Περί φιλαυτίας καί Ἐλευθερίας. Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου, Καθηγουμένου Ἱ. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου. (Μέρος E΄ Τελευταῖο)

Ἀπομαγνητοφωνημένη ( με κάποιες τροποποιήσεις ) ὁμιλία, εἰς την Θεολογικήν Σχολήν Ἀθηνῶν, μετά τήν τέλεσιν τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μ. Ἀποδείπνου, τῆ Ἁγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστῆ τοῦ ἔτους 1988.


Μορφές φιλαυτίας
 

Θά ἤθελα νά σᾶς ἀναφέρω κάποιες σκέψεις μου γιά τούς διαφόρους τρόπους, μέ τούς ὁποίους ἐκδηλώνεται ἡ φιλαυτία μας στήν καθημερινή ζωή.

Προηγουμένως ὅμως πρέπει νά προσθέσω καί τοῦτο, ὅτι ἡ φιλαυτία δέν εἶναι μόνον ἡ ἀρρώστια ἡ δίκη μας ἡ προσωπική, ἀλλά εἶναι καί ἡ αρρώστια τοῦ πολιτισμοῦ μας. Νομίζω, ὅτι ἕνας λόγος πού ὁ πολιτισμός μας τελικά ὁδηγεῖται στό ἀδιέξοδο εἶναι ὅτι εἶναι ἕνας πολιτισμός πού βασίζεται στήν φιλαυτία καί ὄχι στήν ἀγάπη. Καί φυσικά ἕνας πολιτισμός πού βασίζεται στήν φιλαυτία, μπορεῖ ποτέ νά ἐλευθερώσῃ τούς ἀνθρώπους καί νά τούς δώσῃ τήν χαρά νά ζήσουν μία ἀληθινή ζωή;

Ἡ οἰκογένεια γιατί ἀποτυγχάνει σήμερα; Διότι ξεκινοῦν οἱ ἄνθρωποι χωρίς ταπείνωσι καί ἀγάπη. Καί πῶς εἶναι δυνατόν νά μή ὁδηγηθῆ στό ἀδιέξοδο μία οἰκογένεια ποῦ ξεκινᾶ μέ τήν φιλαυτία;

α) Μορφές φιλαυτίας στούς ἐν τῷ κοσμῶ Χριστιανούς

Ἀναφέρω ἐδῶ μερικές ὄψεις τῆς φιλαυτίας.

Ὁ φίλαυτος εἶναι αὐτάρκης. Δέν πιστεύει στόν Θεό καί δέν ἀναφέρεται σ’ Αὐτόν, διότι πιστεύει στόν ἑαυτό του, δέν τοῦ χρειάζεται ὁ Θεός.

Ὁ φίλαυτος εἶναι ὀκνηρός καί ἀπρόθυμος στόν πνευματικό ἀγῶνα.

Χρησιμοποιεῖ τόν ἄλλο ἄνθρωπο ὡς ἀντικείμενο, βλέποντάς τον σαρκικά.

Ἀδικεῖ τούς συνανθρώπους του, λόγῳ φιλαργυρίας καί ἀπληστίας. Αἰσχροκερδεῖ εἰς βάρος των,εἴτε ἐργαζόμενος πλημμελῶς, γιά ἐργασία γιά τήν ὁποία ἀμείβεται, εἴτε ἐκμεταλλευόμενος τούς ἐργαζομένους, ἄν εἶναι ἐργοδότης.

Ὁ φίλαυτος συμπεριφέρεται ἐγωϊστικά στήν οἰκογένειά του. Σκέπτεται τί θά πάρῃ καί ὄχι τί θά δώσῃ. Δέν ὑπομένει τίς ἀδυναμίες τοῦ συντρόφου τῆς ζωῆς του ἤ τῶν συγγενῶν του. Ἐγκαταλείπει τόν σύντροφο τῆς ζωῆς του, καί τά παιδιά του ἀκόμη, χάριν μιᾶς ἄλλης ἐρωτικῆς σχέσεως.

Τά διαζύγια, ἡ ὀλιγοτεκνία, ἡ ἐγκατάλειψις τῶν παιδιῶν ἀπό τούς γονεῖς, ἡ ἐγκατάλειψις τῶν γονέων ἀπό τά παιδιά, ἡ ἔλλειψις σεβασμοῦ σέ γέροντες, ἀναπήρους καί ἐγκύους, τί ἄλλο εἶναι παρά ἐκφράσεις φιλαυτίας;

Ὁ φίλαυτος ἀδιαφορεῖ γιά τήν ἡσυχία καί ἀσφάλεια τῶν συνανθρώπων του. Ἀνοίγει τήν τηλεόρασι ἤ τό ραδιόφωνο καί δέν τόν ἐνδιαφέρει ἄν ὁ διπλανός του ὑποφέρῃ ἀπό τόν θόρυβο. Αὐτό πού τόν ἐνδιαφέρει εἶναι ἡ ἐγωϊστική ἱκανοποίησίς του. Ἄλλος παίρνει τό αὐτοκίνητό του καί τρέχει μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα καί δέν τόν ἐνδιαφέρει πόσους θά σκοτώσῃ στόν δρόμο.

Προσφορά ἀνηθίκων καί ἐγκληματικῶν θεαμάτων, προβάλλουν τέτοια ἔργα γιά νά κερδίσουν, ἀδιαφορώντας γιά τό τί καταστροφή κάνουν στόν κόσμο καί στήν νεολαία. Ἡ διάδοσις τῶν ναρκωτικῶν. Ἡ ἀνοικοδόμησις ἀπανθρώπων πόλεων χάριν κέρδους, οἱ πόλεις πού φτιάχνουμε εἶναι καταστρεπτικές γιά τήν ὑγεία, ἰδίως τῶν παιδιῶν μας. Οἱ διαφημίσεις, προσπαθοῦν μέ ψυχοτεχνικούς τρόπους νά ὑποβάλλουν τούς ἀνθρώπους, νά τούς ἀναγκάσουν νά πάρουν τά προϊόντα πού θέλουν, μία ἀσέβεια πρός τόν ἄνθρωπο, φιλαυτία καί αὐτή. Ἡ ἐπιβολή στόν λαό τοῦ ἀθεϊσμοῦ, ὅταν ἔρχωνται οἱ ἡγέτες τοῦ λαοῦ πού προσπαθοῦν νά ἐπιβάλουν τήν ἀθεΐα, ἐπειδή ἔχουν μία ἀθεϊστική ἰδεολογία, καί νά βάλουν τόν λαό στά μέτρα τους, φιλαυτία, ἔλλειψις σεβασμοῦ στόν ἄνθρωπο, θέλουν νά ὁδηγήσουν τό λαό ἐκεῖ πού αὐτοί θέλουν καί ὄχι ἐκεῖ πού εἶναι προορισμένος νά ὁδηγηθῆ ἀπό τόν Θεό.

Αὐτά εἶναι μερικά ἀπό τά στοιχεῖα τῆς φιλαυτίας, πού βλέπουμε στήν καθημερινή μας ζωή.

β) Μορφές φιλαυτίας στούς μοναχούς

Ἀλλά καί σέ μᾶς τούς μοναχούς ἐμφανίζεται ἡ φιλαυτία μέ πολλές μορφές. Γι’ αὐτό καί μέσα στόν μοναχικό ἀγῶνα τῆς καθάρσεώς μας ἀπό τά πάθη πρέπει νά εἶναι ἀδιάκοπη ἡ προσπάθεια γιά τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό τήν μητέρα τῶν παθῶν, τήν φιλαυτία. Παραθέτω κάποιες μορφές φιλαυτίας, πού ἐμφανίζονται κυρίως μεταξύ τῶν μοναχῶν.

Τό ἴδιον θέλημα, ἀνυπακοή στόν Γέροντα καί στούς ὑπευθύνους τῶν διακονημάτων, π.χ. τόν Τυπικάρη. Ἀπόκριψις λογισμῶν ἀπό τόν Γέροντα. Αὐτοδιοίκησις, ἀκόμη καί στά πνευματικά. Ἐλλιπής ἐπιτέλεσις τοῦ διακονήματος (φυγοπονία) καί ἀποφύγη συμμετοχῆς στίς παγκοινίες. Ἐνασχόλησις μέ ἀσχολίες τῆς ἴδιας μας ἀρεσκείας. Ἀποφύγη προσευχῆς καί ἀσκητικῶν κοπῶν ( πρωϊνό ξύπνημα καί κανών ). Ἀναζήτησις σαρκικῶν ἀπολαύσεων καί ἀναπαύσεων, ὅπως φιλοκοσμία, γαστριμαργία, πολυκτημοσύνη, ἰδιορρυθμία στά φαγητά. Μερική φιλία. Κενοδοξία, ματαοδοξία. Ψαλτομανία. Ἀργολογία, πολυλογία. Φιλαργυρία. Κατάκρισις. Πλάνη. Ὀλιγοπιστία. Μεμψιμοιρία. Ψιθυρισμοί. Παράπονα, ὅτι ὅλοι μοῦ πταίουν. Ζήλεια, φθόνος. Φιλοδοξία, φιλαρχία.

                                          

                                           Ἐπίλογος

Ὁ μακαριστός καί ἅγιος Γέροντας π. Εὐσέβιος Βίττης ἐπισημαίνει σέ ὁμιλία του τόν κίνδυνο νά νομίζουμε ὅτι ἐμφορούμεθα ἀπό φιλοθεΐα καί φιλαδελφία, στήν πραγματικότητα ὅμως νά ὑποκρύπτεται μέσα μας ἰδιοτέλεια καί ἐγωϊσμός. 

Γράφει ὁ π. Εὐσέβιος: «Μπορεῖ νά ἀναζητοῦμε τή δική μας συναισθηματική εὐφορία καί μία συγκινησιακή ἔκσταση, μία εὐχαρίστηση προσωπική μόνο μέσῳ τῆς ἀγάπης, πράγμα, πού ἄλλοι θά ἐπεδίωκαν μέ ἀλλά μέσα. 

Καί τό ἐρώτημα εἶναι, κάνουμε τά ἔργα τῆς ἀγάπης καί γενικά ἀγαποῦμε, γιά νά ἱκανοποιοῦμε τόν ἑαυτό μας μέ τό εὐάρεστο συναίσθημα, πού αὐτή δημιουργεῖ, καί αὐτό θέλουμε μόνο καί ὄχι τή χαρά καί τήν εὐτυχία τοῦ ἀλλοῦ; Καί μπορεῖ ἔτσι νά κάνουμε τό ἔργο τῆς ἀγάπης π.χ. μόνο γιά νά ἀκοῦμε εὐχαριστίες, γιά νά μᾶς ἀναγνωρίζουν ὡς εὐεργέτες, γιά νά κάνουν λόγο γιά μᾶς, καί νά ἀποφεύγουμε δύσκολες περιπτώσεις ἀγάπης καί κόπους καί θυσίες, πού δέν πρόκειται νά ἀναγνωρισθοῦν. 

Γι’ αὐτό πρέπει νά μάθουμε καί νά κάνουμε φρόνημά μας, πώς τό κύριο χαρακτηριστικό τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ αὐτολησμοσύνη καί τό “μή ζητεῖν τά ἑαυτῆς”. Γι’ αὐτό ἄλλωστε συνιστᾶ ὁ Κύριος τό “μή γνώτω ἡ ἀριστερά (μας) τί ποιεῖ ἡ δεξιά” μας καί τήν ὅσο γίνεται μέ περισσότερη ἐπιμέλεια “ἐν τῷ κρυπτῶ” διενέργειά της».

Παράδειγμα τελείας καί ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης μᾶς ἔδωσε ὁ Κύριος, ὁ ὁποῖος «οὐχ ἑαυτῶ ἤρεσεν, ἀλλά καθώς γέγραπται, οἱ ὀνειδισμοί τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ’ἐμέ». Γι’αὐτό καί «ὀφείλομεν…ἡμεῖς οἱ δυνατοί τά ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν, καί μή ἑαυτοῖς ἀρέσκειν» καί «ἕκαστος ἡμῶν τῷ πλησίον ἀρεσκέτω εἰς τό ἀγαθόν πρός οἰκοδομήν». Μᾶς παραγγέλει δηλαδή ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, μιμούμενοι τόν Σωτῆρα μας, νά μή κάνουμε αὐτό πού ἀρέσει σέ μᾶς ἀλλά ὅ,τι ἀρέσει καί οἰκοδομεῖ τόν ἀδελφό μας.

Τό ἴδιο πνεῦμα ἀπηχεῖ καί ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου πρός Κορινθίους: «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος».

Τήν διδασκαλία αὐτή τῆς Καινῆς Διαθήκης συνοψίζει τό Πατερικό λόγιο: «Ἀνέπαυσες τόν ἀδελφόν σου, ἀνέπαυσες Κύριον τόν Θεόν σου». Κάθε φορά πού προσπαθοῦμε νά μή ἀναπαύωμε τόν ἑαυτό μας, ὅταν τό ἀπαιτῆ ἡ ἀνάπαυσις τοῦ ἀδελφοῦ μας, ὑπερβαίνουμε τήν φιλαυτία μας καί βιώνουμε τήν φιλαδελφία. Αὐτό ἔκαναν κατά μίμησιν τοῦ Κύριου ὅλοι οἱ Ἅγιοι τῆς πίστεώς μας. Κάθε φορά πού καί ἐμεῖς θά ἐφαρμόζουμε τό πατερικό αὐτό λόγιο, θά ἐλευθερωνόμαστε ἀπό τήν φιλαυτία μας καί, ἀναπαύοντες τούς ἀδελφούς μας, θά ἀναπαύουμε τόν Θεόν.

Ἀπόσπασμα ἀπό τήν Ἐτήσια Ἔκδοση της
Ι. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους
Περίοδος Β΄  Ἔτος 2010 Ἀριθμός 35
σελίδες 114 -119



Διαβάστε περισσότερα πατῶντας στο Έκδοση Όσιος Γρηγόριος

_______________________

Ψηφιοποίηση κειμένου Κωνσταντῖνος