Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου. Λόγοι Γ΄ 1) «Χρειάζεται πνευματικός οδηγός στην πνευματική ζωή» 2) «Στείλτε τους ανθρώπους στόν πνευματικό» 3) «Πνευματικός από κοντά» 4) «Ό πνευματικός στην οικογένεια»

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 
Μέρος Πέμπτο - Κεφάλαιο 1ον

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ

 «Χρειάζεται πνευματικός οδηγός στην πνευματική ζωή»

Σήμερα τό πιο απαραίτητο είναι νά βρουν οί άνθρωποι έναν πνευματικό, νά εξομολογούνται, νά τού έχουν εμπιστοσύνη καί νά τόν συμβουλεύωνται. Άν έχουν πνευματικό καί βάλουν ένα πρόγραμμα μέ προσευχή καί λίγη μελέτη, εκκλησιάζωνται, κοινωνούν, τότε δέν έχουν τίποτε νά φοβηθούν σ' αυτήν τήν ζωή.
Ή ψυχή πρέπει νά παρακολουθήται από τόν πνευματικό, γιά νά μή λαθέψη τόν δρόμο της. Μπορεί νά βοηθάη στον αγώνα λ.χ. καί ή πνευματική μελέτη, αλλά, άν κανείς δέν έχη πνευματικό οδηγό, μπορεί νά δίνη δικές του ερμηνείες σ' αυτά πού διαβάζει, καί νά πλανηθή.
Βλέπεις, καί όταν κάποιος πάη κάπου μέ τό αυτοκίνητο του καί δέν γνωρίζη καλά τόν δρόμο, μπορεί νά συμβουλεύεται τόν χάρτη, αλλά σταματάει κιόλας καί ρωτάει, γιά νά μήν πάρη λάθος δρόμο. Ξεκινάει, άς υποθέσουμε, από τήν Αθήνα νά πάη στήν Φλώρινα.
Έχει χάρτη καί τόν παρακολουθεί, αλλά ρωτάει καί σέ κανένα περίπτερο άν πηγαίνη καλά, άν ό δρόμος είναι καλός, γιατί σέ καμμιά διασταύρωση υπάρχει κίνδυνος νά πάρη άλλο δρόμο καί νά βρεθή στήν Καβάλα ή σέ κάποιον γκρεμό νά κινδυνέψη νά σκοτωθή.

Φυσικά, μπορεί κάποιος νά ρωτήση, αλλά νά μήν πάρη τόν δρόμο πού θά του πουν, καί νά βρεθή τελικά άλλου, ή νά μήν προσέξη τά επικίνδυνα σημεία, καί νά πάθη κακό. Όποιος όμως του δείξη τόν δρόμο καί συγχρόνως του πή: «πρόσεξε, στο τάδε σημείο έχει μιά στροφή επικίνδυνη, εκεί έχει έναν γκρεμό...», εκείνος θά έχη τόν μισθό του.
Τό ίδιο, θέλω νά πώ, πρέπει νά γίνεται καί στήν πνευματική ζωή. Είναι απαραίτητο ό πιστός νά έχη πνευματικό πού θά τόν καθοδηγή μέ τις συμβουλές του καί θά τόν βοηθάη διά του μυστηρίου της εξομολογήσεως. Έτσι μόνον μπορεί νά ζήση ορθόδοξη πνευματική ζωή καί νά είναι σίγουρος ότι βρίσκεται στόν σωστό δρόμο.
Τόν πνευματικό οδηγό φυσικά κανείς θά τόν διάλεξη. Δέν θά εμπιστευθή στόν οποιονδήποτε τήν ψυχή του. Όπως γιά τήν υγεία του σώματος ψάχνει νά βρή καλό γιατρό, έτσι καί γιά τήν υγεία τής ψυχής του θά ψάξη νά βρή κάποιον καλό πνευματικό καί θά πηγαίνη σ' αυτόν, τόν γιατρό τής ψυχής, τακτικά.

 «Στείλτε τους ανθρώπους στόν πνευματικό»

- Γέροντα, πολλές φορές οί άνθρωποι βλέποντας ράσο μας λένε τόν πόνο τους, τό πρόβλημα τους, ακόμη καί εξομολόγηση. Ποιά πρέπει νά είναι ή στάση μας απέναντι τους;
- Έξ αρχής, όταν απευθύνωνται σ' εσάς γιά κάποιο πρόβλημα τους, νά τούς ρωτήσετε: «Έχετε πνευματικό;». Κι έγώ στους ανθρώπους πού έρχονται εκεί στό Καλύβι νά μέ ρωτήσουν γιά κάποιο θέμα λέω: «Έγώ δέν είμαι πνευματικός· νά πάτε στόν πνευματικό σας καί νά κάνετε ό,τι σάς πή εκείνος ». Πρέπει νά μετανοήσουν οί άνθρωποι καί νά έχουν έναν πνευματικό νά εξομολογούνται, γιά νά κοπούν τά δικαιώματα τού διαβόλου.
Νά άκούση ή μοναχή μιά φορά κάποια πονεμένη γυναίκα πού έχει ένα πρόβλημα καί μετά νά τήν στείλη στόν πνευματικό, αυτό τό καταλαβαίνω. Όχι όμως νά συνεχίζη νά συζητάη μαζί της. Ή, άν μία γυναίκα δέν αναπαύεται στόν πνευματικό της ή δέν έχη πάει ποτέ γιά εξομολόγηση ή βρίσκεται σέ κατάσταση απελπισίας, άς τήν ακούση μιά φορά καί πάλι νά τήν στείλη στόν πνευματικό καί νά τής πή ότι εκείνη θά εύχεται.
Έκτος πού δέν έχει υποχρέωση ή μοναχή νά τούς βοηθήση κατ' αυτόν τόν τρόπο, ακούγοντας δηλαδή συνεχώς τά προβλήματα τους, δέν βοηθιούνται κιόλας έτσι οί άνθρωποι. Γιατί ό άνθρωπος παθαίνει τριών ειδών αλλοιώσεις: από τόν εαυτό του, από τούς άλλους καί από τόν διάβολο. Έρχονται εδώ, βρίσκουν μιά παρηγοριά ανθρώπινη, αλλά, μόλις φύγουν από τό Μοναστήρι καί πάνε σπίτι, γυρίζουν πάλι στό δικό τους καί αρχίζουν τά ίδια.
Καί οί γυναίκες καί οί άνδρες νά πάνε στόν πνευματικό τους. Δέν είναι σωστό νά λένε τά θέματα τους στήν καλόγρια. Γιατί μετά λένε: «τά είπα- είμαι εντάξει», αναπαύουν ψεύτικα τόν λογισμό τους καί δέν πάνε στον πνευματικό. Αυτό είναι τέχνασμα του διαβόλου, γιά νά μήν εξομολογούνται.
Πρέπει νά καταλάβετε ποιά είναι ή αποστολή σας ώς μοναχές καί νά μήν πάτε νά κάνετε δήθεν ιεραποστολή, επειδή δέν έχετε καταλάβει τήν καλογερική αποστολή.
Ώς μοναχοί έχουμε υποχρέωση νά κάνουμε προσευχή γιά τά προβλήματα των άλλων δέν είμαστε όμως υποχρεωμένοι νά ασχοληθούμε μέ τά προβλήματα τους. Ό πνευματικός έχει υποχρέωση νά τό κάνη αυτό, έχει καί ευθύνη. Άν συζητούν μ' εσάς, φορτώνουν σ' εσάς τήν ευθύνη.
Εκείνος μπορεί νά τούς παρακολουθή άπό κοντά καί νά δίνη λύση στά προβλήματα τους. Χρειάζεται δηλαδή δουλειά. Αυτή ή δουλειά δέν είναι τών μοναχών. Από μας μόνον προσευχή νά ζητάνε. Ας στέλνουν κανένα γράμμα μέ ονόματα, νά κάνουμε κανένα κομποσχοίνι.

 «Πνευματικός από κοντά»

Όπως κανείς φροντίζει ό οικογενειακός γιατρός νά βρίσκεται, όσο τό δυνατόν, κοντά του, έτσι πρέπει νά φροντίση καί ό πνευματικός νά βρίσκεται κοντά του. Ένας γιατρός, όταν είναι κοντά στόν άρρωστο, μπορεί νά τόν βοηθήση καλύτερα από καθηγητές πανεπιστημίου - έστω καί άν δέν έχη τόση πείρα -, γιατί μπορεί νά τόν παρακολουθή συστηματικά καί, άν χρειασθή, θά τόν στείλη στόν ειδικό γιατρό. Μου έκανε εντύπωση τό έξης, όταν ήμουν στο Σανατόριο[1]:
Πολλοί πλούσιοι πού είχαν φυματίωση έμεναν στο σπίτι τους καί πήγαιναν εκεί καθηγητές πανεπιστημίου, γιά νά τούς κάνουν θεραπεία. Αποδείχθηκε όμως ότι ή θεραπεία δέν είχε κανένα αποτέλεσμα, γιατί δέν μπορούσαν νά τούς παρακολουθούν συστηματικά. Γι' αυτό αναγκάσθηκαν νά δημιουργήσουν στό Σανατόριο ξεχωριστά τμήματα, γιά νά νοσηλεύονται εκεί, ώστε νά παρακολουθούνται συστηματικά.
Θέλω νά πώ ότι, όπως ό γιατρός από κοντά παρακολουθεί τόν άρρωστο, όταν του δίνη κάποια θεραπεία, βλέπει άν τά φάρμακα πού του έδωσε τόν βοηθούν ή έχουν παρενέργειες κ.λπ., καί ανάλογα αυξάνει ή ελαττώνει τήν δόση καί, άν χρειασθή, μπορεί ακόμη καί νά αλλάξη τήν θεραπεία, έτσι καί ό πνευματικός πρέπει από κοντά νά παρακολουθή τήν ψυχή, γιατί κατά καιρούς παρουσιάζει διάφορες αλλαγές καί αντιδράσεις, τις όποιες από μακριά δέν μπορεί νά παρακολούθηση, γιά νά τήν βοηθήση αποτελεσματικά.
Μιά φορά είχα πει σέ μιά ψυχή πού είχε έναν πειρασμό:«Θά κάνης αυτό και θά δής ότι θά τό ξεπεράσης». Πράγματι μ' άκουσε καί τό ξεπέρασε. Μετά από λίγο καιρό είχε έναν τελείως αντίθετο πειρασμό, τόν αντιμετώπισε μέ τόν ίδιο τρόπο καί ταλαιπωρήθηκε!
Μπορούσε ή ευλογημένη νά στείλη έναν άνθρωπο ή νά γράψη ένα γράμμα, γιά νά μέ ρωτήση τί έπρεπε νά κάνη, αφού αντιμετώπιζε άλλη δυσκολία. Θά της έδινα άλλο φάρμακο, δηλαδή άλλη συμβουλή. Δυσκολεύτηκε νά μέ ρωτήση, επειδή ήμουν μακριά. Γι' αυτό εγώ από μακριά δέν συνηθίζω νά δίνω συμβουλές, άν δέν γνωρίζω καλά τόν ανθρωπο καί δέν έχω στενή επικοινωνία μαζί του.

«Ό πνευματικός στην οικογένεια»

- Γέροντα, ποιά βιβλία μπορούν νά βοηθήσουν τούς συζύγους;
- Εκείνο πού βοηθάει τό ανδρόγυνο είναι νά μή δικαιολογή ό καθένας τόν εαυτό του. Άν δικαιολογούν τόν εαυτό τους, όσα πνευματικά βιβλία κι άν διαβάσουν, δεν ωφελούνται. Αν έχουν καλή διάθεση, έχουν πνευματικό και του κάνουν υπακοή, δέν θά έχουν προβλήματα. Χωρίς πνευματικό διαιτητή δέν γίνεται.
Τό καλύτερο είναι νά έχουν τά ανδρόγυνα τόν ίδιο πνευματικό. Όχι άλλον πνευματικό ό άνδρας καί άλλον ή γυναίκα. Δύο ξύλα, άν τά πελεκήσουν δύο μαραγκοί, όπως νομίζει ό καθένας, δέν θά μπορέσουν ποτέ νά εφαρμόσουν. Ενώ, όταν έχουν τόν ίδιο πνευματικό, ό πνευματικός πελεκάει τά εξογκώματα - τά ελαττώματα - του ενός, πελεκάει καί τά εξογκώματα τοϋ άλλου, καί έτσι εξομαλύνονται οί δυσκολίες.
Αλλά σήμερα, ακόμη καί ανδρόγυνα πού ζουν πνευματικά, έχουν διαφορετικό πνευματικό. Σπάνια έχουν καί οί δυό τόν ίδιο πνευματικό, γι' αυτό καί δέν βοηθιούνται. Έχω ύπ' όψιν μου ανδρόγυνα πού ταίριαζαν, αλλά δέν είχαν τόν ίδιο πνευματικό, γιά νά τούς βοηθήση, καί χώρισαν. Καί άλλα πού, ενώ δέν ταίριαζαν, επειδή είχαν τόν ίδιο πνευματικό, έζησαν αρμονικά. Βέβαια, όταν έχη όλη ή οικογένεια τόν ίδιο πνευματικό, αυτό είναι ακόμη καλύτερο.
Ό πνευματικός θά τούς ακούση όλους καί θά χειρισθή ανάλογα ένα θέμα. Άλλοτε θά ζορίση τόν πατέρα ή τήν μητέρα, άλλοτε θά καλέση τά παιδιά, άν δέν μπορή νά βγάλη συμπέρασμα από αυτά πού του λένε οί γονείς. Ή, άν τό ανδρόγυνο έχη προβλήματα καί φταίη λ.χ. ή γυναίκα, μπορεί νά καλέση τόν άνδρα, γιά νά τόν συμβουλέψη πώς πρέπει νά φερθή, ή νά ζητήση άπό κάποιον συγγενή τους ή γνωστό τους νά βοηθήση διακριτικά.


1. Τό 1966 ό Γέροντας έκανε στό Σανατόριο εγχείρηση στους πνεύμονες, επειδή έπασχε άπό βρογχεκτασία.

Ἀπόσπασμα ἀπό τίς σελίδες 248-253 τοῦ βιβλίου:

            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

                                 ΛΟΓΟΙ Γ΄    

                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ

                   ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ

    «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»

                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ