Ἄλλοι τρόποι διαποιμάνσεως. Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Π. Γεώργιος Καψάνης

Ἄλλοι τρόποι διαποιμάνσεως

                                                                           

Ὁμιλήσαμε ἤδη γιά τό συγγραφικό καί κηρυκτικό ἔργο τοῦ Ἁγίου. Οἱ τομεῖς αὐτοῦ τοῦ ποιμαντικοῦ ἔργου δέν θά ἀπέδιδαν, ἐάν δέν ἔτρεφε τόν λαό μέ τόν Ἄρτο τόν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάντα, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου, καί ἐάν δέν τοῦ προσέφερε τήν δυνατότητα νά ὡριμάζῃ πνευματικά μέσα στή θεία Λατρεία. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος συχνά ἱερουργοῦσε τήν Ἄχραντο Ἱερουργία, χοροστατοῦσε στίς Πανηγύρεις καί Ἀγρυπνίες καί ἁγίαζε τό λαό.
Μαρτυρεῖται ἀκόμη, ὅτι ἐπεδίδετο καί στήν κατ’ ἰδίαν ποιμαντική βοήθεια καί καθοδήγησι τοῦ ποιμνίου του27. Στήν 47η μάλιστα ὁμιλία του ἀπευθύνεται τήν ἑξῆς ἔκκλησι:
«Εἰς τις μή συνοράν ἔχει κατά πάντα τῶν ὑπ’ ἐμοῦ διδασκομένων ἐπ’ ἐκκλησίας τήν δύναμιν, προσερχέσθω καί κατ’ ἰδίαν ἐπερωτάτω, καί σαφέστερον ἀκούσεται καί εἰς ἔργον προάξει τό ἀκουσθέν»28. Νά ἐρωτήσῃ ὄχι μόνο γιά νά μάθῃ, ἀλλά γιά νά ἐφαρμόσῃ.
Ἐκ τῶν πρώτων του ἐπιδιώξεων ὡς Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης ἦτο καί ἡ οἰκοδομή τῶν ἱερέων «τῶν θεμελίων καί στύλων τῆς Ἐκκλησίας, ὕστερα ἀπό τόν πρῶτον καί μόνον θεμέλιον τόν Ἰησοῦν» καί «οἰκοδόμων καί συνεργῶν αὐτοῦ τοῦ ἀρχιερέως, τοῦ πρώτου οἰκοδόμου καί τεχνίτου, ὕστερα ἀπό τόν Χριστόν»29.
Κατά τόν ἅγιο Φιλόθεο, διά τῆς οἰκοδομῆς τῶν ἱερέων ἀπέβλεπε στήν οἰκοδομή τῆς Ἐκκλησίας. Σέ ἰδιαίτερα ἱερατική Σύναξι τούς ἐξήγησε τούς περί ἱερωσύνης λόγους τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καί τούς ἐδίδαξε γιά τό ὕψος τῆς ἱερωσύνης καί τά ὑψηλά ἱερατικά των καθήκοντα.

Περί τῶν τρόπων τῆς ποιμαντικῆς του μερίμνης καί τοῦ θείου ζήλου του ὁμιλεῖ ὁ βιογράφος του συχνά.  Θά ἀναφέρω χαρακτηριστικά παραδείγματα.  Διά τήν προσφορά του στούς χριστιανούς τῆς Λήμνου κατά τήν ἐκεῖ προσωρινή παραμονή γράφει ὁ βιογράφος του:
«Ὅσα δέ καλά ἔκαμεν εἰς τήν νῆσον ἐκείνην, τίς δύναται μέ εὐκολίαν νά τά διηγηθῇ; ὅστις εὐθύς ὁπού ἐβγῆκεν ἐκεῖ, μίαν ἡμέραν δέν ὑπέφερε νά περάσῃ, χωρίς νά προξενήσῃ εἰς τούς κατοίκους ἐκεῖ ψυχικήν ὠφέλειαν, παιδαγωγῶν καί τελειώνων τό παχύ καί βάρβαρον ἦθος τοῦ λαοῦ ἐκείνου, καί τάς κεχερσωμένας καρδίας ἡμερώνοντας, καί ποιώντας αὐτάς γονίμους καί καρποφόρους, καί μέ λόγους καί μέ ἔργα, καί μέ ἱεράς διδαχάς καί μέ τόν ἁγιασμόν τῶν θείων λειτουργιῶν, καί τῶν λοιπῶν ἱερῶν μυστηρίων τήν μετάδοσιν»30.
Παρόμοιο ζῆλο ἔδειξε ὁ Ἅγιος κατά τήν ὑπ’ αὐτοῦ τριετῆ διαποίμανσι τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἐσφιγμένου, ὅπως καί κατά τήν περίοδο τῆς αἰχμαλωσίας του ἀπό τούς Τούρκους31.
Πρός τό τέλος τῆς ἐπιγείου ζωῆς του, καίτοι πάσχων ἀπό «βαρείαν ἀσθένειαν τῶν σπλάγχνων», καθόλου δέν ἐμείωσε τόν ζῆλο,
«...ἀλλ’ ἐκεῖνος καί ταύτης (τῆς ἀσθενείας) ἀνώτερος ἐφαίνετο.... μέ τήν πρός Θεόν νεῦσιν καί τήν θερμήν τοῦ ποιμνίου ἀγάπην· (ὅτι ἠγάπα ἀξίως, καί ἀμοιβαίως ἠγαπᾶτο θαυμαστῶς ὑπό τοῦ ποιμνίου) καί κατά τήν συνήθειάν του, δέν ἔλειπε νά ἐκτελῇ τά θεῖα καί ὑψηλά· ἐδίδασκεν, ἐλειτούργει, ἐπαρρησιάζετο, καί ἐπανηγύριζεν εἰς τάς θείας ἑορτάς, μέ τήν τελετή τῶν μυστηρίων, καί μέ κάθε τρόπον τήν σωτηρίαν καί τόν ἁγιασμόν τοῦ λαοῦ ἐνήργει ἄοκνα»32.


________________________________________________________________



27.Βλέπε Βίος, σελ. 145.
28.Γρηγορίου Παλαμᾶ Ἔργα, Ε.Π.Ε., ἔνθ’ ἀνωτ. τόμ.11, σελ. 112, §4.
29.Βίος, σελ. 144.
30.Βίος, σελ. 139.
31. «Ὁλόκληρον χρόνον ἐτελείωσεν ὁ γενναῖος Γρηγόριος, ὁπού ἐταλαιπωρεῖτο καί ἐκακοπαθοῦσεν ἀπό τήν σκλαβίαν, καί ἀπό τά κακά τῆς σκλαβιᾶς· καί ποτέ μέν ἐδίδασκε τούς εὐσεβεῖς νά ἔχουν ὑπομονήν καί νά δείχνουν ἀνδρείαν εἰς τά κακά τῆς αἰχμαλωσίας, καί νά μήν παραμελοῦν καί κάθε ἄλλην ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς, κάνοντάς τους νά ἐλπίζουν εἰς τά μέλλοντα ἀγαθά, καί μάλιστα τούς ἐκατέπειθεν εἰς ἐκεῖνα ὁπού ἐδίδασκε, μέ τόν ἐδικόν του παράδειγμα, ὁπού καί γενναῖος ἔστεκεν εἰς τούς ἐπερχομένους πειρασμούς, καί ἀπό τά ἐδικά του ποτέ δέν ἔπαυε, ἤγουν νηστείας καί προσευχάς, καί τά τοιαῦτα, ἄλλοτε δέ ἐξήλεγχε τούς ἀσεβεῖς καί ἐστηλιτευε μέ πολλούς λόγους λαμπρότατα τῆς πλάνης μυστήρια· διά τήν ὁποίαν ἐλευθεροστομίαν καί παρρησίαν του, καί πληγάς ἀναμφιβόλως ὑπέμεινε διαφόρους καί θλίψεις, καί μάρτυς ἀναίμακτος τῆς ἀληθείας καί λαμπρός ἀθλητής τῆς εὐσεβείας ὑπέστρεψεν» (Βίος, σελ. 174).
32.Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 187.

Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου
Ἅγιον Ὄρος
2000

σελ. 77-79

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης