Πνευματικοί Διάλογοι με τον Ρουμάνο ησυχαστή π. Ηλίε Κλεόπα
Τρίτη συνομιλία (ερωτ. 78-83)
Άγιον Πάσχα 1983 Ιερομόναχος Ιωαννίκιος Μπάλαν
Πρώτα είναι το λουτρό του Θείου καί Αγίου Βαπτίσματος, το όποιον εξαλείφει την αμαρτία, τόσο την προπατορική όσο και αυτές, πού έγιναν μέχρι του Βαπτίσματος (Πράξ. 11,38 Ίωάν.3,3-5).
Το δεύτερο ίσης αξίας με το Βάπτισμα είναι το Μυστήριο της Ιεράς εξομολογήσεως, το όποιον ξεπλένει καί καθαρίζει τον άνθρωπο από τίς αμαρτίες του.
Γι' αυτό λέγει ό άγιος Ισαάκ ό Σύρος: «Δόθηκε από τον Θεό στους ανθρώπους, μετά από το Βάπτισμα, το Μυστήριο της Μετανοίας, το όποιο ονομάζεται καί δεύτερο βάπτισμα». Ενώ ό θείος πατήρ Ιωάννης της Κλίμακος τόλμησε να ειπεί: «Μεγαλύτερο από το Βάπτισμα, μετά το Βάπτισμα, είναι το χάρισμα των δακρύων» (Λόγος 7ος).
79. Πότε δεν λύεται ή αμαρτία στην Ιερά εξομολόγηση;
Όταν ό χριστιανός δεν εξομολογείται όλες τίς αμαρτίες του, όπως ό Ιούδας καί όταν δεν τίς λύνει ό Πνευματικός. Αυτός δεν επιτρέπεται να τίς λύση, εάν ό χριστιανός δεν δεχθεί τον ανάλογο κανόνα (επιτίμιο).
Εάν λύση κάποιον, πριν να εκτέλεση αυτός τον κανόνα του ή πριν να εξομολογηθεί, έστω, εάν υποσχέθηκε Ότι θα το κάνη, τότε αυτός ό Πνευματικός γίνεται ένοχος για όλες τίς αμαρτίες αυτού πού τίς έλυσε. (Βλέπε στο βιβλίο του αγίου Νικόδημου του Άγιορείτου «Περί Πνευματικού»).
Πάλι ή αμαρτία του ανθρώπου παραμένει άλυτος, εάν δεν κάνη αυτός μετάνοια, διότι χωρίς την διόρθωση δεν υπάρχει συγχώρηση, διότι ή αληθινή μετάνοια είναι ή τελεία εγκατάλειψη της αμαρτίας.
80. Ποιες είναι οί αμαρτίες κατά του Αγίου Πνεύματος, για τις όποιες γράφει ό Κύριος ότι θα είναι ασυγχώρητες στον παρόντα και στον μέλλοντα αιώνα; Εάν εξομολογηθούν, ή τους επιβληθεί επιτίμιο κ.λ.π. συγχωρούνται;
Οί αμαρτίες κατά του Αγίου Πνεύματος, όπως είπαμε καί παραπάνω, είναι οί έξης: Ή απιστία καί αντίδραση κατά της αληθινής χριστιανικής πίστεως, ή υπερβολική εμπιστοσύνη στην αγαθότητα του Θεού, ή απελπισία, ό φθόνος κατά του πλησίον για την Χάρι πού δόθηκε σε κάποιον, για την πρόοδο του στα καλά έργα, το θανάσιμο μίσος σ' αυτούς πού ευρίσκονται στον δρόμο της σωτηρίας, ή αμετανοησία μέχρι θανάτου, ή αγνωμοσύνη στις δωρεές του Θεού, ή άρνηση της πίστεως, ή αίρεση, ή πλάνη, ή αυτοκτονία καί αλλά.
Ή αιτία με την οποία αυτά τα αμαρτήματα δεν συγχωρούνται από τον Θεό ούτε στον παρόντα αιώνα ούτε στον μέλλοντα είναι το πείσμα του ανθρώπου να μη θέλει να μετανοήσει γι' αυτά τα αμαρτήματα σ' όλη του τη ζωή, καθώς καί ή σκληροκαρδία του. Αυτός πού έκανε μία τέτοια αμαρτία δεν συγχωρείται από τον Θεό διότι δεν θέλει να συγχωρηθεί καί να υπακούσει στις εντολές του Θεού.
Εάν ένας τέτοιος αμαρτωλός μετανοήσει από τα βάθη της καρδίας του, εξομολογηθεί καί αποφασίσει να μην αμαρτήσει πάλι καί ζήτηση την ευσπλαχνία του Θεού με επιμονή καί δάκρυα, τότε με το Μυστήριο της Μετανοίας αυτός θα μπορεί να συγχωρηθεί, διότι δεν υπάρχει α¬μαρτία, όσο βαρεία καί να είναι, πού να νίκα την αγαθότητα καί αγάπη του Θεού.
81. Ποιες είναι οι κανονικές προϋποθέσεις της Ιεράς εξομολογήσεως;
Εξομολόγηση, μετάνοια ή εξαγόρευση των αμαρτιών είναι ένα από τα επτά Μυστήρια της Εκκλησίας μας με το όποιο ό Θεός συγχωρεί καί λύνει τίς αμαρτίες όλων αυτών πού μετανοούν με ειλικρίνεια καί αποφασίζουν να κάνουν μία ζωή καθαρή, κατά το θέλημα του Θεού.
Αυτό το Μυστήριο αρχίζει από την ηλικία των 6-7 ετών καί επιτελείται όσο δυνατόν συχνότερα, ανάλογα με τίς ανάγκες της ψυχής του καθενός χριστιανού.
Οί μοναχοί των μοναστηριών, κατά παράδοση, εξομολογούνται υποχρεωτικά κάθε εβδομάδα, ενώ οί λαϊκοί συνήθως μία φορά τον μήνα ή σπανιότερα τέσσερις φορές τον χρόνο, κατά τίς τέσσαρες μεγάλες νηστείες.
Οί κανονικές προϋποθέσεις της αληθινής εξομολογήσεως είναι οί έξης:
Ή επιλογή ενός εμπείρου καί ενάρετου Πνευματικού.
Ή εξομολόγηση να γίνεται με ειλικρίνεια, με καλή προαίρεση, όχι με βία των άλλων, με ταπείνωση καί χωρίς προφάσεις. Ό Θεός καταδικάζει την αμαρτία ανάλογα με την συνείδηση καί την μόρφωση καθενός, άλλους από την ηλικία των 10 ετών καί άλλους από μία μεγαλύτερη ηλικία.
Εάν εξομολογείται ό άνθρωπος τίς αμαρτίες του με καρδιακή μετάνοια καί καλοσύνη, τότε ό Πνευματικός μπορεί ευκολότερα να θεραπεύσει τίς ψυχικές του πληγές, ενώ το επιτίμιο με το όποιο πρέπει να κανονίσει τους πιστούς να το διαιρεί σε τρία μέρη:
Το πρώτο μέρος να το αποδίδει στο έλεος του Θεού, διότι κανείς δεν υπάρχει χωρίς αμαρτία, εκτός από τον Χριστό καί Θεό μας, ό όποιος μας εξαγόρασε με το "Άγιο Αίμα Του από τα χέρια του διαβόλου.
Το δεύτερο μέρος του κανόνος να το σηκώνει ό Πνευματικός επάνω του, διότι αυτός έχει την δύναμη καί εξουσία από τον αρχιερέα να λύνει καί να δένει τίς αμαρτίες των ανθρώπων, όπως λέγει το αψευδές στόμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Ενώ το τρίτο μέρος του κανόνος να το δίνη σ' αυτόν πού τέλεσε την αμαρτία. Ό Πνευματικός να έχει ένα Ιερό τόπο, όπου θα εξομολογεί τους ανθρώπους. Συνήθως ή εξομολόγηση γίνεται στην Εκκλησία, ενώπιον της Εικόνος του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Ό ιερεύς - Πνευματικός έχει καθήκον να δέχεται τον καθένα στην εξομολόγηση με πρόσωπο ιλαρό, με πραότητα καί με ευλάβεια, καί όχι με οργή καί με πρόσωπο σκυθρωπό.
Εάν είναι κάποιος ετοιμοθάνατος καί κληθεί ό Ιερεύς να τον εξομολόγηση καί αυτός δεν θα πάει, καλλίτερα να μην ήταν Πνευματικός, διότι τότε τίς αμαρτίες εκείνου πού απέθανε ανεξομολόγητος, τίς παίρνει επάνω του ό Ιερεύς καί τότε ό ιερεύς εκείνος πρέπει να μετανοεί επί τρία χρόνια, κάνοντας καί εκατό μετάνοιες την ημέρα.
Οί πιστοί είναι υποχρεωμένοι να λέγουν όλα τα αμαρτήματα των καί να μην αλλάζουν Πνευματικό, παρά μόνο με την ευλογία του καί βάσει συγκεκριμένου κανόνος της Εκκλησίας. Οποιοσδήποτε άνθρωπος ή γυναίκα αφήσει τον Πνευματικό του χωρίς αυτός να έχει σφάλει σε κάτι, καί πηγαίνει καί εξομολογείται σε άλλον, να αφορίζεται από την Εκκλησία μαζί μ' αυτόν πού τον δέχεται.
Αυτός πού εξομολογήθηκε καί έλαβε το επιτίμιο καί την άφεση, χωρίς να επαναλάβει πλέον τίς αμαρτίες πού έκανε, δεν είναι υποχρεωμένος να τίς επαναλαμβάνει στις άλλες εξομολογήσεις του (Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης).
Μερικοί είναι της γνώμης, ότι σε εξαιρετική περίπτωση, όταν κάποιος από τους λαϊκούς κινδυνεύει από απρόοπτο θάνατο να πεθάνει καί δεν είναι εύκολο να υπάρχει Πνευματικός να τον εξομολόγηση, τότε μπορεί να εξομολογηθεί σ' αυτούς τους λαϊκούς πού παρευρίσκονται εκεί, καί μετά αυτοί να ειπούνε τίς αμαρτίες του στον Πνευματικό, λαμβάνοντας την λύση των αμαρτιών των καί οί δύο.
Να γνωρίζει ακόμη ότι υπάρχει καί μία εξομολόγηση αμαρτωλή ή ψεύτικη, προσποιητή καί συγκεκριμένα: Όταν κάποιος ζητά ένα Πνευματικό πού εύκολα συγχωρεί αμαρτίες, ό όποιος συγχωρεί όχι κατά τον νόμο του Θεού, αλλά κατά την γνώμη του ή έχει τίς ίδιες αμαρτίες.
Σ' αυτή την περίπτωση είναι καί οι δύο αξιοκατάκριτοι καί θα υποστούν χειρότερη τιμωρία από ότι δεν θα είχαν εξομολογηθεί.
Όταν ο εξομολογούμενος δεν λέγει όλα τα αμαρτήματα του, ή λέγει μόνο τα μισά ή δικαιολογείται με προφάσεις, οδηγώντας στην πλάνη τον Πνευματικό όταν θα εξομολογηθούν ομαδικά πολλοί άνθρωποι στον Πνευματικό, λέγοντας με τον νου τίς αμαρτίες των χωρίς να τίς ακούσει ό Πνευματικός καί τα εξετάσουμε όλα αυτά υπό το φως των Ιερών Κανόνων καί του ηθικού νόμου, σ' όλες αυτές τίς περιπτώσεις, το Μυστήριο της εξομολογήσεως δεν επιτελέσθηκε κανονικά καί οί αμαρτίες παραμένουν ασυγχώρητες. Διότι ή αληθινή εξομολόγηση γίνεται για τον καθένα ξεχωριστά.
Άλλες απαραίτητες προϋποθέσεις της Ιεράς εξομολογήσεις είναι οί έξης: Ή εξομολόγηση, όπως είπαμε, να μη γίνεται δημοσίως, όπως συνηθίζεται σε μερικά μέρη. Οί πιστοί υποχρεούνται να εξετάζουν την συνείδηση των από την παιδική τους ηλικία, να σημειώνουν σε χαρτί τίς αμαρτίες πού έκαναν, για να μη ξεχάσουν καμία.
Ή εξομολόγηση να γίνεται πάντοτε με νηστεία καί προσευχή, καί προ του φαγητού, τόσο ό ιερεύς όσο καί ό πιστός. Αυτή να γίνεται πάντοτε ή όποτε μας ελέγχει ή συνείδηση, χωρίς να εξετάζουμε εάν ό Πνευματικός είναι άξιος, διότι ή Χάρις του Αγίου Πνεύματος επιτελεί το μυστήριο.
Ή εξομολόγηση γίνεται στην ανάγκη καί χωρίς νηστεία, κυρίως, όταν κάποιος δεν είναι άξιος για την Θεία Κοινωνία, διότι μόνο με την εξομολόγηση (εξαγόρευση) ξεπλένονται καί συγχωρούνται οί αμαρτίες.
82. Σε πόσα μέρη διαιρείται ή Ιερά Εξομολόγησης καί ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής;
Κατά την διδασκαλία του αγίου Νικόδημου του 'Αγιορείτου, το Μυστήριο της εξομολογήσεως διαιρείται σε τέσσερα μέρη, τα έξης:
1) ό πόνος της καρδίας καί ή συναίσθηση της αμαρτωλότητας αυτού πού αμάρτησε.
2) Ή εξομολόγηση με ζώσα φωνή καί κατ' ιδίαν στον Πνευματικό.
3) Ή εκτέλεση του καθορισμένου κανόνος, πού επέβαλε ό Πνευματικός.
4) Ή συγχωρητική ευχή ή το κλειδί του μυστηρίου της ιεράς εξομολογήσεως, ή οποία λέγεται με το σκύψιμο της κεφαλής του εξομολογούμενου, με την επίθεση των χειρών του Πνευματικού καί το σημείο του Τιμίου Σταυρού.
Τα σπουδαιότερα αποτελέσματα της εξομολογήσεως είναι ή λύσει καί συγχώρηση των αμαρτιών του εξομολογούμενου, κατά τον λόγο του Κυρίου, πού είπε: «αν τίνων άφήτε τάς αμαρτίας άφίενται αυτοίς αν τίνων κρατήτε κεκράτηνται» (Ματθ. 16,19).
83. Σε ποιόν ό Πνευματικός δεν επιτρέπεται να δώσει άφεση αμαρτιών στην εξομολόγηση;
Δεν επιτρέπεται να συγχώρηση αυτόν πού δεν αποφάσισε να εγκατάλειψη την αμαρτία καί να εκτέλεση το επιτίμιο. Επίσης δεν επιτρέπεται να συγχώρηση αυτούς πού αναβάλλουν την επιτελέση του επιτιμίου τους μέχρις ότου ό Πνευματικός εξέταση τους κανόνες καί τις εκκλησιαστικές διατάξεις για να τους τακτοποίηση κατά την επιθυμία τους.
Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη 1980
________________________________________________
Το κείμενο προέρχεται από τα αρχεία του πατρός Δαμασκηνού Γρηγοριάτου, από την ιεραποστολή του Κογκό, τον οποίον και ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρηση των αρχείων, όπως επίσης ευχαριστούμε και τον γέροντα της Μονής Οσίου Γρηγορίου πατέρα Γεώργιο Καψάνη για την ευλογία και την άδεια δημοσίευσης.
Διαβάστε τα υπόλοιπα πατώντας Πνευματικοί Διάλογοι με τον Ρουμάνο ησυχαστή π. Ηλίε Κλεόπα
Επιμέλεια κειμένου Αναβάσεις
ευχαριστώ θερμά !
ΑπάντησηΔιαγραφή