Σύμπτωσις ἀξιῶν: μοιραῖο σφάλμα ἤ τέχνασμα; Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ. Π. Γεώργιος Καψάνης. Μέρος ΣΤ'. (Περιέχεται μετάφραση στά Ἀραβικά). (الارثوذكسية والاسلام)

 Συγκριτική προσέγγισις τοῦ διαλόγου

Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

 Μέρος ΣΤ'

Σύμπτωσις ἀξιῶν: μοιραῖο σφάλμα ἤ τέχνασμα;

Ὑποστηρίχθηκε στόν διάλογο ὅτι ὁ Χριστιανισμός καί τό Ἰσλάμ ἔχουν κοινές ἀνθρωπιστικές, πνευματικές καί ἠθικές ἀξίες28. Τοῦτο θεωρήθηκε φυσικό ἐπακόλουθο τῆς κοινῆς πίστεως σέ ἕνα δημιουργό Θεό καί στήν ἑνότητα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ὡς δημιουργήματος τοῦ Θεοῦ29.
Δυστυχῶς τὸ ὀλίσθημα τῶν Ὀρθοδόξων στήν θεολογία ἔγινε ἀφετηρία γιά σφάλματα στήν ἀνθρωπολογία καί τήν ἠθική. Εἶναι ἄλλωστε γεγονός ὅτι ἡ ἠθική ἀπορρέει ἀπό τήν  θεολογία.
Δέν ἔχουμε ἰδεῖ ἀκόμη δημοσιευμένα τά Πρακτικά τῶν ἀκαδημαϊκῶν συναντήσεων -ἀνεκοινώθη ὅτι θά δημοσιευθοῦν- γιά νά μπορέσουμε νά κρίνουμε τίς εἰσηγήσεις περί κοινῶν ἀξιῶν στό Ἰσλάμ καί στόν Χριστιανισμό ἐπί τῇ βάσει συγκεκριμένων θρησκειολογικῶν μελετῶν.
 Θεωροῦμε πρός τό παρόν δεδομένη τήν κοινή ἀνακοίνωση τοῦ διαλογόυ περί ὑπάρξεως κοινῶν ἀξιῶν στίς δύο πλευρές.
Δέν μποροῦμε νά ἀρνηθοῦμε ὅτι στό Ἰσλάμ ὑπάρχουν ἠθικές ἀξίες. Ὁ φυσικός νόμος ἐδόθη σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἐπειδή οἱ μουσουλμανικοί λαοί εἶναι πολύ κοντά μας, ἴσως ἔχουμε προσωπική γνῶσι γιά τήν θρησκευτικότητα, τήν καλωσύνη, τήν τιμιότητα, τήν φιλοξενία, τήν φιλανθρωπία τους κλπ.
 Ἴσως μάλιστα σέ ὡρισμένες περιπτώσεις, οἱ ἠθικές αὐτές ἀρχές νά εἶναι πιό ἰσχυρές στόν μουσουλμανικό κόσμο. Πρέπει αὐτό νά μᾶς ἐλέγξη καί νά μᾶς προβληματίση.
Ἐν προκειμένῳ ὅμως ἔχει σημασία ἐάν οἱ ἀνθρωπιστικές καί ἠθικές ἀξίες πού ἀπορρέουν ἀπό τήν κορανική διδασκαλία συμπίπτουν μέ ἐκεῖνες πού ἀπορρέουν ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἡ θρησκειολογία ἔχει ἐπισημάνει σημαντικές διαφορές στήν ἠθική διδασκαλία μεταξύ Ἰσλάμ καί Χριστιανισμοῦ. Ὁ Ἀριχεπίσκοπος Ἀλβανίας Ἀναστάσιος (Γιαννουλᾶτος) γράφει χαρακτηριστικά: «Πολλαί ἰσλαμικαί ἠθικαί ἀρχαί συμπίπτουν πρός τάς ὑπό τοῦ Χριστιανισμοῦ κηρυσσομένας, ἄλλαι εἶναι οὐδέτεραι, ἐνῷ ὡρισμεναι ἔρχονται εἰς σαφῆ ἀντίθεσιν πρός τό εὐαγγελικόν πνεῦμα.
Ἰδιαιτέρως ἀμφισβητοῦνται καί σκανδαλίζουν τόν σύγχρονον ἄνθρωπον αἱ κοινωνικαί δομαί, αἱ ἀντιστρατευόμεναι εἰς τό δικαίωμα ἐλευθερίας ὅλων τῶν ἀνθρώπων καί συγκεκριμένως, πρῶτον, ἡ σαφῆς ὑποτίμησις τῆς γυναικός καί ἡ σκανδαλώδης μονομέρεια ὑπέρ τοῦ ἀνδρός εἰς ζητήματα γάμου καί διαζυγίου· δεύτερον, ἡ ἐπίσημος θρησκευτική ἀναγνώρισις τοῦ θεσμοῦ τῆς δουλείας· τρίτον, ἡ θεολογική δικαίωσις τοῦ πολέμου, παρά τάς ἠπίας ἑρμηνείας καί διασαφήσεις, καί ἡ ἀνύψωσις ὡρισμένων μορφῶν του ὡς ‟ἱερῶν’’»30.
Εἶναι γνωστές, ἄλλωστε, οἱ διακηρύξεις ὡρισμένων ἰσλαμικῶν Κρατῶν καὶ πολλῶν ἰσλαμικῶν ὁμάδων περί ἀναλήψεως ἱεροῦ πολέμου κατά τῶν Χριστιανῶν κατά τήν διάρκεια τῶν προσφάτων πολεμικῶν συγκρούσεων στόν Περσικό Κόλπο καί στήν Βοσνία31.
Θά πρέπει ἐπίσης νά ἐπισημάνουμε ὅτι ἀπό πλεῦρᾶς τῶν Μουσουλμάνων εἶναι εὔκολο νά ὑποστηριχθῆ ἡ σύμπτωσις ἀνθρωπιστικῶν καί ἠθικῶν ἀξιῶν Ἰσλάμ καί Χριστιανισμοῦ, διότι μπορεῖ νά ἀποδοθῆ στόν κοινό κατ’ αὐτούς μονοθεϊσμό τῶν δύο πίστεων.32
Ἀπό πλευρᾶς ὅμως τῶν Ὀρθοδόξων δέν μπορεῖ νά δικαιολογηθῆ τέτοια σύμπτωσις, διότι καθ’ ἡμᾶς ὑπάρχει ἀγεφύρωτο χάσμα στήν περί Θεοῦ διδασκαλία μεταξύ Ὀρθοδοξίας καί Ἰσλάμ.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, κατά τόν διάλογό του μέ τόν Ἰσμαήλ, ἐγγονό τοῦ ἀμηρᾶ Ὀρχάν, κάνει ἀποφασιστική τομή στόν τρόπο ἐκτιμήσεως τῆς ἀξίας τῶν ἀγαθοεργιῶν. Ἡ ἐλεημοσύνη, λέγει, ἔχει πραγματική ἀξία ὅταν ἀπορρέει ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν ἀληθινό Θεό33. Μέ τόν τρόπο αὐτόν ἐξαρτᾶ ἄμεσα τήν ἠθική ἀπό τήν θεογνωσία, τὴν γνῶσι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, καί ὄχι ἁπλῶς ἀπό τήν πίστι σέ Θεό.
Γιά τόν λόγο αὐτόν ἀκριβῶς, ἀφοῦ ἀποδεικνύει τήν πλάνη τοῦ Ἰσλάμ ὡς πρός τά δόγματα τῆς πίστεως, συμπεραίνει κατόπιν ὁ Ἅγιος καί τήν ποιότητα τῆς ἠθικῆς του: «Ἐπεί γοῦν γνόντες περί ὧν ὁ λόγος τόν Χριστόν οὐχ ὡς Χριστόν ἐδόξασαν ἤ ἐσεβάσθησαν, ‟παρέδωκεν αὐτούς ὁ Θεός εἰς ἀδόκιμον νοῦν’’ καί ‟πάθη ἀτιμίας’’, ὥστε βιοῦν αἰσχρῶς καί ἀπανθρώπως καί θεομισῶς καί, κατά τόν ἐκ παιδός ὑπό Θεοῦ μεμισημένον καί τῆς πατρικῆς εὐχῆς ἀπωσμένον Ἡσαῦ, ἐπί τόξῳ καί μαχαίρᾳ καί ἀσωτίᾳ ζῆν, ἐπεντρυφῶντας ἀνδραποδισμοῖς, φόνοις, λεηλασίαις, ἁρπαγαῖς, ἀκολασίαις, μοιχείαις, ἀνδρομανίαις. 
Καί οὐ μόνον αὐτοί τά τοιαῦτα πράττουσιν, ἀλλ’ ὤ τῆς παρανοίας, καί τόν Θεόν συνευδοκεῖν τούτοις οἴονται. Οὕτως ἐγώ περί τούτων διανοοῦμαι, τά κατ’ αὐτούς νῦν εἰδώς ἀκριβέστερον»34.
Στόν διάλογον πού εἴχε κάνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος μέ τόν Τασιμάνη (τοῦρκο κληρικό) ἀξιολογεῖ τήν ἠθική τοῦ ἱεροῦ πολέμου τοῦ Μωάμεθ καί τήν χαρακτηρίζει ἀλλοτρία πρός τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Γράφει: «Ἐξ ἀνατολῆς δέ κινήσας μέχρι δύσεως διῆλθε νικῶν, ἀλλά πολέμῳ καί μαχαίρᾳ καί φόνοις καί λεηλασίας και ἀνδραποδισμοῖς ἀνθρώπων καί ἀνδροκτασίαις, ὧν οὐδέν ἐκ τοῦ Θεοῦ ὄντος ἀγαθοῦ προηγουμένως ἐστί»35.
Δέν ἀρκεῖται μόνον στήν ἀξιολόγησι αὐτή, ἀλλά συγκρίνει τήν ἠθική βάσι τῆς ἐξαπλώσεως τοῦ Ἰσλάμ μέ τήν ἀντίστοιχη τοῦ Εὐαγγελίου. Γιά τήν πρώτη λέγει: «ὁμοῦ τε βίαν ἐπάγων καί τά καθ’ ἡδονήν προτεινόμενος (ὁ Μωάμεθ)», ἐνῶ γιά τήν Δευτέρα: «καίτοι τῶν τοῦ βίου σχεδόν ἁπάντων ἡδέων ἀπάγουσα (ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, δηλ. οἱ Ἀπόστολοι), μηδεμίαν αὕτη βίαν ἐπάγουσα, νικῶσα δέ μᾶλλον τήν ἀντεπαγομένην βίαν ἑκάστοτε»36. Εἶναι φανερό ὅτι ὄχι μόνο δέν ταυτίζονται, ἀλλά πολύ ἀπέχουν μεταξύ τους οἱ ἠθικές ἀρχές πού διέπουν τήν ἐξάπλωσι τοῦ Ἰσλάμ καί τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, σχολιάζων τήν οἰκογενειακή ἠθική τοῦ Ἰσλάμ, ἀποκαλύπτει τήν ταπεινότητα της καί κατακλείει τόν λόγο του συστελλόμενος νά ἀπαριθμήσει ὅσα ἀπρεπῆ γράφει ὁ Μωάμεθ στό Κοράνιο: «καί τόδε ποίησον καί τοιῶσδε, ἵνα μή πάντα λέγω, ὡς ἐκεῖνος αἰσχρά»37.
Ὁ ἱερός Γεννάδιος γιά τό θέμα αὐτό ἀφιερώνει σημαντικό μέρος τῆς πραγματείας του Περί τῆς μόνης ὁδοῦ πρός τήν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Ὁμιλῶν μέ πολλή προσοχή –διότι ἐπρόκειτο νά μεταφρασθῆ ἀραβιστί καί νά διανεμηθῆ στούς μουσουλμάνους ἀξιωματούχους- καί μέ περισσή ἐπιστημονικότητα, ἀποδεικνύει ὅτι ὁ εὐαγγελικός νόμος «τοῦ ἡμετέρου Ἰησοῦ, ἐτελείωσε δέ τήν ἀνθρωπίνην ὄρεξιν τῷ δοῦναι λόγους καί ὑποδείγματα τῶν ἀληθινῶν ἀρετῶν, αἵ μή μόνον τάς ἐξωτέρας ἐνεργείας ἡμῶν, ἀλλά καί αὐτάς τά ἐν τῇ ψυχῇ κινήσεις τάττειν καί ἀπευθύνειν πρός τόν Θεόν δύνανται...».
Καί συμπεραίνει: «εὐλόγως διά ταῦτα πιστεύομεν μόνον τόν εὐαγγελικόν νόμον τήν ὁδόν εἶναι τῆς σωτηρίας»38.
Στήν συνήθως προβαλλομένη ἔνστασι, ὅτι ὁ μέν εὐαγγελικός νόμος εἶναι ὁδός σωτηρίας, ἀλλά παρεποιήθη ἀπό τούς Χριστιανούς καί ἑπομένως ἡ κορανική διδασκαλία διορθώνει τίς παραποιήσεις αὐτές, ὁ Πατριάρχης Γεννάδιος μέ ἀνυποχώρητη εὐθύτητα ἀπαντᾶ:
«Καί οὕτως.... γέγονε δῆλον, ὅτι μία καί τελειωτάτη τῆς σωτηρίας ὁδός ἐστιν ἡ διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῶν αὐτῶν μαθητῶν, καί ὅτι ἐν τῇ τοιαύτῃ ὁδῷ οἱ τῇ διδασκαλίᾳ ταύτῃ ἠκολουθηκότες γεγόνασι πάντες, καί ὅτι νόμος τελειότατος ἐκ Θεοῦ εἰς ἀνθρώπους ἦλθεν ὁ εὐαγγελικός, καί οὗτος ἀπό τῶν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ χρόνων ἄχρι καί νῦν ἀδιάφθορος ἐν τοῖς πανταχοῦ μένει χριστιανοῖς, ἐν οἷς, εἰ καί πλείους αἱρέσεις εἰσίν, οὐ τὸ διαφόροις κεχρῆσθαι εὐαγγελίοις, ἀλλά τό διαφόρως νοεῖν τά ὁμοίως γεγραμμένα συνίστανται»39..
Ἀπό τά ἀνωτέρω συμπεραίνεται, νομίζουμε, μέ εὐκολία ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι ἐκπρόσωποι στόν σύγχρονο ὀρθοδοξο-ισλαμικό διάλογο δέν ἐπρόσεξαν σοβαρά, οὔτε  τά πορίσματα τῆς θρησκειολογίας οὔτε, πολλῷ μᾶλλον, τήν κρίσι τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας περί τῆς ἠθικῆς τοῦ Ἰσλάμ. Φαίνεται ὅτι ἡ συμφωνία τους περί συμπτώσεως τῶν ἀνθρωπιστικῶν καί ἠθικῶν ἀξιῶν τῶν δύο κόσμων ἀποτελεῖ μοιραῖο ἐπακόλουθο τῆς δογματικῆς των πρῶτα συμπτώσεως ἤ σεσοφισμένη φόρμουλα γιά νά περάση ὁ διαθρησκευτικός συγκριτισμός ἀπό τήν θεωρία στήν πράξι40.


___________________________________________________________________________

28. Ἐπίσκεψις, 532 (30.6.1996) σελ. 18, καί 494 (31.7.1993) σελ. 22.
29. Μητρ. Ἑλβετίας, ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 174-175.
30. Ἀναστασίου Γιαννουλάτου, Ἐπισκόπου Ἀνδρούσης, Ἰσλάμ (θρησκειολογική ἐπισκόπισις), Ἀθῆναι 1975, σελ. 212.
31.Ἰωάννου Ταρνανίδη, Ὁ ἐθνικός ἀγώνας τῶν Σέρβων καί ἡ θρησκευτική του διάσταση, περιοδ. ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ, τεῦχ. 3 (1992), σελ. 132-133.
32. Mohammad M. Shabestari, Μουσουλμάνοι καί Χριστιανοί στόν σύγχρονο κόσμο, μετάφρασις Β. Σταθοκώστα, περιοδ. ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ, τεῦχ. 3,1992, σελ. 18-27.
33. Ἐπιστολή πρός τήν ἑαυτοῦ Ἐκκλησίαν, ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 172: «ἥκει τις ἔξωθεν καί τήν αἰτίαν ἐξαγγέλων τῆς αὐτοῦ ἀπαλείψεως, ‟νῦν’’, φησι, ‟μόλις ἠδυνήθην ἐκτελέσαι τήν παρά τοῦ μεγάλου ἀμηρᾶ κατά Παρακευήν ὡρισμένην τῆς ἐλεημοσύνης διάδοσιν’’. Κἀντεῦθεν περί ἐλεημοσύνης οὐκ ὀλίγος ἐκινήθη λόγος. Ὁ δέ Ἰσμαήλ, οὕτω γάρ ὁ τοῦ μεγάλου ἀμηρᾶ ὑϊδοῦς ἐκαλεῖτο, ‟σπουδάζεται’’ φησί πρός ἐμέ, ‟καί παρ’ ὑμῖν ἡ ἐλεημοσύνη;’’. Ἐμοῦ δέ εἰπόντος τήν ἐλεημοσύνην γέννημα εἶναι τῆς πρός τόν ὄντως Θεόν ἀγάπης, καί τόν μᾶλλον ἀγαπῶντα τόν Θεόν καί μᾶλλον ἐλεήμονα εἶναι καί ἀληθῶς, ἐκεῖνος ἤρετο πάλιν...».
34. Ἐνθ’ ἀνωτ. σελ 168.
35. Ἐπιστολή ὅτε ἐάλω, ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 206.
36. Ἐπιστολή πρός τήν ἑαυτοῦ Ἐκκλησίαν, ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 190.
37. Περί αἱρέσεων, Ε.Π.Ε., τ. 2, σελ. 316.
38. Γενναδίου Σχολαρίου, ἔνθ’ ἀνωτ. σελ 444-445.
39.Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 452.
40. Ἐπίσκεψις 510 (31.10.94), σελ. 12: «Εἶναι δηλαδή μία σημαντική κίνηση τοῦ διαθρησκευτικοῦ μας διαλόγου γιά τό πέρασμα ἀπό τή θεωρία τῶν θεμελιωδῶν ἀρχῶν τῆς πίστεως στην ἐμπειρική βίωσή τους ἀπό τούς πιστούς».

Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου

Ἅγιον Ὄρος 1997

 σελ. 23-28

 Ἀκολουθεί μετάφραση τοῦ κειμένου στά Ἀραβικά ἀπό τόν π. Ἀθανάσιο Χενείν

أكد المتحاورون على أن المسيحية والاسلام يملكان مبادئ انسانية الطبيعى للايمان بالله الواحد الخالق من ناحية ’ ومن ناحية أخرى الايمان بوحدة الجنس البشرى كخليقة الله.أن صغر نفس المحاورين الارثوذكس قد تسبب’ مع الأسف ’ فى الوقوع فى أخطأ انثروبولوجية وأخلاقية.الحقيقة الارثوذكسية هى أنه لا يوجد أخلاق بدون لاهوت.فالأخلاق تنبع من اللاهوت.

Είναι άλλωστε γεγονός ότι η ηθική απορρέει από την θεολογία.

الوايع أنه لم يتم نشر أبحاث الحوار ولقد تم الاعلان عن قرب نشرها حتى يتسنى للباحثين أن يكونوا رأيا ورؤية فى أساسات المبادئ الاخلاقية المشتركة بين الاسلام والمسيحية.نحن نرى أن البيان المشترك الصادر عن سكرتارية الحوار يؤكد على المبادئ الأخلاقية المشتركة بين المسيحية والاسلام .نحن لا ننكر أن الاسلام يحوى قيما أخلاقية ’ ذلك لأن الشريعة (الناموس)الطبيعية قد أعطيت لكل البشر.ربما يملك المسلمون مفهوم الاحسان وكرم الضيافة والامانة وخلافه وهذا يجب أن يثير غيرتنا فى البحث عن الأسباب بل ويجب أن يبكتنا وأن يثر تساؤلاتنا .

الأساس فى القضية هو هل القيم القرأنية الاسلامية تتطابق مع القيم والتعاليم الانجيلية ؟ لقد أثبت علم دراسة الأديان أن الفارق بين لشاسع بين التعاليم الاخه\لاقية القرأنية والانجيلية .لنسمع صوت رئيس اساقفة ألبانيا اليونانى أنسطاسيوس يانولاطوس(كنا له تلاميذ فى كلية اللاهوت بأثينا فى الثمانينات من القرن الماضى)"بعض المبادئ الاسلامية تلتقى من بعيد أو من قريب بالمسيحية ’ والبعض الأخر محايد ’ ولكن بعض المبادئ الاسلامية تتناقض بشكل صارخ مع روح الانجيل  ’ يصدم الانسان المعاصر تعاليم الاسلام عن  التقليل من ِشأن المرأة والحريات الاساسية وسلطان الرجل المطلق فى قضايا الزواج والطلاق ’ ناهيك عن الاعتراف الرسمى بوجود طبقة العبيد والتبرير اللاهوتى للحرب والغزوات المشكلة الأكبر أن بعض هذه المبادئ الانسانية يتم رفعها الى درجة التقديس المطلق "(راجع الاسلام أثينا 1975 ).نحن نعرف أن الكثير من الدول الاسلامية والجماعات قد قننت شرعيا الحرب ضد المسيحيين فى بلاد العرب وفى صربيا.نفهم أن يقبل المسلمون الكثير من الاخلاقيات المشتركة مع المسيحيين بسبب من ايمانهم هم بالتوحيد(أن الهنا وألههم وأحد) !! !

أما عندنا نحن الارثوذكس فلا يمكن تبرير هذا التشابه بأى حال من الأحوال لسبب بسيط وجوهرى وهو أن بين التعليم الارثوذكسى عن الله  الهنا واله الاسلام هوة عميقة !!!

يقوم القديس غريغوريوس بالاماس فى حواره مع اسماعيل حفيد ألامير أردوخان بالفصل النهائى بين مفهوم الاعمال الصالحة فى المسيحية والاسلام.أن الاحسان ’ على سبيل المثال ’ يستمد معناه الروحى من الحب الحقيقى للأله الحقيقى المثلث الأقانيم.أى  أن الاخلاق تنبع من المعرفة الحقيقية لله الحقيقى والشركة معه وليس مجرد الايمان الهيولى بأله ما.يقوم القديس بعد أن يثبت ضلال الاخلاق والعقائدالاسلامية  بتوضيح وشرح رؤيته لنوعية الاخلاق الارثوذكسية"أن الذين سمعوا عن المسيح ولم يمجدوه كأله ولم يحترموه  أسلمهم الله الى ذهن مرفوض ليفعلوا ما لا يليق بل قاموا بالقتل والسلب والنهب . يذهب القديس غريغوريوس الى أبعد من فى حواره معأحج الشيوخ الاتراك علماء الاسلام فيصف ويقيم البعد الاخلاقى للحروب المقدسة (الجهاد) بأنه أنحراف عن ارادة الله "لقد جأ المسلمون من الشرق الى الغرب وهم يقتلون ويخربون ويسبون وهذا لا صلة له بارادة الله الصالحة المرضية".يقارن ايضا بين اخلاقيات انتشار الاسلام بالسيف وانتشار الانجيل  ." أن محمد قد نشر دعوته بالعنف بينما الرسل فى نشر الانجيل لم يمارسوا عنفا بل عانوا هم أنفسهم من العنف ".القديس يوحنا الدمشقى الذى عاصر دخول الاسلام دمشق كتب عن الأمور المثيرة للخجل فى أخلاق رسول الاسلام والمذكورة فى القرأن.(ضد الهرطقات).يكرس القديس جيناديوس جزأ هاما من دراسته حول (حول الطريق الوحيد لخلاص البشر) ولقد كتب بحذر شديد وبعلم كبير لأن كتابه كان لابد أن يترجم الى العربية ويسلم الى القادة المسلمين يقول أن الشريعة الانجيلية" التى ليسوعنا قد أكملت شهوة البشر الى الفضائل الحقيقية قولا وفعلا.....ليس على السمتوى الخارجى فحسب بل فى داخل النفس المتوجهة مباشرة الى الله "ويخلص من هذا كله الى القول " أن الشريعة الانجيلية هى الطريق الوحيد المؤدى الى الحياة والخلاص ".

أما عن الرأى الذى يقول أن الشريعة الانجيلية هى طريق الخلاص ولكن المسيحيون حرفوها ’ ثم جأ القرأن لكى يصححها ’ يجيب البطريرك جيناديوس بشكل مباشر "أن الواضح هو أن تعاليم يسوع المسيح وتلاميذه قد سار عليها اللاحقون من الاجيال من زمان يسوع المسيح الى يومنا هذا بلا تغيير وبلا تحريف وان كانت قد زهرت بعض البدع بين المسيحيين أنفسهم فهذا لا يغير فى حوهر الرسالة الانحيلية الخالدة....".يبدوا من هذا كله أن المتحاورين الارثوذكس المعاصرين لم يدسوا بشكل كاف أراء علماء الأديان ورؤية أباء الكنيسة قبل أن يقعوا فى مأساة الخلط بين أخلاق الاسلام وأخلاق الانجيل بين شخصية يسوع المسيح ومحمد.



Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Γιά νά διαβάσετε τά ὑπόλοιπα πατήστε  Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ- π. Γεώργιος Καψάνης