Τετάρτη 5 Ιανουαρίου 2011

Ὁ σεβασμός καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν συζύγων (σύμφωνα μέ τόν Γέροντα Παΐσιο). Μέρος Γ΄. Ἱερομόναχος π. Σάββας Ἁγιορείτης. Τελευταῖο


Ὁμιλίες μέ τόν Ἱερομόναχο Πατέρα Σάββα Ἁγιορείτη
Μέρος πρώτο
  Μέρος δεύτερο
Ὁ σεβασμός καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν συζύγων 

(σύμφωνα μέ τόν Γέροντα Παΐσιο)

*Απομαγνητοφωνημένο κείμενο από ομιλία που μπορείτε να ακούσετε πατώντας ΕΔΩ
____________________________

35. Ὅταν χαθοῦν τά κοσμικά προσόντα.
Ἔχω περιπτώσεις... Ἔπαθε λ.χ. ἀναπηρία ὁ νεαρός σύζυγος...Λοιπόν ἡ σύζυγος τί θά κάνῃ; Θά τόν παρατήσ; Θά κοιτάξῃ γιά  κάποιον ἄλλον, νά βρ κάποιον ἄλλον;
-Ὄχι  μένει ἐκεῖ καί τόν ὑπηρετεῖ μέχρι τέλους. 
Ἀλλά δυστυχῶς ἔχουμε καί τό ἀντίθετο: Σοῦ λέει: «Δέν γίνεται ἔτσι, ἐγώ δέν μπορῶ, θά βρῶ κάποιαν ἄλλη τώρα, ἀφοῦ αὐτή (ἡ σύζυγός του) ἔγινε ἀνάπηρη». Αὐτή ἡ συμπεριφορά δείχνει ὅτι δέν ὑπάρχει ἀγάπη πραγματική ἐν Χριστῷ· ὑπάρχει μόνο σαρκική ἀγάπη.

36.Ἡ σαρκική καί ἡ πνευματική ἀγάπη.
«Ὅταν ὑπάρχει μόνο ἡ σαρκική ἀγάπη, τότε ἄν λόγου χάρη ἡ γυναίκα μάθει ὅτι ὁ σύντροφός της κοίταξε κάποια ἄλλη, τοῦ πετάει βιτριόλι καί τόν τυφλώνει»[1].
 Ξέρετε τό βιτριόλι; Εἶναι μιά χημική ἕνωση πού, ἄν τήν ρίξεις στά μάτια, προκαλεῖ τύφλωση. 
«Ἐν ὅταν ὑπάρχει ἁγνή ἀγάπη τόν πονάει πιό πολύ καί κοιτάζει μέ τρόπο πῶς νά τόν φέρει πάλι στόν σωστό δρόμο»[2].
Ἔτσι ἔρχεται ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Βέβαια ἔχει τό δικαίωμα ἡ γυναίκα-ὅπως λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ- νά χωρίσῃ, ὅταν ὁ σύζυγός της κάνει μοιχεία. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τόν ἄνδρα, ὅταν ἡ σύζυγός του διαπράξει μοιχεία...
Ἀλλά ὑπάρχει κάτι  ἀκόμα καλύτερο, πού μπορεῖ νά κάνει, ὅταν τόν/τήν ἀγαπάει. Μπορεῖ νά κάν ὑπομονή.  Νά τόν\τήν βοηθήσ, νά ἔλθει πάλι στόν σωστό δρόμο. Διότι καί ἡ μοιχεία εἶναι καί αὐτή ἕνα λάθος-σοβαρότατο βέβαια- ὅπως εἶναι ὅλα τά λαθη. 
Γιατί  σέ τόσα ἄλλα λάθη τόν\τήν κάνεις ὑπομονή;
Κάνε καί σ’ αὐτό λοιπόν.... 
Ἀλλά ὅταν ὑπάρχει σαρκική ἀγάπη, δέν τό ἀντέχεις αὐτό. 
Ὁ Γέρων Πορφύριος λέει ὅτι οἱ γυναῖκες  πού ζηλεύουνε τούς ἄνδρες τους παθαίνουν καρκίνο. Ζηλεύουνε, γίνονται καχύποπτες, νομίζουν ὅτι ὁ ἄνδρας τους κοιτάζει κι ἄλλες γυναῖκες·  ἀρρωσταίνουν  ἀπ’ αὐτό.  Πολλές φορές δέν εἶναι ἀλη­θές,  δέν συμβαίνει τίποτε. Μόνο ὁ λογισμός τους εἶναι διεστραμμένος καί τούς ψιθυρίζει: «ξέρεις, ὁ ἄνδρας σου δέν εἶναι ἐντάξει». Στό βάθος ὑπάρχει ἐγωισμός ὁ ὁποῖος δημιουργεῖ αὐτήν τήν σαρκική ἀγάπη καί κάνει τήν σύζυγο νά ἀντιδρᾶ ἔτσι.
 Ἡ πρός τόν πλησίον σα­ρκική ἀγάπη εἶναι οὐσιαστικά ἀγάπη στόν ἑαυτό μας. Ὅταν ἀγαπᾶμε σαρκικά τόν ἄλλον, οὐσιαστικά τόν ἑαυτό μας ἀγαπᾶμε –λανθασμένα βέβαια-  καί προσπαθοῦμε μέσ τοῦ ἄλλου, νά ἐξυπηρετήσουμε τήν φιλαυτία μας. 

37. Οἱ ἐλεύθερες καί οἱ προγαμιαῖες σχέσεις.
Οἱ ἐλεύθερες-προγαμιαῖες σχέσεις εἶναι καταδικασμένες σέ ἀποτυχία καί ὁδηγοῦν στόν ὄλεθρο τῶν προσώπων πού ἐμπλέκονται σ’ αὐτές.  Τοῦτο συμβαίνει διότι ἡ ἀναπτυσσόμενη σ’ αὐτές τί περιπτώσεις ἀγάπη δέν εἶναι ἀληθινή ἐν Χριστῷ ἐξαγιασμένη ἀγάπη. Σ’ αὐτές τίς σχέσεις, ἐκεῖνο πού κυριαρχεῖ εἶναι ἡ ἱκανοποίηση τῆς σάρκας καί ἁπλῶς προσπαθεῖ ὁ ἕνας νά πάρ ἡδονή ἀπ’ τόν ἄλλον. Οὐσιαστικά ὁ καθένας κοιτάει τόν ἑαυτό του, τήν καλοπέρασή του, χρησιμοποιώντας τόν ἄλλο. Γι’ αὐτό εἶναι καί τόσο ἐφήμερες...γι’ αὐτό εἶναι καί τόσο τραυματικές.
Πόσο λυπᾶμαι, πού συνέχεια βλέπω τέτοια παιδιά κατεστραμμένα ἀπό αὐτές τίς ἐλεύθε­ρες σχέσεις.  Καί ἔρχονται ἐδῶ καί κλαῖνε...Ἔρχονται μόνοι τους ἤ τά φέρνουν οἱ γονεῖς τους, ἤ τά φέ­ρνουν οἱ φίλοι τους μέ χάπια, μέ ψυχολογικά...
Καί λές: Τό καημένο τό παιδί πῶς εἶναι ἔτσι; Σάν χαμένο...
Αὐτά ὅμως δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρά τά ἀπο­τε­λέσματα τῆς σαρκικῆς ἁμαρτίας, πού τήν ὀνομάσαμε κατ’ εὐφημισμόν ὁλοκληρωμένη σχέση, ἐνῶ δέν εἶναι (ὅταν γίνεται ἔξω ἀπό τό γάμο) παρά μία ὁλοκληρωμένη πορνεία.
Οἱ ἰατροί τῆς ψυχῆς, οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς λένε ὅτι γιά νά ἐπανέλθῃ κάπως,  ψυχοσωματικά, στήν κατάσταση τῆς ὑγείας, ὁ πρώην πόρνος ἄνθρωπος, χρειάζεται (ἀπό τήν στιγμή πού θά σταματήσῃ καί θά μετανοήσει εἰλικρινά) τρία μέ ὀχτώ χρόνια.  Τόσο μεγάλη  ζημιά παθαίνει ἡ ψυχή.
Σκεφτεῖτε τί παθαίνει ὁ ἄνθρωπος, πού ἁμαρτάνει σαρκικά κατ’ ἐξα­κολούθηση.  Πῶς νά μήν ἔχει μετά τά «ψυχολογικά», τίς ἔμμονες ἰδέες, καί τά χίλια δυό ἄλλα προβλήματα.

38. Τό ἄκτιστο φῶς: Τό ἀποτέλεσμα τῆς συγχωρητικότητας καί τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης.
  «Μιά φορά», διηγεῖται ὁ Γέροντας Παΐσιος, «ἦρθε στό καλύβι κάποιος ἑλληνοαμερικανός γιατρός.  Εἶδα τό προσωπό του πού ἦταν φωτεινό, γι’ αὐτό μέ τρό­πο τόν ρώτησα γιά τήν ζωή του»[3].  Βλέπετε τό φωτεινό πρόσωπο, πού τό πρόσεχε ὁ Γέροντας, ἐκφράζει-φανερώνει μιά φωτεινή ψυχή, μιά καλή ψυχή.   
 «Πάτερ, μοῦ εἶπε, εἶμαι ὀρθόδοξος ἀλλά μέχρι τελευταῖα, οὔτε νη­στεῖες κρατοῦσα, οὔτε στήν ἐκκλησία πήγαινα συχνά. Ἕνα βράδυ εἶχα γονατίσει στό δωμάτιό μου νά παρακαλέσω τόν Θεό γιά ἕνα θέμα, πού μέ ἀπασχολοῦσε, ὁπότε γέμισε τό δωμάτιό μου μέ ἕνα γλυκό φῶς.  Γιά ἀρκετή ὥρα δέν ἔβλεπα τίποτε ἄλλο παρά μόνο φῶς καί ἔνοιωθα μιά ἀνέκφραστη εἰρήνη μέσα μου.
Θαύμασα γιατί κατάλαβα ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτός  ἀξιώθηκε νά δῇ τό Ἄκτιστο Φῶς καί τοῦ ζήτησα νά μοῦ πεῖ τί εἶχε προηγηθεῖ.
«Πάτερ μοῦ εἶπε εἶμαι παντρεμένος  καί ἔχω τρία παιδιά. Στήν ἀρχή περνούσαμε καλά στήν οἰκογένεια. Μετά ὅμως ἡ γυναίκα μου δέν εἶχε τήν ὑπομονή νά ἀσχολεῖται στό σπίτι μέ τά παιδιά καί ζητοῦσε νά βγαίνουμε ἔξω μέ τίς φίλες της. Τῆς ἔκανα τό χατίρι. Ἔπειτα ἀπό ἕνα διάστημα μοῦ εἶπε ὅτι θέλει νά βγαίνῃ μόνη της μέ τίς φίλες της.  Τό δέχτηκα κι αὐτό καί κοίταζα ἐγώ τά παιδιά. Ὕστερα δέν ἤθελε νά κάνουμε μαζί διακοπές καί μοῦ ζητοῦσε χρήματα νά πηγαίνῃ μόνη της.  Στή συνέχεια μοῦ ζήτησε ἕνα δια­μέρισμα γιά νά ζῇ μόνη της. (Νά συνέβαινε αὐτό σ’ ἐσᾶς ἄραγε τί θά κάνατε;) Τό ἔκανα κι αὐτό (τῆς ἔδωσε καί διαμέρισμα) ἀλλά ἐκείνη μάζευε ἐκεῖ τούς φίλους της.  (Εἶχε γίνει πλέον πόρνη...) Ὅλο αὐτό τό διάστημα προσπαθοῦσα νά τήν βοηθή­σω μέ διάφορους τρόπους
(Προσέξτε καί θαυμάστε τήν  συμπόνοια του! Ἄν ἦταν κανένας ἐγωιστής θά ἔλεγε: Ποιά εἶσαι σύ; Ἐγώ γι’ αὐτό σέ παντρεύτηκα; Σήκω φύγε. Ἀλλά ἦταν ταπεινός καί τήν ἀγαποῦσε πραγματικά πνευμα­τικά-ἤθελε τή σωτηρία της).  Προσπαθοῦσα νά τήν βοηθήσω μέ διάφορους τρόπους, μέ συμβουλές κλπ. ὥστε νά λυπηθ τά παιδιά μας, ἀλλά δέν δέχονταν κουβέντα. Τελικά μοῦ πῆρε ἕνα μεγάλο χρηματικό ποσό καί ἐξα­φανίστηκε. Ἔψαχνα, ρωτοῦσα παντοῦ, ἄδικα ὅμως, εἶχα χάσει τελείως τά ἴχνη της.  Κάποια μέρα πληροφορήθηκα ὅτι εἶχε ἔρθει ἐδῶ στήν Ἑλλάδα καί ἔμενε σέ κάποιον κακόφημο οἶκο. Ἡ στενα­χώρια μου γιά τό κατάντημά της δέν περιγράφεται. Γονάτισα πάνω στήν θλίψη μου νά προσευχηθῶ (Βλέπετε; Δέν θύμωσε· στεναχωρή­θηκε...) .
 «Θεέ μου ! εἶπα βοηθησέ με νά τήν βρῶ καί νά κάνω ὅ,τι μπο­ρῶ γιά νά μήν χάσ τήν ψυχή της. Αὐτήν τήν κατάντια της δέν μπο­ρῶ νά τήν ἀντέξω».  Τότε μέ ἔλουσε ἐκεῖνο τό Φῶς καί πλημμύρησε μέ εἰρήνη ἡ καρδιά μου»»[4].
Βλέπετε; Κοσμικός ἄνθρωπος μέ ὄχι πολλές πνευματικές ἐνασχολήσεις, γιατρός στήν Ἀμερική καί τόν ἔλουσε τό Ἄκτιστο Φῶς. Μάλιστα νομίζω σέ κάποια ἄλλη περίπτωση εἶχε πεῖ πιό πολλά ὁ Γέροντας γι’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο: Εἶχε ἀναφέρει ὅτι τήν ὥρα, πού προσεύχονταν, ὁ γιατρός βρισκόταν σ’ ἕναν οὐ­ρανοξύστη καί εἶδε αἴφνης νά ἀνοίγουν ὅλα τά πατώματα τοῦ κτιρίου, τό ἕνα μετά τό ἄλλο. Στό τέλος εἶδε ν’ ἀνοίγει ὁ οὐρανός καί νά κατεβαίνει τό Φῶς τό Ὁποῖο τόν περιέλαμψε.
Αὐτός ὁ ἁπλός ἄνθρωπος ἀξιώθηκε μιᾶς ἐμπειρίας θέωσης. Ἔφτασε χωρίς πολύ ἀσκητικό κόπο στήν τελική βα­θμίδα τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα. Σ’ αὐτήν φτάνουν οἱ πνευματικοί ἀγωνιστές μετά ἀπό πολλά χρό­νια ἄσκησης καί ἄν... 
Ὁ καλός αὐτός ἰατρός ἀξιώθηκε τῆς θεώσεως διότι ἔδειξε αὐτήν τήν ὑπομονή, τήν ἀνοχή καί τήν ἀγάπη στήν ἄπιστη σύζυγό του.
 «Ὁ Θεός ἀδελφέ τοῦ εἶπα εἶδε τήν ὑπομονή, τήν ἀνεξικακία, τήν ἀγάπη σου καί σέ παρηγόρησε μ’ αὐτόν τόν τρόπο. Γι’ αὐτό λέω», συμπεραίνει ὁ Γέροντας Παΐσιος, « ὅτι θά μᾶς κρίνουν οἱ λαϊκοί. Βλέπετε γιατρός στήν Ἀμερική μέ τέ­τοια σύζυγο μέ τί συνθῆκες καί σέ τί περιβάλλον ζοῦσε καί ὅμως τί ἀξιώθηκε!»[5].

39. Τό ζητούμενο ἡ ἐν Χριστῶ ἀγάπη.
Χριστός δέν ἐξετάζει πόσες προσευχές κάνουμε,  πόσα ἀπόδειπνα, πόσες μετάνοιες, ἀλλά τί καρδιά ἔχουμε, πόσο καθαρή εἶναι ἡ καρδιά μας, πόσο ἀγαπᾶμε μέ τήν ἐν Χριστ ἀγάπη καί ὄχι μέ τήν κοσμική σαρκική ἀγάπη τόν Ἴδιο καί τόν κάθε συνάνθρωπό μας. 
Πάνω σ’ αὐτό θέλετε κάτι; Γιατί τέλειωσε κι αὐτό τό κεφά­λαιο.
-Ναί.
Ἐρώτηση:
-Σ’ αὐτό ἐδῶ τό θέμα τῆς μοιχείας δηλαδή  μοῦ φαίνεται δύ­σκολο νά συνεχίζεις νά ἀγαπᾶς τόν ἄλλον.  Δηλαδή ἄν ἀκόμα καί νά κάνει ὑπομονή καί ἄς ποῦμε ὅτι θά κάνῃ· γιατί λέει ἀγαπῶ τόν Θεό, θέλημά Του εἶναι νά μείνω μαζί του καί γι’ αὐτό θά μείνω. Ἀλλά ὄχι ὅτι ἐπειδή ἀγαπῶ αὐτόν τόν ἄνθρωπο νά συνεχίσω νά κινοῦμαι μαζί του.
- Ἄν ἀγαπᾶ (ὁ ἀπατημένος σύζυγος) ἀληθινά τόν Θεό, θά ἀγαπάει καί αὐτόν τόν ἄνθρωπο (τόν/τήν σύζυγο πού ἔκανε μοιχεία).
-Γιατί τί λέει ὁ Χριστός;  ἐάν μέ ἀγαπᾶτε θά τήρήσετε τίς ἐντολές  μου καί αὐτή εἶναι ἡ δική μου ἐντολή, ποιά εἶναι;
-Μία εἶναι ἡ ἐντολή τοῦ Χριστοῦ Μας:« Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους»[6].
Ἐφόσον σοῦ ζητάει ὁ Θεός νά ἀγαπᾶς ὅλους, πόσο μᾶλλον ὀφείλεις ν’ ἀγαπήσεις τόν/τήν σύζυγό σου, πού ἔσφαλε, πού ἔπεσε θύμα τοῦ πονηροῦ.
Τόν ὅποιον σύζυγό σου -τήν ὅποια συζυγό σου ὁφείλεις νά τόν/τήν ἀγαπᾶς.
Ἑπομένως ἄν ἀγαπᾶς τόν Θεό, (τόν Ὁποῖο πρέπει νά Τόν ἀγαπᾶμε πά­ντα), θά συνεχίσς νά ἀγαπᾶς καί τόν ὅποιο σύζυγό σου (καλό ἤ κακό).  Διότι ἡ ἀγάπη ἡ ἐν Χριστ εἶναι αἰώνια. Δέν καταργεῖται ποτέ.
«Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;»[7]
Ὅ,τι καί ἄν μᾶς κάνει ὁ ἄλλος, ἐμεῖς δέν πρέπει νά παύουμε νά τόν ἀγα­πᾶμε. Αὐτό ἀκριβῶς κάνει καί ὁ Χριστός Μας σ’ ἐμᾶς. Μᾶς ἀγαπάει πάντα.

40. Ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη ὑπάρχει πάντα.
 Αὐτό εἶναι τό χαρακτηριστικό τῆς ἐν Χριστ ἀγάπης, τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης: ‘Υπάρχει πάντα.
 Ἡ ἀγάπη, πού εἶναι πρόσκαιρη εἶναι μή χριστιανική ἀγάπη.  Εἶναι ἡ ἀγάπη πού ξεπέφτει. Ἀντίθετα ἡ ἀγάπη ἡ ὁποία «οὐδέποτε ἐκπίπτει»[8], γιά τήν ὁποία μιλάει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, εἶναι ἡ ἐν Χριστ
«Οὐδέποτε ἐκπίπτει» σημαίνει: δέν θά ξεπέσει στόν αἰῶνα, δηλ. ποτέ δέν θά παύσει νά ὑπάρχει. 
Ὁ ἀληθινός Χριστιανός ἀγαπάει ὅλους τούς ἀνθρώπους τόσο καί μέ τέτοιο τρόπο, ὥστε δέν ὑπάρχει κάτι, πού μποροῦν νά τοῦ κάνουν, ἔτσι ὥστε, νά σταματήσ νά τούς ἀγαπάει. Συμπεριφέρεται ὅπως ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος ἀγαπᾶ καί αὐτούς, πού Τόν σταυρώνουν.  Δέν μποροῦμε νά κάνουμε κάτι στόν Θεό, ὥστε νά Τόν «ἀναγκάσουμε», νά πάψει νά Μᾶς ἀγαπάει.
Δέν ξέρω ἄν καταλαβαίνετε...
Θέλω νά πῶ: Ὅ,τι καί ἄν κάνουμε στόν Θεό, ὅποια πράξη, ὅποιο λάθος, ὁ Πανάγαθος Θεός θά συνεχίσει νά μᾶς ἀγαπάει.
Ἔτσι εἶναι καί ὁ ἀληθινός Χριστιανός καί ὁ κάθε Ἅγιος: Ὅ,τι καί ἄν τοῦ κάνει κάποιος δέν θά πάψῃ ὁ Ἅγιος νά τόν ἀγαπαει.
Ἐμεῖς δυσκολευόμαστε, διότι ἀκόμα δέν ἔχουμε φτάσει σ’ αὐτήν τήν ἀγάπη. Ἀγαπᾶμε κοσμικά καί γι’ αὐτό ζητᾶμε ἀνταπόδοση. Περιμένουμε τήν ἀνάλογη ἀνταπόκριση τοῦ ἄλλου. Γι’ αὐτό ὅταν παρεκτρέπεται λέμε: «Τί,  τώρα ἐγώ θά συνε­χίζω νά τόν ἀγαπάω, ἐνῶ αὐτός κάνει αὐτά τά πράγματα;»
Τό λέμε διότι δέν τόν ἀγαποῦμε, τόν συνάνθρωπό μας ἐν Χριστ.
Ἄν ἀγαπούσαμε ἀληθινά τόν Χριστό Μας, τότε ἐξ αἰτίας τοῦ Χριστοῦ θά ἀγαπούσαμε καί τόν  ὅποιον ἄλλον... καί φυσικά τό ἕτερον ἥμισυ πού παρεκτρέπεται.
Ὁ σύζυγος, ὁ πλησίον, ὁ ὁποιοσδήποτε ἄλλος εἶναι εἰκόνα Χριστοῦ.  Εἶναι οὐσιαστικά σάν νά βλέπεις τόν Χριστό.  Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός Μας:  «Ἄν ἐλεήσετε ἕναν ἀπ’ αὐτούς τούς μικρούς, τούς ἐλάχιστους ἐμένα ἐλεεῖτε·  ἄν ἐπισκεφθεῖτε ἕναν ἀπό τούς ἐλάχιστους, ἐμένα ἐπισκέπτεσθε· ἄν φιλοξενήσετε τόν συνάνθρωπο σας ἐμένα φιλοξενεῖ­τε»[9]
Ἔτσι μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος, πού εἶναι ἡ ἀπέραντη, ἡ ἀπόλυτη, καί ἡ ἄπειρη Ἀγάπη. Θά πεῖτε ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἄπειροι...

41. Μετέχοντας στήν ἄκτιστη Θεία Ἐνέργεια, γινόμαστε ἄκτιστοι κατά Χάριν.
Ναί, ἀλλά μετέχοντας στόν Θεό, μποροῦμε νά μετέχουμε κι ἐμεῖς σ’ αὐτήν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ (πού εἶναι ἄκτιστη θεία ἐνέργεια) κατά χάριν. 
Λέει κάτι πολύ ὡραῖο καί πολύ ὑψηλό ὁ πατήρ Πορφύριος: Ὅτι μποροῦμε νά γίνουμε κατά χάριν ἄκτιστοι.
 Ἄς προσέξουμε: Ὁ  Θεός εἶναι Ἄκτιστος.
-Ἐμεῖς εἴμαστε ἄκτιστοι;
-Ὄχι, ἐμεῖς εἴμαστε κτιστοί.  Ξέρετε τί θά πεῖ ἄκτιστος καί κτιστός;
 -Ἄκτιστος εἶναι ὁ ἀδημιούργητος, κτιστός εἶναι ὁ δημιουργημένος.
Ἐμεῖς εἴμαστε κτιστοί. Κι ὅμως λέει ὁ Γέρων Πορφύριος γινόμαστε ἄκτιστοι κατά Χάριν. Μετέχοντας στόν Θεό, στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ γινόμαστε καί ἐμεῖς κατά χάριν ἄκτιστοι.
 Εἶναι φοβερός λόγος. Γινόμενοι ἄκτιστοι κατά Χάριν μετέχουμε, αὐτῆς τῆς θείας ἐνέργειας, τῆς θείας ἀγάπης. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄκτιστη. Ὅλες οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄκτιστες.
 Οἱ ἀληθινοί Χριστιανοί ἔχουμε αὐτήν τήν ἀγάπη, πού εἶναι ἀδιανότη καί ἀκατανόητη ἀπό τόν κοσμικό ἄνθρωπο.  Δέν μπορεῖ νά τήν καταλάβ τήν ἀγάπη αὐτή, τήν ἀνιδιοτελή καί θυσιαστική ὁ κόσμος...
Σοῦ λέει: «Τί εἶναι αὐτά τώρα; Ἀφοῦ τήν χτυπάει (τήν σύζυγό του ὁ βάναυσος σύζυγος) τῆς σπάζει τά χέρια καί τά πόδια μέ τό ξύλο, γιατί αὐτή νά μήν θέλει νά τόν χωρί­σει, γιατί συνεχίζει νά τόν ἀγαπάει; Αὐτό δέν τό καταλαβαίνω...  Καί μάλιστα νά ὁμολογεῖ (ἡ κακοποιημένη σύζυγος) ὅτι συνεχίζει νά τόν ἀγαπάει!!!(παρ’ ὅλο πού τήν χτυπᾶ)....»».
-Ὑπά­ρχουν τέτοιοι ἄνθρωποι σήμερα;
-Ὑπάρχουν. Εὐωδιάζουνε μάλιστα ἀπό ζωντανοί, ὄχι πεθαμένοι. Εὐδιάζουν ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού ἔχουν ἐπάνω τους... 
-Πῶς ὅμως κατορθώνουν νά ἔχουν αὐτήν τήν ἀνιδιοτελή, θυσιαστική ἀγάπη;
 - Εἶναι διότι γίνανε ἄκτιστοι κατά Χάριν. Ὅταν μπεῖς στό ἄκτιστο, ὅταν μπεῖς στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μετέχεις ἐνεργά στήν Θεία Χάρη... ὁπότε μετά γίνεσαι τελείως ἄλλος ἄνθρωπος.

42. Ὁ χριστιανός εἶναι τελείως ἄλλος ἄνθρωπος. Ὁ ἅγιος εἶναι Θεοφόρος.
Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ εἶναι τελείως ἄλλος ἄνθρωπος. Γιά τόν κόσμο δέν εἶναι «φυσιολογικός»· μᾶλλον τρελός θεωρεῖται ἀπό τούς κοσμικούς ἀνθρώπους.  Διαβάστε τόν Γέροντα Πορφύριο γιά νά τό καταλάβετε.
Δέν ἔχουμε καταλάβει τί θά πεῖ Χριστός καί χριστιανισμός...
Δέν πρέπει ἁπλῶς ν’ ἀλλάξουμε κάποιες ἐξωτερικές συμπεριφορές.  Πρέπει νά εἰσέλθουμε καί νά ζοῦμε μέσα στό τελείως ἄλλο, πού εἶναι ὁ Θεός. 
Γιά αὐτό βλέποντας ἕναν Ἅγιο, εἶναι σάν νά βλέπεις τόν Θεό.  Προσκυνώντας ἕναν Ἅγιο προσκυνᾶς τόν Θεό.
 Κάποιος ἐπηρεασμένος ἀπό τούς προτεστάντες μοῦ λέει: Γιατί ἐνῶ ὁ Θεός λέει στήν Ἁγία Γραφή ὅτι «ἕνας εἶναι ὁ μεσίτης Θεοῦ καί ἀνθρώπων»[10], ἐσεῖς βάζετε τούς Ἁγίους ὡς μεσίτες;
Τοῦ εἶπα: Οἱ Ἅγιοι τί εἶναι;  Εἶναι οἱ φορεῖς τοῦ Χριστοῦ, εἶναι οἱ Πνευματοφόροι καί  Θεοφόροι ἄνθρωποι·  ἔχουν μέσα τους τόν Χριστό. Ὅταν προσκυνοῦμε ἕναν Ἅγιο, τόν Χριστό προσκυνοῦμε, τήν Θεία Χάρη, τῆς ὁποίας φορέας εἶναι ὁ Ἅγιος.  Ὅ,τι κάνει ἕνας Ἅγιος, δέν τό κάνει ἀπό μόνος του· ὁ Χριστός τό κάνει διά μέσου τοῦ Ἁγίου.
 Προσκυνοῦμε τούς Ἁγίους τιμητικά, ὄχι λατρευτικά. Λατρευτικά προσκυνοῦμε μόνο τόν Κύριο. Τούς ἁγίους τούς ἀσπαζόμαστε, ζητοῦμε τίς προσευχές τους. Οὐσιαστικά προσκυνοῦμε τόν Χριστό, πού φέρουν μέσα τους. 

43. Ἄς ἀφήσουμε τόν Χριστό νά ἐργασθεῖ μέσα μας.
Κάποιος εἶχε ρωτήσει τόν Γέροντα Παΐσιο:
- «Γέροντα τί ἔκανες καί ἔγινες ἔτσι ὅπως εἶσαι;».
 Ἐννοῦσε: Πῶς κατόρθωσες καί ἔγινες τόσο πρᾶος, τόσο ταπεινός, τόσο ἥμερος...Θέλουμε νά γίνουμε καί ἐμεῖς ἔτσι...
 Ἔμοιαζε σάν νά ρωτοῦσε: «τί κόλπο ἔκανες καί ἔγινες ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ;».
 Καί εἶπε ὁ Γέροντας: «Δέν ἔκανα τίποτε βρέ παιδιά...»  καί γελοῦσε.
Λές καί χρειάζεται κάποιο ἐφεύρημα, κάποια τεχνική-ἐφεύρεση-κόλπο γιά νά γίνουμε καλοί...
 «Δέν ἔκανα τίποτε ἐγώ», συνέχισε ὁ Γέροντας, «ἁπλῶς ἄφησα τόν Χριστό νά ἐργασθεῖ μέσα μου»...
 Καταλάβατε; Τό ζητούμενο δέν εἶναι νά κάνουμε ἐμεῖς κάτι, διότι οὐσιαστικά τίποτε δέν μποροῦμε νά κάνουμε χωρίς τόν Χριστό[11]. Τό ζητούμενο εἶναι ἁπλῶς νά μήν βάζουμε ἐμπό­δια στόν Χριστό ... διότι δυστυχῶς ἐμεῖς αὐτό κάνουμε.

44. Πῶς ἐμποδίζουμε τόν Θεό νά μᾶς βοηθήσει;
-Πῶς βά­ζουμε ἐμπόδια; Τί κάνουμε καί δέν ἀφήνουμε τόν Χριστό νά ἐργαστεῖ μέσα μας;
-Δημιουργοῦμε θελήματα καί ἐπιθυμίες. Τά θελήματά μας εἶναι τά ἐμπόδια.
 Στήνουμε τό δικό μας θέλη­μα καί εἶναι σάν νά λέμε: « Θεέ μου ἐγώ θέλω αὐτό. Τελεία καί παῦλα· μήν τυχόν καί δέν μοῦ τό κάνεις... μετά τά χαλάσαμε!».
 Ναί! Ἐν θά πρέπει νά ποῦμε: «Χριστέ Μου δέν θέλω τίποτα, εἶμαι ἀνοιχτός σέ ὅλα, κάνε με ὅ,τι θέλεις...
-Θέλεις νά μέ πάρς τώρα νά μέ πᾶς λ.χ. στήν Οὐρουγουάη; Νά μέ πᾶς· θά πάω δέν ἔχω πρόβλημα...
-Θέλεις νά μείνω ἀνάπηρος; Ἄς μείνω ἀνάπηρος τελείωσε...,
-Θέλεις νά πεθάνω; Ἄς πεθάνω...
-Θέλεις μήπως νά γίνω πρί­γκιπας; Ἄς γίνω πρίγκιπας...
-Ὅ,τι θέλεις Ἐσύ ἄς γίνει...
-Ὅ,τι ἀρέσει σ’ Ἐσένα, ἀρέσει καί σ’ ἐμᾶς!».
Ἄς εἴμαστε λοιπόν ἀνοιχτοί σέ ὅλα. Μετά δέν θά στεναχω­ριόμαστε γιά τίποτα. Οὔτε θά  ἀγχωνόμαστε γιά τίποτα.  Διότι ὅ,τι κι ἄν γίνεται, θά τό θέλουμε.
 Ὅλα εἶναι ὅπως τά θέλουμε, ὅλα γίν­ονται ὅπως τά θέλουμε, ὅταν δέν ἔχουμε δικό μας θέλημα.
Ὅταν ὅμως ἔχουμε δικό μας θέλημα, τότε συνήθως τίποτε δέν γίνεται ὅπως τό θέλουμε...Ὅλα γίνονται ἀνάποδα!.
Ἀκοῦμε μερικούς ἀνθρώπους πού λένε: Ὅλα μοῦ πᾶνε ἀνά­ποδα.
-Γιατί σοῦ πᾶνε ἀνάποδα;
-Διότι ἔχεις δικό σου θέλημα, ἔχεις ὑπερηφάνεια δηλαδή. 

 45. Ὑπάρχει σήμερα ἀνιδιοτελής ἀγάπη καί αὐτοθυσία;
Ἐρώτηση: Ἐσεῖς πού εἶστε καί πνευματικός καί βλέπετε·  αὐτά πού λέγατε γιά τήν εὐγνωμοσύνη, τήν προθυμία, γιά τήν αὐτοθυσία κι ὅλα αὐτά... ὑπάχουν σήμερα ἀνθρώποι πού νά τά ζοῦνε;
-Ὑπάρχουν...
Συνέχεια τῆς ἐρώτησης:
-Γιατί βλέπουμε πολλές φορές καί σέ πιστά παιδιά, πού ξεκινᾶνε μέ καλές προϋποθέσεις, νά καταλήγουν νά ζοῦνε συμβατικά καί ἁπλά δέν χωρίζουν.... Νά ποῦμε, προσπαθοῦνε γιά νά μήν χωρίζουνε...
-Ὑπάρχουν, παιδιά...  ὑπάρχουνε ἄνθρωποι, πού τά ζοῦν αὐτά, πού εἴπαμε γιά τήν ἀνιδιοτελή ἐν Χριστῷ ἀγάπη, ἀλλά χρειάζεται μία προσπάθεια ἀπό μέρους μας γιά νά μπορέσουμε νά τά ζήσουμε κι ἐμεῖς. 

46. Ἀγωνιζόμαστε πνευματικά;
Δυστυχῶς δέν ἀγωνιζόμαστε πνευματικά. Ἀγωνιζόμαστε ὑποτονικά, προχωρᾶμε σάν χελῶνες...
Κά­ποιοι πάλι ἐνῶ ξεκινοῦν μέ καλές προϋποθέσεις, στήν πορεία χαλᾶνε, ἀφήνουν τόν πνευματικό ἀγῶνα καί γυρνᾶνε πίσω στόν κακό ἑαυτό τους, τοῦ παρελθόντος.
Γιά παράδειγμα, νά τώρα, εἴπαμε ὅλα αὐτά, εὐχαριστηθήκαμε, δοξάσαμε τόν Θεό...Μᾶς τά εἶπε ὁ Γέροντας Παΐσιος τόσο ὡραῖα!
Ὅμως μέ τό πού θά βγοῦμε  ἔξω τί θά κάνουμε; 
Μήπως θά γυρίσουμε πάλι στά δικά μας, στίς δικές μας ἀντιλήψεις, στήν κοσμική θέαση τῶν πραγμάτων;
Θέλω νά πῶ ὅτι ἀκοῦμε πολλά καί σωστά πράγματα...
-Πόσο ὅμως τά ἐφαρμόζουμε;
-Πόσο τά βάζουμε στήν ζωή μας;

47. Ὁ πνευματικός ἀγώνας προϋπόθεση γιά τόν ἀλληλοσεβασμό μεταξύ τῶν συζύγων καί τήν σωστή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν.
 Δυστυχῶς δέν ἀλλάζουμε οὐσια­στικά. Δέν ἐπιτρέπουμε νά γίνει μία ἔκρηξη μέσα μας, ἕνα ὁλοκληρωτικό  ἐσωτερικό δόσιμο στό Χριστό Μας.
  Πρέπει νά ποῦμε: «Θά κάνω ἀνακαίνιση ὁλοκληρωτική στό εἶναι μου. Θά ἐφαρμόσω στή ζωή μου ὅ,τι λέει ὁ Χριστος, τίποτε ἄλλο...»
Θά πρέπει νά γίνῃ μιά ἐπανάστα­ση στήν ζωή μας, στήν προσωπική μας ζωή.  Εἶναι αὐτό πού λέει ὁ Χριστός Μας, ὅτι πρέπει νά γεννηθῇς ἄνωθεν. 
Θά πρέπει νά ἐπιτρέψεις στό Ἅγιο Πνεῦμα νά σ’ ἀναγεννήσῃ. 
Αὐτή ἡ ἀναγέννηση ἤδη ἔχει γίνει μέ τό ἅγιο Βάπτισμα καί τό ἅγιο Χρῖσμα, ἀλλά ἡ Βαπτισματική Θεία Χάρις ἀπενεργοποίηθηκε.
Ἐμεῖς τήν ἔχουμε «μπαζώσει»-ἀπενεργοποιήσει μέ ὅλες τίς, μετά τό Βάπτισμά μας, ἁμαρτίες.
 Θά πρέ­πῃ νά ἐργασθοῦμε πνευματικά καί ἀσκητικά γιά νά φανερωθεῖ τό μεγάλο χάρισμα, πού μᾶς ἔχει δώσει ὁ Θεός: ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὁ καρπός της, πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη,μακροθυμία, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια»[12] .
Αὐτή εἶναι ἡ χριστιανική ζωή. Ζώντας χριστιανικά δέν καλούμαστε νά κατακτήσουμε κάτι, λ.χ. τήν Θεία Χάρη ἤ τίς ἀρετές. Τά ἔχουμε ἤδη ὅλα αὐτά, ἀπό τή στιγμή πού βαπτισθήκαμε καί χρισθήκαμε. Ὅλη τήν ἁγιότητα τήν ἔχουμε...Ἁπλῶς τήν ἔχουμε θαμμένη κάτω ἀπό τίς πολλές ἁμαρτίες μας.
  Θά πρέπῃ νά κάνουμε αὐτό τό «ξεμπάζωμα», τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη, διά τῆς μετανοίας. Τότε εἶναι, πού θά φανερωθῇ ἡ ἁγιότητα, πού ἔχει βάλει ὁ Θεός μέσα μας. 
Κατόπιν πραγματοποιοῦνται πολύ εὔκολα, ὅλα αὐτά γιά τά ὁποῖα μιλήσαμε, μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί μάλιστα μεταξύ τῶν συζύγων, δηλαδή: ἡ ἐν Χριστῷ ἕνωση καί ἑνότητα, ἡ ἀνιδιοτελής καί θυσιαστική ἀγάπη, ὁ ἀλληλοσεβασμός καί ἡ ἀλληλοεκτίμηση.
 Ὅταν τήν πνευματική ἀναγέννηση τήν κάνεις ἐσύ, τήν κάνει καί τό ἕτερον ἥμισυ, τότε ὑπάρχει μία μεγάλη ἁρμονία στήν οἰκογένεια. Κατά πᾶσαν πιθανότητα θά ἀκολουθήσουν καί τά παιδιά τά ὁποῖα θά συλληφθοῦν καί θά γεννηθοῦν σ’ ἕνα τέτοιο ἐξαγιασμένο περιβάλλον.
Σᾶς ἔλεγα γιά κάποια οἰκογένεια πού ὁ πατέρας ὁμολογοῦσε: «τά παιδιά μου πάτερ εἶναι στήν ἐφηβεία...ἀλλά δόξα τῷ Θεῷ δέν ἔχουμε κανένα πρόβλημα!».
-Αὐτά τά παιδιά ὅμως τί κάνουνε; Καί ἡ οἰκογένεια ὅλη τί κάνει;
-Πολύ ἀγώνα πνευματικό: οὔτε τηλεόραση ἔχουνε, οὔτε χάνουν τόν καιρό τους ἐδῶ καί ἐκεῖ.
«Καθόμαστε Πάτερ», μοῦ ἔλεγε ὁ πατέρας, «καί ἀκοῦμε τίς ὁμιλίες, ὅλη ἡ οἰκογέ­νεια».  Καί ἀπό αὐτό συμπεραίνουμε καί ἄλλα πράγματα, πού θά κά­νουνε προφανῶς. Ἄν ἀκοῦνε τίς ὁμιλίες θά κάνουν καί μαζί προ­σευ­χή, θά νηστεύουν κ.λ.π.  Μετά πῶς νά μήν ἔρθει ἡ εὐλο­γία καί ἡ Χάρις μέσα στό σπίτι αὐτό;

48. Γιά νά μήν κάνεις τό κακό πρέπει νά κάνεις τό καλό.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες λένε ὅτι γιά νά μήν κάνς τό κακό, πρέπει νά κάνς τό κα­λό.
 -Δέν θέλεις κακούς λογισμούς;
-Ἐντάξει ...Πολύ καλά κάνεις καί δέν τούς θέλεις. Τί θά πρέπει νά κάνεις λοιπόν;
- Θά πρέ­π νά βάλς καλούς λογισμούς στή διάνοιά σου, ἐσύ, μέ τήν προσωπική σου προσπάθεια. Ὀφείλεις νά βάλς τήν σκέψη σου νά δουλεύ στό καλό, ἀλλιῶς θά σοῦ ἔλθει τό κακό.  Ὁ νοῦς εἶναι ἀεικίνητος...
-Θέλεις νά μήν κάνς κακά πράγματα; Πρέπει νά κάνς καλά πράγματα.

49.Ὁ Γρηγόριος πρότυπο μετανοίας αὐτοθυσίας, ἀγάπης καί πνευματικοῦ ἀγωνιστοῦ.
Αὐτό τό παιδί (πού ....καί ἄλλες φορές εἴχαμε ἀναφερθεῖ),  ὁ Γρηγόρης, (εἶναι τό παιδί πού κοιμήθηκε πρίν ἑνάμιση χρόνο περίπου), ἄφησε ἕνα συγκλονιστικό παράδειγμα μετανοίας καί χριστιανικῆς ζωῆς. Ὅσο περνάει ὁ καιρός, ὅλο καί μαθαίνουμε καινούργια πράγματα. 
Τόν ξέρει σχεδόν ὅλη ἡ Θεσσαλονίκη, γιατί ἐξυπηρετοῦσε σέ πάρα πολλές ἐνορίες καί ἔκανε ἔργα ἀγάπης ἀφανῶς. Συγχρόνως προσπαθοῦσε νά πηγαίνει καί στίς διάφορες Ἐκκλησιαστικές Συνάξεις, ὁμιλίες κ.λ.π.
  Καί ἀπορῶ: Μέ δύο δου­λειές, πού ἐργαζόταν καθημερινά, μέ καρδιά προβληματική-ἀπό μωρό εἶχε καρδιακή νόσο γιά τήν ὁποία ἐπρόκειτο νά χειρουργηθεῖ- μέ ὑγεία ἐπισφαλή, μέ νηστεία πού ἤθελε νά κάνει... πῶς προ­λάβαινε νά τρέχῃ στίς ἐνορίες, στά δέματα, νά βοηθάῃ Ἱεραποστο­λές, νά βοηθάει στίς ἀποστολές ρούχων κ.λ.π. πού ἑτοιμάζανε γιά τήν Σερβία, νά συγκεντρώνει φάρμακα μέ δική του πρωτοβουλία γιά τίς διάφορες φιλανθρωπικές προσπάθειες...
 Ὅπου πηγαίνει ἡ μάννα του, μοῦ λέει ἡ ἴδια τώρα, τόν Γρηγόρη τόν γνωρίζουνε.
-Α!  ἡ μάννα τοῦ Γρηγόρη εἶσαι; Τῆς λένε οἱ ἄνθρωποι τῶν διαφόρων ἐνοριῶν τῆς Θεσσαλονίκης.
-Ναί... λέει καί παρηγοριέται πολύ... καί αὐτή, ἀπό ὅσα μαθαίνει τώρα, γιά τήν προσφορά τοῦ παιδιοῦ της.
 Λοιπόν, πῶς προλάβαινε; Καί ἐδῶ ἐρχότα­νε, στίς συνάξεις ἀνελλιπῶς καί ἀλλοῦ πήγαινε (σέ ὁμιλίες) καί ἐξομολογιόταν μέ πᾶσα ἀκρί­βεια καί πολύ τακτικά.
 Ναί! Τό εἶχε πάρει στά σοβαρά, στά πολύ σοβαρά ... τό θέμα τῆς σωτηρίας...Ὅπως πρέπει νά τό πάρουμε ὅλοι μας. Τελευταῖα εἶχα βάλει σχετική ἀνάρτηση στήν ἱστοσελίδα μέ τίτλο: «Ἕνας ἀληθινά μετανοημένος ἄνθρω­πος»[13]...
Νά κάνουμε προσευχή.

50. Προσευχή
Δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί Ἁγίῳ Πνεύματι
Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων Ἀμήν.

Εὐλογητός εἶ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ πανσόφους τούς ἁλιεῖς ἀναδείξας καταπέμψας αὐτοῖς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον καί δι΄ αὐτῶν τήν οἰκουμένη σαγηνεύσας Φιλάνθρωπε δόξα Σοι.
Δι’εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν


Ὁ Θεός μαζί σας.
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ!


[1] Ἔ.ἀ.
[2] Ἔ.ἀ.
[3] Γέροντος Παϊσίου, Λόγοι Δ΄, Οἰκογενειακή ζωή, ἐκδ. Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 2003, Β΄ἔκδοσις, σελ. 44.
[4] Ἔ.ἀ. σελ. 45.
[5] Ἔ.ἀ. σελ. 46.
[6]Ἰω. 15, 12: αὕτη ἐστὶν ἡ ἐντολὴ ἡ ἐμή͵ ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς·
[7] Ρωμ. 8, 35
[8] Α΄ Κορ. 13, 8 
[9] Πρβλ. Ματθ. 25, 35-36. 
[10]Πρβλ: Α΄Τιμ. 2, 5 «Εἷς γὰρ θεός͵ εἷς καὶ μεσίτης θεοῦ καὶ ἀνθρώπων͵ ἄνθρωπος Χριστὸς Ἰησοῦς».
[11]Πρβλ: Ἰω. 15, 5 «Ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ οὗτος φέρει καρπὸν πολύν͵ ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν».

Ἕνας ἀληθινά μετανοημένος ἄνθρωπος(+1 Φεβρουαρίου 2009)

Για να κατεβάσετε όλο το αρχείο σε μορφή pdf πατήστε ΕΔΩ για μορφή doc ΕΔΩ
__________________

Ψηφιοποίηση κειμένου Κατερίνα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Για να σχολιάσετε (με ευπρέπεια) πρέπει να συνδεθείτε με τον λογαριασμό google ή wordpress που διαθέτετε. Αν δεν διαθέτετε πρέπει να δημιουργήσετε έναν λογαριασμό στο @gmail ή στο @wordpress. Μπορείτε βεβαίως πάντα να στέλνετε e-mail στο anavaseis@gmail.com
Ευχαριστούμε.

Συνολικές προβολές σελίδας

Αρχειοθήκη ιστολογίου