Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ. Π. Γεώργιος Καψάνης. Μέρος Α' (Περιέχεται μετάφραση στά Ἀραβικά). (الارثوذكسية والاسلام)

Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

Κριτική προσέγγισις τοῦ ἀκαδημαϊκοῦ διαλόγου

ὑπό τό φῶς τῶν Ἁγίων Πατέρων

Μέρος Α'
 

Ὁ ἀκαδημαϊκός διάλογος Ὀρθοδοξίας καί Ἰσλάμ, ὁ ὁποῖος πραγματοποιεῖται μέ τήν πρωτοβουλία τοῦ Ὀρθοδόξου Κέντρου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Βασιλικῆς Ἀκαδημίας γιά τήν ἔρευνα τοῦ Ἰσλαμικοῦ Πολιτισμοῦ (Ἰορδανία), συνεπλήρωσε τήν πρώτη δεκαετία (1986-1996).

Στό τέλος αὐτῆς τῆς δεκαετίας θεωροῦμε ἀπαραίτητη τήν θεολογική του ἀξιολόγησι. 

Μελετῶντας τήν ἐξέλιξί του καί ἀναζητοῦντες τίς θεολογικές του προϋποθέσεις διαπιστώνουμε ὅτι προωθοῦνται τρόποι προσεγγίσεως τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Μουσουλμάνων βασιζόμενοι σέ ἕνα διαθρησκευτικό συγκρητισμό, ὁ ὁποῖος ἄρχισε νά διαμορφώνεται τίς τελευταῖες δεκαετίες τοῦ αἰῶνος.

Τόν συγκριτισμό αὐτόν ἐκφράζει μέ σαφήνεια ὁ Ἀστέριος Ἀργύριου, μελετητής τοῦ Ἰσλάμ καί καθηγητής στό Πανεπιστήμιο τοῦ Στρασβούργου. Ἀναφερόμενος στήν σύγχρονη ἰσλαμολογική ἔρευνα γράφει ὅτι οἱ ἰσλαμολόγοι ἀνεγνώρισαν στό Ἰσλάμ «τή θρησκεία πού δοξολογεῖ τόν ἴδιο μέ μᾶς Θεό, τό Θεό τοῦ Ἀβραάμ, τόν κοινό Πατέρα ὅλων τῶν πιστῶν»¹.

 Εἶναι, ὡς γνωστόν, ἀποστολική ἡ πίστις ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἡ μόνη Ὁδός πρός τόν Θεό Πατέρα. Ἐν τούτοις ὁ καθηγητής Ἀργυρίου, σάν νά μή δέχεται τήν πίστι αὐτή, ἐρωτᾶ: «Τί λοιπόν θά ἐμπόδιζε τή σύγχρονη θεολογία νά ἀναγνωρίσει στό πρόσωπο τῆς θρηκείας τοῦ Μωάμεθ μίαν ‟ὁδόν πρός σωτηρίαν’’ τῶν ἀνθρώπων;»². 

Διότι, «‟τό Πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ’’ (Ἰωάν. 3, 8) καί ‟ἀνεξερεύνητα τά κρίματα τοῦ Θεοῦ καί ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὀδοί αὐτοῦ’’ (Ρωμ. 2, 33). Ὁ Θεός ἔχει τή δύναμη νά χρησιμοποιήση τήν ‟ὁδόν σωτηρίας’’ πού θέλει καί ὅποτε τό κρίνει σκόπιμο. 

Ἡ ἄπειρος πρός τούς ἀνθρώπους ἀγάπη του μπορεῖ νά ἀνοίξει ‟ὁδούς θεογνωσίας καί σωτηρίας’’ πού ὁ ἀνθρώπινος νοῦς μας ἀδυνατεῖ νά ἐξιχνιάσει. Πῶς μποροῦμε λοιπόν νά ἰσχυριστοῦμε ὅτι ἡ ἐμφάνιση καί ἡ δράση τοῦ μωαμεθανισμοῦ στόν κόσμο εἶναι ἔργο τοῦ Διαβόλου καί ὄχι τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἀντιχρίστου καί ὄχι του Χριστοῦ;»³.

Ἐπ’ αὐτῆς τῆς συγκρητιστικῆς βάσεως στηρίζονται καί οἱ τέσσερις θεολογικές του θέσεις, τίς ὁποῖες προτείνει ὡς σημεῖα ἀφετηρίας γιά ἕνα σύγχρονο χριστιανο-ισλαμικό διάλογο4.
Ὁ συγκρητισμός αὐτός ἔχει βρεῖ πρόσφορο ἔδαφος καί στόν χῶρο τῆς ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας. Ἀπό ὀρθόδοξο θεολόγο ὑποστηρίζεται γιά τήν μουσουλμανική θρησκευτικότητα ὅτι «δέν πρόκειται -ὅταν (τήν) βιώνουν σοβαρά καί μέ συνέπεια (οἱ Μουσουλμάνοι) – γιά τυφλή τήρηση ἐντολῶν, ἀλλά γιά δοκιμασμένους τρόπους ἐπίγνωσης καί βίωσης τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καί τοῦ θείου θελήματος, γιά πλήρωμα ζωῆς μέσα τους καί γύρω τους»5.
Στόν ἴδιο χῶρο κυκλοφοροῦν καί τολμηρότερες συγκρητιστικές ἀπόψεις, οἱ ὁποῖες δημοσιεύονται χωρίς καμμία ὀρθόδοξη κριτική: «Γιά τό μέλλον ἕνα μόνο εἶναι βέβαιο: στό τέρμα τόσο τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ὅσο καί τῆς πορείας τοῦ κόσμου δέν θά στέκονται ὁ Βουδισμός, ἤ ὁ Ἰνδουϊσμός, ἀλλά οὔτε τό Ἰσλάμ καί ὁ Ἰουδαϊσμός.
Ναί, οὔτε καί ὁ Χριστιανισμός. Καμιά θρησκεία. Ἀλλά μόνον ὁ ἴδιος ὁ Ἄρρητος..... Καί στό τέρμα δέν θά στέκεται πιά μεταξύ θρησκειῶν διαχωριστικά κάποιος προφήτης ἤ φωτιστής δέν θά στέκεται οὔτε ὁ Μωάμεθ οὔτε ὁ Βούδας. Μάλιστα, δέν θά στέκεται πιά διαχωριστικά οὔτε καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός....»6.
Ἡ ἔκδοσις τοῦ Κορανίου σέ ἑλληνική μετάφρασι μέ τίτλο ‟Τό ἱερό Κοράνιο’’ καί ἡ δαφήσμισίς του ἀπό περιοδικό σπουδῆς στήν Ὀρθοδοξία, φανερώνει ὅτι τό πνεῦμα αὐτό ἔχει ἀρχίσει νά ἐπηρεάζῃ καί τήν θρησκευτική διανόηση στήν Ἑλλάδα, τήν στιγμή μάλιστα πού σύγχρονες ἐκδόσεις (1996) τοῦ Κορανίου στήν Εὐρώπη δέν τό τιτλοφοροῦν ὡς ἱερό.
Ὅταν σέ ὅλα αὐτά προστεθοῦν καί οἱ χαρακτηρισμοί τοῦ Μωάμεθ ὡς προφήτου ἀπό Ὀρθοδόξους ἐκκλησιαστικούς ἡγέτας, ὅπως π.χ. ἀπό τόν ἐκλιπόντα Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Παρθένιο, τότε εἶναι εὔλογο νά ἀνηχοῦμε καί γιά ἀλλοίωση τοῦ φρονήματος καί ἐκκλησιαστικῶν ἀκόμη ἀνδρῶν.
Ὑπάρχουν ἰσχυρές ἐνδείξεις ὅτι ὁ διαθρησκευτικός αὐτός συγκριτισμός ἀπετέλεσε καί τήν θεολογική προϋπόθεση τοῦ ὑπ’ ὄψιν μας ὀρθοδοξο-ισλαμικοῦ διαλόγου. Οἱ πρωτεργάται τοῦ διαλόγου ἀρνοῦνται φραστικῶς τόν διαθρησκευτικό συγκρητισμό7. Στήν πραγματικότητα ὅμως διολίσθησαν σέ αὐτόν, ὅπως θά φανῆ ἀπό τήν κατώτερη ἀνάλυση.

 ______________________________________________________________________________

1. Κοράνιο καί χριστιανική πίστη. Σκέψεις πάνω στόν ἰσλαμοχριστιανικό διάλογο χτές καί σήμερα, περιοδ. ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ, τεῦχ. 3 (1992), σελ. 40.
2. Δυνατότητες ἑνός νέου διαλόγου μεταξύ Χριστιανισμοῦ καί Μουσουλμανισμοοῦ, ΕΕ ΘΣΠΘ, τόμ. 24 (1979), σελ. 410.
3. Ἐνθ’ ἀνωτ. σελ. 408.

4. Ἐνθ’ ἀνωτ. σελ 407-411.
5. Γεωργίου Τσανανᾶ, Διδάσκοντος γιά τό Ἰσλάμ στό Λύκειο (Προϋποθέσεις -ἰδέες- προτάσεις), περιοδ. ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ τεῦχ. 3 (1992), σελ. 159.
6. Περιοδ. ΚΑΘ’ ΟΔΟΝ, Κείμενα- Ἀπόψεις, σελ. 163.
7. Ἐπίσκεψις, 368 (8.12.1986) σελ. 15.

Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ

Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου

Ἅγιον Ὄρος 1997

 σελ. 9-11

Ἀκολουθεί μετάφραση τοῦ κειμένου στά Ἀραβικά ἀπό τόν π. Ἀθανάσιο Χενείν

أولا :الحوار الاكاديمى بين الاسلام والارثوذكسية


أن الحوار الاكاديمى المقصود من هذه الدراسة هو ذلك اللقاء الذى بادر بالدعوة اليه المركز الارثوذكسى للبطريركية المسكونية بجنيف –سويسرا ’ بالتعاون مع قسم الحضارة الاسلامية بالاكاديمية الملكية بالاردن .وعمر هذا الحوار الأن عشر سنوات (1986 -1996 ).
لقد مضى على الحوار عشر سنوات ’ ولهذا نحن أمام ضرورة تقييم هذا الحوار من وجهة لاهوتية .لاحظنا ’ بعد فحص نصوص الحوار والبحث فى أساساته ومنطلقاته اللاهوتية ’ وجدنا أنه يتم ’ فى العشر السنين الأخيرة ’الترويج لسبل تقارب بين الارثوذكس والمسلمين  قائمة على أساس لون من الوان التلفيق الدينى والمجاملات لأمراء البترودولار.
يوضح لنا هذا الجو التلفيقى بوضوح علمى البروفسور أستيريوس أرجيرويوس ’ الدارس للاسلام والاستاذ فى جامعة ستراسبورج .يشير البروفسور الى الدراسات والابحاث الاسلامية المعاصرة ’ وهوم يرى أن علماء الاسلاميات (ليسوا بالضرورة مسلمون )يرون فى الاسلام ديانة تعبد الله الذى يعبده الارثوذكس ’ اله ابراهيم وهو اله كل المؤمنين.( راجع :القرأن والايمان المسيحى ’ نظرات فى الحوار الاسلامى-المسيحى بين الأمس واليوم –دورية (معا على الطريق ) تسالونيكى’عدد 3 ’ 1992 ص 40
أن الايمان بأن المسيح هو الطريق الوحيد نحو الله الأب هو أيمان رسولى قديم وراسخ.ولكن يبدا أن البروفسور اليونانى الارثوذكسى لا يقبل هذا الايمان ’ لهذا يتسأل فى بحث أخر( أفاق حوار جديد بين المسيحيين والمسلمين ’الدورية العلمية لكلية اللاهوت جامعة تسالونيكى ’طومس 24 ’ 1979 ص 410):ماذا سيمنع علم اللاهوت الارثوذكسى المعاصر من أن يعتبر ديانة وشخص محمد كطريق ما لخلاص البشر ’ ويزيد لأن الروح يهب حيث يشاء(يو3 :8 ) وأن ما أبعد أحكام الله عن الفحص وطرقه عن الاستقصاء(روم 2 :33 ).الله ’ حسب البروفسور ’ يملك السلطان أن  يستعمل "طريق الخلاص "  الذى يريده هو ومتى رأى ذلك مناسبا.ان محبة الله الغير المحدودة للبشر يمكن أن تفتح طرق معرفة الهية وخلاص لا يقدر عقلنا أن يسبر غورها .كيف يمكننا فى وسط هذه الاجواء التلفيقية أن نؤكد ونبشر بأن ظهور الديانة المحمدية فى العالم هو عمل الشيطان وليس عمل الله ’وهو رسالة (الانتيخرستوس-ضد المسيح) ولا تمت بصلة للمسيح الحقيقى.
يقوم البروفسور أرجيروس بمحاولة يائسة لتأسيس وتوثيق مواقفه اللاهوتية الاربع والتى يرى فيها ويقدمها على أنها أساسات لحوار اسلامى -مسيحى معاصر .لقد وجد هذا اللاهوت التلفيقى مكانا ومكانة فى اوساط اللاهوت الاكاديمى.قام أحد اللاهوتيين الارثوذكس بالقول أن التدين الاسلامى ’ حينما يحياه تابعوه بجدية ’ لا يمثل مجرد تمسك أعمى بوصايا ’ ولكن يظهر مناهج اختبارية فى المعرفة والحضرة الالهية فيهم وحولهم (جيورجيوس تساناناس :تعليم الاسلام فى المرحلة الثانوية ’دورية معا على الطريق ’ تسالونيكى عدد 3 ’1992 ص 159 ).أنتشر وفى نفس الاوساط أراء تلفيقية أكثر جرأة ويتم نشرها والترويح لها بلا اى محاولة نقد علمية من اللاهوتيين الارثوذكس بل وقى صمت مخزى! ’ فنقرأ (أننا متيقنون من شئ واحد بخصوص المستقبل ’ وهو أنه فى نهاية رحلة الانسان ونهاية الكون لن يقف لا البوذيةولا والهندوسية ولا حتى الاسلام ولا اليهودية ....ونعم وأقول ولا المسيحية  ولن يظهر أى دين من الاديان بل  سيظهر فقط ذالك الذى لا يراه أحد....وفى النهاية لن يقف أى نبى ليفصل بين الاديان أو مستنير  لا محمد ولا بوذا .....حتى ولا المسيح ....)نفس المرجع السابق ص 163 .أن اصدار ترجمة يونانية للقرأن باللغة اليونانية تحت عنوان " القرأن المقدس " والدعاية لها فى دوريات لاهوتية ذات صيت ’ يظهر أن هذا التيار قد يؤثر سلبا على العقلية اليونانية ’ فى نفس الوقت الذى ترى ترجمات أخرى فى بلاد أوربية (1996 )لا تسمى القرأن كتابا مقدسا .
اذا اضفنا الى هذا كله ’ قيام بعض كبار رجالات الكنيسة ’ مثل البطريرك الاسكندرانى الراحل بارثينيوس ’ بتسمية محمد بالنبى ’ هنا من حقنا أن نضطرب وأن لا يغمض لنا جفن بسبب هذه التيار الذى وصل الى تضليل اباء كبار فى الكنيسة.هناك دلالات كبيرة على أن هذا التلفيق  الدينى  شكل الاساس اللاهوتى للحوار الارثوذكسى –الاسلامى .التناقض الكبير أن القائمين على هذا الحوار مثل المطران دمسكينوس فى سويسرا ينكرون انهم  يمارسون تلفيقا دينيا(راجع أبسكيبسس 368 :2 -12 -1986 ص 15 )  ’وهم فى الواقع غارقون فيه حتى الاعناق كما سينظهر من بحثنا .

Ἐπιμέλεια κειμένου και πηγή στο Διαδίκτυο  Ἀναβάσεις

Γιά νά διαβάσετε τά ὑπόλοιπα πατήστε  Ὀρθοδοξία καί Ἰσλάμ- π. Γεώργιος Καψάνης