Ὁμιλία ἀρχ. Γεωργίου Καψάνη στήν Κύπρο μέ θέμα τήν «Ἑλληνορθόδοξο παράδοση». Μέρος Β'

Ἑλληνορθόδοξος παράδοση

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία Ἄρχ. Γεωργίου ἡγουμένου τῆς Ι. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους στήν Κύπρο τό 1985

Γι’ αυτό η Εκκλησία μας και ο λαός μας ήθελε όλα να περνάνε μέσα στην Εκκλησία. Ήθελε όλα να εκκλησιάζωνται, όλα να λειτουργούνται, για να γίνουν όλα ευχαριστία προς τον Θεό. Και να ζούμε όλοι έτσι, ανταλλάσσοντες δώρα μεταξύ μας και με τον Θεό.
Όλη μας η ζωή να γίνη, όπως είπαμε, μια ανταλλαγή δώρων, δηλαδή έκφρασις αγάπης. Πλήρωμα αγάπης και προσφοράς. Έτσι, ζώντας ο ορθόδοξος λαός μας εκκλησιαστικά, λειτουργικά, ευχαριστιακά, ζούσε Θεοκεντρικά. Δεν έβαζε εγωιστικά ο κάθε άνθρωπος κέντρο τον εαυτό του.
 Αλλά κέντρο είχε τον Θεό. Ανεγνώριζε τον Θεό ως πηγή όλων των δώρων. Τα δεχόταν όλα ως δώρα του Θεού και ευχαριστούσε τον Θεό. Όταν ο άνθρωπος δεν τοποθετηθή έτσι στην ζωή του, τότε βάζει κέντρο τον εαυτό του. Φτιάχνει μια ψεύτικη εικόνα του κόσμου, όπου αυταπατάται ότι αυτός είναι ο Θεός.
 Ξεχνάει πως ό,τι έχει είναι του Θεού και ότι ο Θεός είναι το κέντρο του κόσμου. Νομίζει ότι αυτός είναι το κέντρο του κόσμου, ότι όλοι αυτόν πρέπει να υπηρετούν και σ’ αυτόν να δουλεύουν. Τους ανθρώπους παύει να τους βλέπη ως δώρα του Θεού. Τους βλέπει ως αντικείμενα ή ως σκεύη ηδονής.
Δεν μπορεί να έχη την ορθή σχέσι ούτε με τους ανθρώπους ούτε με τα πράγματα.
 Δεν μπορεί πια να χρησιμοποιήση τον κόσμο βασιλικά, δηλαδή με αρχοντιά. Ούτε ιερατικά και προφητικά. 
Ο άνθρωπος πλάστηκε από τον Θεό βασιλεύς, ιερεύς και προφήτης μέσα στην δημιουργία. Ο άνθρωπος μετά την πτώση έχασε τη δυνατότητα να λειτουργή σαν βασιλεύς, ιερεύς και προφήτης. Ο Θεάνθρωπος Χριστός ως τέλειος βασιλεύς, ιερεύς και προφήτης δίνει στον άνθρωπο με το Άγιο Βάπτισμα και το Χρίσμα τη δυνατότητα να ξαναβρεί την βασιλική, ιερατική και προφητική λειτουργία.                                              
 Όταν ο άνθρωπος λοιπόν με αρχοντιά χρησιμοποιή την κτίσι, δεν κάνει ποτέ εγωιστική χρήσι της κτίσεως. Όταν ο άνθρωπος κάνει εγωιστική χρήσι της κτίσεως, του φυσικού του περιβάλλοντος, τότε το κακοποιεί και φτιάχνει ένα κόσμο αβίωτο, όπως έχουμε πάθει σήμερα.
Η χρησιμοποίησις που κάνουμε σήμερα στην κτίσι είναι αλόγιστη, εγωιστική, παράλογη. Ενώ ο κόσμος του Θεού είναι ωραίος, εμείς τον ασχημίζουμε, και τελικά δεν μπορούμε να ζήσουμε μέσα σ’ αυτόν. Γίνεται η ζωή μας βάσανο και οδύνη. Όταν όμως ο άνθρωπος μάθη να χρησιμοποιή σωστά τον κόσμο, δεν κάνει κατάχρησι του κόσμου αλλά χρήσι, όπως θέλει ο Θεός. Κάνοντας καλή χρήσι του κόσμου, γίνεται κι αυτός συνδημιουργός με τον Θεό.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ισχυρά ρεύματα μας επηρεάζουν να εγκαταλείψουμε αυτήν την ευλογημένη, εκκλησιαστική, ευχαριστιακή, λειτουργική, Θεοκεντρική χρήσι του κόσμου και να ζούμε ανθρωποκεντρικά. Να βάλουμε τον εαυτό μας κέντρο του κόσμου.
Αυτά τα ρεύματα έρχονται κυρίως από τη Δύσι. Η Δύσις πολύ νωρίς έχασε το Θεοκεντρικό της χαρακτήρα κι έγινε ανθρωποκεντρική. Έβαλε κέντρο όχι το Θεό αλλά τον άνθρωπο και αρρώστησε βαριά. Αυτή είναι η αρρώστια του δυτικού κόσμου, του δυτικού πολιτισμού, της δυτικής φιλοσοφίας, της δυτικής τέχνης: ο ανθρωποκεντρισμός της.
 Και αυτή η αρρώστια οδήγησε όλο αυτόν τον κόσμο στο αδιέξοδο, το οποίο ομολογούν διαπρεπείς ξένοι διανοούμενοι, καλλιτέχναι, λογοτέχναι και ποιηταί: ότι η ανθρωποκεντρική αυτή ζωή και ο πολιτισμός της φιλαυτίας απέτυχαν και μας έφεραν στο αδιέξοδο.     
Αυτά λοιπόν τα ρεύματα έρχονται και στον τόπο μας σήμερα και μας επηρεάζουν. Μας κάνουν να φεύγουμε σιγά –σιγά απ’ αυτήν την ευλογημένη εκκλησιαστική μας παράδοσι και να θέλουμε να οργανώσουμε την ζωή μας έξω από την Εκκλησία.
Όχι Θεοκεντρικά αλλά ανθρωποκεντρικά. Όχι ευχαριστιακά αλλά αχαριστιακά. Με αχαριστία προς τον Θεό. Σαν να μην είναι η ζωή, οι άνθρωποι και ο εαυτός μας δώρα του Θεού. Αυτό μαρτυρεί η προσπάθεια να επιβληθή και να διαδοθή ο πολιτικός γάμος. Πολιτικός γάμος σημαίνει γάμος εκτός Εκκλησίας.
 Οικογένεια εκτός Εκκλησίας. Εκτός, δηλαδή, Θεού. Ακόμη, να επιβληθή άθρησκη παιδεία. Η άθρησκη παιδεία το ίδιο είναι. Γράμματα χωρίς Θεό. Έξω από την Λειτουργία, έξω από την Εκκλησία. Ενώ πόσο διαφορετική ήταν η παράδοσις του λαού μας με τα κρυφά σχολειά, τους μεγάλους διδασκάλους του Γένους, τις σχολές που είχε ιδρύσει η Εκκλησία! Είναι γνωστό το λαϊκό εκείνο ποιηματάκι που έλεγαν τα παιδιά μας όταν πήγαιναν στα κρυφά σχολειά:
«Φεγγαράκι μου λαμπρό
φέγγε μου να περπατώ
να πηγαίνω στο σχολειό
να μαθαίνω γράμματα
γράμματα σπουδάγματα
του Θεού τα πράγματα».
Οι ευσεβείς πατέρες μας ήθελαν τα σχολεία όχι για να αποκτούν τα παιδιά ξηρές γνώσεις, μήτε για να γίνωνται οι άνθρωποι εργαλεία για τις βιομηχανίες. Αλλά να γίνωνται άνθρωποι φωτισμένοι με το φως του Θεού. Και τα γράμματα να υπηρετούν αυτόν τον φωτισμό.      
 Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο μεγάλος διδάσκαλος του Γένους μας, πόσα δεν έγραψε και δεν είπε στα κηρύγματά του γι’ αυτήν την παιδεία, τα θεϊκά γράμματα, που έχουν σκοπό να κάνουν τον άνθρωπο και αληθινό Χριστιανό!
Τώρα λοιπόν υπάρχει αυτή η τάσις, όλα να βγουν από την Εκκλησία, να χωρίσουν τον πολιτισμό από την Εκκλησία. Ενώ για τους Ορθοδόξους ήταν αυτονόητο, ότι δεν μπορεί να υπάρξη αληθινή ζωή και πολιτισμός έξω από την Εκκλησία.
Ιδρύονται σήμερα πολιτιστικοί σύλλογοι, που οργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις χωρισμένες από την Εκκλησία. Ενώ όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις του λαού μας ήταν συνυφασμένες με την Εκκλησία και με τα εκκλησιαστικά πανηγύρια. Να κάνουν εορτές άθεες, γιατί ο κόσμος έχει ανάγκη από εορτές. Όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, «βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόχευτος».
Για να μη έχουν οι άνθρωποι τις εορτές της Εκκλησίας και μ’ αυτές να φωτίζωνται, να αναπαύωνται, να ψυχαγωγούνται και να αγιάζονται. Θέλουν να φτιάξουν εορτές άθεες: Εορτή της υγείας, εορτή του αθλητισμού, εορτή του παιδιού κ.λ.π. Να μην εορτάζουμε τις μνήμες των Αγίων, που φέρουμε τα ονόματά τους, αλλά τα γενέθλιά μας.
Βλέπετε πόσο ανθρωποκεντρικό είναι αυτό; Όταν εορτάζω τα γενέθλιά μου, τιμάω τον εαυτό μου, σα να είμαι εγώ κάποιος σπουδαίος.
Αφήνω τον Άγιο που φέρω τ’ όνομά του. Ενώ η ευσεβής παράδοση του ορθόδοξου λαού μας είναι να εορτάζουμε τον Άγιό μας. Αν δεν έχουμε εορταζόμενο Άγιο, να εορτάζουμε των Αγίων Πάντων. Να ετοιμάσουμε το πρόσφορο, να το πάμε στην Εκκλησία, να λειτουργηθούμε, να κοινωνήσουμε, να πάρουμε το «ύψωμα», να το φέρουμε στο σπίτι, να έρθει ο ιερέας να μας ευλογήσει κι έτσι να τιμήσουμε τον Άγιο, να τιμηθούμε κι εμείς.                                                            
Αυτή η προσπάθεια, να παρακάμψουν την Εκκλησία και να οργανώσουν τη ζωή μας έξω από την Εκκλησία και παρά την Εκκλησία, λέγεται εκκοσμίκευσις. Να απεκκλησιοποιήσουν την κοινωνία μας, τον κόσμο μας, τον πολιτισμό μας, τη ζωή μας.                                    
Είπαμε ότι αυτό το ισχυρό ρεύμα έρχεται από τη Δύσι. Είμαστε άραγε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αυτό το κύμα, που κατά την ταπεινή μου γνώμη συνιστά την μεγαλύτερη απειλή κατά του ορθόδοξου λαού μας; Θυμάστε παλαιά, όταν λέγαμε κάποιον αλειτούργητο ή αστεφάνωτο, ότι αυτό θεωρείτο ύβρις; Σήμερα κοντεύουμε να το συνηθίσουμε. Αντίθετα το να είσαι λειτουργημένος αρχίζει να θεωρήται από τους εκκοσμικευμένους κύκλους σαν αναχρονιστικό και παράξενο. Αυτό το πνεύμα επηρεάζει και τους νέους μας, που σε μερικές περιοχές ντρέπονται να εκκλησιάζωνται.                                       
Αυτή είναι η οδυνηρή πραγματικότης που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και για την οποία χρειάζεται αγώνας εκ μέρους όλων μας, για να μη γίνει ο λαός μας αλειτούργητος, αστεφάνωτος, ανεκκλησίαστος.

Γιά νά ἀκούσετε τήν ὁμιλία πατῆστε ἐδῶ

Πηγή στο διαδίκτυο  Αναβάσεις