Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ἀρχιμανδρίτου π. Μάρκου Μανώλη

Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων

Ὁμιλία εἰς τήν αἴθουσαν ὁμιλιῶν τῆς Π.Ο.Ε (Κάνιγγος 10), Δευτέρα 16.5.1977

Ἀρχιμανδρίτου π. Μάρκου Μανώλη

«Τὴν παροῦσαν ἑορτὴν ἑορτάζομεν διʼ αἰτίαν τοιαύτην. Ἐπειδὴ γὰρ ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν καθʼ ἡμᾶς φορέσας σάρκα, τὴν οἰκονομίαν ἅπασαν ἀρρήτως ἐνήργησε καὶ πρὸς τὸν πατρῶον ἀποκατέστη θρόνον, θέλοντες δεῖξαι οἱ Ἅγιοι ὅτι ἀληθῶς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἐγένετο ἄνθρωπος καὶ τέλειος ἄνθρωπος Θεὸς ἀνελήφθη καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς καὶ ὅτι ἡ σύνοδος αὕτη τῶν ἁγίων Πατέρων οὕτως αὐτὸν ἀνεκήρυξε καὶ ἀνωμολόγησεν ὁμοούσιον καὶ ὁμότιμον τῷ Πατρί· τούτῳ τῷ λόγῳ μετὰ τὴν ἔνδοξον Ἀνάληψιν, τὴν παροῦσαν ἐθέσπισαν ἑορτήν».
 Διὰ νὰ παρασταθῆ δηλαδὴ ἡ ἑνότης τῆς ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας καὶ ἡ συνέπειά της πρὸς τὴν διδασκαλίαν τοῦ Εὐαγγελίου.

* * * 

Τονίζεται ἡ πιστότης τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὴν ἀληθινὴν καὶ ὀρθὴν διδασκαλίαν, ὅπως τὴν ἤκουσε ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Κυρίου καὶ ὅπως τὴν εἶδε ἀνάγλυφον εἰς ὅλον τὸ σωτηριῶδες ἔργον τοῦ Χριστοῦ.

Β. Ὁ Νικ. Θεοτόκης παρατηρεῖ: Τὸ Εὐαγγέλιον αὐτὸ διὰ τοῦτο ἀναγινώσκεται, ἐπειδὴ περιέχει τὴν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ προσευχὴν καὶ δέησιν.

Ἐγνώρισε δὲ ὁ κόσμος ὅτι ἡ δέησις αὐτὴ εἰσηκούσθη, βλέπων πρῶτον μετὰ τῶν Ἀποστόλων τὸ πολίτευμα, τούτων τῶν θείων Πατέρων τὸ παράδειγμα· διότι καὶ αὐτοί, μαθηταὶ γενόμενοι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐτήρησαν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, παρέλαβον καὶ αὐτοὶ τὰ ρήματα τοῦ Θεοῦ καὶ ἐγνώρισαν καὶ ἐπίστευσαν ὅτι παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐγεννήθη ὁ Υἱὸς καὶ ἐστάλη εἰς τὸν κόσμον.
Καὶ αὐτοὶ μετὰ τοὺς Ἀποστόλους μίαν καρδίαν ἔχοντες καὶ μίαν γνώμην, Υἱὸν Θεοῦ κατὰ φύσιν ἐκήρυξαν τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ ὁμοφώνως ἐδίδαξαν τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον.

* * * 

Ὅπως λέγει τὸ Κοντάκιον τῆς ἑορτῆς: Τῶν Ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, καὶ τῶν Πατέρων τὰ δόγματα, τῇ Ἐκκλησίᾳ μίαν τὴν πίστιν ἐκράτυνεν· ἥ καὶ χιτῶνα φοροῦσα τῆς ἀληθείας τὸν ὑφαντὸν ἐκ τῆς ἄνω θεολογίας, ὀρθοτομεῖ καὶ δοξάζει, τῆς εὐσεβείας τὸ μέγα μυστήριον.

* * *

 Ἡ περικοπὴ εἶναι ἐκ τῆς Διαθή- κης τοῦ Κυρίου (Ἰώαν. ιζ´ 1-13). Ὁ Ἅγιος Νικόδημος συνιστᾶ νὰ μελετᾶται καθημερινῶς. Διατὶ ὡρίσθη ἡ περικοπὴ αὐτή; Τὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας τὸ ἐξηγεῖ.

* * * 

«Ταῦτα ἐλάλησεν ὁ Ἰησοῦς, καὶ ἐπῆρε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπε: πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα· δόξασόν σου τὸν υἱόν, ἵνα καὶ ὁ υἱός σου δοξάσῃ σε» (Ἰωαν. ιζ´1).

* * * 

«Ὁ ποιήσας καὶ διδάξας, λέγει ὁ Κύριος, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ε´ 19) Καὶ πολὺ δικαιολογημένα. Ὅπως τονίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «τὸ μὲν γὰρ διὰ ρημάτων φιλοσοφεῖν, εὔκολον, ἡ δὲ διὰ τῶν ἔργων ἐπίδειξις, γνησίου τινὸς καὶ μεγάλου».
Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Χριστὸς περὶ ἀνεξικακίας ὁμιλῶν, θέτει παράδειγμα πρὸ ἡμῶν τὸν ἑαυτόν του.
Διὰ τοῦτο καὶ τώρα μετὰ τὴν παραίνεσιν αὐτὴν πρὸς τοὺς μαθητάς Του, καταφεύγει εἰς τὴν προσευχὴν καὶ ἔτσι μᾶς διδάσκει ὅτι ὅταν εὑρισκώμεθα εἰς πειρασμοὺς καὶ δοκιμασίας νὰ τὰ ἀφήνωμεν ὅλα καὶ νὰ καταφεύγωμεν εἰς τὸν Θεόν.
Ἐπειδὴ εἶπε εἰς τοὺς μαθητάς Του ὁ Κύριος «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε» (Ἰωάν. ις´ 33) καὶ ἐλυπήθησαν, διὰ τῆς προσευχῆς τοὺς ἐνισχύει καὶ τοὺς ἐμψυχώνει.
Κατὰ βάθος, παρατηρεῖ ὁ ἱ. Χρυσόστομος, «οὐδὲ εὐχὴν τὸ πράγμα καλεῖ» ἀλλὰ τί λέγει; «Ἦρε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν» καὶ ὅτι εἶναι συνομιλία μᾶλλον μὲ τὸν Πατέρα. Ἐὰν δὲ εἰς ἄλλα σημεῖα τοῦ Εὐαγγελίου ὁμιλεῖ περὶ προσευχῆς καὶ δεικνύει τὸν Κύριόν μας ἄλλοτε μὲν νὰ γονατίζει, ἄλλοτε νὰ ὑψώνει τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανόν, ἂς μὴ ταραχθῆ κανείς.

Μὲ ὅλα αὐτὰ διδασκόμεθα νὰ ἐπιμένωμεν εἰς τὰ αἰτήματά μας καὶ νὰ σηκώνωμεν πρὸς τὸν οὐρανὸν ὄχι μόνον τὰ σωματικὰ μάτια ἀλλὰ καὶ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς καὶ ὅταν γονατίζωμεν νὰ συντρίβωμεν καὶ τὴν καρδίαν.
Ὅπως τονίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος «ἦλθε γὰρ ὁ Χριστός, οὐχ ἑαυτὸν δεῖξαι μόνον ἀλλὰ καὶ ἀρετὴν παιδεύειν ἄφατον». Καὶ ὅπως λέγει ὁ Μ. Βασίλειος «Πᾶσα πρᾶξις καὶ πᾶς λόγος τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ κανὼν ἐστι εὐσεβείας τε καὶ ἀρετῆς» (ΕΠΕ Τόμ. 8 σελ. 398 Ἀσκητικαὶ Διατάξεις).

«Τὸν δὲ παιδεύοντα, λέγει ὁ ἱ. Χρυσόστομος, οὐ διὰ ρημάτων μόνον, ἀλλὰ καὶ διὰ πραγμάτων παιδεύειν χρή». Τί λέγει λοιπὸν ὁ Χριστός μας; «Πάτερ ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, δόξασόν σου τὸν Υἱόν, ἵνα καὶ ὁ Υἱός σου δοξάσῃ σε».
Πάλιν μᾶς φανερώνει ἐδῶ ὁ Κύριος ὅτι ἐπορεύθη ἑκουσίως πρὸς τὸ Πάθος, τὴν σταυρικὴν θυσίαν. Αὐτὸ φαίνεται, διότι καὶ εὔχεται νὰ γίνη αὐτὸ καὶ ὀνομάζει τὸν σταυρὸν δόξαν. Ὄχι μόνον ἰδικήν Του, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πατρός. Καὶ ἔτσι ἔγινε. Δὲν ἐδοξάσθη μόνον ὁ Υἱός, ἀλλὰ καὶ ὁ Πατήρ.

Πρὸ τοῦ Σταυροῦ οὔτε οἱ Ἰουδαῖοι δὲν τὸν ἐγνώριζαν («Ἰσραὴλ γὰρ με οὐκ ἔγνω» λέγει ὁ Προφήτης Ἠσαΐας, α´ 3), μετὰ δὲ τὸν σταυρὸν ὁλόκληρος ἡ οἰκουμένη ἐπίστευσε εἰς τὸν ἀληθινὸν Θεόν.
Ἐν συνεχείᾳ λέγει καὶ τὸν τρόπον τῆς δόξης καὶ πῶς θὰ τὸν δοξάση. Στ.2: «Καθὼς ἔδωκας αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρκός, ἵνα πᾶν ὅ δέδωκας αὐτῷ δώσῃ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον».
Τὸ νὰ πιστεύσῃ κάθε ἄνθρωπος καὶ νὰ εὐ ερ γετηθῇ, αὐτὸ εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ.
Τί σημαίνει  «κ α θ ὼ ς  ἔδωκας  α ὐ τ ῷ  ἐξουσίαν πάσης σαρκός»;

Φανερώνει τώρα ὅτι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ δὲν θὰ περιορισθῆ μόνον εἰς τοὺς Ἰουδαίους ἀλλὰ θὰ δοθῆ εἰς ὁλόκληρον τὴν οἰκουμένην. Διὰ νὰ μὴ θεωρήσουν τοῦτο ὡς καινοτομίαν, ὡς παρατηρεῖ ὁ ἱ. Θεοφύλακτος, καὶ ὅτι δὲν τὸ θέλει ὁ Πατήρ, δεικνύει ὅτι ὑπὸ τοῦ Πατρὸς ἔχει δοθῆ εἰς τὸν Υἱὸν ἡ ἐξουσία ἐπάνω εἰς κάθε ἄνθρωπον.
Προηγουμένως τοὺς ἔλεγε: «Εἰς ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε» (Ματθ. ι´ 5). Ἀργότερα ὅμως μετὰ τὴν Ἀνάστασὶν Του τοὺς λέγει: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη».
Αὐτὸ πολὺ ἐσκανδάλιζε τοὺς Ἰουδαίους, ἀλλὰ καὶ τοὺς μαθητάς. Διότι καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὰ δὲν ἠνείχοντο εὐκόλως νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τοὺς εἰδωλολάτρας μέχρις ὅτου ἐδιδάχθησαν ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον.
 Καὶ πάλιν μὲ κόπον πολὺ ὁ Ἀπ. Πέτρος μετὰ τὴν Πεντηκοστὴν κατώρθωσε νὰ τοὺς πείση, ἀφοῦ ἐδιηγήθη τὰ κατὰ τὴν σινδόνα (Πράξ. ια΄). Τί σημαίνει «Ἔδωκας αὐ τῷ ἐξουσίαν πάσης σαρκός»; «Πάσης σαρκός» Δὲν ἐπίστευσαν ὅλοι. Ἀλλʼ ὅμως, ἀπὸ ἰδικῆς του πλευρᾶς, ὅλοι ἐπίστευσαν.
Ἐὰν δὲ δὲν προσεῖχον εἰς τοὺς λόγους του, «οὐ τοῦ διδάσκοντος τὸ ἔγκλημα, ἀλλὰ τῶν μὴ δεχομένων. Ἵνα πᾶν ὃ δέδωκας αὐτῷ, δῷ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον». Κατὰ συγκατάβασιν ὁμιλεῖ, ἀνθρωπινώτερον καὶ μὲ βαθεῖαν ταπεινοφροσύνην.

Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, ὅταν μόνος του ὁμιλῆ διὰ τὸν Κύριον, ὑψηλότερα ἐκφράζεται: «Πάντα διʼ αὐτοῦ ἐγένετο καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν» (Ἰω. α´ 3) καὶ «ζωὴ ἦν» καὶ ὅτι «φῶς ἦν» (αὐτόθι. 9) καὶ ὅτι «εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν» (αὐτόθι. 11) ὄχι ὅτι δὲν εἶχε ἐξουσίαν, ἐὰν δὲν ἔλαβε, ἀλλὰ ὅτι καὶ εἰς ἄλλους ἔδωσε «ἐξουσίαν τοῦ γενέσθαι τέκνα Θεοῦ» (Αὐτόθι. 12).
Ὅπως καὶ ἡμεῖς λέγει ὁ Ἱερὸς Θεοφύλακτος, ὅταν συνομιλοῦμεν μὲ τὰ παιδάκια «καὶ τὸν ἄρτον οὕτως ὀνομάζομεν ὡς ἐκεῖνα, καὶ τὸ ὕδωρ, καὶ ἁπλῶς τʼ ἄλλα πάντα». Ὁ Κύριος ἀνθρωπινώτερον ζητεῖ οὕτω λέγων: «Ἵνα πᾶν, ὅ δέδωκας αὐτῷ δῶ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. Αὕτη δὲ ἐστὶν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινόν, καὶ ὅν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν».
«Μόνον ἀληθινὸν Θεὸν» πρὸς ἀντιδιαστολὴν ἀπὸ τοὺς ἀνυπάρκτους θεούς. Ἐπρόκειτο νὰ τοὺς στείλῃ εἰς τὰ ἔθνη, τοὺς εἰδωλολάτρας. Ἐὰν δὲν τὸ ἠνείχοντο αὐτό, θὰ προσέκρουον καὶ εἰς τὸν Θεὸν Πατέρα.  
«Ἐγὼ σε ἐδόξασα ἐπὶ τῆς γῆς».
«Ἐπὶ τῆς γῆς» Καλῶς εἶπεν, διότι εἰς τὸν οὐρανὸν ἔχει δοξασθῆ, προσκυνούμενος ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Τὴν δόξαν ἐννοεῖ, ὄχι τὴν ἐκφύσεως «τὴν ἀπὸ τῆς ἀνθρώπων λατρείας γινομένην».
«Τὸ ἔργον ἐτελείωσα, ὅ δέδωκάς μοι, ἵνα ποιήσω αὐτό». Μολονότι ἦτο εἰς τὴν ἀρχὴν τὸ ἔργον τῆς σωτηρίας μᾶλλον δὲ οὔτε εἰς τὴν ἀρχήν. Πῶς λέγει «Ἐτελείωσα;». Ἢ ὅτι «τὸ ἐμαυτοῦ πᾶν ἐποίησα» ἢ ὅτι ἐκεῖνο ποὺ θὰ γίνη ὡς ἤδη γεγενημένον, τὸ πᾶν ἤδη εἶχε γίνει.
Ἡ ρίζα ὑπῆρχε θὰ ἀκολουθήσουν οἱ καρποί. Πάλιν συγκαταβατικῶς «ὅ δέδωκάς μοι». Ἑκουσίως ἦλθε ἐπὶ τόπου «οὕτως ἠγάπησε ἡμᾶς, ὥστε παραδοῦναι ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν» (Ἐφεσ. ε´ 2) καὶ «ἑαυτὸν ἐκένωσε, μορφὴν δούλου λαβών» (Φιλιππ. β´ 7) «Καθὼς ἠγάπησέ με ὁ Πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς» (Ἰω.ιε´ 9).
«Δόξασόν με σύ, Πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοὶ» τὴν ἀνθρωπίνην μου φύσιν, ταύτην τὴν νῦν ἀτιμαζομένην, καὶ ἀνάγαγε ταύτην εἰς τὴν δόξαν «ἥν εἶχον παρὰ σοὶ» ἐγὼ ὁ Λόγος καὶ Υἱός σου «πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι».
Διότι ἐκάθισε μαζί του τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν εἰς τὸν βασιλικὸν θρόνον καὶ ὅλη ἡ φύσις τώρα τὸν προσκυνεῖ.

* * * 

Αὐτῆς τῆς δόξης θὰ ἀ π ο - λαύ- σωμεν καὶ ἡ μεῖς κατὰ τὴν ἰδικὴν μας προσπάθειαν, ἐὰν ἀγρυπνοῦμεν. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Ἀπ. Παῦλος λέγει: «Εἴπερ συμπάσχομεν, ἵνα καὶ συνδοξασθῶμεν» (Ρωμ. η´17). Χρήματα – οἰκοδομαὶ – φαγητὰ – διασκεδάσεις. Διατὶ αὐ ξάνομεν τὴν χρείαν;
«Ἀγαπητὸν γάρ, ἀγαπητόν, πάντα ταῦτα διακόψαντα τὰ σχοινία δυνηθῆναι ἐπιλαβέσθαι τῆς ἄνω πόλεως· τοσαῦτα ἕτερά ἐστι τὰ κωλύματα, ἅπερ ἵνα νικήσωμεν ἅπαντα τῆς εὐτελείας ἐχώμεθα· οὕτω γὰρ ἐπιληψόμεθα καὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν». (Κεφ. ιζ´ 6) «Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις, οὕς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. Σοὶ ἦσαν, καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι».

Ὁ Χριστὸς λέγεται ἄγγελος τῆς μεγάλης βουλῆς καὶ διὰ τὰ ἄλλα ποὺ ἐδίδαξε καὶ κατʼ ἐξοχὴν ὅτι τὸν Πατέρα ἀπεκάλυψε εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ τώρα τὸ λέγει: «Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις» (ὅταν εἶπε ὅτι «ἐτελείωσά σου τὸ ἔργον» (Ἰωαν. ιζ´ 4) ἐπεξηγεῖ πάλιν τὸ ἴδιο, λέγων ποῖον ἔργον.
Μολονότι ἦτο φανερὸν τὸ ὄνομα, ὁ Ἠσαΐας λέγει «Ὀμεῖσθε τὸν Θεὸν ἀληθινὸν» (Ἠσ. ξε´ 16). Ἀλλὰ ἦτο φανερὸν μόνον εἰς τοὺς Ἰουδαίους καὶ ὄχι εἰς ὅ λους, τώρα ὅμως ὁμιλεῖ διὰ τὰ ἔθνη. Καὶ ὄχι μό- νον τοῦτο φανεροῖ, ἀλλὰ ὅτι καὶ τὸν Πατέρα αὐτοῦ ἐγνώρισαν.
Δὲν εἶναι ὅμοιον νὰ μάθουν ὅτι εἶναι Δημιουργὸς καὶ ὅτι ἔχει Υἱόν. Ἐφανέρωσε δὲ αὐτοῦ τὸ ὄνομα καὶ διὰ λόγων καὶ διὰ πραγμάτων. «Οὕς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου». Δύο πράγματα τονίζει ἐδῶ: Δὲν εἶναι ἀντίθετος μὲ τὸν Πατέρα καὶ ὅτι θέλει νὰ πιστεύσουν εἰς τὸν Υἱὸν «Σοὶ ἦσαν, καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας».
Θέλει νὰ μᾶς διδάξη ὅτι πολὺ ἀγαπᾶται ἀπὸ τὸν Πατέρα, καὶ τὴν ὁμόνοιαν πρὸς τὸν Πατέρα. Δὲν τοὺς ἥρπασα, δηλαδή, ἀλλὰ σὺ εὐδόκησες νὰ ἔλθουν κοντά μου. Ὥστε δὲν ἔχεις ἀντίθεσιν πρὸς ἐμέ, πάτερ, ἀλλὰ ἴδιον φρόνημα καὶ ἀγάπην.
Καὶ τὰς ἐντολάς σου ἐφύλαξαν, τὸ νὰ πιστεύσουν εἰς ἐμὲ καὶ νὰ μὴ πλησιάζουν τοὺς Ἰουδαίους. Διότι αὐτὸς ποὺ πιστεύει εἰς τὸν Χριστόν, τηρεῖ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ. Διότι ἡ Γραφὴ κηρύσσει τὸν Χριστὸν «Καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι καὶ νῦν ἔγνωσαν ὅτι πάντα, ἃ δέδωκάς μοι, παρά σοῦ ἦσαν».
Περὶ τῶν μαθητῶν ἔχει λεχθῆ «πάν τα ὅσα δέδωκάς μοι, παρά σοῦ ἐστιν» οὐδὲν ξένον, οὐδὲν ἰδιαίτερον μεταξύ σοῦ καὶ ἐμοῦ.
Κατάλαβαν ὅτι ὅλα ὅσα θὰ διδάξω, ἰδικά σου εἶναι. «Ἀπὸ τῶν ρημάτων τῶν ἐμῶν». Ἔτσι ἐδίδασκε. Καὶ ὄχι μόνον τοῦτο ἀλλʼ ὅτι καὶ «παρά σοῦ ἐξῆλθον». «Ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ». Γίνεται ἡ προσευχή, διὰ νὰ μάθουν τὴν ἀγάπην, ποὺ ἔχει εἰς αὐτούς.
Ἐκεῖνος δηλαδὴ ποὺ παρακαλεῖ καὶ ἄλλους διὰ τοὺς ἰδικούς του, φανερώνει τὸν μεγαλύτερον πόθον. «Οὐχ ὑπὲρ παντός τοῦ κόσμου, ἀλλʼ ὑπὲρ ὧν δέδωκάς μοι».
Ἀρέσει εἰς τὸν Πατέρα «Τὰ ἐμὰ πάντα σά ἐστι, καὶ τὰ σὰ ἐμά, καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς». Εἶδες ἰσοτιμίαν; Σὰν νὰ ἔλεγε. Μήτε ἀκούοντας ὅτι «ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας» νομίσης ὅτι εἶναι αὐτοὶ ξένοι ἀπὸ τὸν Πατέρα (τὰ γὰρ ἐμὰ αὐτοῦ ἐστι) μήτε ἀκούοντας ὅτι «σοὶ ἦσαν» νομίσης ὅτι εἶναι αὐτοὶ ξένοι τοῦ Υἱοῦ. Τὰ γὰρ αὐτοῦ, ἐμὰ ἐστιν, ὥστε τὸ «δέδωκας» ἐλέχθη κατὰ συγκατάβασιν.
Ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ εἶναι τοῦ Υἱοῦ καὶ ὅσα ἔχει ὁ Υἱὸς εἶναι τοῦ Πατρός. Διὰ νὰ δείξη ὅτι δὲν ἦλθε ὡς ξένος καὶ ἥρπασε αὐτούς, ἀλλὰ τοὺς ἰδικοὺς του ἔλαβε. «Καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς» ἢ ὅτι ἐξουσίαν ἔχω αὐτῶν ἢ ὅτι θὰ δοξάσουν ἐμέ, πιστεύοντες εἰς ἐσὲ καὶ εἰς ἐμέ, καὶ θὰ δοξάσουν ὁμοίως.
Πῶς δεδόξασται ὁμοίως; Ὅλοι ἀποθνήσκουν ὑπὲρ αὐτοῦ, ὡς καὶ ὑπὲρ τοῦ Πατρὸς καὶ κηρύσσουν Αὐτόν, ὅπως καὶ τὸν Πατέρα. Καὶ ὅπως λέγουν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς γίνονται ὅλα, ἔτσι καὶ εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Υἱοῦ. «Καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ οὗτοι ἐν τῷ κόσμῳ εἰσί».
Δηλαδὴ «Καὶ ἂν δὲν φαίνωμαι κατὰ σάρκα διὰ τούτων δοξάζομαι». «Ἐν τῷ κόσμῳ οὐκ εἰμί». « Ὅτε ἤμην ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγὼ ἐτήρουν αὐτούς». Ἀνθρωπίνως τὰ πλεῖστα λέγει καὶ συγκαταβαίνων εἰς τὴν διάνοιαν, ἐπειδὴ ἐνόμιζον ὅτι θὰ εἶχον μεγαλυτέραν ἀσφάλειαν ἀπὸ τὴν παρουσίαν του.
«Ὅτε ἐγὼ ἤμην, ἐτήρουν αὐτούς». Διὰ νὰ παρηγορηθοῦν. Σὰν νὰ ἔλεγε «Ἐπειδὴ μὲ καλεῖς κοντά σου, ἀσφάλισέ τους σὺ Πάτερ». «Ἐγὼ γὰρ πρὸς σὲ ἔρχομαι». Δια τὶ λέγει αὐτὰ ὁ Κύριος: «Ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην». Διὰ νὰ μὴ θορυβοῦνται, ἀτελέστεροι ὄντες. Διὰ τὴν ἀνάπαυσιν καὶ τὴν χαρὰν ἐκείνων.
«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου» δηλαδὴ διὰ τῆς βοήθειάς σου. «Ὅτε ἤμην ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγὼ αὐ τοὺς ἐτήρουν ἐν τῷ ὀνόματί σου». Πάλι ὡς ἄνθρωπος συνομιλεῖ καὶ ὡς προφήτης. «Οὗς δέδωκάς μοι, ἐφύλαξα καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο, εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ».
Καὶ ἀλλοῦ λέγει «Πᾶν ὅ δέδωκάς μοι, οὐ μὴ ἀπολέσω ἐξ αὐτοῦ» (Ἰωαν. ς´ 39). Μολονότι δὲν ἐχάθη μόνον ὁ Ἰούδας, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ ὕστερον. Πῶς λέγει «οὐ μὴ ἀπολέσω»; Ἀπὸ ἐμὲ δὲν θὰ χαθῆ. Ὅπου ἀλλαχοῦ σαφέστερον «οὐ μὴ ἐκβάλλω ἔξω» (ς´ 37).
Ὄχι ἀπὸ ἰδικήν μου αἰτίαν, οὔτε ἐμοῦ ἐξωθοῦντος, οὔτε ἐγκαταλείποντος. Ἐὰν δὲ μόνοι τους φεύγουν, ἀναγκαστικῶς δὲν τούς τραβῶ. «Νῦν δὲ πρὸς σὲ ἔρχομαι». Ἀνθρωπινώτερον ὁμιλεῖ ὁ Κύριος. Διδάσκει καὶ παραγγέλλει. Διδάσκει, ὅταν λέγη «οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ», παραγγέλλει δέ:
 Ἐγὼ ἐφύλαξα αὐτοὺς ἕως τώρα. Καὶ κανεὶς δὲν ἐχάθη. Καὶ σὺ λοιπὸν φύλαξέ τους. Καὶ πάλιν «Σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας» καὶ «ὅτε ἤμην ἐν τῷ κόσμω, ἐτήρουν αὐτούς».
Ἀλλὰ τὸ κλειδὶ τῆς κατανοήσεως εἶναι ὅτι ὅλα αὐτὰ λέγονται διὰ τὴν ἀδυναμίαν τῶν μαθητῶν. «Ἵνα ἡ Γραφὴ πληρωθῆ». Ποίαν Γραφὴν τὴν πολλὰ περὶ αὐτοῦ προλέγουσαν.
Δὲν ἐχάθη ὅμως διὰ τοῦτο, «ἵνα ἡ Γραφὴ πληρωθῆ». Εἶναι ἰδιάζων τρόπος ἐκφράσεως τῆς Γραφῆς «ὡς αἰτιολογίαν τιθεμένης τὰ συμβαίνοντα ἐκ τῆς ἐκβάσεως» (ἱ. Χρυσόστομος). Καὶ διὰ τοῦτο εἶναι ἀνάγκη ὅλα μετὰ ἀκριβείας νὰ ἐξετάζωμεν καὶ τὸν τρόπον τοῦ λέγοντος, καὶ τὴν ὑπόθεσιν καὶ τοὺς νόμους τῆς Γραφῆς, διὰ νὰ μὴ παραλογιζώμεθα «Ἀδελφοί, μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσὶν» (Α´ Κορ. ιδ´ 20).
Αὐτὸ ἰσχύει ὄχι μόνο διὰ τὴν κατανόησιν τῶν Γρα φῶν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν προσοχὴν εἰς τὴν ζωήν μας. Στ. 21: Ἵνα ὦσι ἕν καθὼς ἡμεῖς», καὶ «ἵνα ὦσιν ἕν, καθὼς σύ, Πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί». Ὁμιλεῖ περὶ ὁμονοίας ὁ Κύριος. Καὶ εἰς αὐτὸ κατακλείνει τὸν λόγον. Ἀπὸ τὴν ὁμόνοιαν ἄρχισε, καὶ εἰς αὐτὴν ἐτελείωσε.
Ἀρχόμενος λέγει: «Ἐντολὴν καινὴν δίδωμι ἡ μῖν ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰω. γ´34). Καὶ ἐδῶ: «Ἵνα ὦσιν ἕν, καθὼς ἡμεῖς». Τὸ «καθὼς» ὄχι βεβαίως ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ ἐξισωθῆ μὲ τὴν ἀγάπην τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὅσον εἶναι δυνατὸν εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Ὅπως «Γίνεσθε οἰκτίρμονες, ὡς ὁ Πατὴρ ἡμῶν» (Λουκ. ς´ 36).
« Ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν». Εἰς τὴν πίστιν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Υἱὸν αὐτοῦ. Ἐπειδὴ τίποτε δὲν σκανδαλίζει ὅλους ἀνεξαιρέτως, ὅσον ἡ διάσπασις, αὐτὸ ζητεῖ, ὥστε νὰ γίνουν ἕν. Τὸ ἐπέτυχε αὐτὸ ὁ Κύριος. Καὶ πολὺ «Ἅπαντες γὰρ οἱ διὰ τῶν Ἀποστόλων πιστεύσαντες ἕν εἰσιν, εἰ καὶ τινὲς ἐξ αὐτῶν διεσπάσθησαν». Καὶ αὐτὸ δὲν διέφυγε τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ προεῖπε καὶ ἀπέδειξε ὅτι εἶναι γέννημα τῆς ραθυμίας. Αὐτὸ «ἵνα ὦσιν ἕν» εἶναι ἡ μεγαλυτέρα δόξα τοῦ Κυρίου. Μεγαλυτέρα καὶ τῶν θαυμάτων.
Ὅπως καὶ τὸν Θεὸν θαυμάζουν ὅτι δὲν ὑπάρχει ἐκεῖ ἐπανάστασις, οὔτε μάχη μεταξὺ τῶν προσώπων τῆς Ἁγ. Τριάδος, καὶ μεγίστη εἶναι αὐτὴ δόξα, ἔτσι καὶ αὐτοὶ ἀπὸ τὴν ὁμόνοιαν καὶ τὴν ἑνότητα ἂς γίνουν λαμπροί.

Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. τεύχους 1928 25 Μαΐου 2012