Ὁ διάλογος τῶν Ὀρθοδόξων μέ τό Ἰσλάμ κατά τό παρελθόν. Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ. Π. Γεώργιος Καψάνης. Μέρος Γ' (Περιέχεται μετάφραση στά Ἀραβικά). (الارثوذكسية والاسلام)

 Ὁ διάλογος τῶν Ὀρθοδόξων μέ τό Ἰσλάμ κατά  τό παρελθόν

 Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

Μέρος Γ'

Κατά τήν μακραίωνη ἱστορική συνύπαρξι τῶν ὀρθοδόξων χριστιανικῶν καί τῶν μουσουλμανικῶν λαῶν ἡ Ὁρθόδοξος Ἐκκλησία μας βρισκόταν σέ ἕνα διαρκῆ ὀρθοδοξο-ισλαμικό ‟διάλογο’’. Ἡ Ἐκκλησία διαλέχθηκε γνήσια καί αὐθεντικά διά τῶν Ἁγίων της, οἱ ὁποῖοι ἐβίωσαν αὐθεντικά τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί γι’ αὐτό κατενόησαν σέ βάθος τό δόγμα καί τό ἦθος τοῦ Ἰσλάμ.
Ἀντιπροσωπευτικά δείγματα αὐτοῦ τοῦ ‟διαλόγου’’ σέ διαφορετικές περιόδους τῆς ἰσλαμο- χριστιανικῆς ἐπικοινωνίας εἶναι οἱ διάλογοι πού πραγματοποίησαν ὁ ἅγιος Ἰώαννης ὁ Δαμασκηνός (Η΄ αἰώνας), ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (ΙΔ΄ αἰώνας) ὁ ἱερός Γεννάδιος ὁ Σχολιάριος (ΙΕ΄ αἰώνας) καί ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης (ΙΗ΄-ΙΘ΄ αἰῶνες).
Ἡ ἐκπληκτική θεολογική ὁμοιομορφία τῶν διαλόγων αὐτῶν ἀποδεικνύει τό ἐνιαῖο πνεῦμα, κάτω ἀπό τό ὁποῖο διαλέγονται οἱ Ἅγιοι, ἀνεξαρτήτως ἀπό τήν ἱστορική περίοδο πού διανύει τό Ἱσλάμ καί ἀπό τήν πολιτική καί κοινωνική κατάσταση τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν.
Αὐτοί οἱ διάλογοι μποροῦν μέ ἀσφάλεια νά θεωρηθούν καί ἡ αὐθεντική ἔκφρασις τοῦ διαλόγου τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν μέ τό Ἰσλάμ.
Τά χαρακτηριστικά τῶν διαλόγων εἶναι τά ἑξῆς:
α) Τό Ἰσλάμ ἀντιμετωπίζει μέ πνευματικκά κριτήρια. Οὔτε ἡ πολιτική κατ’ ἀρχήν ὑπεροχή οὔτε καί ἡ μεταγενέστερη δουλεία τῶν Ὀρθοδόξων ἐπηρέασαν τήν κρίση τῶν Ἁγίων γιά τό Ἰσλάμ. Γιά τόν λόγο αὐτό δέν θεωροῦμε ἐπιτυχημένο τόν χαρακτηρισμό ὡρισμένων ἀτνι-ισλαμικῶν ἔργων ὡς φανατικῶν, ὅπως π.χ. τοῦ ἁγίου Μάξιμου τοῦ Γραικοῦ. Πρόκειται γιά διαφορετική ἔκφρασι τοῦ διαλόγου, ὥστε νά ἀνταποκρίνεται σέ συγκεκριμένες ποιμαντικές ἀνάγκες.
β) Ὑπάρχει διαχρονική πιστότις στό Ὀρθόδοξο δόγμα, ἡ ὁποία παίρνει σέ κάθε διάλογο τήν μορφή ἀνασκευῆς τῆς πλάνης τοῦ Ἰσλάμ καί ὁμολογίας τοῦ δόγματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
γ) Ἡ ἀνωτερότης τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ προβάλλεται ὡς ἀπόδειξις τῆς ἀληθοῦς Πίστεως. Δέν παραδέχοντο οἱ Ἅγιοι κοινά ἀνθρωπιστικά ἰδεώδη στόν Χριστιανισμό καί στό Ἰσλάμ. Καί,
δ) Τό κίνητρο τῶν Ἁγίων γιά διάλογο μέ τό Ἰσλάμ εἶναι ἡ χριστοκεντρική ἀγάπη πρός τούς ἀλλοπίστους. Ποτέ ἡ ἀγάπη αὐτή δέν ἦταν ἀνθρωποκεντρική.
Τά κριτήρια αὐτά θεμελιώνονται στήν πίστι τῶν Ὀρθοδόξων στό Τριαδικό Θεό, στήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί στό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας ὡς Σώματος Χριστοῦ. Θεμελιώνονται ἐπίσης στήν ἀγάπη, πού ἀπορρέει ἀπό τήν πίστι αὐτή καί προσφέρεται ἀπό τόν Χριστιανισμό ὡς τό ἀσφαλέστερο μέσον γιά τήν ἐπιδίωξι τῆς εἰρηνικῆς συνυπάρξεως καί συνεργασία μέ τούς Μουσουλμάνους, χωρίς νά τίθεται σέ κίνδυνο ἡ ἀκεραιότης τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καί ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία τῶν Ὀρθοδόξων. Θεμελιώνονται, τέλος, στήν ἐμπειρία ὅτι τά θρησκευτικά σχήματα πού δέν εἶναι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι πλάνη καί ὁδοί ἀπωλείας.
Ἔχοντες ὑπ’ ὄψιν αὐτόν τόν ὀρθοδοξο-ισλαμικό ‟διάλογο’’, ἀποροῦμε μέ τίς μεθοδεύσεις τοῦ συγχρόνου διαλόγου μέ τό Ἰσλάμ. Ἐπειδή παραθεωροῦνται οἱ ἀνωτέρω προϋποθέσεις θεωροῦμε ὅτι καί ἡ συνείδησις τῆς Ἐκκλησίας δέν θά ἀποδεχθῆ τόν διάλογο. Ἡ Ἐκκλησία διαθέτει πλούσα πεῖρα ἀπό τήν μακραίωνη ἐπικοινωνία της μέ τό Ἰσλάμ, ἔτσι ὥστε εἶναι σέ θέσι νά διακρίνη τό πνεῦμα κάθε νέου διαλόγου.
Ἡ σύγκρισις τοῦ συγχρόνου ἀκαδημαϊκοῦ διαλόγου μέ τούς προαναφερθέντες διαλόγους μπορεῖ ἄριστα νά φανερώση τίς θεολογικές ἀστοχίες τοῦ συγχρόνου ἀκαδημαϊκοῦ ὀρθοδοξο-ισλαμικοῦ διαλόγου.

Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου

Ἅγιον Ὄρος 1997

 σελ. 14-16

Ἀκολουθεί μετάφραση τοῦ κειμένου στά Ἀραβικά ἀπό τόν π. Ἀθανάσιο Χενείν

 ثالثا:الحوار بين الارثوذكس والاسلام فى الماضى

 Ο διάλογος των Ορθοδόξων με το Ισλάμ κατά το παρελθόν

أن الكنيسة الارثوذكسية قد مارست عبر التاريخ  التقارب والتعايش بين الارثوذكس المسيحيين  وبين الشعوب الاسلامية وعاشت الحوار بشكل دائم. أن الكنيسة قد تحاورت بشكل جدى وأصيل وذلك عن طريق قديسيها وعلمائها الذين عاشوا سر الكنيسة فى المسيح ذو الطبيعتين فى أقنوم واحج كما علم وقرر المجمع المسكونى الكبير فى خلقييدونية عام 451 ميلادية’ ولهذا أستطاعوا فهم عمق عقيدة وشخصية الاسلام.

من أهم نماذج الحوارات بين الجماعات الاسلامية –المسيحية هى تلك الحوارات التى تمت بين القديس اليونانى والعربى اللسان يوحنا الدمشقى (القرن السابع) ’ والقديس غريغوريوس بالاماس (القرن 14 )’وجيناديوس الاسخولارى (القرن 15 )’والقديس نيقوديموس الأثوسى (القرن 18 -19 ).أن الانسجام اللاهوتى  الروحى بين الحوارات يظهر الفكر الواحد والروح الواحد الذى تحاور به القديسون ولم يتأثر الحوار’ لأنه لاهوتى ’ بالحقبة التاريخية التى يمر بها الاسلام وبين الظروف التاريخية والسياسية للشعوب الارثوذكسية.تعتبر هذه الحوارات أصدق تعبير عن خواص الحوار اللاهوتى بين  الشعوب الارثوذكسية وبين الاسلام.

أن أهم خواص الحوارات اللاهوتية  السابق ذكرها هى :

1 –ترى هذه الحوارات الاسلام على أساس معايير روحية لاهوتية صرفة.لم يؤثر على هذا الحوار أية عوامل أخرى مثل التفوق السياسى أو عبودية الارثوذكس للحكم العثمانى أو البترودولار أو الارهاب الاسلامى.ولهذا لا نوافق على وصف بعض الكتابات ضد الاسلام على انها كتابات متعصبة .أن هذه الكتابات ضد الاسلام تمثل مرحلة من مراحل الحوار وتقابل متطلبات محددة فى مسيرة الحوار.لقد متب الجمنشقى عن الاسلام أنه بدعة مسيحية (راجع الياس المر :الاسلام بدعة مسيحية ) ’ولقد ساهم فى ظهوره الراهب بحيرى المونوفيزيتى الذى علم محمد المسيحية الهرطوقية الغير الخلقيدونية.

2 –يوجد استمرارية عقائدية وأمانة للتعليم الارثوذكسى  وهذه الأمانة تأخذ فى كل حوار شكل اظهار انحرافات الاسلام والاعتراف بالعقيدة الارثوذكسية.

3 –أن سمو الاخلاق والقيم المسيحية يظهران كدليل على  الايمان الحق .لا يرى القديسون أية قيم انسانية  مشتركة  بين المسيحية والاسلام  فيما يخص رؤية الانسان والمرأة والحريات الأساسية.

4 –أن دافع القديسين من وراء الحوار مع الاسلام ومع غيره هو الحب المتمركز فى المسيح نحو اتباع العقائد الأخرى .   ان هذه المحبة هى محبة من منطلقات لاهوتية وليست انسوية(هيومانيستيك).هى ليست محبة نسطورية (تفصل الانسان عن الله ) ولا مونوفيزيتية (تلغى الانسان تحت سطوة اله غاشم  ذو كبيعة واحدة الهية متسلطة!!!) .

أن هذه المعايير تقوم على أساس ايمان الارثوذكس بالله الثالوث ’ بلاهوت المسيح وبسر الكنيسة كجسد المسيح الممتد فى التاريخ والكون.تقوم المعايير ايضا على أساس الحب الذى ينبع من الايمان ويقدم من المسيحيين كأضمن وسيلة لتحقيق السلام والتعايش والتعاون بين الارثوذكس والمسلمين لأنه ولو سمح الله أن تأكل الذئاب الحملان فالخبرة التاريخية أثبتت لإن الذئاب كثيرا ما تحولت الى حملان (راجع الاعداد الكبيرة من المتحولين الى المسيحية من الاسلام) ’ هذا بدون أن ننتنازل عن حرف من حروف الايمان الارثوذكسى ومنظومة الخلاص الارثوذكسى فى المسيح.وايضا تتأسس على الخبرة أن الاشكال المختلفة للتجرية الدينية الطبيعية ليست هى الارثوذكسية ’ ولا تمثل الكنيسة الارثوذكسية بل هى ضلالات وبدع هلاك.

نحن ’ وبعد أن درسنا تاريخ  الحوار الارثوذكسى- الاسلامى ’نتعجب على ما يتم من مناورات سياسية و غير لاهوتية فى الحوارات المعاصرة مع الاسلام .أن تجاهل التعايير السابقة سوف يؤدى الى أن الحس والضمير الكنسى الارثوذكسى  سوف يرفض  الحوار.أن الكنيسة الارثوذكسية تملك خبرة غنية نتيجة علاقتها بالاسلام ’مما يؤدى الى أنها صارت لديها الحس فى أن تفحص وتميز كل حوار جديد.أن المقارنة بين الحوار الاكاديمى المعاصر والحوارات الأبائية المشار اليها ’ يظهر لنا وبكل وضوح الانحرافات اللاهوتية التى أتى بها هذا الحوار أو الحوارات.

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Γιά νά διαβάσετε τά ὑπόλοιπα πατήστε  Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ- π. Γεώργιος Καψάνης