Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου. Λόγοι Γ΄ 1)«Νά δένουμε τό τραύμα μας» 2) «Ή ανάγκη για εξομολόγηση» 3) «Ή σωστή εξομολόγηση»

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ  

Μέρος Πέμπτο - Κεφάλαιο 2ον

Για μια σωστή εξομολόγηση

«Νά δένουμε τό τραύμα μας»

- Γέροντα, όταν στον αγώνα μου έχω πτώσεις, πανικοβάλλομαι.
- Μή φοβάσαι. Αγώνας είναι και θα έχουμε και τραύματα. Μέ την εξομολόγηση αυτά θεραπεύονται. Βλέπεις, οί στρατιώτες στον πόλεμο, όταν τραυματίζωνται επάνω στην μάχη, τρέχουν αμέσως στον γιατρό, δένουν τό τραύμα τους και συνεχίζουν νά πολεμούν φιλότιμα.
Έν τω μεταξύ αποκτούν και πείρα από τον τραυματισμό και προφυλάγονται καλύτερα, ώστε νά μήν ξανατραυματισθούν. Έτσι και εμείς, όταν τραυματιζώμαστε πάνω στον αγώνα μας, δεν πρέπει νά δειλιάζουμε, αλλά νά τρέχουμε στον γιατρό - στον πνευματικό -, νά του δείχνουμε τό τραύμα μας, νά θεραπευώμαστε πνευματικά, καί πάλι νά συνεχίζουμε ­τόν καλόν αγώνα[1].
Κακό είναι, όταν δέν ψάχνουμε νά βρούμε τούς φοβερούς εχθρούς της ψυχής, τά πάθη, καί δέν άγωνιζώμαστε, γιά νά τούς εξοντώσουμε.
- Γέροντα, μερικοί άπό φιλότιμο δέν πάνε νά εξομολογηθούν. «Αφού μπορεί νά ξανακάνω τό ίδιο σφάλμα, λένε, για ποιό λόγο νά πάω να τό εξομολογηθώ; για νά κοροϊδεύω τον παπά;».
- Αυτό δέν είναι σωστό! Είναι σαν νά λέη ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται:«Αφού ό πόλεμος δέν τέλειωσε και μπορεί πάλι νά τραυματισθώ, γιατί νά δέσω τό τραύμα μου;».
Αλλά, άν δέν τό δέση, θά πάθη αιμορραγία και θά πεθάνη. Μπορεί από φιλότιμο νά μήν πηγαίνουν νά εξομολογηθούν, τελικά όμως αχρηστεύονται. Ό διάβολος, βλέπεις, εκμεταλλεύεται καί τά χαρίσματα. Αν δέν καθαρίζουμε μέ την εξομολόγηση την ψυχή μας, όταν πέφτουμε καί λερωνώμαστε, μέ τον λογισμό ότι πάλι θά πέσουμε καί θά λερωθούμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στις παλιές λάσπες καί είναι δύσκολο μετά νά καθαρίσουν.

«Ή ανάγκη για εξομολόγηση»

- Γέροντα, ό Όσιος Μάρκος ό Ασκητής λέει: «Ό γνωστικός εξομολογείται στόν Θεό όχι μέ τήν απαρίθμηση τών παραπτωμάτων του, αλλά μέ τήν υπομονή τών επερχομένων θλίψεων»[2]. Τί εννοεί;
- Καί τό ενα πρέπει νά γίνεται καί τό άλλο.
Εξομολογείται ό πιστός στόν πνευματικό, εξομολογείται καί πριν από τήν προσευχή ταπεινά στόν Θεό, απογυμνώνοντας τον εαυτό του: «Θεέ μου, έσφαλα, είμαι τέτοιος, τέτοιος». Συγχρόνως όμως δέχεται καί τις θλίψεις πού τοϋ συμβαίνουν σάν φάρμακο.
Ό Άγιος δέν λέει νά μήν κάνης τήν πρώτη καί τήν δεύτερη εξομολόγηση, άλλά μόνο νά ύπομένης τις θλίψεις. Τί θά πή «εξομολογούμαι;». Δέν θά πή«ομολογώ έξω αυτό πού έχω μέσα μου»; Αν έχης μέσα σου καλά, «εξομολογείσαι τω Κυρίω»[3], δηλαδή δοξολογείς τον Θεό. Αν έχης κακά, εξομολογείσαι τις αμαρτίες σου.
- Γέροντα, την πρώτη φορά πού θά πάη κανείς γιά εξομολόγηση, θά μιλήση στον πνευματικό γιά όλη τήν προηγούμενη ζωή του;
- Τήν πρώτη φορά θά κάνη μιά γενική εξομολόγηση. Όπως ό ασθενής, όταν μπή στό νοσοκομείο, δίνει τό ιστορικό του, π.χ. λέει: «είχα μιά πάθηση στους πνεύμονες, αλλά τώρα έχει περάσει, έχω κάνει μιά εγχείρηση μέ ολική ή τοπική νάρκωση κ.λπ.», έτσι καί στήν πρώτη εξομολόγηση, άς προσπαθήση κανείς νά πή στον πνευματικό λεπτομέρειες από τήν ζωή του, καί εκείνος θά βρή τήν πληγή, γιά νά τήν θεραπεύση.
Πολλές φορές ένα χτύπημα, πού δέν τού δίνεις σημασία, έχει ύστερα συνέπειες. Βέβαια, τήν πρώτη φορά πού θά πάη στον πνευματικό, θά έχη νά πή, ας υποθέσουμε, εκατό αμαρτίες. Τήν δεύτερη θά έχη νά πή εκατόν δέκα, γιατί θά τον πολεμήση περισσότερο ό διάβολος, επειδή εξομολογήθηκε καί τού χάλασε τήν δουλειά.
Τήν τρίτη φορά μπορεί νά πή εκατόν πενήντα, άλλά ύστερα θά ελαττώνεται συνέχεια ό αριθμός, μέχρι πού θά πηγαίνη γιά εξομολόγηση καί θά έχη νά πή ελάχιστες αμαρτίες.

«Ή σωστή εξομολόγηση»

- Γιατί μερικές φορές, ενώ ή συνείδηση μας ελέγχει, δέν κάνουμε τον ανάλογο αγώνα, γιά νά διορθωθούμε;
- Αυτό μπορεί νά συμβή καί από ενα τσάκισμα ψυχικό. Όταν είναι κανείς πανικοβλημένος άπό κάποιον πειρασμό, θέλει νά αγωνισθή, αλλά δέν έχει διάθεση, δέν έχει ψυχική δύναμη. Τότε πρέπει νά τακτοποιηθή εσωτερικά μέ τήν εξομολόγηση.
Μέ τήν εξομολόγηση παρηγοριέται, τονώνεται καί ξαναβρίσκει μέ τήν Χάρη του Θεού τό κουράγιο γιά αγώνα. Αν δέν τακτοποιηθή, μπορεί νά τού έρθη καί άλλος πειρασμός, οπότε, θλιμμένος όπως είναι, τσακίζεται περισσότερο, τον πνίγουν οί λογισμοί, απελπίζεται καί μετά δέν μπορεί νά αγωνισθή καθόλου.
- Καί άν αυτό συμβαίνη συχνά;
- Άν συμβαίνη συχνά, πρέπει ό άνθρωπος νά τακτοποιήται συχνά, νά ανοίγη τήν καρδιά του στόν πνευματικό, γιά νά παίρνη κουράγιο. Καί όταν τακτοποιηθή, πρέπει νά βάλη τήν μηχανή νά τρέξη, νά αγωνισθή φιλότιμα καί εντατικά, γιά νά πάρη καταπόδι τον έξω από 'δώ.
- Γέροντα, όταν δέν αίσθάνωμαι τήν ανάγκη γιά εξομολόγηση, τί φταίει;
- Μήπως δέν παρακολουθείς τον εαυτό σου; Ή εξομολόγηση είναι μυστήριο. Νά πηγαίνης καί απλά νά λές τις αμαρτίες σου. Γιατί, τί νομίζεις; Πείσμα δέν έχεις; Εγωισμό δέν έχεις; Δέν πληγώνεις τήν αδελφή; Δέν κατακρίνεις;
Μήπως εγώ τί πηγαίνω καί λέω; «Θύμωσα, κατέκρινα...»καί μοΰ διαβάζει ό πνευματικός τήν συγχωρητική ευχή. Αλλά καί οί μικρές αμαρτίες έχουν καί αυτές βάρος. Όταν πήγαινα στόν Παπα-Τύχωνα[4] νά εξομολογηθώ, δέν είχα τίποτε σοβαρό νά πώ καί μοΰ έλεγε: «Αμμούδα, παιδάκι μου, αμμούδα»!
Οί μικρές αμαρτίες μαζεύονται καί κάνουν έναν σωρό αμμούδα, πού είναι όμως βαρύτερη άπό μιά μεγάλη πέτρα. Ό άλλος πού έχει κάνει ένα αμάρτημα μεγάλο, τό σκέφτεται συνέχεια, μετανοεί καί ταπεινώνεται.
Εσύ έχεις πολλά μικρά. Εάν όμως εξέτασης τις συνθήκες μέ τις όποιες εσύ μεγάλωσες καί τις συνθήκες μέ τις οποίες μεγάλωσε ό άλλος, θά δής ότι είσαι χειρότερη άπό εκείνον. Νά προσπαθής επίσης νά είσαι συγκεκριμένη στήν εξομολόγηση σου.
Δέν φθάνει νά πή κανείς λ.χ. «ζηλεύω, θυμώνω κ.λπ.», αλλά πρέπει νά πή τις συγκεκριμένες πτώσεις του, γιά νά βοηθηθή. Καί, όταν πρόκειται γιά κάτι βαρύ, όπως ή πονηριά, πρέπει νά πή καί πώς σκέφθηκε καί πώς ενήργησε· αλλιώς κοροϊδεύει τον Χριστό.
Αν ό άνθρωπος δέν ομολογή τήν αλήθεια στον πνευματικό, δέν τού αποκαλύπτη τό σφάλμα του, γιά νά μπόρεση νά τόν βοηθήση, παθαίνει ζημιά, όπως καί ό άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στήν υγεία του, όταν κρύβη τήν πάθηση του από τόν γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτη τόν εαυτό του όπως ακριβώς είναι, τότε ό πνευματικός μπορεί νά τόν γνωρίση καλύτερα καί νά τόν βοηθήση πιο θετικά.
Ύστερα, όταν κανείς αδικήση ή πληγώση μέ τήν συμπεριφορά του έναν άνθρωπο, πρέπει πρώτα νά πάη νά τού ζητήση ταπεινά συγχώρηση, νά συμφιλιωθή μαζί του, καί έπειτα νά εξομολογηθή τήν πτώση του στον πνευματικό, γιά νά λάβη τήν άφεση.
Έτσι έρχεται ή Χάρις τού Θεού. Αν πή τό σφάλμα του στον πνευματικό, χωρίς προηγουμένως νά ζητήση συγχώρηση από τόν άνθρωπο πού πλήγωσε, δέν είναι δυνατόν νά ειρήνευση ή ψυχή του, γιατί δέν ταπεινώνεται.
Εκτός άν ό άνθρωπος πού πλήγωσε έχη πεθάνει ή δέν μπορή νά τόν βρή, γιατί άλλαξε κατοικία καί δέν έχει τήν διεύθυνση του, γιά νά τού ζητήση, έστω καί γραπτώς, συγγνώμην, αλλά έχη διάθεση νά τό κάνη, τότε ό Θεός τόν συγχωρεί, γιατί βλέπει τήν διάθεση του.
- Αν, Γέροντα, ζητήσουμε συγχώρεση καί δέν μάς συγχώρηση;
- Τότε νά κάνουμε προσευχή νά μαλακώση ό Θεός την καρδιά του. Υπάρχει όμως περίπτωση νά μη βοηθάη ό Θεός νά μαλακώση ή καρδιά του, γιατί, άν μας συγχώρηση, μπορεί νά ξαναπέσουμε στο ίδιο σφάλμα.
- Γέροντα, όταν κανείς κάνη ένα σοβαρό σφάλμα, υπάρχει περίπτωση νά μήν μπορή νά τό εξομολογηθή αμέσως;
- Γιατί νά τό αφήση; Γιά νά ξινίση; Όσο κρατάς ένα χαλασμένο πράγμα, τόσο χαλάει. Γιατί νά αφήση νά περάσουν ένας-δύο μήνες, γιά νά πάη στόν πνευματικό νά τό εξομολογηθή; Νά πάη τό συντομώτερο. Αν έχη μιά πληγή ανοιχτή, θά αφήση νά περάση ένας μήνας, γιά νά τήν θεραπεύση; Ούτε νά περιμένη νά πάη, όταν θά έχη πολύ χρόνο ό πνευματικός, γιά νά έχη πιο πολλή άνεση. Αυτό τό ένα σφάλμα, τάκ-τάκ νά τό λέη αμέσως καί μετά, όταν ό πνευματικός θά έχη χρόνο, νά πηγαίνη γιά πιο πολύ, γιά μιά συζήτηση κ.λπ.
Δέν χρειάζεται ώρα πολλή, γιά νά δώσω εικόνα του εαυτού μου. Όταν ή συνείδηση δουλεύη σωστά, δίνει ό άνθρωπος μέ δυο λόγια εικόνα της καταστάσεως του. Όταν όμως ύπάρχη μέσα του σύγχυση, μπορεί νά λέη πολλά καί νά μή δίνη εικόνα.
Νά, βλέπω, μερικοί μοϋ γράφουν ολόκληρα τετράδια, είκοσι-τριάντα σελίδες αναφοράς μέ μικρά γράμματα, καί μερικές σελίδες υστερόγραφο... Όλα αυτά πού γράφουν, μπορούσαν νά τά βάλουν σέ μιά σελίδα.

1. Α' Τ ι μ . 6, 12.
2. Βλ. Όσίου Μάρκου του ' Ασκητού, Περί τών οιομένων έξ έργων δικαιοΰσθαι, κεφ. ρνε', Φιλοκαλία τών ιερών Νηπτικών, τόμος Α', σ. 120.
3. Βλ. Ψαλμ. 106, 1.
4. Βλ. Γέροντος Παίσάου Άγιορείτου, ΆγιορεΙται Πατέρες καί Αγιορείτικα, σ. 15-40.

Ἀπόσπασμα ἀπό τίς σελίδες 257-262 τοῦ βιβλίου:

            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

                                 ΛΟΓΟΙ Γ΄    

                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ

                   ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ

    «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»

                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ