιεπίσκοπο, αλλά και για την υπόθεση του Μητροπολίτη Νικόδημου Γκατζιρούλη.
Η συνέντευξη του Μητροπολίτη Μεσογαίας στον Αιμίλιο Πολυγένη έχει ως εξής:
Αιμίλιος Πολυγένης: Σεβασμιώτατε, τί είναι αυτό το φαινόμενο; Σπουδὴ για διχοτόμηση της Μητροπόλεως Αττικής, αμφίσημη Απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για το περίφημο πλέον έκκλητο του κ. Παντελεήμονα, άμεση σύγκληση της Ιεραρχίας για εκλογή Μητροπολιτών, φημολογία για ένταση στις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σαφής διάψευση από τον Αρχιγραμματέα του Οικουμενικού Θρόνου, κινήσεις υποψηφίων για τις νέες μητροπόλεις, επιστολές που οδηγούν στην αντικατάσταση του υποψήφιου εκλεκτού του Αρχιεπισκόπου από έναν Μητροπολίτη που βγήκε από το πουθενά και έχει και αυτός την ιστορία του, παρεμβατικό ανακοινωθέν του Οικουμενικού Θρόνου, πανικός στην Αρχιεπισκοπή και στη Σύνοδο, αναβολή της συγκληθείσης Ιεραρχίας, αμφισβητούμενη νομικά σύγκληση του Δευτεροβαθμίου δι’ Αρχιερείς Συνοδικού Δικαστηρίου και απόρριψη της εφέσεως του κ. Παντελεήμονα για τυπικούς ούτως ή άλλως γνωστούς λόγους. Μπορείτε να κάνετε ένα σύντομο σχόλιο;
Μητροπολίτης Νικόλαος: Μια ακόμη απογοήτευση για την πνευματική κατάσταση στην ελληνόφωνη Ορθοδοξία. Αυτή τη φορά στη χειρότερη περίοδο, χωρίς κανέναν κατανοητό λόγο, με ξεχείλισμα ανακυκλούμενου εμπαθούς παρορμητισμού. Γκρεμίστηκε και το τελευταίο στήριγμα εκκλησιαστικής αξιοπρέπειας και σοβαρότητας.

Αιμίλιος Πολυγένης: Μπορείτε να γίνετε λίγο πιο συγκεκριμένος;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Νομίζω τα είπα όλα.

Αιμίλιος Πολυγένης: Είχατε διακρίνει τον τελευταίο καιρό μια υποβόσκουσα ένταση στις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Ίσα – ίσα. Οι σχέσεις τούτο τον καιρό ήταν άριστες. Και γιατί να μην είναι; Δεν υπήρχε κανένας λόγος καχυποψίας. Η αγάπη και ο βαθύς σεβασμός της Εκκλησίας της Ελλάδος προς το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο καθημερινά πλέον διαπιστώνονταν στον Ελλαδικό χώρο από κάθε πλευρά: ιεραρχία, κλήρο, λαό. Για ποιόν λόγο ύστερα από 160 χρόνια αυτοκεφαλίας να υπάρχει πρόβλημα;
Όσον αφορά δε στο συγκεκριμένο θέμα του λεγόμενου εκκλήτου, πού διέκρινε η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αρνητικά αισθήματα απέναντί της; τί όφελος θα είχε η Ελλαδική Εκκλησία, μάλιστα με τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο, στην παρούσα στροφή της ιστορίας να αμφισβητήσει τυχόν προνόμια του Οικουμενικού Πατριαρχείου; Τί θα μπορούσε να ήθελε; να του αποστερήσει ένα προνόμιο που εδώ και 150 χρόνια μόνο μία φορά εκλήθη να ασκήσει και μάλιστα για μια υπόθεση που όζει από κάθε πλευρά και ούτε πρόκειται να ξαναπαρουσιαστεί στο ορατό μέλλον; Σιγά το προνόμιο!
Προνόμια είναι η ιστορικότητα, η οικουμενικότητα, η αγιότητα, η σταυρική πορεία για την οποία τόσο συχνά μιλάει τελευταία ο Πατριάρχης. Όχι το ...έκκλητο. Μεγάλη αναστάτωση για το τίποτα! Απόδειξη η χθεσινή απόφαση. Απόρριψη της έφεσης για τυπικούς και μόνον λόγους. Τί πρόσθεσε αυτό στην ουσία της υπόθεσης;
Απλά θα μείνει η πικρία για τη στάση του Πατριαρχείου. Ασήμαντες διοικητικές διεκδικήσεις, αδικαιολόγητη καχυποψία, ανυπολόγιστες ποιμαντικές συνέπειες, τεράστιος σκανδαλισμός. Θέλω να πιστεύω ότι οι υπεύθυνοι έχουν ήδη μετανιώσει.
Τελικά διερωτάται κανείς· ποιός ο λόγος που τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει θέματα μεταξύ των δύο Εκκλησιών που δεν είχαν εμφανιστεί για δεκαετίες;

Αιμίλιος Πολυγένης: Έχω την εντύπωση ότι ο απόηχος αυτής της άκριτης παρέμβασης του Πατριαρχείου και η όλη αναστάτωση που δημιουργήθηκε και το ίδιο εξέθεσε και στην Εκκλησία της Ελλάδος προκάλεσε σύγχυση και διχασμό και τον κόσμο βαθιά πίκρανε. Αν δεν είμαι αδιάκριτος, μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο εξομολογητικά για το πώς εσείς νοιώσατε μέσα σας;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Ούτως ή άλλως μιλώ με ειλικρίνεια. Όλους εμάς, που τόσο αγαπάμε το Φανάρι, η όλη υπόθεση μας σκανδάλισε, τραυμάτισε ένα πολύ ιερό κομμάτι της ψυχής μας· την εμπιστοσύνη στην πνευματική διάκριση του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου.
Εμείς το νοιώθουμε ως ιστορική αναφορά μας και την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ως Μητέρα Εκκλησία. Μάνα όμως δεν είναι μόνον αυτή που γεννάει. Μάνα είναι αυτή που αγαπάει, που συγχωράει, που κατανοεί και υπερβαίνει τον εαυτό της. Η μητρότητα δεν διεκδικείται αλλά εμπνέεται.
Η σχέση κλονίσθηκε. Ο λαός νοιώθει διεκδικητικά διοικούμενος και όχι πατρικά ποιμαινόμενος. Πώς να θεραπευτεί αυτό;
Βάλτε στον ένα δίσκο της ζυγαριάς το προνόμιο του εκκλήτου λαμβάνοντας υπόψη όσα προαναφέραμε. Βάλτε στον άλλο την ανάγκη της διαποιμάνσεως ενός και πλέον εκατομμυρίου ανθρώπων που παραμένουν κατασκανδαλισμένοι και αποίμαντοι για περισσότερο από πέντε χρόνια.
Βάλτε επίσης τον σεβασμό στην Αυτοκεφαλία μιας ζώσας Εκκλησίας, πνευματικώς, θεολογικώς και κανονικώς νοουμένης. Προσθέστε και την ανάγκη της ειρήνης και της αμοιβαίας συμπόρευσης των Εκκλησιών και στη συνέχεια κρίνετε τις ενέργειες και αποφάσεις των επίσημων συνοδικών οργάνων.
Η εκκλησιολογία των προνομίων εξαφάνισε την εκκλησιολογία της σωτηριώδους αλήθειας.

Αιμίλιος Πολυγένης: Θεωρείτε ότι ο Αρχιεπίσκοπος και η Εκκλησία της Ελλάδος θα μπορούσαν να αντιδράσουν κάπως διαφορετικά; Θα θέλατε να κάνετε μία κρίση επ' αυτού;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Δεν έχω λόγο να κάνω δημόσια κριτική σε κάποια ιδιαίτερα δύσκολη απόφαση, μάλιστα εξ υστέρων. Από την άλλη, μπορώ να πω τις σκέψεις μου. Είναι αλήθεια ότι περίμενα κάτι πιο καθαρό και τολμηρό ως απόφαση. Οι άνθρωποι πρέπει να ταπεινωνόμαστε. Όχι όμως οι Eκκλησίες. Δεν είναι φυσικά πρόσωπα.
Διότι τότε θυσιάζουν την αλήθεια και την αξιοπιστία τους. Με σεβασμό, ευγένεια, παρρησία και αξιοπρέπεια νομίζω θα έπρεπε να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των ενώπιον του Θεού αποφάσεών μας. Έτσι μου βγαίνει.
Παρά ταύτα, οφείλω να ομολογήσω ότι μέσα μου θεωρώ πνευματικά ζημιωμένη την πλευρά που τόσο άκομψα επέβαλε την άποψή της και ταπείνωσε μια ολόκληρη Εκκλησία και κερδισμένη την Εκκλησία της Ελλάδος που με την απόφασή της απέδειξε ότι στην Εκκλησία κερδίζει αυτός που ξέρει να υποχωρεί ακόμη και όταν έχει δίκιο.
Ποιός ο λόγος  όμως να νοιώθουμε ως Εκκλησία της Ελλάδος σταυρωμένοι από το Φανάρι;

Αιμίλιος Πολυγένης: Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η όλη εμπλοκή υποκρύπτει μια διάθεση αποκαταστάσεως του κ. Παντελεήμονα στην αρχιερωσύνη. Δεν πρέπει λένε να είναι καθηρημένος στην τάξη του απλού μοναχού.


Μητροπολίτης Νικόλαος: Δεν ξέρω αν αυτό που λέτε είναι αλήθεια ή αν μπορεί να γίνει. Η καθαίρεσή του είναι φυσικό επακόλουθο της αμετάκλητης καταδίκης του. Επιτρέψτε μου όμως να ρωτήσω κι εγώ κάτι: γιατί είναι τόσο κακό η καθαίρεση; είναι τιμωρία να είναι κανείς μοναχός;

Αιμίλιος Πολυγένης: Δεν κατάλαβα! Δηλαδή δεν είναι ποινή η καθαίρεση;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Ασφαλώς είναι και μεγάλη ποινή, αλλά το αποτέλεσμά της δεν είναι κακό. Είναι λυτρωτικό. Δεν θέλω να φανώ ασυμπαθής, αλλά έτσι είναι.
Να γίνω πιο σαφής. Καθαίρεση σημαίνει έκπτωση από την ιερατική διακονία και ισόβια αργία. Αν δε ο κληρικός είναι μοναχός, καλείται να ζήσει ταπεινά τη μοναχική ζωή, την οποία η ίδια η Εκκλησία ονομάζει «ισάγγελη πολιτεία».
Επιχειρώντας σύγκριση βασιλέως και μοναχού ο Άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, αβίαστα προκρίνει ως προς την τιμή της ζωής τον μοναχό.
Πολλοί από τους οσίους της Εκκλησίας μας ήταν απλοί μοναχοί, όχι ιερείς. Και όμως τιμώνται ως άγιοι. Ὁ Άγιος Νικόδημος ὁ Αγιορείτης, οι σύγχρονοι άγιοι Σιλουανός, π. Παΐσιος, Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής, δεν ήταν ιερείς. Το ίδιο η Παναγία, ο Τίμιος Πρόδρομος και όλες οι άγιες γυναίκες. Δεν άσκησαν το αξίωμα της ιερωσύνης, απήλαυσαν όμως την τιμή και χάρη της αγιότητος.
Η ιερωσύνη δεν είναι δικαίωμα, είναι χάρισμα∙ όχι για τους αξίους, όλοι ανεξαιρέτως είμαστε ανάξιοι. Η Εκκλησία όπου κρίνει την δίνει και όποτε θεωρεί αναγκαίο την αφαιρεί. Και το κάνει αυτό εύκολα. Αυτήν προστατεύει πνευματικά έστω και αν πληγώνει ανθρώπους συναισθηματικά.
Συνεπώς, στην ελεύθερη από κοσμικές επιρροές εκκλησιαστική λογική, φοβερές δεν είναι οι συνέπειες της καθαιρέσεως αλλά τα αίτια· είναι η αμαρτία και ακόμη περισσότερο η βεβήλωση της ιερωσύνης από την αναξιότητα και ακαταλληλότητά μας.
Προσωπικά θεωρώ ότι αν κάποιοι εργάζονται για την βεβιασμένη αποκατάσταση του πρ. Μητροπολίτου Παντελεήμονος, δεν τον βοηθούν. Όσοι τον αγαπούν και τον συμπαθούν για την κατάστασή του, θα βοηθούσαν πολύ αν του υπεδείκνυαν τη σταυρική οδό της μοναχικής πορείας του, τουλάχιστον προς το παρόν. Αυτό είναι και λογικό και κυρίως ευαγγελικό.
Εκεί που  θα συμφωνήσω απόλυτα είναι ότι το φοβερότερο ως ποινή, που κανονικά δεν επιβάλλεται σε κληρικούς, είναι ὁ αφορισμός, η ακοινωνησία, το να σε βγάλει ἡ Εκκλησία από τα όριά της, να σε αποβάλει από την κιβωτό της σωτηρίας της, να σου στερήσει τα μυστήριά της.

Αιμίλιος Πολυγένης: Υπό την έννοια αυτήν, η ποινή του Σεβ. Νικοδήμου είναι πιο αυστηρή.

Μητροπολίτης Νικόλαος: Αναντίρρητα. Και όχι μόνον αυτό. Είναι και άδικη. Του επεβλήθη, ενώ δεν προβλέπεται, και ενώ είχε δικαιωθεί περίπου τριάντα φορές στο Συμβούλιο Επικρατείας. Επιπλέον, είναι τριάντα πέντε χρόνια έκπτωτος και κοντά στα είκοσι ακοινώνητος. Και ισόβια να του είχαν βάλει θα είχε εκτίσει την ποινή του. Ο Παντελεήμων καταδικάστηκε σε εξαετή φυλάκιση και πριν περάσουν δύο χρόνια βγήκε από τη φυλακή. Για τον Νικόδημο γιατί δεν υπάρχει λίγο έλεος και λίγη χάρη; Το κοσμικό δίκαιο φαίνεται πιο ελεήμον.

Αιμίλιος Πολυγένης: Μα, ο Νικόδημος, Σεβασμιώτατε, με τα γραφόμενά του έχει αναστατώσει όλον τον κόσμο και δικαιολογημένα εδώ που τα λέμε.

Μητροπολίτης Νικόλαος: Ρωτήστε τον εαυτό σας, κ. Πολυγένη, αν εσείς ήσασταν ακοινώνητος από την Εκκλησία, χωρίς καμία δίκη και απολογία, για τόσα χρόνια, τί θα κάνατε; Αν οι Αρχιεπίσκοποι σας υπόσχονταν την αποκατάστασή σας και τελικά δεν γινόταν τίποτε, πώς θα αντιδρούσατε;
Αν βλέπατε αυτήν την κατάσταση που περιγράψαμε προηγουμένως ή ακόμη περισσότερο να ανακατεύεται μια ολόκληρη Εκκλησία, προκειμένου να δοθούν ευκαιρίες αποκαταστάσεως σε έναν Μητροπολίτη που, εκτός του τεράστιου σκανδαλισμού που προκάλεσε με την όλη πολιτεία του στην Εκκλησία μας και του παγκόσμιου διασυρμού της, εκτός του ότι με την επιμονή του παρατείνει όλως αδικαιολόγητα την εκκρεμότητα διαποιμάνσεως μιας τόσο εμπερίστατης εκκλησιαστικής επαρχίας, εκτός του ότι κατάφερε να διχάσει την Ιεραρχία μας, τελικά οδηγεί και σε επικίνδυνο σημείο εντάσεως τις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν θα αγανακτούσατε;

Αιμίλιος Πολυγένης: Δηλαδή τί θα έπρεπε να γίνει, Σεβασμιώτατε;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Να σας αντιστρέψω το ερώτημα: εσείς δεν διερωτάσθε πώς ο πρ. Μητροπολίτης Παντελεήμων αντέχει το βάρος αυτής της ευθύνης; Πώς είναι δυνατόν, βλέποντας αυτήν την κατάσταση, να μην αποσύρει κάθε περαιτέρω διεκδίκηση. π.χ. το έκκλητον; Στο κάτω-κάτω ας αδικηθεί. Η ειρήνευση της Εκκλησίας δεν αξίζει παραπάνω από τα δικαιώματά μας; Ὁ Θεός που κηρύττουμε δεν είναι αδίκως καταδικασμένος και σταυρωμένος; Στο ευαγγέλιο δεν μακαρίζονται οι δεδιωγμένοι, μάλιστα ένεκεν δικαιοσύνης; Μήπως η αδυναμία του να υποχωρήσει επιβεβαιώνει το μέγεθος της πνευματικής και όχι μόνον ενοχής του;

Αιμίλιος Πολυγένης: Η ερώτησή μου ήταν τί θα πρέπει να γίνει σχετικά με τον Νικόδημο. Θεωρείτε ότι πρέπει να επιστρέψει;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Δεν νομίζω ότι ο ίδιος θα ήθελε να επιστρέψει ως Μητροπολίτης. Από Αττικής και Μεγαρίδος να γίνει Ιλίου ή Κηφισίας, μου φαίνεται απίθανο. Να πάρει στα γεράματά του ένα κομματάκι από ολόκληρη την Αττική που είχε; Τί να το κάνει; Για ποιόν λόγο; Το ερώτημα δεν είναι τι πρέπει να κάνει ο Σεβ. Νικόδημος, αλλά τί πρέπει να κάνουμε εμείς. Κι εγώ πιστεύω ότι θα έπρεπε άμεσα να αρθεί το επιτίμιό του. Χωρίς καμία χρονοτριβή. Να έλθει να λειτουργήσει όπου λαχταρά η ψυχή του. Να συνεορτάσουμε, να συμπανηγυρίσουμε. Επιτέλους, να χαρούμε την ενότητά μας.
Προ καιρού έλαβα μία ενυπόγραφη επιστολή, όπου ο συντάκτης της έλεγε ότι  για να φύγει το κακό που για χρόνια ταλαιπωρεί την Αττική, τώρα πλέον χρειάζεται  ή ξόρκια ή θυσίες. Συμφωνώ με το δεύτερο. Κάποιος πρέπει κάτι να θυσιάσει. Ή ο Σεβ. Νικόδημος τις διεκδικήσεις του, ή εμείς τους εγωισμούς και τις φιλοδοξίες μας ή πιθανόν ένας τρίτος τη θέση του.
Εγώ δεν ξέρω αν μπορώ να βοηθήσω, αλλά έχω όλη τη διάθεση, αν ο ίδιος επιθυμεί, να παραιτηθώ να αναλάβει τη Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής που είναι τόσο ωραία, έχει τόσο καλό κόσμο και τέτοια προοπτική. Και ικανότερος είναι και αδικημένος και το μεγαλύτερο πλέον κομμάτι της παλιάς Μητρόπολής του είναι αυτό. Του αξίζει.

Αιμίλιος Πολυγένης: Κάτι είχατε πει και στον ενθρονιστήριο λόγο σας, αν θυμάμαι καλά. Δεν πιστεύω όμως να το λέτε σοβαρά. Είναι δυνατόν, Σεβασμιώτατε, να δεχόσασταν αυτό το πράγμα;

Μητροπολίτης Νικόλαος: Εγώ; Με απέραντη χαρά. Αλλιώς δεν θα το έλεγα. Βέβαια, υποθέτω ότι ο Σεβασμιώτατος δεν θα επιθυμούσε κάτι τέτοιο. Ούτε το ήθος ούτε και η σύνεσή του συνηγορούν γι’ αυτό. Αν όμως αυτό αποτελεί λύση για το πρόβλημα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην το κάνουμε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευλογία από το να συμβάλει κανείς στην ειρήνευση της Εκκλησίας. Θυσιάζεις μικρά προνόμια και παίρνεις μεγάλη χάρη. Μακάρι να γίνει! Θα ήμουν ο ευτυχέστερος άνθρωπος του ...σύμπαντος. Δόξα τω Θεώ, έχω κι άλλα πράγματα να κάνω στη ζωή μου. Αν πάλι η κατάσταση μπορεί να ειρηνεύσει και αλλιώς, τότε χαρά μου να συνεχίσω τη διακονία μου.

Αιμίλιος Πολυγένης: Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ. Την ευχή σας. Μακάρι να ειρηνεύσει η Εκκλησία μας!
Αιμίλιος Πολυγένης - Ρομφέα