Κυριακή ΙΣΤ΄ Ματθαίου. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

Κυριακή ΙΣΤ΄ Ματθαίου (Ματθ. κε΄ 14-30)

 Ὑπόμνημα εἰς τὸν Ἅγιον Εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον, ὁμιλία οη΄

 Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

α΄. Αὗται αἱ παραβολαὶ τῇ προτέρα ἐοίκασι τῇ τοῦ πιστοῦ δούλου καὶ τοῦ ἀγνώμονος καὶ τὰ δεσποτικὰ κατεδηδοκότος. Τέσσαρες γὰρ εἰσιν αἱ πᾶσαι περὶ τῶν αὐτῶν διαφόρως ἡμῖν παραινοῦσαι· λέγω δὴ τῆς περὶ τὴν ἐλεημοσύνην σπουδῆς, καὶ τοῦ διὰ πάντων, ὧν ἄν δυνώμεθα, τὸν πλησίον ὠφελεῖν, ὡς οὐκ ἐνὸν σωθῆναι ἑτέρως. Ἀλλ’ ἐνταῦθα μὲν περὶ πάσης ὠφελείας λέγει καθολικώτερον, ἥν  εἰς τὸν πλησίον ἐπιδείκυνσθαι  χρή·  ἐπὶ δὲ τῶν παρθένων περὶ ἐλεημοσύνης ἰδικῶς τῆς ἐν χρήμασι λέγει, καὶ σφοδρότερον, ἤ ἐπὶ τῆς προτέρας παραβολῆς. Ἐκεῖ μὲν γὰρ τὸν τύπτοντα, καὶ μεθύοντα, καὶ τὰ δεσποτικὰ σκορπίζοντα καὶ ἀπολλύντα κολάζει· ἐνταῦθα δὲ καὶ τὸν οὐκ ὠφελοῦντα, οὐδὲ δαψιλῶς τοῖς δεομένοις τὰ ὄντα κενοῦντα. Εἶχον μὲν γὰρ ἔλαιον, οὐ δαψιλὲς δέ·  διό καὶ κολάζονται. Τίνος δὲ ἕνεκεν ἐπὶ τοῦ προσώπου τῶν παρθένων ταύτην προάγει τὴν παραβολήν, καὶ οὐχ ἁπλῶς ὅτι δήποτε ὑποτίθεται πρόσωπον; Μεγάλα περὶ παρθενίας διελέχθη εἰπών· Εἰσὶν εὐνοῦχοι, οἵτινες εὐνούχισαν ἑαυτοὺς διὰ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν· καὶ, Ὁ δυνάμενος χωρεῖ, χωρείτω. Οἶδε καὶ τοὺς πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων μεγάλην περὶ αὐτῆς δόξαν ἔχοντας. Καὶ γὰρ ἐστι φύσει τὸ πρᾶγμα μέγα, καὶ δείκνυται ἐξ ὧν οὔτε ἐν τῇ Παλαιᾷ ὑπὸ τῶν παλαιῶν καὶ ἁγίων ἀνδρῶν ἐκείνων κατωρθώθη,  καὶ ἐν τῇ Καινῇ δὲ οὐκ ἦλθε εἰς ἀνάγκην νόμου. Οὐ γὰρ ἐπέταξε τοῦτο, ἀλλὰ τῇ προαιρέσει τῶν ἀκουόντων ἐπέτρεψε.   Διὸ καὶ Παῦλος φησι· Περὶ δὲ τῶν παρθένων ἐπιταγὴν Κυρίου οὐκ ἔχω. Ἐπαινῶ μὲν γὰρ τὸν κατορθοῦντα, οὐκ ἀναγκάζω δὲ τὸν μὴ βουλόμενον, οὐδὲ ἐπίταγμα τὸ πρᾶγμα ποιῶ. Ἐπεὶ οὖν καὶ μέγα τὸ πρᾶγμα ἦν, καὶ μεγάλην παρὰ τοῖς πολλοῖς δόξαν εἶχεν, ἵνα μή τις τοῦτο κατορθῶν, ὡς τὸ πᾶν κατωρθωκὼς διακέηται, καὶ τῶν λοιπῶν ἀμελῇ, τίθησι ταύτην τὴν παραβολήν, ἱκανὴν πεῖσαι, ὅτι παρθενία, κἄν τὰ ἄλλα πάντα ἔχῃ, τῶν ἀπὸ τῆς ἐλεημοσύνης καλῶν ἔρημος οὗσα, μετὰ τῶν πόρνων ἐκβάλλεται·καὶ τὸν ἀπάνθρωπον καὶ τὸν ἀνελεήμονα ἴστησι μετ’ αὐτῶν. Καὶ μάλα εἰκότως· ὁ μὲν γὰρ σωμάτων ἔρωτος ἡττήθη, αἱ δὲ χρημάτων. Οὐκ ἔστι δὲ ἴσον σωμάτων ἔρως καὶ χρημάτων· ἀλλ’ ὁ τῶν σωμάτων δριμύτερός τε πολλῷ καὶ τυραννικώτερος. Ὅσῳ οὖν ἀσθνέστερος ὁ ἀνταγωνιστής, τοσούτῳ ἀσύγγνωστοι μᾶλλον αἱ νικηθεῖσαι. Διὰ τοῦτο δὴ καὶ μωρὰς αὐτὰς καλεῖ, ὅτι τὸν μείζονα ὑποστᾶσαι πόνον, διὰ τὸν ἐλάττονα τὸ πᾶν προὔδωκαν. Λαμπάδας δὲ ἐνταῦθά φησιν αὐτὸ τὸ τῆς παρθενίας χάρισμα, τὸ καθαρὸν τῆς ἁγιωσύνης· ἔλαιον δέ, τὴν φιλανθρωπίαν, τὴν ἐλεημοσύνην, τὴν περὶ τοὺς δεομένους βοήθειαν. Χρονίζοντος δὲ τοῦ νυμφίου, ἐνύσταξαν πᾶσαι, καὶ ἐκάθευδον. Δείκνυσιν οὐκ ὀλίγον τὸν χρόνον ἐσόμενον πάλιν τὸν μεταξύ, τοὺς μαθητὰς ἀπάγων τοῦ προσδοκᾷν αὐτίκα μάλα φανεῖσθαι τὴν βασιλείαν αὐτοῦ. Καὶ γὰρ τοῦτο ἤλπιζον· διὰ τοῦτο καὶ συνεχῶς αὐτοὺς ἀναχαιτίζει τῆς ἐλπίδος ταύτης. Μετὰ δὲ τούτου κἀκεῖνο ἐμφαίνει, ὅτι ὕπνος ὁ θάνατος ἐστιν. Ἐκάθευδον γάρ, φησί. Περὶ δὲ μέσα νύκτας κραυγὴ γέγονεν. Ἤτοι τῇ παραβολῇ ἐπέμεινεν, ἤ πάλιν δείκνυσιν, ὅτι ἐν νυκτί ἡ ἀνάστασις γίνεται. Τὴν δὲ κραυγὴν καὶ ὁ Παῦλος ἐνδείκνυται, λέγων· Ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου, ἐν τῇ ἐσχάτῃ σάλπιγγι καταβήσεται ἀπ’ οὐρανοῦ. Καὶ τί βούλονται αἱ σάλπιγγες; τὶ  δὲ ἡ κραυγὴ λέγει; Ὁ νυμφίος ἔρχεται. Ἐπεὶ οὖν ἐκόσμησαν τὰς λαμπάδας, λέγουσιν αἱ μωραὶ ταῖς φρονίμοις·  Δότε ἡμῖν ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν. Πᾶλιν αὐτὰς μωρὰς καλεῖ, δεικνύς ὅτι οὐδὲν  μωρότερον τῶν ἐνταῦθα χρηματιζομένων, καὶ γυμνῶν ἀπιόντων ἐκεῖσε, ἔνθα μάλιστα φιλανθρωπίας ἡμεῖν χρεία, ἔνθα πολλοῦ τοῦ ἐλαίου. Οὐ ταύτῃ δὲ μόνον μωραί, ἀλλ’ ὅτι καὶ προσεδόκησαν ἐκεῖθεν λήψεσθαι, καὶ ἀκαίρως ἐζήτησαν·  καίτοιγε οὐδὲν ἐκείνων φιλανθρωπότερον ἦν τῶν παρθένων, αἵ διὰ τοῦτο μάλιστα εὐδοκίμησαν. Καὶ οὐδὲ τὸ πᾶν ζητοῦσι! Δότε γὰρ ἡμῖν, φησίν, ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν·  καὶ τὸ ἀναγκαῖον τῆς χρείας ἐπιδείκνυται·  σβέννυται γάρ, φησίν, αἱ λαμπάδες ἡμῶν. Ἀλλὰ καὶ οὕτως ἀπέτυχον· καὶ οὔτε ἡ φιλανθρωπία τῶν αἰτουμένων, οὔτε τὸ εὔκολον τῆς αἰτήσεως, οὔτε τὸ ἀναγκαῖον καὶ χρειῶδες ἐποίησεν αὐτὰς ἐπιτυχεῖν. Ἀλλὰ τι δη ἐντεῦθεν μανθάνομεν; Ὅτι οὐδεὶς ἡμῶν ἐκεῖ τῶν ἐκ τῶν ἔργων προδοθέντων, προστῆναι δυνήσεται·  οὐκ ἐπειδὴ οὐ βούλεται, ἀλλ’ ἐπειδὴ οὐ δύναται. Καὶ γὰρ καὶ αὗται ἐπὶ τὸ ἀδύνατον καταφεύγουσι. Τοῦτο καὶ ὁ μακάριος Ἀβραάμ ἐδήλωσεν εἰπών, ὅτι Χάσμα μέγα ἐστὶ μεταξύ ὑμῶν καὶ ἡμῶν, ὥστε μηδὲ βουλομένοις ἐξεῖναι διαβῆναι. Πορεύεσθε δὲ πρὸς  τοὺς πωλοῦντας, καὶ ἀγοράσατε. Καὶ τίνες οἱ πωλοῦντες; Οἱ πένητες. Καὶ ποὺ οὗτοι; Ἐνταῦθα καὶ τότε ζητῆσαι ἐχρῆν, οὐκ ἔνι τῷ καιρῷ ἐκείνῳ. β΄. Ὁρᾷς ὁπόση γίνεται ἀπὸ τῶν πενήτων ἡμῖν ἡ πραγματεία; κἄν τούτους ἀνέλῃς τὴν πολλὴν τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἀνεῖλες ἐλπίδα. Διόπερ ἐνταῦθα τὸ ἔλαιον συνάγειν χρή, ἵνα ἐκεῖ χρήσιμον γένηται, ὅταν ὁ καιρὸς ἡμᾶς καλῇ. Οὐ γὰρ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ καιρὸς τῆς συλλογῆς, ἀλλ’ οὗτος. Μὴ τοίνυν ἀνάλισκε μάτην τὰ ὄντα εἰς τρυφὰς καὶ κενοδοξίας.  Πολλοῦ γάρ σοι ἐκεῖ χρεία τοῦ ἐλαίου. Ταῦτα ἀκούσασαι ἐκεῖναι ἀπῆλθον, ἀλλ’ οὐδὲν ὤνησαν. Τοῦτο δὲ φησιν, ἤ τῇ παραβολῇ παραμένων, καὶ ὑφαίνων αὐτὴν·  ἤ καὶ διὰ τούτων δεικνύς, ὅτι κἄν φιλάνθρωποι γενώμεθα μετὰ τὸ ἀπελθεῖν, οὐδὲν ἐντεῦθεν κερδήσομεν εἰς τὸ διαφυγεῖν. Οὐκοῦν οὐδὲ ταύταις ἤρκεσεν ἡ προθυμία· ἐπειδὴ μὴ ἐνταῦθα ἀπῆλθον πρὸς τοὺς πωλοῦντας, ἀλλ’ ἐκεῖ οὔτε τῷ πλουσίῳ, ὅτε οὕτω φιλάνθρωπος γέγονεν, ὡς καὶ ὑπὲρ τῶν αὐτῶ προσηκόντων μεριμνᾷν. Ὁ γὰρ τὸν ἐν τῷ πυλῶνι κείμενον παρατρέχων, τοὺς οὐδὲ ὁρωμένους ἐξαρπάσαι τῶν κινδύνων καὶ τῆς γεένης ἐπείγεται, καὶ παρακαλεῖ πεμφθῆναί τινας τοὺς ταῦτα ἀπαγγελοῦντας αὐτοῖς. Ἀλλ’ ὅμως οὐδὲν ἐκεῖνος ἐντεῦθεν ἀπώνατο, ὥσπερ οὐδὲ αὗται. Ἐπειδὴ γὰρ ταῦτα ἀκούσασαι, ἀπῆλθον, ἦλθεν ὁ νυμφίος· καὶ αἱ μὲν ἕτοιμοι, συνεισῆλθον αἱ δὲ ἀπεκλείσθησαν. Μετὰ τοὺς πολλοὺς πόνους μετὰ τοὺς μυρίους ἱδρῶτας καὶ τὴν ἀφόρητον ἐκείνη μάχην, καὶ τὰ τρόπαια ἅ κατὰ τῆς φύσεως λυττώσης ἀνέστησαν, καταισχυνθεῖσαι καὶ τῶν λαμπάδων ἐσβεσμένων, ἀνεχώρουν κάτω κύπτουσαι. Οὐδὲν γὰρ ἀμαυρότερον παρθενίας, ἔλεον μὴ ἐχούσης·  οὕτω καὶ οἱ πολλοὶ τοὺς ἀνελεήμονας εἰώθασι καλεῖν σκοτεινούς. Ποῦ τοίνυν τῆς παρθενίας ὄφελος, ὅτε τὸν νυμφίον οὐκ εἶδον, καὶ οὐδὲ κρούσασαι ἤνυσαν, ἀλλὰ τὸ φοβερὸν ἐκεῖνο ἤκουσαν ρῆμα, Ὑπάγετε, οὐκ οἶδα ὑμᾶς; Ὅταν δὲ αὐτὸς εἴπῃ τοῦτο, οὐδὲν ἕτερον ἤ γέενα καταλιμπάνεται καὶ ἡ ἀφόρητος κόλασις· μᾶλλον δὲ καὶ τῆς γεένης τοῦτο τὸ ρῆμα χαλεπώτερον. Τοῦτο τὸ ρῆμα καὶ τοῖς τὴν ἀνομίαν ἐργαζομένοις εἶπε, Γρηγορεῖτε οὗν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν, οὐδὲ τὴν ὥραν. Ὁρᾷς πῶς συνεχῶς τοῦτο ἐπιλέγει, χρησίμην δεικνὺς τὴν ἄγνοιαν τῆς ἐξόδου τῆς ἐνεῦθεν; Ποῦ νῦν εἰσιν οἱ διὰ παντὸς μὲν τοῦ βίου ράθυμοι ὅταν δὲ ἐγκαλώνται παρ’ ἡμῶν, λέγοντες, ὅτι Ἐν καιρῷ τελευτῆς καταλιμπάνω τοῖς δεομένοις; Ἀκουέτωσαν τῶν ρημάτων τούτων ,καὶ διορθούσθωσαν. Καὶ γὰρ καὶ ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ πολλοὶ ἐξέπεσον τούτου, ἀθρόον ἀναρπασθέντες, καὶ οὐδὲ ἐπισκῆψαι συγχωρηθέντες τοῖς οἰκείους ὑπὲρ ὧν ἐβούλοντο. Αὕτη μὲν οὖν ἡ παραβολὴ τῆς διὰ χρημάτων ἐλεημοσύνης ἕνεκεν εἴρηται·  ἡ δὲ μετὰ ταύτην, πρὸς τοὺς οὐ χρήμασιν, οὐ λόγῳ, οὐ προστασίᾳ, οὐχ ἑτέρῳ ὁτῳοῦν ὠφελεῖν βουλομένους τοὺς πλησίον, ἀλλὰ πάντα ἀποκρύπτοντας. Καὶ τι δήποτε αὕτη μὲν ἡ παραβολὴ βασιλέα εἰσάγει, ἐκείνη δὲ νυμφίον; Ἵνα μάθῃς πῶς οἰκείως ἔχει πρὸς τὰς παρθένους ὁ Χριστός, τὰς ἀποδυομένας τὰ ὄντα·  τοῦτο γὰρ καὶ παρθενίᾳ. Διὸ καὶ Παῦλος τοῦτον τίθησιν ὅρον τοῦ πράγματος. Ἡ ἄγαμος μεριμνᾷ τὰ τοῦ Κυρίου, φησὶ καί, Πρὸς τὸ εὔσχημον καὶ εὐπάρεδρον τῷ Κυρίῳ ἀπερισπάστως. Ταῦτα παραινοῦμεν, φησίν. Εἰ δὲ ἐν τῷ Λουκᾷ ἑτέρως κεῖται ἡ τῶν ταλάντων παραβολή, ἐκεῖνο λεκτέον, ὅτι ἄλλη αὕτη, καὶ ἑτέρα ἐκείνη. Ἐν ἐκείνῃ μὲν γὰρ ἀπὸ ἑνὸς κεφαλαίου διάφοροι γεγόνασιν αἱ πρόσοδοι· ἀπὸ γὰρ μιᾶς μνᾶς ὁ μὲν πέντε, ὁ δὲ δέκα προσήνεγκαν, διὸ οὐδὲ τῶν αὐτῶν ἔτυχον· ἐνταῦθα δὲ τοὐναντίον, διὸ καὶ ὁ στέφανος ἴσος. Ὁ γὰρ δύο λαβών, δύο ἔδωκε, καὶ ὁ τὰ πέντε πάλιν ὁμοίως· ἐκεῖ δέ, ἐπειδὴ ἐκ τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως ὁ μὲν πλείονα, ὁ δὲ ἐλάττονα πρόσοδον ἐποιήσατο, εἰκότως καὶ ἐν τοῖς ἐπάθλοις οὐχ ὁμοίως ἀπολαύουσιν. Ὅρα δὲ αὐτὸν πανταχοῦ οὐκ εὐθέως ἀπαιτοῦντα. Καὶ γὰρ ἐπὶ τοῦ ἀμπελῶνος ἐξέδοτο γεωργοῖς, καὶ ἀπεδήμησεν, ἵνα μάθης αὐτοῦ τὴν μακροθυμίαν. Ἐμοὶ δὲ δοκεῖ καὶ τὴν ἀνάστασιν αἰνιττόμενος ταῦτα λέγειν. Ἀλλ’ ἐνταῦθα οὐκέτι γεωργοὶ καὶ ἀμεπλών, ἀλλὰ πάντες ἐργάται. Οὐ γὰρ πρὸς ἄρχοντας μόνον, οὐδὲ   πρὸς Ἰουδαίους, ἀλλὰ πρὸς ἅπαντας διαλέγεται. Καὶ οἱ μὲν προσφέροντες ὁμολογοῦσιν εὐγνωμόνως καὶ τὰ αὐτῶν καὶ τὰ τοῦ δεσπότου. Καὶ ὁ μὲν λέγει, Κύριε πέντε τάλαντα μοι ἔδωκας· ὁ δὲ λέγει, δύο· δεικνύντες ὅτι παρ’ αὐτοῦ τὴν ἀφορμὴν ἔλαβον τῆς ἐργασίας, καὶ πολλὴν χάριν ἴσασι, καὶ τὸ πᾶν αὐτῷ λογίζονται. Τί οὖν ὁ δεσπότης; Εὖ, δοῦλε ἀγαθέ, φησὶ (τοῦτο γὰρ ἐστιν ἀγαθοῦ, τὸ εἰς τὸν πλησίον ὁρᾷν), καὶ πιστέ·  ἐπὶ ὀλίγα ἧς πιστὸς ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου· τὴν πᾶσαν μακαριότητα διὰ τοῦ ρήματος τούτου δεικνύς. Ἀλλ’ οὐν ἐκεῖνος οὕτως, ἀλλὰ πῶς; Ἤδειν ὅτι σκληρὸς  εἶ καὶ ἄνθρωπος, θερίζων ὅπου οὐκ ἔσειρας, καὶ συνάγων ὅθεν οὐ διεσκόρπισας· καὶ φοβηθεὶς ἔκρυψα τὸ τάλαντό σου· ἴδε, ἔχεις τὸ σόν. Τί οὖν ὁ δεσπότης; Ἔδει σε βαλεῖν τὸ ἀργύριόν μου τοῖς τραπεζίταις, τοὐτέστιν, εἰπεῖν ἐχρῆν, παραινέσαι, συμβουλεῦσαι. Ἀλλ’ οὐ πείθονται; Ἀλλ’ οὐκ ἔστι τοῦτο πρὸς σὲ. Τί τούτου γένοιτ’ ἄν ἡμερώτερον; γ΄. Ἄνθρωποι μὲν γὰρ οὐχ οὕτω ποιοῦσιν, ἀλλ’ αὐτὸν τὸν δανείσαντα, αὐτὸν καὶ ὑπεύθυνον τῆς ἀπαιτήσεως καθιστῶσιν. Αὐτὸς δὲ οὐχ οὕτως· ἀλλὰ, σὲ ἔδει καταβαλεῖν, φησί, καὶ τὴν ἀπαίτησιν ἐμοὶ ἐπιτρέψαι. Κἀγὼ μετὰ τόκου ἄν ἀπήτησα· τόκον λέγων ἀκροάσεως τὴν τῶν ἔργων ἐπίδειξιν. Σὲ ἔδει τὸ εὐκολώτερον ποιῆσαι, ἐμοὶ δὲ τὸ δυσκολώτερον ἀφεῖναι. Ἐπεὶ οὖν τοῦτο οὐκ ἐποίησε, Λάβετε, φησίν, ἀπ’ αὐτοῦ τὸ τάλαντον, καὶ δότε τῷ τὰ δέκα τάλαντα ἔχοντι. Τῷ γὰρ ἔχοντι δοθήσεται, καὶ περισσευθήσεται· ἀπὸ δὲ τοῦ μὴ ἔχοντος, καὶ ὁ ἔχει, ἀρθήσεται ἀπ’ αὐτοῦ. Τί δὴ τοῦτό ἐστιν; Ὁ χάριν λόγου καὶ διδασκαλίας εἰς τὸ ὠφελεῖν ἔχων, καὶ μή χρώμενος αὐτῇ, καὶ τὴν χάριν ἀπολεῖ·  ὁ δὲ σπουδὴν παρεχόμενος, πλείονα ἐπισπάσεται τὴν δωρεάν· ὥσπερ οὖν ἐκεῖνος καὶ ὅ ἔλαβεν ἀπόλλυσιν.   Ἀλλ’ οὐ μέχρι τούτου ἡ ζημία τῷ ἀργοῦντι, ἀλλὰ καὶ ἀφόρητος ἡ κόλασις, καὶ μετὰ τῆς κολάσεως ἡ ἀπόφασις πολλῆς γέμουσα τῆς κατηγορίας. Τὸν γὰρ ἀχρεῖον δοῦλον ἐκβάλετε, φησίν, εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. Εἶδες πῶς οὐ μόνον ὁ ἁρπάζων καὶ πλεονεκτῶν, οὐδὲ ὁ κακὰ ἐργαζόμενος, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀγαθὰ μὴ ποιῶν κολάζεται κόλασιν τὴν ἐσχάτην; Ἀκούσωμεν τοίνυν τῶν ρημάτων τούτων. Ὡς ἔστι καιρός, ἀντιλαβώμεθα τῆς σωτηρίας τῆς ἡμετέρας, λάβωμεν ἔλαιον εἰς τὰς λαμπάδας, ἐργασώμεθα εἰς τὸ τάλαντον. Ἄν γὰρ ὀκνήσωμεν καὶ ἐν ἀργίᾳ διατρίβωμεν ἐνταῦθα, οὐδεὶς ἡμᾶς ἐλεήσει λοιπὸν ἐκεῖ, κἄν μυρία θρηνῶμεν. Κατέγνω ἑαυτοῦ καὶ ὁ τὰ ρυπαρὰ ἱάματα ἔχων, καὶ οὐδὲν ὠφέλησεν. Ἀπέδωκε καὶ ἥν ἐπιστεύθη παρακαταθήκην ὁ τὸ ἕν τάλαντον, καὶ οὕτω κατεκρίθη. Παρεκάλεσαν καὶ αἱ παρθένοι, καὶ προσῆλθον, καὶ ἔκρουσαν, καὶ πάντα εἰκῆ καὶ μάτην. Ταῦτ’ οὖν εἰδότες, καὶ χρήματα, καὶ σπουδήν, καὶ προστασίαν, καὶ πάντα εἰσενέγκωμεν εἰς τὴν τῶν πλησίον ὠφέλειαν. Τάλαντα γὰρ ἐνταῦθα ἐστιν ἡ ἑκάστου δύναμις, εἴτε ἐν προστασίᾳ, εἴτε ἐν χρήμασιν, εἴτε ἔν διδασκαλίᾳ, εἴτε ἐν οἵῳ δήποτε πράγματι τοιούτῳ. Μηδεὶς λεγέτω, ὅτι Ἕν τάλαντον ἔχω, καὶ οὐδὲν δύναμαι ποιῆσαι. Δύνασαι γὰρ καὶ δι’ ἑνὸς εὐδοκιμῆσαι. Οὐ γὰρ εἶ τῆς χήρας ἐκείνης πενέστερος, οὐκ εἶ Πέτρου καὶ Ἰωάννου ἀγροικότερος, οἵ καὶ ἰδιῶται καὶ ἀγράμματοι ἦσαν, ἀλλ’ ὅμως ἐπειδὴ προθυμίαν ἐπεδείξαντο, καὶ πρὸς τὸ κοινῇ  συμφέρον πάντα ἐποίουν, τῶν οὐρανῶν ἐπελάβοντο. Οὐδὲν γὰρ οὕτως ἐστὶ τῷ Θεῷ φίλον, ὡς τὸ κοινωφελῶς ζῇν. Διὰ τοῦτο λόγον ἡμῖν ἔδωκεν ὁ Θεός, καὶ χεῖρας, καὶ πόδας, καὶ σώματος ἰσχύν, καὶ νοῦν, καὶ σύνεσιν, ἵνα πᾶσι τούτοις καὶ εἰς τὴν ἡμῶν αὐτῶν σωτηρίαν καὶ εἰς τὴν τῶν πλησίον ὠφέλειαν χρησώμεθα. Οὐδὲ γὰρ εἰς ὕμνον ἡμῖν ὁ λόγος καὶ εὐχαριστίας χρήσιμος μόνον, ἀλλὰ καὶ εἰς διδασκαλίαν λυσιτελὴς καὶ παραίνεσιν. Κἄν μὲν εἰς τοῦτο χρησώμεθα, τὸν Δεσπότην ἐζηλώσαμεν· ἄν δὲ εἰς τἀναντία, τὸν διάβολον. Ἐπεὶ καὶ Πέτρος, ὅτε μὲν ὡμολόγησε τὸν Χριστόν, ἐμακαρίζετο ὡς τὰ τοῦ Πατρὸς εἰρηκώς·  ὅτε δὲ παρητεῖτο τὸν σταυρὸν καὶ ἀπηγόρευσεν, ἐπετιμᾶτο σφοδρῶς, ὡς τὰ τοῦ διαβόλου φρονῶν. Εἰ δὲ ἔνθα ἀγνοίας ἦν τὸ εἰρημένον, τοσαύτη ἡ κατηγορία· ὅταν ἑκόντες πολλὰ ἁμαρτάνωμεν, ποίαν ἕξομεν συγγνώμην; Τοιαῦτα τοίνυν φθεγγώμεθα, ἵνα αὐτόθεν ἧ δῆλα τὰ ρήματα τοῦ Χριστοῦ ὄντα. Οὐδὲ γὰρ ἄν εἴπω μόνον, Ἔγειραι καὶ περιπάτει, οὐδὲ ἄν εἴπω, Ταβιβὰ ἀνάστηθι, τότε τὰ τοῦ Χριστοῦ λαλῶ· ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον ἄν λοιδορηθεὶς εὐλογήσω, ἄν ἐπηρεασθεὶς εὔξωμαι ὑπὲρ τοῦ ἐπηρεάζοντος. Πρώην μὲν οὖν ἔλεγον, ὅτι χείρ ἐστιν ἡ γλῶττα ἡμῶν, τῶν τοῦ Θεοῦ ἁπτομένη ποδῶν· νῦν δὲ πολλῷ πλέον λέγω, ὅτι γλῶττά ἐστιν ἡ γλῶττα ἡμῶν, τὴν τοῦ Χριστοῦ μιμουμένη, ἐὰν τὴν προσήκουσαν ἀκρίβειαν ἐπιδείξηται, ἄν ἐκεῖνα φθεγγώμεθα, ἅπερ ἐκεῖνος βούλεται. Τί δὲ ἐστιν ἅ ἐκεῖνος ἡμᾶς βούλεται φθέγγεσθαι; Τὰ ἐπιεικείας γέμοντα ρήματα καὶ πραότητος· ὥσπερ οὖν καὶ αὐτὸς ἐφθέγγετο, λέγων τοῖς ὑβρίζουσιν αὐτόν, Ἐγὼ δαιμόνιον οὐκ ἔχω· καὶ πάλιν· Εἰ μὲν κακῶς ἐλάλησα, μαρτύρησον περὶ τοῦ κακοῦ. Ἐὰν οὕτω καὶ σὺ λέγῃς, ἐὰν εἰς διόρθωσιν τῶν πλησίον λαλῇς, κέκτησαι γλῶτταν ἐοικυΐαν ἐκείνη.  Καὶ ταῦτα αὐτὸς φησιν ὁ Θεός· Ὁ γὰρ ἐξάγων τίμιον ἐξ ἀναξίου ὡς στόμα μου ἔσται φησίν. Ὅταν οὖν ἡ γλῶττά σου ὡς ἡ γλῶττα ἧ τοῦ Χριστοῦ, καὶ τὸ στόμα σου γένηται στόμα τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου ναὸς ἧς, ποία ταύτης λοιπὸν ἴση γένοιτ’ ἄν τιμή; Οὐδὲ γὰρ εἰ ἀπὸ χρυσίου συνέκειτό σου τὸ στόμα, οὐδὲ εἶ ἀπὸ λίθων τιμίων, οὕτως ἔμελλε λάμπειν ὡς νῦν, τῷ κόσμῳ τῆς ἐπιεικείας καταυγαζόμενον. Τί γὰρ στόματος ποθεινότερον οὐκ εἰδότος ὑβρίζειν, ἀλλ’ εὐλογεῖν (καὶ χρηστολογεῖν) μεμελετηκότος; Εἰ δὲ οὐκ ἀνέχῃ εὐλογεῖν τὸν καταρώμενον, σίγησον, καὶ τοῦτο τέως κατόρθωσον καὶ ὁδῷ προβαίνων καὶ σπουδάζων ὡς χρὴ, καὶ ἐπ’ ἐκεῖνο ἤξεις, κτήσῃ στόμα τοιοῦτον οἷον εἰρήκαμεν. δ΄. Καὶ μὴ νομίσῃς τολμηρὸν εἶναι τὸ λεχθέν. Φιλάνθρωπος γὰρ ἔστιν ὁ Δεσπότης, καὶ τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ τὸ δῶρον γίνεται. Τολμηρόν ἐστι, διαβάλλῳ στόμα ἔχει ἐοικός, πονηροῦ κεκτῆσθαι γλῶττα ὁμοίαν μάλιστα τὸν μυστήριον τοιούτων μετέχοντα, καὶ αὐτῇ κοινωνοῦντα τῇ σαρκὶ τοῦ Δεσπότου. Ταὐτ’ οὖν ἀναλογιζόμενος, γενοῦ κατ’ ἐκεῖνον εἰς δύναμιν τὴν σήν,. Οὐκέτι σοι λοιπὸν ὁ διάβολος οὐδὲ ἀντιβλέψαι τοιτούτῳ γενομένῳ δυνήσεται. Καὶ γὰρ ἐπιγινώσκει τὸν χαρακτῆρα τὸν βασιλικόν· οἷδε τοῦ Χριστοῦ τὰ ὅπλα, δι’ ὧν ἡττήθη. Τίνα δὲ ταῦτά ἐστιν; Ἐπιείκεια καὶ πραότης. Καὶ γὰρ ὅτε ἔν τῷ ὄρει προσβάλλοντα αὐτὸν κατέρραξε καὶ ἐξέτεινεν, οὐχὶ γνωριζόμενος ὅτι Χριστὸς ἦν, ἀλλ’ ἀπὸ τῶν ρημάτων αὐτὸν ἐσαγήνευσε τούτων, ἀπὸ ἐπιεικείας εἶλεν, ἀπὸ πρότητος ἐτροπώσατο. Τοῦτο καὶ σὺ ποίησον· ἄν ἴδῃς ἄνθρωπον διάβολον γενόμενον, καὶ προσιόντα σοι, οὕτω καὶ σὺ νίκησον. Ἔδωκέ σοι ὁ Χριστὸς ἐξουσίαν γενέσθαι κατ’ αὐτὸν εἰς δύναμιν τὴν σήν. Μὴ φοβηθῇς τοῦτο ἀκούων. Φόβος ἐστὶ τὸ μὴ γενέσθαι κατ’ αὐτόν. Φθέγγου τοίνυν κατ’ ἐκεῖνον, καὶ γέγονας κατὰ τοῦτο τοιοῦτος οἷος ἐκεῖνος, ὡς ἄνθρωπον ὄντα ἔνι γενέσθαι. Διὰ τοῦτο μείζων ὁ οὕτω λαλῶν, ἤ προφητεύων. Τὸ μὲν γὰρ χάρις ὅλον·  ἐνταῦθα δὲ καὶ πόνος σὸς καὶ ἱδρώς. Δίδαξον τὴν ψυχὴν διαπλάττειν σοι στόμα στόματι Χριστοῦ ἐοικός. Δύναται γὰρ τοιαῦτα δημιουργεῖν, ἄν ἐθέλῃ· οἷδε τὴν τέχνην, ἄν μὴ ἦ ράθυμος. Καὶ πῶς πλάττεται τοιοῦτον στόμα; φησί· διὰ ποίων χρωμάτων; διὰ ποίας ὕλης; Διὰ χρωμάτων μὲν καὶ ὕλης οὐδεμιᾶς· διὰ δὲ ἀρετῆς μόνης, καὶ ἐπιεικείας, καὶ ταπεινοφροσύνης. Ἴδωμεν πῶς καὶ στόμα διαβόλου πλάττεται, ἵνα μηδέποτε ἐκεῖνο κατασκευάσωμεν. Πῶς οὖν πλάττεται; Διὰ ἀρῶν, διὰ ὕβρεων, διὰ βασκανίας, δι’ ἐπιορκίας. Ὅταν γὰρ τὰ ἐκείνου φθέγγηταί τις, τὴν ἐκείνου γλῶτταν λαμβάνει. Ποίαν οὖν ἕξομεν συγγνώμην, μᾶλλλον δὲ ποίαν οὐχ ὑποστησόμεθα τιμωρίαν, ὅταν τὴν γλῶτταν, ἧ κατηξιώθημεν σαρκὸς γεύσασθαι τὰ τοῦ διαβόλου φθεγγομένην; Μὴ διὴ περιίδωμεν ἀλλὰ  πάσῃ χρησώμεθα σπουδῇ, ὥστε αὐτὴν παιδεῦσαι τὸν Δεσπότην μιμεῖσθαι τὸν ἑαυτῆς. Ἄν γὰρ αὐτὴν παιδεύσωμεν τοῦτο, μετὰ πολλῆς τῆς παρρησίας ἐπὶ τοῦ βήματος ἡμᾶς στήσει τοῦ Χριστοῦ. Ἄν μὴ τις οὕτως εἰδῇ λαλεῖ, οὐδὲ ἀκούσεται αὐτοῦ ὁ δικαστής. Καθάπερ γάρ, ὅταν Ρωμοῖος ὤν ὁ κριτής τύχῃ, οὐκ ἀκούσεται ἀπολογουμένου τοῦ οὐκ εἰδότος οὕτω φθέγγεσθαι· οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς, ἄν μὴ κατὰ τὸν αὐτοῦ τρόπον λαλῇς, οὐκ ἀκούσεταί σου, οὐδὲ προσέξει. Μάθωμεν τοίνυν οὕτω λαλεῖν, ὡς εἴωθεν ἀκούειν ὁ βασιλεύς, ὁ ἡμέτερος· σπουδάσωμεν ἐκείνην μιμεῖσθαι τὴν γλῶτταν. Κἄν εἰς πένθος ἐμπέσῃς, σκόπει ὅπως μὴ διαστρέψῃ σου τὸ στόμα τῆς ἀθυμίας ἡ τυραννίς, ἀλλὰ λαλήσῃς ὥσπερ ὁ Χριστός. Ἐπένθησε γὰρ καὶ αὐτὸς τὸν Λάζαρον καὶ τὸν Ἰούδαν. Ἄν εἰς φόβον ἐμπέσῃς, ζήτησον οὕτω λαλῆσαι πάλιν ὡς αὐτός. Ἐνέπεσε γὰρ καὶ αὐτὸς εἰς φόβον διὰ σὲ κατὰ τὸν τῆς οἰκονομίας λόγον. Εἰπέ καὶ σύ·  Πλὴν οὐχ ὡς ἐγω θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ, Κἄν κλαίῃς, δάκρυσον ἡρέμα ὡς αὐτός. Κἄν εἰς ἐπιβουλὰς ἐμπέσῃς καὶ λύπην, καὶ ταῦτα ὡς ὁ Χριστὸς διατίθει. Καὶ γὰρ καὶ ἐπεβουλεύθη καὶ ἐλυπήθη, καὶ λέγει·  Περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου. Καὶ πάντα σοι τὰ ὑποδείγματα παρέσχεν, ἵνα αὐτὰ διαφυλάττῃς τὰ μέτρα, καὶ τοὺς δοθέντας σοι μὴ διαφθείρῃς κανόνας. Οὕτω δυνήσῃ στόμα ἔχεις ἐοικὸς ἐκείνου τῷ στόματι· οὕτως ἐπὶ γῆς βαδίζων, τοῦ ἄνω καθημένου γλῶτταν ἡμῖν ἐπιδείξεις ὁμοίαν, τὰ μέτρα τὰ ἐν ἀθυμίᾳ, τὰ ἐν ὀργῇ, τὰ ἐν πένθει, τὰ ἐν ἀγωνίᾳ διατηρῶν. Πόσοι ὑμῶν εἰσιν οἱ ἐπιθυμοῦντες αὐτοῦ τὴν μορφὴν ἰδεῖν; Ἰδοῦ οὐκ ἰδεῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ γενέσθαι κατ’ αὐτὸν δυνατόν, ἄν σπουδάζωμεν. Μὴ ἀναβαλλώμεθα τοίνυν. Οὐχ οὕτως ἀσπάζεται προφητῶν στόμα, ὡς ἐπιεικῶν καὶ πράων ἀνθρώπων. Πολλοὶ γὰρ ἐροῦσί μοι, φησίν, Οὐ τῷ σῷ ὀνόματι προεφητεύσαμεν; Καὶ ἐρῶ αὐτοῖς·  Οὐκ οἶδα ὑμᾶς. Τὸ δὲ τοῦ Μωϋσέως, ἐπειδὴ σφόδρα ἐπιεικὴς ἦν καὶ πρᾶος, (Ὁ γὰρ Μωϋσῆς, φησίν, ἄνθρωπος πραότατος παρὰ πάντας τοὺς ἀνθρώπους τοὺς ἐπὶ τῆς γῆς)· οὕτως ἠσπάζετο καὶ ἐφίλει, ὡς εἰπεῖν, Ἐνώπιος ἐνωπίῳ, στόμα κατὰ στόμα ἐλάλει, ὡσανεὶ φίλος πρὸς τὸν ἑαυτοῦ φίλον. Οὐκ ἐπιτάξεις δαίμοσι νῦν, ἀλλ’  ἐπιτάξεις τότε τῷ γεένης πυρί, ἐὰν ἔχῃς τῷ στόματι τοῦ Χριστοῦ τὸ στόμα σου ἐοικός. Ἐπιτάξεις τῇ ἀβύσσῳ τοῦ πυρός, καὶ ἐρεῖς. Σιώπα πεφίμωσο καὶ μετὰ πολλῆς τῆς παρρησίας τῶν οὐρανῶν ἐπιβήση, καὶ ἀπολαύσεις τῆς βασιλείας ἧς γένοιτο πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὗ τῷ Πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, κράτος, τιμή, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

α. Αὐτὲς οἱ παραβολὲς μοιάζουν μὲ τὴν προηγούμενη τοῦ πιστοῦ δούλου καὶ τοῦ ἀχάριστου ποὺ κατέφαγε τὰ ἀγαθὰ τοῦ Κυρίου του. Εἶναι τέσσερις ὅλες οἱ παραβολὲς ποὺ μὲ διαφορετικὸ τρόπο, γιὰ τὸ ἴδιο μᾶς παρακινοῦν· θέλω νὰ πῶ τὸ ζῆλο γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη καὶ τὴν ὠφέλεια τοῦ διπλανοῦ μας μὲ ὅλα ὅσα μποροῦμε, γιατὶ δὲ γίνεται νὰ σωθοῦμε ἀλλοιῶς. Ἀλλὰ ἐδῶ μιλάει γενκώτερα γιὰ κάθε εἶδος ὠφέλεια ποὺ πρέπει νὰ προξενοῦμε στὸν διπλανό μας. Στὴν παραβολὴ τῶν παρθένων τονίζει ἰδιαίτερα τὴν ἐλεημοσύνη μὲ χρήματα καὶ μάλιστα πιὸ ἔντονα ἀπὸ ὅ,τι στὴν προηγούμενη παραβολή. Ἐκεῖ τιμωρεῖ αὐτὸ ποὺ χτυπᾶ καὶ παραφέρεται καὶ διασκορπίζει τὴν περιουσία τοῦ κυρίου του καὶ τὴν καταστρέφει· ἐδῶ τιμωρεῖ κι αὐτὸν ποὺ δὲν ὠφελεῖ καὶ δὲν ἀδειάζει μὲ ἀφθονία τὴν τσέπη του σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη. Εἶχαν λάδι μὰ ὄχι ἄφθονο καὶ γι’ αὐτὸ τιμωροῦνται. Καὶ γιὰ ποιό λόγο ἀναφέρει αὐτὴν τὴν παραβολὴ στὸ πρόσωπο τῶν παρθένων καὶ δὲν τὴν ἐπεκτείνει σὲ κάθε ἄνθρωπο γενικά; Εἶπε σημαντικοὺς λόγους γιὰ τὴν παρθενία·  Ὑπάρχουν εὐνοῦχοι ποὺ εὐνούχισαν τὸν ἑαυτό τους γιὰ χάρη τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Καὶ τοῦτο· Ὅποιος μπορεῖ ἄς τὸ κατανοήση. Εἶδε ἀκόμα ὅτι οἱ περισσότεροι ἔχουν μεγάλο σεβασμὸ γι’ αὐτή. Γιατὶ τὸ πρᾶγμα φαίνεται πὼς εἶναι μεγάλο ἀπὸ τὴ φύση του, ἀφοῦ οὔτε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη δὲν τὴν ἐπέτυχαν οἱ παλαιοὶ ἐκεῖνοι ἅγιοι ἄνθρωποι οὔτε καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη πῆρε τὴ μορφὴ ὑποχρετικοῦ νόμου. Δὲν τὴν ἐπέβαλε, τὴν ἄφησε στὴν προαίρεση τῶν ἀκροατῶν του. Γι’ αὐτὸ κι ὁ Παῦλος λέει· Γιὰ τοὺς παρθένους δὲν ἔχω ἐντολὴ τοῦ Κυρίου. Ἐπαινῶ ὅποιον τὴν ἐπιτυγχάνει δὲν ἀναγκάζω ὅμως αὐτὸν ποὺ δὲν τὴν ἐπιθυμεῖ, οὔτε μεταβάλλω τὸ πρᾶγμα σὲ ἐντολή. Ἐπειδὴ λοιπὸν τὸ πρᾶγμα καὶ μεγάλο ἦταν καὶ σὲ πολλὴ ἐκτίμηση τὸ εἶχαν οἱ πολλοὶ, γιὰ νὰ μὴν πιστέψη κανένας ἐπιτυγχάνοντας το ὅτι ἐπέτυχε τὸ πᾶν κι ἀδιαφορήση γιὰ τὰ ἄλλα, γι’ αὐτὸ θέτει αὐτὴν τὴν παραβολή. Αὐτὴ φτάνει νὰ μᾶς πείση ὅτι ἡ παρθενία κι ἄν ἀκόμα ἔχη ὅλα τὰ ἄλλα, ὅταν δὲν διαθέτη τὰ πλεονεκτήματα τῆς ἐλεημοσύνης, ἀποβάλλεται μαζὶ μὲ τὴν πορνεία. Καὶ βάζει στὴν ἴδια μοῖρα μὲ τοὺς πόρνους τὸν ἀπάνθρωπο καὶ τὸν ἀνελεήμονα. Πολὺ φυσικά. Γιατὶ ἐκείνους τοὺς νικάει ὁ πόθος τῶν σωμάτων καὶ αὐτοὺς ὁ πόθος τῶν χρημάτων. Καὶ δὲν εἶναι ἴσος ὁ πόθος τῶν σωμάτων μὲ τὸν πόθος τῶν χρημάτων· ὁ πρῶτος εἶναι πιὸ ἔντονος καὶ πιὸ τυραννικός. Ὅσο λοιπὸν ἀσθενέστερος εἶναι ὁ ἀνταγωνιστής, τόσο πιὸ ἀσυγχώρητες εἶναι αὐτὲς ποὺ νικήθηκαν. Γι’ αὐτὸ καὶ τὶς ἀποκαλεῖ ἀνόητες· ὑπέφεραν τὸ μεγαλύτερο κόπο κι ἔχασαν τὸ πᾶν γιὰ τὸ μικρότερο. Λαμπάδες ἐδῶ εἶναι τὸ ἴδιο τὸ χάρισμα τῆς παρθενίας, ἡ καθαρότητα τῆς ἁγιωσύνης·  λάδι, ἡ φιλανθρωπία, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ βοήθεια πρὸς ὅσους ἔχουν ἀνάγκη.  Κι ἐπειδὴ ἀργοῦσε ὁ Νυμφίος νύσταξαν ὅλες καὶ κοιμήθηκαν. Δείχνει μὲ τοῦτο ὅτι δὲν θὰ μεσολαβήση λίγος χρόνος, ἐμποδίζοντας τοὺς μαθητάς του νὰ περιμένουν ὅτι θὰ φαινόταν ἀμέσως ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Αὐτὸ ἦταν ἡ ἐλπίδα τους γι’ αὐτὸ καὶ τοὺς ἀναχαιτίζει ἀδιάκοπα σ’ αὐτήν. Μαζὶ φανερώνει καὶ τοῦτο ὅτι ὕπνος εἶναι ὁ θάνατος.  Κοιμήθηκαν, λέει καὶ κατὰ τὰ μεσάνυχτα ἀντήχησε φωνή. Ἐπέμενε δηλαδὴ στὴν παραβολὴ καὶ ἔδειχνε ὅτι ἡ ἀνάσταση γίνεται νύχτα. Γιὰ τὴ φωνή, παρέχει ἔνδειξη κι ὁ Παῦλος·  Μὲ πρόσταγμα, μὲ φωνὴ ἀρχαγγέλου, καὶ μὲ σάλπιγγα Θεοῦ θὰ κατεβῆ ἀπὸ τὸν οὐρανό. Τί σημαίνουν οἱ σάλπιγγες καὶ ποιὸ τὸ νόημα τῆς κραυγῆς; Ἔρχεται ὁ νυμφίος. Καὶ ἀφοῦ ἑτοίμασαν τὶς λαμπάδες λένε στὶς φρόνιμες οἱ ἀνόητες· Δῶστε μας ἀπὸ τὸ λάδι σας. Τὶς ξαναχαρακτηρίζει ἀνόητες, δείχνοντας ὅτι δὲν ὑπάρχει τίποτα πιὸ ἀνόητο ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ μαζεύουν ἐδῶ χρήματα καὶ φεύγουν γυμνοὶ πρὸς τὰ ἐκεῖ, ὅπου ἔχομε μεγάλη ἀνάγκη ἀπὸ φιλανθρωπία, ἀνάγκη ἀπὸ λάδι πολύ. Καὶ δὲν εἶναι ἀνόητες γι’ αὐτὸ τὸ λόγο μονάχα ἀλλὰ καὶ γιατὶ ἤλπισαν ὅτι θὰ προμηθευτοῦν ἀπὸ κεῖ καὶ τὸ ζήτησαν σὲ ἀκατάλληλη ὥρα. Ἄν καὶ δὲν  ἦταν τίποτα πιὸ φιλάνθρωπο ἀπὸ τὶς παρθένες ἐκεῖνες καὶ γι’ αὐτὸ μάλιστα εἶχαν τιμηθῆ. Καὶ δὲν τὸ ζητοῦν ὅλο· Δῶστε μας λένε ἀπὸ τὸ λάδι σας. Καὶ δείχνουν πόσο ἀπαραίτητο τοὺς ἦταν· σβήνουν οἱ λαμπάδες μας, λένε. Μόλα ταῦτα ἀπέτυχαν. Δὲν τοὺς βοήθησε νὰ πετύχουν μήτε ἡ φιλανθρωπία αὐτῶν ἀπ’ τὶς ὁποῖες ζητοῦσαν, οὔτε ἡ εὐκολία νὰ πραγματοποιηθῆ ἡ αἴτηση, οὔτε ὅτι τοὺς χρειαζόταν καὶ τοὺς ἦταν ἀπαραίτητο. Τί διδασκόμαστε ἀπὸ δῶ· Ὅτι κανένας ἀπὸ μᾶς δὲ θὰ μπορέση νὰ βοηθήση ὅσους ἔχουν προδοθῆ ἀπὸ τὰ ἔργα τους· ὄχι ἐπειδὴ δὲν θέλει ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν μπορεῖ. Κι αὐτὲς κάτι ἀδύνατο ζητοῦν. Τὸ πρᾶγμα αὐτὸ τὸ ἐφανέρωσε καὶ ὁ μακάριος Ἀβραάμ λέγοντας ὅτι Ὑπάρχει μέγα κενὸ ἀνάμεσά μας, ὥστε νὰ μὴν μποροῦν νὰ τὸ περάσουν ἀκόμα κι αὐτοὶ ποὺ θέλουν. Πηγαίνετε σ’ αὐτοὺς ποὺ πουλᾶνε κι ἀγοράσετε. Καὶ ποιοὶ τὸ πουλᾶνε; Οἱ φτωχοί. Κι αὐτοὶ ποῦ βρίσκονται; Ἐδῶ. Κι ἔπρεπε τότε νὰ τὸ ζητήσετε. Τώρα πιὰ δὲν ὑπάρχει καιρός. β΄. Βλέπεις πόσα ζητήματα προκαλοῦν οἱ φτωχοί; Κι ἄν λείψουν αὐτοί, λείπει κι ἡ μεγάλη ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ μαζεύωμε τὸ λάδι ἐδῶ, γιὰ νὰ μᾶς χρησιμέψη ἐκεῖ, ὅταν τὸ καλῆ ἡ ὥρα. Δὲν εἶναι ἐκεῖνος ὁ χρόνος τῆς συλλογῆς ἀλλὰ τοῦτος. Μὴ σπαταλᾶς λοιπὸν τὴν περιουσία σου σὲ διασκεδάσεις καὶ ματαιοδοξίες. Πολὺ θὰ σοῦ χρειαστῆ ἐκεῖ τὸ λάδι. Ὅταν τ’ ἄκουσαν ἐκεῖνες ἔφυγαν, ἀλλὰ δὲν ἔκαναν τίποτα ὠφέλιμο. Κι αὐτὸ τὸ λέει ἤ γιὰ νὰ ὁλοκληρώση τὴν παραβολὴ ἤ γιὰ νὰ δείξη ὅ,τι κι ἄν γίνωμε φιλάνθρωποι μετὰ τὴν ἐκδημία μας, καθόλου δὲ μᾶς βοηθεῖ νὰ διαφύγωμε τὴν τιμωρία. Οὔτε σ’ αὐτὲς στάθηκε ἀρκετὴ ἡ προθυμία. Κι αὐτὸ γιατὶ δὲν πῆγαν ἐδῶ σ’ αὐτοὺς ποὺ πουλοῦν, ἀλλὰ ἐκεῖ. Οὔτε καὶ στὸν πλούσιο, ὅταν ἔγινε τόσο φιλάνθρωπος, ὥστε νὰ φροντίζη καὶ γιὰ τοὺς συγγενεῖς του. Γιατὶ προσπερνῶντας αὐτὸν ποὺ κοιτόταν στὴν ἐξώπορτά του, βιάζεται νὰ ἁρπάξη μέσα ἀπὸ τοὺς κινδύνους τῆς γέενας αὐτοὺς ποὺ μήτε κἄν φαίνωνται καὶ παρακαλεῖ νὰ σταλοῦν μερικοὶ ποὺ νὰ τοὺς ποῦν ὅ,τι γίνεται ἐκεῖ. Ὅμως τίποτα αὐτὸς δὲν κέρδισε ἀπὸ κεῖ, ὅπως οὔτε ἐκεῖνες. Γιατὶ ὅταν ἄκουσαν αὐτὰ κι ἔφυγαν, ἦρθε ὁ νυμφίος, οἱ ἕτοιμες μπῆκαν μαζί του, οἱ ἄλλες κλείστηκαν ἀπ’ ἔξω. Ὕστερα ἀπὸ τόσο κόπο καὶ τόσο ἱδρῶτα καὶ τὴν ἀνυπόφορη ἐκείνη μάχη καὶ τὰ τρόπαια ποὺ ἔστησαν κατὰ τῆς φύσεώς των ποὺ λυσσοῦσε, ντροπιασμένες καὶ μὲ τὶς λαμπάδες σβηστές, ἔφευγαν σκυμμένες στὴ γῆ.  Τίποτα δὲν εἶναι πιὸ σκοτεινὸ ἀπὸ παρθενία, ποὺ δὲν ἔχει εὐσπλαχνία. Γι’ αὐτὸ κι ὁ κόσμος τοὺς ἄσπλαχνους συνηθίζουν νὰ τοὺς ἀποκαλοῦν σκοτεινοὺς. Ποὺ εἶναι λοιπὸν τὸ ὄφελος τῆς παρθενίας, ὅταν δὲν εἶδαν τὸ νυμφίο, κι ὅταν ἐχτύπησαν καὶ δὲν ἐπέτυχαν ἀλλὰ ἄκουσαν τὴ φοβερὴ ἐκείνη φράση· Πηγαίνετε, δὲ σὰς γνωρίζω; Κι ὅταν ἐκεῖνος ξεστομίση αὐτὸ τὸ λόγο, δὲν ἀπομένει παρὰ ἡ γέενα καὶ ἡ ἀνυπόφορη τιμωρία. Ἀλλὰ ἡ φράση αὐτὴ εἶναι βαρύτερη καὶ ἀπὸ τὴ γέενα. Τὴν ἴδια φράση εἶπε καὶ στοὺς ἐργάτες τῆς ἀνομίας·  νὰ ἀγρυπνῆτε, γιατὶ δὲ γνωρίζετε οὔτε τὴν ἡμέρα οὔτε τὴν ὥρα. Βλέπετε πόσο ἀδιάκοπα τελειώνει μ’ αὐτὸ, δείχνοντας ὅτι εἶναι χρήσιμη ἡ ἄγνοια τῆς ἀναχωρήσεώς μας ἀπό δῶ;  Ποῦ εἶναι τώρα αὐτοὶ ποὺ εἶναι τώρα αὐτοὶ ποὺ στάθηκαν ράθυμοι σ’ ὅλη τους τὴ ζωή, κι ὅταν τοὺς κατηγοροῦμε λένε «τὴν ὥρα, τοῦ θανάτου μου τ’ ἀφήνω σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη». Ἄς ἀκούσουν τοὺς λόγους αὐτοὺς κι ἄς διορθωθοῦν. Γιατὶ καὶ τὴν ὥρα ἐκείνη πολλοὶ ἀπέτυχαν, ἀφοῦ τοὺς ἄρπαξε ὁ θάνατος ξαφνικὰ χωρὶς νὰ τοὺς δοθῆ ὁ καιρὸς οὔτε στοὺς δικούς τους νὰ παραγγείλουν, γιὰ ὅσα ἤθελαν. Αὐτὴ  ἡ παραβολὴ ἔχει λεχθῆ γιὰ χάρη τῆς ἐλεημοσύνης μὲ χρήματα. Ἡ ἀκόλουθη ἀφορᾶ ἐκείνους ποὺ μὲ τίποτα δὲ θέλουν νὰ ὠφελήσουν τὸ διπλανό τους οὔτε μὲ χρήματα, οὔτε μὲ λόγους, οὔτε μὲ προστασία, ἀλλὰ τὰ ἀρνοῦνται ὅλα. Καὶ γιὰ ποιὸ λόγο αὐτὴ ἡ παραβολὴ παρουσιάζει βασιλεά καὶ ἡ ἄλλη νυμφίο; Γιὰ νὰ καταλάβωμε πόσο ὁ Χριστὸς θεωρεῖ δικές τους τὶς παρθένες, ποὺ διαθέτουν τὴν περιουσία τους. Αὐτὸ εἶναι ἡ παρθενία. Γι’ αὐτὸ κι ὁ Παῦλος αὐτὸ θέτει σὰν προϋπόθεσή της. Ἡ ἄγαμη φροντίζει γιὰ τὸν Κύριο, λέει, καὶ πρὸς ἐξασφάλιση ἄξιας καὶ τιμημένης θέσης κοντὰ στὸν Κύριο χωρὶς περισπασμούς.   Αὐτὰ , λέει σᾶς συμβουλεύω. Ἄν τώρα στὸ Λουκᾶ ἔχει διαφορετικὴ διατύπωση ἡ παραβολὴ τῶν ταλάντων, πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ἄλλη εἶναι ἡ πρώτη καὶ ἄλλη ἡ δεύτερη. Γιατὶ σ’ ἐκείνη ἀπὸ ἕνα κεφάλαιο προῆλθαν διαφορετικὰ εἰσοδήματα, ἀπὸ μιὰ μνᾶ ὁ ἕνας ἔφερε πέντε κι ὁ ἄλλος δέκα, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν πῆραν ἴδια ἀμοιβή. Στὴν ἄλλη ἔγινε τὸ ἀντίθετο, γι’ αὐτὸ καὶ τὸ στεφάνι ἦταν ἴσο. Αὐτὸς ποὺ ποὺ πῆρε δύο, ἔδωσε ἄλλα δύο, κι αὐτὸς ποὺ πῆρε πέντε, ἔδωσε ἄλλα πέντε. Ἐνῶ στὴν πρώτη, ἐπειδὴ ἀπὸ τὸ ἴδιο ἀρχικὸ ποσό, ὁ ἕνας ἐκέρδισε περισσότερα κι ὁ ἄλλος λιγώτερα δὲν πῆραν φυσικὰ καὶ ἔπαθλα ἴσα. Προσέξετε ἀκόμα πῶς δὲν ἀπαιτεῖ σ’ ὅλες τὶς περιπτώσεις κατὰ τρόπον ἄμεσο. Στὴν περίπτωση τοῦ ἀμπελιοῦ, τὸ ἐμίσθωσε σὲ γεωργοὺς κι ἔφυγε. Κι ἐδῶ ἐμπιστεύεται κι ἀποδημεῖ, γιὰ νὰ διαπιστώσουμε τὴν μακροθυμία του. Ἐγὼ νομίζω πὼς λέγοντάς τα αὐτὰ κάνει ὑπαινιγμὸ γιὰ τὴν ἀναστασή του. Ἐδῶ ὅμως δὲν εἶνα πιὰ γεωργοὶ καὶ ἀμπέλι, ἀλλὰ ὅλοι ἐργάτες. Γιατὶ δὲν ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς ἄρχοντες μόνο, οὔτε πρὸς τοὺς Ἰουδαίους, ἀλλὰ πρὸς ὅλους. Κι αὐτοὶ ποὺ προσφέρουν φανερώνουν μ’ εὐγνωμοσύνη καὶ τὰ δικά τους καὶ τοῦ Κυρίου τους. Ὁ ἕνας λέει, Κύριε, πέντε τάλαντα μοῦ ἔδωσε καὶ ὁ ἄλλος δύο. Δείχνουν ὅτι ἀπ’ αὐτὸν εἶχαν δεχθῆ τὸ ξεκίνημα τῆς ἐργασίας τους καὶ τοῦ ἀναγνωρίζουν πολλὴ χάρη κι ἀποδίδουν τὰ πάντα σ’ αὐτόν. Καὶ ὁ Κύριος τοὺς λέγει Εὖγε, ἀγαθὲ δοῦλε (τὸ γνώρισμα τοῦ ἀγαθοῦ εἶναι νὰ ἐργάζεται γιὰ τὸν διπλανό του) καὶ  πιστέ. Στάθηκες πιστός σὲ λίγα, θὰ σοῦ ἐμπιστευτῶ πολλά. Πέρασε μέσα στὴ χαρὰ τοῦ Κυρίου σου. Μὲ τὴ φράση αὐτὴ δηλώνει ὁλόκληρη τὴ μακαριότητα. Δὲ φέρεται ἔτσι ὁ ἄλλος. Ἐγνώριζα, λέγει, ὅτι εἶσαι ἄνθρωπος σκληρός· θερίζεις ἐκεῖ ποὺ δὲν ἔσπειρες καὶ κεῖ ὅπου δὲ σκόρπισες μαζεύεις. Φοβήθηκα κι ἔκρυψα τὸ τάλαντό σου. Ἰδοὺ ἔχεις ὅ,τι μοῦ ἔδωσες. Κι ὁ Κύριος τοῦ λέει·  ἔπρεπε νὰ βάλης τὰ χρήματα στὴν τράπεζα. Δηλαδὴ ἔπρεπε νὰ μιλήσης, νὰ σύστήσης, νὰ συμβουλέψης. Δὲν σὲ ἀκοῦνε; Αὐτὸ δὲ σὲ ἐνδιαφέρει. Ὑπάρχει κάτι καλύτερο ἀπ’ αὐτό; γ΄. Δὲν κάμουν ἔτσι οἱ ἄνθρωποι, ἀλλὰ τὸν ἴδιο ποὺ ἐδάνεισε τὸν κάμουν καὶ ὑπεύθυνο γιὰ τὴν ἀπαίτηση τῆς ὀφειλῆς. Δὲν κάμει ὅμως ἔτσι αὐτός. Ἀλλὰ σὺ ἔπρεπε νὰ καταθέσης τὰ χρήματα λέγει καὶ ν’ ἀφήσης σ’ ἐμένα τὴν ἀπαίτησή τους. Κι ἐγὼ θὰ τὰ ζητοῦσα μὲ τόκο. Τόκο ὑπακοῆς ἐννοεῖ, τὴν ἐπίδειξη ἔργων. Σὺ ἔπρεπε νὰ κάμης τὸ εὐκολώτερο καὶ ν’ ἀφήσης τὸ δυσκολώτερο σ’ ἐμένα. Κι ἀφοῦ δὲν τὸ ἔκαμε αὐτὸ, πάρτε ἀπ’ αὐτὸν τὸ τάλαντο, προστάζει καὶ δῶστε το σ’ αὐτὸν ποὺ ἔχει τὰ δέκα τάλαντα. Γιατὶ σ’ αὐτὸν ποὺ ἔχει θὰ τοῦ δοθοῦν καὶ θὰ τοῦ περισσέψουν, ἀπ’ αὐτὸν ποὺ δὲν ἔχει θὰ τοῦ ἀφαιρεθῆ καὶ τὸ λίγο ποὺ ἔχει. Τί σημαίνει αὐτο; Αὐτὸς ποὺ ἔχει, ἀλλὰ δὲν χρησιμοποιεῖ τὴ χάρη τοῦ λόγου καὶ τῆς διδασκαλίας γιὰ νὰ ὠφελῆ, θὰ τὴ χάση τὴ χάρη. Αὐτὸς ὅμως ποὺ δείχνει προθυμία, θὰ ἐπισύρη μεγαλύτερη δωρεά. Ὅπως κι ἐκεῖνος θὰ χάση κι αὐτὸ ποὺ εἶχε λάβει. Δὲ φτάνει ὅμως ὡς ἐδῶ ἡ ζημία ὅποιου ἀδρανεῖ, ἀλλὰ καὶ ἡ τιμωρία του εἶναι ἀνυπόφορη, καὶ μὲ τὴν τιμωρία ἡ ἀπόφαση γεμάτη ἀπὸ πολλὴ κατηγορία. Βγάλετε, λέει, τὸν κακὸ δοῦλο στὸ σκότος τὸ ἐξώτερο ἐκεῖ θὰ εἶναι ὁ θρῆνος καὶ τὸ χτύπημα τῶν δοντιῶν. Βλέπετε πῶς ὄχι μονάχα οἱ ἅρπαγες κι οἱ πλεονέκτες, κι ὅσοι κάμουν ἀδικίες, ἀλλὰ κι αὐτὸς ποὺ δὲν κάμει τὸ καλὸ τιμωρεῖται μὲ τὴν ἔσχατη τιμωρία. Ἄς ἀκούσωμε λοιπὸν αὐτοὺς τοὺς λόγους. Ὅσο εἶναι καιρὸς ἄς φροντίσωμε γιὰ τὴ σωτηρία μας, ἄς βάλωμε λάδι στὰ λυχνάρια μας, ἄς ἐκμεταλευτοῦμε τὸ τάλαντο. Ἄν ἀδρανήσωμε καὶ περάσωμε τὴ ζωή μας μὲ ὀκνηρία κανένας δὲ θὰ μᾶς λυπηθῆ στὸ τέλος ἐκεῖ κι ἄν θρηνοῦμε ἀτελείωτα. Ἀνεγνώρισε τὸ σφάλμα του κι αὐτὸς μὲ τὰ ἀκάθαρτα ροῦχα, ἀλλὰ δὲν ὠφέλησε ἡ ἀνάγνωση. Ἐπέστρεψε τὴν παρακατήθηκη κι ἐκεῖνος ποὺ τοῦ εἶχαν ἐμπιστευθῆ τὸ ἕνα τάλαντα μὰ καὶ ἔτσι καταδικάστηκε. Παρακάλεσαν καὶ οἱ παρθένες, ἤρθανε καὶ χτύπησαν τὴν πόρτα, ἄδικα ὅμως καὶ χωρὶς ἀποτέλεσμα. Μ’ αὐτὲς τὶς σκέψεις ἄς προσφέρωμε καὶ χρήματα καὶ προθυμία καὶ προστασία καὶ ὅλα στὸν ἀδελφό μας.  Τάλαντο εἶναι ἐδῶ ὅ,τι μπορεῖ καθένας εἴτε νὰ προστατέψη, εἴτε νὰ βοηθήση μὲ χρήματα, εἴτε νὰ διδάξη, εἴτε νὰ κάμη ὁτιδήποτε παρόμοιο. Κανεὶς ἄς μὴν πῆ. Ἔχω ἕνα τάλαντο καὶ δὲν μπορῶ νὰ κάμω τίποτα. Καὶ μὲ τὸ ἕνα μπορεῖς νὰ προκόψης. Δὲν εἶσαι φτωχότερος ἀπὸ τὴ χήρα ἐκείνη, δὲν εἶσαι πιὸ ἀπελέκητος ἀπὸ τὸν Πέτρο καὶ τὸν Ἰωάννη. Αὐτοὶ κι ἁπλοῖ ἦσαν κι ἀγράμματοι, ἐπειδὴ ὅμως ἔδειξαν ζῆλο κι ἐνεργοῦσαν πάντα πρὸς τὸ συμφέρον ὅλων γι’ αὐτὸ ἐκέρδισαν τὸν οὐρανό. Κανένα ἄλλο δὲν εἶναι τόσο ἀγαπητὸ στὸ Θεό, ὅσο ν’ ἀποβλέπης στὸ καλὸ τῶν ἄλλων. Γι’ αὐτὸ μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς λόγο καὶ χέρια καὶ πόδια καὶ σωματικὴ δύναμη καὶ λογικὸ καὶ φρόνηση, γιὰ νὰ τὰ χρησιμοποιήσωμε ὅλ’ αὐτὰ γιὰ τὴ δική μας σωτηρία καὶ γιὰ τὴν ὠφέλεια τῶν ἄλλων. Γιατὶ ὁ λόγος δὲ χρησιμεύει μονάχα γιὰ ὕμνο κι εὐχριστία, ἀλλὰ καὶ διδάσκει καὶ συμβουλεύει. Ἄν τὸν χρησιμοποιήσωμε ἔτσι μιμούμαστε τὸν Κύριο, ἀντίθετα, μιμούμαστε τὸν διάβολο. Ἔτσι κι ὁ Πέτρος, ὅταν ὡμολόγησε τὸ Χριστό, μακαριζόταν ἐπειδὴ εἶχε πεῖ ὅ,τι κι ὁ Πατέρας· ὅταν ὅμως ἀπόφευγε κι ἀρνήθηκε τὸ σταυρό, δεχόταν δυνατὴ ἐπιτίμηση ἐπειδὴ εἶχε τὸ φρόνημα τοῦ διαβόλου. Κι ἄν ὑπάρχη  τόση κατηγορία ὅπου ὁ λόγος προέρχεται ἀπὸ ἄγνοια, ὅταν θεληματικὰ πολλὲς ἁμαρτίες  διαπράττωμε, τί εἶδος συγνώμης θὰ λάβωμε; Ἄς λέμε τέτοιους λόγους ὥστε νὰ εἶναι φανερὸ ὅτι εἶναι λόγοι τοῦ Χριστοῦ. Γιατὶ δὲ χρησιμοποιῶ λόγους τοῦ Χριστοῦ, ὅταν μόνο λέγω·  Σήκω  καὶ  περπάτα, οὔτε ἄν πῶ Ταβιθά, σηκώσου. Πολὺ περισσότερο ὅταν μὲ ὑβρίσουν καὶ εὐχαριστήσω, ὅταν μὲ πειράζουν καὶ προσευχηθῶ γι’ αὐτούς. Προηγουμένως ἔλεγε ὅτι ἡ γλῶσσα μας εἶναι χέρι ποὺ  ἀγγίζει  τὰ πόδια τοῦ Θεοῦ. Τώρα περισσότερο λέγω ὅτι  ἡ γλῶσσα μας εἶναι γλῶσσα  ποὺ μιμεῖται τὴ γλῶσσα τοῦ Χριστοῦ, ἄν φυλάξωμε τὴν ἀπαιτούμενη  προσοχή, ἄν  λέμε ἐκεῖνα ποὺ θέλει ἐκεῖνος. Καὶ τί θέλει ἐκεῖνος; Νὰ λέμε τοὺς λόγους ποὺ  εἶναι γεμάτοι ἀπὸ ἐπιείκεια καὶ πραότητα. Αὐτὰ ἔλεγε κι ὁ ἴδιος, σ’ ἐκείνους ποὺ τὸν ὕβριζαν, Ἐγὼ δὲν ἔχω δαιμόνιο. Καὶ σ’ ἄλλο σημεῖο. Ἄν μίλησα ἄσχημα δεῖξε μου το. Ἄν ἔτσι μιλᾶς κι ἐσύ, ἄν μιλᾶς ἔτσι ὥστε νὰ διορθώνονται οἱ διπλανοί σου, τότε ἔχεις γλῶσσα ὅμοια μ’ ἐκείνη.  Αὐτὸ  τὸ  λέγει ὁ ἴδιος ὁ  Θεός. Αὐτὸς  ποὺ  ἀφήνει μεσ’  ἀπὸ  τὸ  ἀνάξιο  στόμα του  νὰ  βγῆ  κάτι  τὸ ἄξιο, εἶναι σὰν νὰ ἔχη τὸ δικό μου στόμα.  Ὅταν  λοιπὸν ἡ γλῶσσα σου εἶναι σὰν τοῦ Χριστοῦ  καὶ  τὸ  στόμα  σου  τὸ  στόμα  τοῦ Πατέρα καὶ εἶσαι ὁλόκληρος ναὸς τοῦ  ἁγίου Πνεύματος ποιὰ ἄλλη τιμὴ ὑπάρχει ἴση μ’ αὐτή;  Κι  ἄν   ἀπὸ χρυσάφι ἦταν τὸ στόμα  σου  κι  ἄν ἀπὸ πετράδια  πολύτιμα, ποτὲ  δὲ θὰ ἔλαμπε ὅπως τώρα φωτισμένο  ἀπὸ  τῆς καλωσύνης τὸ στόλισμα.  Τὶ  πιὸ καλὸ ἀπὸ ἕνα στόμα ποὺ δὲν  ξαίρει  νὰ ὑβρίζη, ἀλλὰ ἔχει κάμει φροντίδα του τοὺς καλοὺς λόγους. Ἄν δὲν μπορῆς νὰ εὐλογῆς ὅποιον σὲ καταριέται, κράτησε σιγή, κι ὅταν τὸ κατορθώσης αὐτὸ προχωρῶντας  καὶ  προσέχοντας ὅσο πρέπει, θὰ φτάσης καὶ σ’ ἐκεῖνο καὶ θὰ ἀποκτήσης τέτοιο ποὺ εἴπαμε στόμα. δ΄. Μὴ νομίσης ὅτι εἶναι τολμηρὸς ὁ λόγος μου· εἶναι φιλάνθρωπος, ὁ Κύριος, κι εἶναι δῶρο αὐτὸ τῆς ἀγαθότητός του. Τολμηρὸ εἶναι νὰ ἔχης στόμα ποὺ νὰ μοιάζη τοῦ διαβόλου, νὰ ἔχης γλῶσσα ὅμοια μὲ δαίμονα πονηροῦ καὶ μάλιστα σὺ ποὺ μετέχεις σὲ τέτοια μυστήρια, καὶ ποὺ τὴν ἴδια τὴ σάρκα τοῦ Κυρίου κοινωνεῖς. Αὐτὰ ἀναλογίσου καὶ διάπλασε τὶς δυνάμεις σου κατὰ τὸ παράδειγμά του. Κι ὅταν γίνης τέτοιος μήτε νὰ σ’ ἀντικρύση δὲ θὰ μπορῆ ὁ διάβολος. Γιατὶ ἀναγνωρίζει τὸ βασιλικὸ χαρακτῆρα, ξαίρει τὰ ὅπλα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ τὸν νίκησαν. Ποιὰ εἶν’ αὐτά; Ἡ ἐπιείκεια, ἡ πραότητα. Ὅταν στὸ βουνὸ δέχτηκε τὴν ἐπίθεσή του καὶ τὸν ἐνίκησε κατὰ κράτος, ὄχι ἀπὸ τὴ γνώση ὅτι ἦταν ὁ Χριστὸς, ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς λόγους αὐτοὺς τὸν ἔπιασε πρῶτα, ἀπὸ τὴν ἐπιείκεια τὸν αἰχμαλώτησε, ἀπὸ τὴν πραότητα τὸν κατατρόπωσε. Τὸ ἴδιος κάνε καὶ σύ. Ἄν δῆς κάποιον ἄνθρωπο σὲ διάβολο μεταμορφωμένο νὰ σὲ πλησιάζη, μὲ τοῦ Χριστοῦ τὸν τρόπο νίκησέ τον καὶ σύ. Σοῦ ἔδωκε τὴν ἐξουσία ὁ Χριστὸς νὰ διαπλάσης τὴ δύναμή σου καὶ τὸ παράδειγμά του. Μὴ φοβηθῆς ἀκούοντάς το. Φόβος εἶναι νὰ μὴν τοῦ μοιάσης. Νὰ μιλᾶς λοιπὸν ὅπως ἐκεῖνος καὶ θὰ γίνης σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο ὅπως αὐτός, ὅσο εἶναι δυνατὸ νὰ γίνη ὁ ἄνρθωπος. Γι’ αὐτὸ εἶναι ἀνώτερος ὅποιος μιλᾶ ἔτσι ἀπ’ αὐτὸν ποὺ προφητεύει. Γιατὶ αὐτὸ ὀφείλεται στὸ σύνολό του στὴ χάρη, ἐνῶ ἐκεῖνο εἶναι καὶ δικός σου κόπος κι ἱδρῶτας. Ζήτησε ἀπὸ τὴν ψυχή σου νὰ φτιάξης τὸ στόμα σου ὅμοια μὲ τοῦ Χριστοῦ. Μπορεῖ νὰ ἐπιτύχη τέτοιο πρᾶγμα, ἄν θέλη· γνωρίζει τὴν τέχνη ἄν δὲν εἶναι ράθυμη. Καὶ πῶς πλάθεται τέτοιο στόμα; Μὲ ποιὰ χρήματα καὶ ποιὰ ὑλικά; Μὲ κανένα. Ἀλλὰ, ἀπὸ τὴν ἀρετὴ μόνο καὶ τὴν ἐπιείκεια, καὶ τὴν ταπείνωση. Ἄς δοῦμε πῶς πλάθεται καὶ τοῦ διαβόλου τὸ στόμα καὶ νὰ μὴν τὸ φτιάξωμε ἐκεῖνο ποτέ. Πλάθεται μὲ τὶς κατάρες καὶ τὶς ὕβρεις, μὲ τὴ συκοφαντία καὶ τὴν ἐπιορκία. Ὅταν κανένας λέγη τοὺς λόγους ἐκείνου, ἀποκτᾶ καὶ τὴ γλῶσσα ἐκείνου. Τί εἴδους λοιπὸν συγνώμη θὰ λάβωμε ἤ καλύτερο, ποιὰ τιμωρία δὲ θὰ ὑποστοῦμε ὅταν ἀδιαφορήσωμε, ἄν ἡ γλῶσσα μας ποὺ ἀξιώθηκε νὰ γευτῆ τὴ σάρκα τοῦ Κυρίου λέη τοὺς λόγους τοῦ διαβόλου; Ἄς μὴν ἀδιαφορήσωμε  λοιπὸν  ἀλλὰ ἄς δείξωμε ὅλο τὸ ζῆλο μας, ὥστε νὰ τὴ γυμνάσωμε νὰ μιμῆται  τὸν  Κύριό  της. Ἄν τὴν  ἀσκήσωμε  σ’ αὐτό, μὲ πολὺ θάρρος θὰ μᾶς ἀνεβάση στὸ  βῆμα  τοῦ Χριστοῦ.  Ἄν δὲν γνωρίζη κάποιος νὰ μιλᾶ ἔτσι, κι ὁ δικαστὴς δὲ θὰ τὸν ἀκούση.  Ὅπως ὅταν ὁ δικαστὴς τύχη Ρωμαῖος, δὲ θ’ ἀκούση τὴν ἀπολογία ἐκείνου ποὺ δὲν γνωρίζει νὰ μιλᾶ ρωμαϊκά,  ἔτσι  κι ὁ Χριστὸς, ἄν δὲν μιλᾶς τὴ δική του γλῶσσα  δὲ  θὰ σ’ ἀκούση καὶ δὲ  θὰ  σὲ  προσέξη.  Ἄς  μάθωμε λοιπὸν νὰ  μιλοῦμε  ἔτσι, ὅπως συνήθισε νὰ καταλαβαίνη ὁ  βασιλιάς μας, ἄς φροντίσωμε ἐκείνη  τὴ γλῶσσα  νὰ μιλήσωμε.  Κι  ἄν σὲ βρῆ κάποια λύπη, πρόσεξε νὰ μὴ  σοῦ  διαστρέψη  τὸ στόμα τὸ  βάρος  της, ἀλλὰ  νὰ μιλήσης ὅπως ὁ Χριστός. Δοκίμασε κι αὐτὸς λύπη γιὰ τὸν  Λάζαρο καὶ τὸν Ἰοῦδα.  Ἄν σοῦ   τύχη φόβος  ζήτησε καὶ πάλι νὰ μιλήση   ὅπως  αὐτός.  Δοκίμασε κι ἐκεῖνος φόβο γιὰ χάρη σου, ὅπως ἀπαιτοῦσε ἡ οἰκονομία. Πὲς  καὶ σύ· Ὄχι ὅπως  θέλω ἐγὼ   ἀλλὰ  ὅπως σύ.  Κι ἄν κλαῖς δάκρυσε  ἤρεμα  ὅπως  αὐτός. Κι  ἄν  τύχη νὰ συκοφαντιθῆς καὶ νὰ λυπηθῆς, κάμε ὅπως ὁ Χριστός. Καὶ συκοφαντήθηκε καὶ λυπήθηκε  ὥσπου ἔφτασε νὰ πῆ· Εἶναι περίλυπη ἡ ψυχή μου μέχρι θανάτου.  Κι σοῦ ἔδωσε γιὰ ὅλα παραδείγματα, νὰ  τὰ  κρατᾶς σὰν μέτρα καὶ νὰ μὴν καταστρέφης τοὺς κανόνες. Ἔτσι θὰ μοιάζη τὸ στόμα σου ἐκείνου. Μὲ τέτοια συμπεριφορὰ πάνω στὴ γῆ, θὰ μᾶς παρουσιάσης γλῶσσαν ὅμοια μ’ ἐκείνου ποὺ κάθεται στὸν οὐρανό, τηρῶντας τὰ μέτρα ποὺ σοῦ ἔδωσε γιὰ τὴ λύπη, τὴν ὀργή, τὸ πάθος, τὴν ἀγωνία. Πόσοι ἀπὸ μᾶς δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ δοῦν τὴ μορφή του!  Μποροῦμε ὄχι μόνο νὰ τὴ δοῦμε ἀλλὰ καὶ νὰ τοῦ μοιάσουμε, ἄν φροντίσωμε. Ἄς μὴ ἀναβάλωμε λοιπόν. Δὲν ἀγαπᾶ τόσο τὸ στὸμα τῶν προφητῶν, ὅσο τῶν καλωσυνάτων καὶ πράων ἀνθρώπων. Πολλοί, λέει, θὰ μοῦ προβάλουν. Δὲν προφητεύσαμε στ’ ὄνομά σου; Καὶ  θὰ  τοὺς  ἀπαντήσω· Δὲ σᾶς  γνωρίζω. (Ὁ  Μωϋσῆς ὅμως ἦταν ἄνθρωπος ὑπερβολικὰ  πρᾶος περισσότερο ἀπ’ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τῆς γῆς)· Γι’ αὐτὸ τόσο πολὺ ἤθελε καὶ τὸν ἀγαποῦσε ὥστε εἶπε, Κοντὰ κοντά, στόμα στόμα τοῦ μιλοῦσε, σὰ φίλος, στὸ φίλο του. Δὲν θὰ ἐπιβληθῆς τώρα στοὺς δαίμονες, ἀλλὰ θὰ στήσης τότε τὴ φωτιὰ τῆς γέενας, ἄν εἶναι τὸ στόμα σου ὅμοιο μὲ τοῦ Χριστοῦ. Θὰ προστάξης τὴ φωτιὰ τῆς ἀβύσσου   καὶ θὰ τῆς πῆς· Σώπα, ὑποτάξου. Μὲ πολὺ θάρρος  θὰ τὴν κατακτήσης, καὶ θὰ τὴν ἀπολαύσης τὴ Βασιλεία. Αὐτὴν μακάρι νὰ ἐπιτύχωμε  ὅλοι  μὲ  τὴ  χάρι καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου  μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.   Σ’ αὐτὸν μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ ἅγιο Πνεῦμα ἀνήκει ἡ δόξα, ἡ δύναμη  καὶ ἡ τιμὴ καὶ τώρα καὶ πάντοτε καὶ στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν.

Μητροπολίτου Τρίκκης καὶ Σταγῶν Διονυσίου
Πατερικὸν Κυριακοδρόμιον
Τόμος Δεύτερος
Ἀθῆναι 1969

σελ.301-311

Άναβάσεις - http://anavaseis.blogspot.com