Άγιος Διάδοχος Φωτικής: Λόγος ασκητικός χωρισμένος σε 100 πρακτικά κεφάλαια πνευματικής γνώσεως και διακρίσεως. Μέρος Α'

1. Ἀπό κάθε πνευματική θεωρία, ἀδελφοί, πρέπει να προηγεῖται ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα καί ἡ ἀγάπη· προπάντων ὅμως ἡ ἀγἀπη. Ἡ πίστη καί ἡ ἐλπίδα διδάσκουν τόν ἄνθρωπο νά καταφρονεῖ τά ὁρατά ὑλικά ἀγαθά. Ἐνῶ ἡ ἀγἀπη ἑνώνει τήν ψυχή μέ τίς ἀρετές τοῦ Θεοῦ, ἀναζητῶντας τόν Ἀόρατο μέ τήν νοερή αἴσθηση.

2. Κατά φύσιν ἀγαθός εἶναι μόνον ὁ Θεός. Γίνεται καί ὁ ἄνθρωπος ἀγαθός μέ τήν ἐπιμέλεια τῆς διαγωγῆς του μέσω τοῦ ὄντως ἀγαθοῦ, δηλ. τοῦ Θεοῦ. Καί ἀλλάζει ὁ ἄνθρωπος καί γίνεται αὐτό πού δέν εἶναι, δηλ. ἀγαθός, ὅταν ἡ ψυχή μέ τό νά ἐπιμελεῖται τό καλό πλησιάζει τόσο τό Θεό. ὅσο ἐνεργοποιεῖται ἡ δύναμή της στό ἀγαθό. Γιατί λέει ὁ Κύριος: "Νά γίνεστε ἀγαθοί καί σπλαχνικοί, ὅπως ὁ Πατέρας σας στόν οὐρανό"(Λουκ. 6,36).

3. Τό κακό, οὔτε φυσική ὕπαρξη ἔχει, ἀλλ' οὔτε καί κανένας εἶναι ἐκ φύσεως κακός. Γιατί ὁ Θεός δέν ἔπλασε τίποτε κακό. Ὅταν κανείς ἐπιθυμήσει τό κακό, τότε τό ἀνύπαρκτο ἀρχίζει καί γίνεται ὑπαρκτό, ὅπως τό θέλει ἐκεῖνος πού τό κάνει.
Πρέπει λοιπόν μέ τήν ἐπιμέλεια τῆς μνήμης τοῦ Θεοῦ, νά ἀμελοῦμε τή συνήθεια τοῦ κακοῦ. Γιατί εἶναι πιό δυνατή ἡ φύση τοῦ καλοῦ ἀπό τή συνήθεια τοῦ κακοῦ. Καί τοῦτο γιατί τό καλό ὑπάρχει, ἐνῶ τό κακό δέν ὑπάρχει, παρά μόνο ὅταν τό πράττομε.


4. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε πλασμένοι κατ' εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Τό "καθ' ὁμοίωσιν" ὅμως τό ἔχουν μόνον ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι μέ πολλή ἀγάπη ὑποδούλωσαν τήν ἐλευθερία τους στό Θεό· γιατί ὅταν δέν ἀνήκομε στούς ἐαυτούς μας, τότε εἴμαστε ὅμοιοι μέ Ἐκεῖνον πού μᾶς συμφιλίωσε μέ τόν ἑαυτό Του μέσω τῆς ἀγάπης. Αὐτό δέν μπορεῖ κανείς νά τό ἐπιτύχει, ἄν δέν πείσει τήν ψυχή του νά μήν δελεάζεται ἀπό τήν εὔκολη δόξα αὐτοῦ τοῦ κόσμου.


5. Αὐτεξουσιότητα εἶναι ἡ θέληση τῆς λογικῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία στρέφεται ἀμέσως σέ ὅ,τι θέλει. Αὐτή πρέπει νά τήν παρακινοῦμε νά εἶναι ἔτοιμη πάντοτε νά στρέφεται μόνο πρός τό ἀγαθό, ὥστε πάντοτε μέ τίς ἀγαθές ἔννοιες νά ἀφανίζομε τή μνήμη τοῦ ἀγαθοῦ.


6. Φῶς αληθινῆς γνώσεως εἶναι τό νά διακρίνομε χωρίς λάθος τό καλό ἀπό τό κακό. Τότε ἡ ὁδός τῆς ἀρετῆς, ὁδηγώντας τό νοῦ στό Θεό, τόν Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης, τόν εἰσάγει σέ ἄπειρο φῶς γνώσεως, ὥστε πλέον νά ζητεῖ φανερά καί μέ θάρρος τήν ἀγάπη. Πρέπει λοιπόν μέ θυμό, χωρίς ὀργή νά ἀρπάζομε τό δίκαιο ἀπό ἐκείνους πού τολμούν νά τό ὑβρίζουν καί νά τό καταπατοῦν. Γιατί ὁ ζῆλος γιά τήν εὐσέβεια μάχεται καί νικᾶ ὄχι μέ μίσος, ἀλλά μέ τόν ἐλεγχο.


7. Ὁ πνευματικός λόγος πληροφορεῖ τή νοερή αἴσθηση, γιατί προέρχεται ἀπό τόν Θεό μέ τήν ἐνέργεια τῆς ἀγάπης. Γι'αὐτό καί δέν ταλαιπωρεῖται ὁ νοῦς μας κατά τίς θεολογικές του θεωρίες, ἐπειδή δέν ἔχει τότε ἐκείνη τή φτώχεια πού ὁδηγεί στήν ἀναζήτηση νοημάτων, καθώς ἀπλώνεται σέ πνευματικές θεωρίες τόσο, ὅσο θέλει ἡ ἐνέργεια τπης ἀγάπης. Καλό λοιπόν εἶναι πάντοτε νά περιμένομε, μέ πίστη πού τήν κινεῖ ἡ άγάπη, τόν φωτισμό τοῦ λόγου. Γιατί δέν ὑπάρχει στόν κόσμο τίποτε φτωχότερο ἀπό τό νά φιλοσοφεῖ κανείς περί Θεοῦ, χωρίς νά ἔχει τό φωτισμό τοῦ Θεοῦ.


8. Ὅταν κάποιος εἶναι ἀφώτιστος, δέν πρέπει νά καταπιάνεται μέ τά πνευματικά θέματα· ἀλλά καί ἐκεῖνος πού φωτίζεται πλούσια ἀπό τήν άγαθότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δέν πρέπει νά ἀρχίσει νά ὁμιλεῖ γι'αὐτά. Ἡ φτώχεια στά πενυματικά φέρνει τήν ἄγνοια, ἀλλά καί ὁ πλοῦτος δεν ἐπιτρέπει τήν ὁμιλία.
Γιατί τότε ἡ ψυχή μεθυσμένη ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐπιθυμεῖ μέσα στή σιωπή της νά ἀπολαμβάνει την δόξα τοῦ Κυρίου. Ὥστε πρέπει να παρατηροῦμε πότε βρισκόμαστε σέ μιά μέση κατάσταση καί τότε νά μιλᾶμε γιά τό Θεό.
Αὐτή ἡ κατάσταση δίνει στή ψυχή ἕνα εἶδος λόγων γεμάτων ἀπό δόξα, ἐνῶ ἠ λαμπρότητα τοῦ θείου φωτισμοῦ τρέφει μέ πίστη τήν πίστη ἐκείνου πού λέει τούς λόγους αὐτούς, γιά νά γευθεῖ πρῶτος αὐτόςτόν καρπό τῆς θείας γνώσεως μέ τήν ἀγάπη. Γιατί ὁ γεωργός πού κοπιάζει πρέπει πρῶτος νά γεύεται τούς καρπούς(Β΄ Τιμ.2,6).


9. Ἡ σοφία καί ἡ γνώση εἶναι χαρίσματα τοῦ ἑνός Ἁγίου Πνεύματος. Τό κάθε ὅμως χάρισμα ἐνεργεῖ μέ διάφορο τρόπο. "Σέ ἄλλον δίνεται σοφία, σέ ἄλλον γνώση, ἀπό τό ἴδιο Πνεῦμα"(Α΄ Κορ. 12,8), ὅπως μαρτυρεῖ καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Καί ἡ γνώση ἐνώνει μέ τήν πείρα τόν ἄνθρωπο μέ τό Θεό, ἀλλά δέν κινεῖ τήν ψυχή σέ λόγους γιά τά ὄντα. Γι'αὐτό καί μερικοί πού ἀσκοῦν τό μοναχικό βίο, φωτίζονται ἀπό τή γνώση μέ νοερή αἴσθηση, ἀλλά ἡ ψυχή τους δέν κινεῖται σέ θείους λόγους.
Ἡ σοφία ὅμως, ὅταν δοθεῖ μέ φόβο σέ κάποιον μαζί μέ τή γνώση (καί αὐτό εἶναι σπάνιο), φανερώνει τίς ἴδιες τίς ἐνέργειες τῆς θείας γνώσεως· γιατί ἡ γνώση συνηθίζει νά φωτίζει τόν νοῦ μέ τήν ἐμπειρία, ἐνῶ ἡ σοφία μέ τόν πνευματικό λόγο. Τή γνώση τήν προξενεῖ ἡ προσευχή καί ἡ πολλή ἡσυχία καί η τέλεια ἀμεριμνία, ἐνῶ τή σοφία τή προξενεῖ ἡ συνεχής μελέτη τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ, πού γίνεται χωρίς κενοδοξία· καί προπάντων ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ.


10. Ὅταν τό θυμικό μέρος τῆς ψυχῆς κινεῖται κατά τῶν παθῶν, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι εἶναι καιρός σιωπῆς, γιατί εἶναι ὥρα ἀγώνα. Ὅταν κάποιος δεῖ ὅτι ἡ ταραχή ἐκείνη, μέ τήν προσευχή ἤ μέ τήν ἐλεημοσύνη καί τήν συμπάθεια, μεταβλήθηκε σέ γαλήνη, τότε ἄς κινεῖ τήν ψυχή του στόν ἔρωτα τῶ λόγων τοῦ Θεοῦ, ἀσφαλίζοντας ὅμως μέ τό δεσμό της ταπεινοφροσύνης τά φτερά τοῦ νοῦ. Γιατί ἄν κανείς δέν ταπεινώσει ὑπερβολικά τόν ἑαυτό του μέ τέλεια καταφρόνηση, δέν μπορεῖ νά ὁμιλεῖ γιά τήν μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ.


filokaliakainipsis.blogspot.com