Τὰ κτιστὰ φῶτα τοῦ κόσμου καὶ τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Μέρος Ι'. Π. Γεώργιος Καψάνης

Τὰ κτιστὰ φῶτα τοῦ κόσμου καὶ τὸ Ἄκτιστο Φῶς τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Μέρος Ι'

Κάποιος νέος, τελειόφοιτος Πανεπιστημιακῆς Σχολῆς, πού ἦλθε στό Ἅγιον Ὄρος, μοῦ ἐξέφρασε τήν ἐμπειρία τοῦ κενοῦ πού εἶχε μετά ἀπό προσπάθεια νά βρῇ τό νόημα τῆς ζωῆς του γιά ἀρκετά χρόνια σέ ἔντονα πολιτικοποιημένη ζωή, μετά στίς διαπροσωπικές σχέσεις μέ πρόσωπα τοῦ ἄλλου φύλλου καί σέ «πνευματικότητες» ἀνατολικῶν θρησκειῶν. Τελευταῖα εἶχε ἀνακαλύψει τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί εἶχε αἰσθανθῆ ὅτι ὑπάρχει ἕνα ἄλλο Φῶς γιά τήν ψυχή.
Ὅλα τά κτιστά φῶτα, οἱ ἀξίες, ἠμποροῦν νά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο, ὅταν μένουν στά σχετικά τους ὅρια καί δέν τοῦ ἐμποδίζουν τή θέα τοῦ Ἀκτίστου Φωτός·  ὅταν χαριτώνονται ἀπό τό Φῶς τοῦ Θεοῦ καί ὁδηγοῦν σ’ αὐτό.

 Ἡ φυσική γνῶσις, κακά τόν ἅγιο Γρηγόριο, δέν ἠμπορεῖ νά γίνῃ πνευματική, ἐάν μαζί μέ τήν πίστι δέν συγγενεύῃ καί μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μᾶλλον δέ ἐάν δέν ἀναγεννηθῇ ἀπό τήν ἀγάπη καί τήν ἐξ αὐτῆς χάρι.

Τότε γίνεται κάτι ἄλλο ἐν σχέσει μέ τήν προηγούμενη, γίνεται «καινή τε και θεοειδής, ἁγνή, εἰρηνική, ἐπιεικής, εὐπειθής, μεστή τε λόγων τούς ἀκούοντας οἰκοδομούντων καί καρπῶν ἀγαθῶν», σοφία πού ὑποτάσσεται στήν ἄνωθεν σοφία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού γνωρίζει καί ἀποδέχεται τά χαρίσματα τοῦ Πνεύματος37.
Ἡ ἄλλη γνῶσις (καί οἱ ἄλλες συνεπῶς χωρίς Χριστό ἀξίες) τελικά γίνονται ἀπαξίες καί ὁδηγοῦν τόν ἄνθρωπο στήν ἀπόκτηση καί τόν δαιμονισμό.
Ὁ αἰώνας μας εἶναι μάρτυς τῆς θηριωδίας καί βαρβαρότητος, στήν ὁποία ἐκπίπτει ὁ ἄνθρωπος «τῶν φώτων» ἀλλ’ ὄχι τοῦ Ἀκτίστου Φωτός.
Οἱ ὀρθόδοξοι πρόγονοί μας του Βυζαντίου καί τῆς Τουρκοκρατίας, ἀκολουθοῦντες τήν Ὀρθδόξο παράδοσι καί τόν δάσκαλο τοῦ Γένους τῶν Ὀρθοδόξων καί τοῦ Ἑλληνικοῦ Γένους ἅγιο Γρηγόριο, ἤθελαν ὅλες οἱ ἀξίες νά καταξιώνωνται στό Φῶς τοῦ Χριστοῦ· ἡ οἰκογένεια, τό σχολεῖο, ἡ κοινωνική ζωή, ἡ πολιτική. Ἄς θυμηθοῦμε  τό ποιηματάκι τῶν παιδιῶν τῶν κρυφῶν σχολεῖων: «Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου νά περπατῶ, νά πηγαίνω στό σχολειό, νά μαθαίνω γράμματα, γράμματα σπουδάγματα, τοῦ Θεοῦ τά πράγματα».  Τό ποιηματάκι αὐτό ἐκφράζει ἁπλᾶ τήν θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καί τῆς Ὀρθοδοξίας γιά τήν ἐν Χριστῷ παιδία τῶν ἀνθρώπων.
Οἱ Ὀρθόδοξοι πρόγονοί μας ἔδιναν μία αἰώνια σημασία σ’ ὅλα τά ἀνθρώπινα, γιατί τά συνέδεαν μέ τόν Θεόν. Ἀκόμη καί τό κράτος δέν τό ἔβλεπαν ὡς αὐτοσκοπό ἀλλά ὡς προθάλαμο τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.
Ἔτσι τό σχολεῖο, ἡ οἰκογένεια, ἡ παιδεία ἀνεδείκνυαν ἀνθρώπους πραγματικά φωτισμένους, ὄχι μόνο μέ τά κοσμικά φυσικά φῶτα ἀλλά μέ τό αἰώνιο Φῶς τοῦ Θεοῦ.

____________________________________________________________________

37. Ὑπέρ τῶν Ἱ. Ἡσυχ. 1,1 ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 82, στίχ 3.

Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου
Ἅγιον Ὄρος
2000

σελ. 29-36

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης