Σάββατο 20 Μαρτίου 2010

Βατοπαιδινές Κατηχήσεις Γέροντος Ιωσήφ- Κατήχηση 39η «Ίδε την ταπείνωσίν μου και τον κόπον μου»


ΚΑΤΗΧΗΣΗ 39η

«Ίδε την ταπείνωσίν μου και τον κόπον μου»

 

Αδελφοί και πατέρες, πολλές φορές ακούω να λέγονται λόγια ταπεινοφροσύνης και αυτομεμψίας, που φανερώνουν περισσότερο απειρία ή καλύτερα αγνωσία και απορώ για την αδεξιότητα και την αμάθεια. Οι Πατέρες μας, που ήταν φωτισμένοι από τη Χάρη, με διάκριση βίωσαν οι ίδιοι την οδό του Κυρίου και μας παρέδωσαν το θείο τους φωτισμό, για να συνεχίσουμε τη δική τους πορεία.
Βάση και αρχή της πνευματικής πορείας του αγώνα μας είναι η φιλοπονία και αυταπάρνηση. Με αυτές απαλλασσόμαστε από τα εμπαθή νοήματα και τις κινήσεις της αιχμαλωσίας του παράλογου, που συνιστά τον παλαιό άνθρωπο. Με σύνεση και διάκριση οι Πατέρες ρυθμίζουν τα στοιχεία του πνευματικού αγώνα, ώστε να μην καταντήσουμε σωματοκτόνοι, αλλά μόνο παθοκτόνοι, γιατί το σώμα μας είναι το απαραίτητο μέσο και εργαλείο για την πάλη, είτε κατά των παθών και συνηθειών, είτε κατά του ίδιου του διαβόλου.
Θέλω να γίνετε κάτοχοι και γνώστες αυτής της διάκρισης και σύνεσης, ώστε να αποφεύγουμε την έλλειψη και υπερβολή, που γεννά η ακαταστασία και η ιδιορρυθμία. Στο κοινοβιακό μας σύστημα πρυτανεύει αυτή η φωτεινή διάκριση και ως συνετοί να μην
παραβιάζετε αυτόν τον κανόνα.
Ο λύχνος της διάκρισης, ο αββάς Ησαίας μας διδάσκει: «Μη στερείτε το σώμα από τις απαραίτητες φυσικές ανάγκες της ανάπαυσης, της διατροφής και της άνεσης, για να είναι πάντοτε πρόθυμο στη λογική διακονία του προγράμματος». Ειδικά αυτό άφορά τους ασθενέστερους και αδύνατους χαρακτήρες που αυξήθηκαν στους καιρούς μας.
Η διάκριση γνωρίζει πολλά να προλαμβάνει και να συμπληρώνει, αν όλα τα κυβερνά η υπακοή
και η ταπείνωση. Συνεχίζοντας τη διακριτική φιλοπονία γνωρίζουμε ότι τα εργαλεία των αρετών είναι οι σωματικοί κόποι και αντίθετα τα γεννήματα των παθών προέρχονται από την αμέλεια. Εάν επικρατήσει ο « πλατυσμός», δηλαδή η ύπαρξη του περιττού, γεννιέται η άνεση. Αυτή διώχνει την πνευματική γνώση. Μόνο η προθυμία της φιλοπονίας και του κόπου, μαραίνει και διώχνει τα πάθη, ενώ η οκνηρία τα επαναφέρει εύκολα.
Η νεανική ηλικία χρειάζεται πολλή προσοχή στη διοίκηση του σώματος και των αισθήσεων, για να μην παρασύρεται από τις ακατονόμαστες προφάσεις της δήθεν ανάγκης, και καταντήσει υπόδουλη της επιθυμίας, που έχει ακαταγώνιστους συμμάχους τους δαίμονες. Με ενέχυρο το θείο φόβο οφείλουμε να επιμένουμε στον τύπο του προγράμματος και του κανόνα μας, με στόχο την κατάκτηση των αρετών, που μας σκεπάζουν από την επίδραση των προηγούμενων συνηθειών και παθών, αλλά και των αόρατων εχθρών μας. Οι κόποι και οι μόχθοι της εδώ ζωής, για τις αρετές και το Θεό, όχι μόνο μας σκεπάζουν από τις επιθέσεις των εχθρών, αλλά είναι τα μελλοντικά στεφάνια και βραβεία, που κέρδισαν και οι ομολογητές και οι μάρτυρες.
Αυτό το νόημα έχουν τα λόγια του Κυρίου: « Γίνεσθε έτοιμοι, ότι η ώρα ου δοκείτε ο υιός του ανθρώπου έρχεται» (Λουκ. ιβ, 40), μήπως έλθει ξαφνικά και μας βρει κοιμισμένους. Αντίθετα θέλει να είμαστε σε θέση να πούμε το εξής χαρακτηριστικό: «Έρχεται ο του κόσμου άρχων και εν ημίν ευρήσει ουδέν» (πρβλ. Ιω. ιδ, 30). Όσοι με την απαραίτητη προσοχή πέτυχαν αυτήν την ελευθερία, τους βραβεύει δίδοντάς τους «εξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπίων, και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού» (Λουκ. ι, 19). Αυτές οι υποσχέσεις ανήκουν ασφαλώς σ όσους φυλάσσουν τις θείες εντολές. Ενθαρρύνοντάς τους περισσότερο στην καρτερικότητα των λυπηρών της φιλοπονίας, τους θεωρεί συναγωνιστές του λέγοντας: «Υμείς δε εστε οι διαμεμενηκότες μετ εμού εν τοις πειρασμοίς μου» (Λουκ. κβ, 28). Και σε όσους αντιστέκονται και πολεμούν αυτούς που δεν δέχονται την «υγιαίνουσαν διδασκαλίαν» «Καγώ διατίθεμαι υμίν καθώς διέθετό μοι ο πατήρ μου βασιλείαν, ίνα εσθίητε και πίνητε επί της τραπέζης μου» (Λουκ. κβ, 29, 30).
Όποιος, λοιπόν, αποδεχθεί αυτήν την πρόσκληση πρέπει να συμπορευτεί και στο σταυρό, που είναι η περιεκτική κακοπάθεια και η εγκράτεια σ όλα τα πάθη μέχρι να εκλείψουν. Αυτήν τη νέκρωση περιγράφοντας ο Παύλος λέει: «Χριστώ συνεσταύρωμαι, ζώ δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. β, 19, 20). Και για τους μιμητές του λέει: «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασιν και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε, 24). Στο μαθητή του Τιμόθεο γράφει: «Ει γάρ συναπεθάνομεν, και συζήσομεν, ει υπομένομεν και συμβασιλεύσομεν, ει αρνησόμεθα, κακείνος αρνήσεται ημάς» (Β Τιμ. β, 11, 12). Ποιοί είναι οι αρνητές; Δεν είναι όσοι υποκύπτουν στα παράλογα και εμπαθή θελήματά τους και ανατρέπουν τη σωστή πορεία της μετάνοιας;
Από μας εξαρτάται η πλήρης και ολοκληρωμένη μετάνοια κατά το λόγο του Κυρίου: «Εάν μη περισσεύση υμών η δικαιοσύνη πλείον των Γραμματέων και Φαρισαίων, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών» (Ματ. ε, 20). Είναι λόγος ανησυχητικός. Η φαρισαϊκή δικαιοσύνη, είναι η απλή και τυπική χριστιανική ζωή. Ο Κύριός μας όλα αυτά τα κατάργησε με την παρουσία του και με την αφοσίωση «εξ όλης ψυχής και καρδίας» στο θείο θέλημα.
Η διπλή μας ομολογία, τόσο στο θείο βάπτισμα όσο και στην κουρά του αγίου σχήματος, μας πληροφορεί ότι «ουκέτι εαυτοίς εσμεν αλλά τω υπέρ ημών αποθανόντι και εγερθέντι Χριστώ» (πρβλ. Β Κορ. ε, 15) και καμμιά πρόφαση δεν θα μας δικαιώσει στη φοβερή ώρα της εφαρμογής της θείας δικαιοσύνης.
Η αληθινή και πραγματική μετάνοιά μας θα φανερωθεί με τα έργα, που ως «έλαιον» θα τροφοδοτούν τις αναμμένες λαμπάδες μας και επομένως τα αποτελέσματα των πράξεών μας θα παρουσιάσουν ποιοι είμαστε. Τα σκεύη του «ελαίου» είναι οι δυνάμεις της ψυχής, στις οποίες υπάρχουν οι αρετές, και το «έλαιον» η πρακτική ενάρετη ζωή. Το φώς, που είναι αναμμένο, είναι ο νους, που φωτίζεται από τη θεία έλλαμψη.
Εμείς πρέπει να μισήσουμε όλα τα περιττά πράγματα και συστήματα του μάταιου κόσμου και ειδικά τη σωματική απόλαυση, που μας μεταβάλλουν σε εχθρούς του Θεού με τη φιλία των σωματικών ανέσεων. Εφόσον δεν τηρήσαμε την περιεκτική εντολή της ακριβούς φιλοθεΐας, τουλάχιστον ας κρατήσουμε τη δευτερη εντολή.
Η περίοδος της Χάρης άρχισε με την επιταγή της μετάνοιας: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματ. γ, 3). Στην ουσία η μετάνοια είναι η συνεχής άρνηση του παρελθόντος, οπόταν η χωρίς Θεό ζωή, μας έσπρωξε στα έργα της ενοχής και μας άρπαξε τη σφραγίδα της ομολογίας. Εμείς, όπως στην παραβολή του «Ασώτου» περιγράφεται, οφείλουμε την «εξ όλης ψυχής και καρδίας» ανάσταση και επιστροφή στην προηγουμενη θέση μας. Μετάνοια είναι η ανάκληση του νου, που περιέπεσε στην «περιεκτική παράνοια», παρανόησε τα καλά και προτίμησε τα κακά, ως καλά. Για να συνεχίζεται η αληθινή μετάνοια, πρέπει να επανέλθει ο νους στη σωστή του θέση και να κάνει σωστή χρήση των νοημάτων, την οποία θα ακολουθήσει η ορθή χρήση των πραγμάτων.
Η σωστή χρήση των νοημάτων και των πραγμάτων στις συνταγές της μετάνοιας είναι και στους αρχάριους και μέσους και τελείους, η προσευχή, ο πόλεμος κατά των εμπαθών λογισμών και η υπομονή στις θλίψεις που παρουσιάζονται. Χωρίς αυτά δεν κατορθώνεται πνευματική εργασία και η μετάνοια δεν γίνεται ευπρόσδεκτη. Ο φόβος από την ενθύμηση της κρίσης και ο πόθος των θείων επαγγελιών, που είναι ο Παράδεισος, μας βοηθούν να υπομένουμε όσα προκαλούν θλίψεις.
Όπως τις αρετές και την προκοπή προκαλούν οι κόποι και οι θλίψεις, έτσι και τις κακίες τις προκαλούν οι ηδονές και οι φιλοδοξίες. Υπάρχουν, με τη Χάρη του Χριστού, και οι ήρωες, που υπομένουν κακουχίες και ατιμίες για την αλήθεια, και αυτοί πραγματικά βαδίζουν την αποστολική οδό φορτωμένοι το σταυρό των παθημάτων του Χριστού. «Ει συμπάσχομεν άρα και σννδοξασθώμεν» (πρβλ. Ρωμ. η, 17). Αν δεν πάσχει το σώμα «υπέρ Χριστού», ο νους δεν συνδοξάζεται μαζί του.
Η σωματική πολιτεία απαιτεί αφυπνισμό των αισθήσεων και η ψυχική πολιτεία, η νοερά εργασία, αφυπνισμό της καρδιάς. Αυτό σημαίνει ότι προηγούνται των πνευματικών, οι σωματικές, οι πρακτικές αρετές. Κάθε άνεση και φιλαυτία, ακολουθεί ταλαιπωρία και μαρασμός. Κάθε ταλαιπωρία για το Θεό, ακολουθεί άνεση και χαρά πνευματική. Όποιος είναι συνετός στο στάδιο της μετάνοιας, καθαρίζει το κάλλος της ψυχής του με δάκρυα, νηστείες και κακουχίες, που επινοεί η φιλοπονία. Θλίψη και πόνος, που γίνεται για το Θεό υπερέχει ίσως και μεγάλου έργου, που γίνεται χωρίς λύπη. Η εκούσια θλίψη για το Θεό είναι δοκιμασία γνήσιας αγάπης και γι αυτό με θλίψεις όλοι οι άγιοι δοκιμάστηκαν.
Μια έμπονη προσευχή του Δαυΐδ μας αποκαλύπτει τη βαρύτητα των κορυφαίων αρετών, που οφείλουμε πάντοτε να καλλιεργούμε. Απ όπου και αν κοιτάξουμε τη ζωή του μεγάλου αυτού προφήτη, θα δούμε ότι είναι γεμάτη αρετές. Δίκαια ο Θεός τον πρόβαλε ως αντάξιο ομοίωμά του. «Εύρον Δαυΐδ τον του Ιεσσαί, άνδρα κατά την καρδίαν μου» (Πράξ. ιγ, 22). Αυτός ο τόσο ενάρετος και αγωνιστής της μετάνοιας πρόβαλε κατ εξαίρεση, δύο καλωσύνες και αρετές, για εξιλέωση, επειδή πίστευε ότι είναι αποδεκτές. Με αυτές έσβησε την ενοχή του, επανέφερε στην ομαλότητα τις σχέσεις του με το Θεό και βρήκε δικαίωση ενώπιόν του.
«Ίδε την ταπείνωσίν μου και τον κόπον μου, και άφες πάσας τας αμαρτίας μου» (Ψαλμ. κδ, 18). Και οι Πατέρες με παρρησία αυτήν τη λύση προβάλλουν για λύτρωση από κάθε ενοχή. «Ταπείνωσις και κακοπάθεια, πάσης αμαρτίας ελευθερούσι τον άνθρωπον, η μεν τα της ψυχής, η δε τα του σώματος περικόπτουσα πάθη» (άγιος Μάξιμος).
Γνωρίζοντας ο εχθρός την ωφέλεια, από τη φιλοπονία και τον κόπο, υποβάλλει σκέψεις ασθένειας και αδυναμίας του σώματος για να κάμψει την προθυμία. Όποιος φοβάται σωματική ασθένεια, λέει ο αββάς Ησαΐας, δεν φτάνει στο «κατά φύσιν», ούτε μπορεί να αποκτήσει αρετές. Επιτυγχάνει όμως, όποιος έμαθε να καταφεύγει στο Θεό με πίστη, γιατί «πάντα δυνατά τω πιστεύοντι» (Μάρκ. Θ, 23). Ένας από τους καθηγητές του πνευματικού νόμου, ο άγιος Μάξιμος, αναφέρει:
«Πρόσεχε τον εαυτό σου από τη μητέρα των κακών τη φιλαυτία, που είναι παράλογη φιλία και πρόνοια του σώματος. Από την ήττα αυτή, πηγάζουν οι τρεις γίγαντες των παθών, η γαστριμαργία, η φιλαργυρία και η κενοδοξία, παίρνοντας αφορμές, από τις δήθεν σωματικές ανάγκες. Ακολουθούν, εάν δεν υπάρξει προσοχή, όλα τα κακά και παράλογα».
Ουδείς», λέει ο Παύλος, «την εαυτού σάρκα εμίσησεν» (Εφ. ε, 29) αλλά «υπωπιάζει και δουλαγωγεί» και δεν της παρέχει περισσότερα, παρά μόνο διατροφή και ενδυμασία, όσα δηλαδή επιβάλλει η απόλυτη ανάγκη. «Ον τις αγαπά, τούτον πάντως και σπεύδει θεραπεύειν, ει ουν τον Θεόν τις αγαπά, πάντως και τα αρεστά αυτό πράττει».
Είναι γνωστό ότι ο Θεός αρέσκεται, ζητά και νομοθετεί και την αγάπη και τη σωφροσύνη, τη θεωρία και την προσευχή. Αντίθετα στη σάρκα αρέσουν η γαστριμαργία και ακολασία και όσα τις αυξάνουν. Γι αυτό «οι εν σαρκί όντες Θεώ αρέσαι ου δύνανται» (Ρωμ. η, 8). «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε, 24). Όταν ο νους δαμάσει τις αισθήσεις, ώστε να μην είναι παράλογες, εύκολα γυρίζει προς το Θεό και τότε έχει υπόδουλο το σώμα. Ο λογικός και κοινοβιακός τρόπος της ζωής μας είναι η σταθερή βάση γι αυτόν το θρίαμβο, γιατί η ακρίβεια του τυπικού προγράμματος, ο παραμερισμός των προκλητικών αιτίων και η υποκίνηση της φιλάδελφης διαγωγής, χωρίς κόπο μας οδηγεί στις αρχές και τους τρόπους της αποφυγής όσων βλάπτουν και την τήρηση όσων οικοδομούν.




 
Βατοπαιδινές Κατηχήσεις (Ψ.Β. 10) ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ 
 ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ  

Εκδότης: Ι.ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ  

Χρονολογία Έκδοσης: 1999 ISBN: 9607735145  

Διάθεση εκδόσεων Σταμούλη €10,97

 

 

 

 

 

Κατηχήσεις :




"ΕΞΟΜΟΛΟΓΕΙΣΘΕ ΤΩ ΚΥΡΙΩ".333
στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Για να σχολιάσετε (με ευπρέπεια) πρέπει να συνδεθείτε με τον λογαριασμό google ή wordpress που διαθέτετε. Αν δεν διαθέτετε πρέπει να δημιουργήσετε έναν λογαριασμό στο @gmail ή στο @wordpress. Μπορείτε βεβαίως πάντα να στέλνετε e-mail στο anavaseis@gmail.com
Ευχαριστούμε.